11.2. Тегіс жылтыр конустық қосылыстардың өзара ауыстырымдылығы

Т.ж.к. қтар цилиндрлілер сияқты кең таралмаған, бірақ олардың алдында көптеген артықшылықтарға ие болса да, олардың негізгі артықшылықтары машиналарды пайдалану кезінде саңылаумен немесе керуді реттеуге мүмкіндік болатындығында.

Конустық түйінедесудің үш түрін айырады: қозғалмайтын, қозғалмалы және тығыздалған.

Қозғалмайтын түйіндесу сенімді керуді центрлеуді және айналым моменттік беруді қамтамасыз етеді. Бұл түйндесудің үлкен артықшылығы  монтаждау және демонтаждаудың жеңіл болуы. Бұларды конустық фрикционды муфталада т.б. құралсаймандарды бекіту үшін қолданады.

Қозғалмалы түйіндесуді пайдалану үрдісінде көп мезгіл қосылыстың қажетті дәлдігін сақтауға ықпалын тигізетін саңылауды реттеуді қамтамасыз етеді.

Бұл түйіндесулер мысалы станок шпинділінің конустық ішпектерінде қолданады.

Тығыздалған түйіндесулер қымталуды герметичность қамтамасыз етеді, оларды іштен жанатын қозғалтқыштардың қалпақшаларында, әр түрлі міндет атқаратын крандарда қолданады.)ымталандыру ысқалаумен жетілдіріледі, бұл жағдайда түйіндесетін бөлшектердің өзара алмасушылығы бұзылады.

Конустық түйіндесушілік келесідей негізгі параметрлермен сипатталады 11.- сурет.

11.- Сурет. Конустардың қосылыстардың параметрлері

Д_е және Д_і  үлкен конус негізінің нақтылы диаметрлері

d_е және d_і  кіші конус негізінің нақтылы диаметрлері

L_е және L_і  конустың ұзындығы үлкен және кіші конус негіздерінің ара қашықтықтарына тең

С  конустылық СДd /Ltg/

  конус бұрышы, яғни өстік қимасындағы конус құрастырушысы ара бұрышы

/  көлбеу бұрышы, яғни конус өсімен оның құрастырушы ара бұрышы.

Нақтылы диаметрлер немесе есептеме қима диаметрлерін өлшеуге ыңғайлы болу үшін бір конустың негізіне жақынын таңдайды немесе есептемелік диаметрлер ретінде негіздер диаметрін қабылдайды.

Конустың базалық жазықтығы  конус өсіне перпендикулярлы жазықтықтың, қайсысының салыстырмалы түрдег қима жағдайын анықтайтын.

Конустың базалыққашықтығы  Z_е ,Z_і  бұл конустың базалық жазықтығының оның есептемелік бір қимасына дейінгі ара қашықтығы, қайсысы негіз ретінде қабылданған. Егер база ретінде конустың негізгі есептік қимасы алынса, онда конустық базалық қашықтығы нөлге тең болады.

Конустық қосылыстардың базақашықтығы Z_р  бұл өстік ара қашықтық сыртқы және ішкі конустық түйінділердің базалық жазықтықтар арасының, бір бөлшектің басқамен салыстырмалы орын жағдайын анықтайды. Егер сыртқы және ішкі базалық жазықтықтар ретінде негізгі қима алынса, онда қосылыстың нақтылы базақашықтығын келесідей формуланы анықтауға болады:

Z_рД_еД/С Z_р d_ed_i/С 11.

Қалыпты нормальные конустылықтар және конустар бұрыштары МЕСТ  анықталады және тегіс конустық бөлшектер элементтер бұрыштарына әрі конустылыққа таралады. Стандарт конустарға және арнайы белгіленген конус бұрыштарына белгілі кепілденген стандарттарға таралмайды.

Конустық қосылыстар үшін дәлдік шектер және қондырулар жүйесі МЕСТ . бекітілген және тегісжылтыр конустарға диаметрі мм дейінгі, конустылықпен 1: тең бастап 1: дейінгілерге таралады.

Конустар үшін келесідей дәлдік шектер кепілдендірілген 11.-сурет: конус диаметр дәлдік шектері Т_Д конус бұрышының дәлдік шектері АТ конус формаларының дәлдік шектері дөңгелектіктің дәлдік шектері Т_FR және түзу сызықтылықтың дәлддік шектері Т_{F L}.

Конустар дәлдік шектерін нормалаудың екі тәсілі белгіленген.