12.4. Ауыспалы қондырулар

Ойма қосылыстарда ауыспалы қондырулар МЕСТ 1 бойынша тек келесідей жағдайларда қолданады, қашан жұмыс істеу үрдісінде қосылыстардың қозғалмауын қамту қажет болғанда, бірақ үлкен керу бөлшектерді бүлдіруге әкелетін жағдайда ойма қосылыстарында, дірілмен бұзылғандар, жұқа қабырғаны бөлшектерде, аулақ болғанда қолданады.

Қанша дегенмен ауыспалы қондыруларда өте кіші керулер бөлшектерді өздігінен бұралып босауын ұстай алмайтын болса оған қоса қосылыстар саңылаумен болса, ойма қосылыстары конструкциясына құрылмасына қажет, мұнда ауыспалы қосылыстарды қолдану қарастырылған, ондай жағдайда қосымша сыналанатын элементтерді ойластырған дұрыс.

Ауыспалы қондырулар сыртқы оймалар үшін арналған шпилканың бұралатын шетіндегі оймасы болаттан жасалған, ішкі оймалармен жанасатын бөлшектерде шойыннан, болаттардан, аллюминий және магнилі қорытпалардан жасалған. Ауыспалы қондыруларды оймалы қосылыстарды басқа материалдарды қолданғанда қосымша түрде оларды бақылау қажет болады.

Стандартпен сыртқы ойма үшін шпилкалар төрт дәлдік шек өрісі қарастырылған  jh, j, jk, m және ішкі үшін оймалы тесіктерге үш дәлдік шек өрісі  Н, Н, Н. Ауыспалы қондырулардың дәлдік шек өрістерінің орналасуы 1.- суретте көрсетілген, ал ұсынылатын қондырулар, яғни әр түрлі дәлдік шек өрістерінің үйлесімділігі 1. кестеде келтірілген.

1.-кесте. Оймалы қосылыстардағы ауыспалы қондырулармен

ұсынылатын дәлдік шектер өрісі

Ойманың нақтылы диаметрі,мм	Ішкі оймалы бөлшектің материалы	Дәлдік шек өрістері		Қондыру лар
		сыртқы оймаға	ішкі оймаға
 тен 16дейін	Болат Шойын, алюминий және магний қорытпалары	jk, m jk, m	Н 6Н Н,6Н Н,6Н Н,6Н	Н,6Н,НН jk, m Н,6Н,Н,6Н jk, m
1ден  дейін	Болат Шойын, алюминий және магний қорытпалары	j, m j, m	Н,6Н Н,6Н Н,6Н Н,6Н	Н,6Н,Н,6Н j, m Н,6Н,Н,6Н j, m
тендейін	Болат, шойын, алюминий және магний қоспалары	jh	Н,6Н	Н6,Н jh

1.- Сурет. Ойма дәлдік шектер өрісінің өтпелі қондырулармен орналасуы

Оймалы қосылыстарды бұралу ұзындығы ауыспалы қондырулармен қолданылатын бөлшек материалының ішкі оймасымен сәйкес болып және келесідей шектікте болулары керек: болаттар үшін  1...1,d, шойындар үшін  1,...1,d, алюминий және магний қорытпалары үшін 1,...,d.

Сыртқы және ішкі оймалар форма ауытқулары нақты орташа диаметрлердің ең жоғарғы және ең төменгі айырым арасымен анықталады, әрі орташа диаметр дәлдік шегінің  дан аспауы керек. Кері конустылық ұрықсат етілмейді.

12.5. Қондырулар кернеумен

Ойма қосылыстар үшін қондырулар керумен тек, керу арқылы өз бетімен босамайтын, басқадай қосымша сыналатын элементтерсіз болған жағдайда қолданылады. Қондырулар керумен МЕСТ 61 белгіленген болаттан жасалған бөлшектерге сыртқы ойма үшін шпилка сонында оймалы бекітуге, болаттан жасалған ішкі оймамен қосылатын, әрі жоғарғы беріктіліктегі титан қорытпалары, шойын, алюминий және магний қорытпаларына арналған.

Стандартпен сыртқы ойманың шпилкаға орташа диаметріне d_ үш дәлдік шек өрісі қарастырылған n, p, r және ойма үшін оймалы тесікке орташа диаметрге D_ бір дәлдік шек өрісі Н 1. сурет. Сыртқы ойма дәлдік шек өрісіне d бойынша ,е6, ,с6, ал ішкі оймаға D₁ бойынша  D, D, С, С, қайсылары сыртқы диаметр бойынша саңылау қамтамасыз етеді, ал орташа диаметр бойынша  керуді.