3. Жұмысты орындау тәртiбi.

3.1. Көмiртек мөлшелерiнен, фаза санынын, кристалдық торынан және қасиеттерiнен темiр-цементит диаграммасының құрамындағы құрылыстарын зерттеу.

3.2. Қыздыру, суыту кездерiндегi темiр-көмiртектi қорытпалардың өзгерiстерiн темiр-цементит диаграммасы бойынша зерттеу.

3.3. Қорытпалардың тепе-теңдiк жағдайына қалу шарттарын түсiндiрiп берiлген фаза және кесiндi заңдарын темiр-цементит диаграммасына қолдану дағдысын шынықтыру. Қорытпалардың пайыздықпен мөлшерлiк құрамдарын белгiлеудi үйрену.

3.4. Гиббстың фаза заңын қолдана отырып қорытпалар күйлерi диаграммасынан қыздыру және суыту қисық сызықтарын салу дағдыларын шынықтыру.

4. Есеп беруде болу керек:

- темiр-цементит диаграммасының сүлбесi;

- темiр-көмiртекi қорытпалардың қасиеттерiнiң, фазаларының, құрылымдарының суреттеуi;

- темiр-цементит диаграммамен салынған қандай болсада көмiртек мөлшерлерi бар шойын және болат суыту екi қисық сызығы;

- өсу қисық сызықтарға негiзделген, фаза және кесiндi заңдарын қолданатын, қыздыру – суыту кездерiнде қорытпаларда болатын, фазалық өзгерiстерi.

- 4.4 кесте бойынша болаттың мөлшелерін есептеңдер

Ескерту.

* Гиббс фаза заңы бiр қоспалы жүйелерге қолданылмайды.

* - жоғары температурада цементит жартылай аустенитпен графитке бөлiнедi.

4.4 кесте Тапсырма шешу вариантары.

Вариант№	Қорытпа маркасы	Көмiртек мөлшерi С,%	Қорыпта салмағы, кг
1	Болат 15	0,15	12
2	Болат У14	1,40	32
3	Болат 20	0,20	5
4	Болат У12	1,20	30
5	Болат 25	0,25	10
6	Болат У7	0,70	25
7	Болат 30	0,30	15
8	Болат 60	0,60	50
9	Болат 35	0,35	20
10	Болат 50	0,50	70
11	Болат 40	0,40	25
12	Болат У6	0,6	30
13	Болат 45	0,45	30
14	Болат У9	0,9	25
15	Болат 45	0,45	60
16	Болат 40	0,40	50
17	Болат 60	0,60	45
18	Болат 35	0,35	80
19	Болат 30	0,30	45
20	Болат 20	0,20	50
21	Болат У8	0,80	55
22	Болат 25	0,25	40
23	Болат У12	1,20	60
24	Болат 15	0,15	24
25	Болат У14	1,40	64

Бақылау сұрақтары.

4.1. Темiр және көмiртегi диаграммасының бағалылығы неде?

4.2. Қатты қорытпаларға, механикалық қоспаларға мысал келтiрiңiз.

4.3. Гиббс заңы қалай жазылады?

4.4. Шойындар эвтектикасын көрсетiңiз.

4.5. Ледебурит дегенiмiз не?

4.6. Күйентелер заңымен ненi анықтауға болады?

4.7. Берiлген қорытпаның суыту қисығы қалай құрылады?

5-шi тәжіриебелік жұмыс.

Өте суытылған аустениттiң изотермиялық өзгерiп кететiн диаграммасының жасауы мен талдауы.

1. Жұмыстың мақсаты: өте суытылған аустениттiң изотермиялық өзгерiп кететiн диаграммасын жасау әдiстемесiн үйрену, оны У8 болаттың таңбасына салып диаграмманың талдауын өткiзу.