- •Материалтану. Конструкциялық материалдар технологиясы пәннің тәжіриебелік жұмыстарын орындау әдiстемелiк нұсқаулары
- •Металдармен қорытпалардың макроқұрылымдық талдауы.
- •2. Теориялық мағлұматтар.
- •3. Жұмысты орындау тәртібі.
- •4. Есеп беруде болу керек.
- •5. Бақылау сұрақтары.
- •Металдармен қорытпалардың микроқұрылымдық талдауы.
- •2.Теориялық мағлұматтар.
- •3. Жұмысты орындау тәртібі.
- •3.1. Сурет Бринелл әдiсi бойынша металдардың қаттылығын анықтау.
- •2.3. Роквелл әдiсi:
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •4. Есеп беруде болу керек:
- •Өте суытылған аустениттiң изотермиялық өзгерiп кететiн диаграммасының жасауы мен талдауы.
- •2. Теориялық мағлұматтар.
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •4. Есеп беруде болу керек.
- •5. Бақылау сұрақтары.
- •Көмiртектi болаттың (құрыш) термиялық өңдеуi
- •2. Теориялық мағлұматтар.
- •Сурет.6.1. Көмiртектi болатты шынықтыруға қажет температура аралығы
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •4. Есеп беруде болу керек:
- •5. Бақылау сұрақтары.
- •Суарылған болатты жұмсарту, болаттың механикалық қасиеттерiне және микроқұрылысына жұмсартудың әсер етуi.
- •2. Теориялық мағлұматтар.
- •3. Жұмыс орыдау тәртiбi.
- •3. Жұмыс орыдау тәртiбi.
- •4. Есеп беруде болу керек:
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •4. Есеп беруде болу керек:
- •5. Бақылау сүрақтары.
- •Болаттардың өнеркәсiптiк классификациясын зерттеу, болаттарды таңбалау.
- •Түстi металдар таңбалауы және өндiрiстiк классификациясы.
- •3.Жұмысты орындау тәртiбi.
- •3. Жұмысты орындау тәртiбi.
- •4.Есеп беруде болу керек:
- •5. Бақылау сұрақтары.
- •Қолданылған әдебиеттер тiзiмi
3. Жұмысты орындау тәртiбi.
3.1. Есеп беруде болаттың қыздырып жасыту, суарылу, нормалау термиялық мәлеметтерiн жазып алу; 6.1 кестесiне көшiрiп алу.
3.2. Үлгiлердiң термиялық өңдеуге дейiнгi қаттылығын қаттылық белгiлеу аспаппен өлшеу, қорытындыларын 6.2 кестеге жазып алу.
3.3. Пешке үлгiлердi салып қыздырумен тиiстi төзiмдеуден кейiн оларды суда, ерiтiндiде, майда және ауада суыту.
3.4. Термиялық өндеуден кейiнгi үлгiлердiң қаттылығын өлшеп, қорытындыларды 6.2 кестеге жазып қою.
3.5. 6.2 кестенiң мәлеметтерi бойынша металдың суарылудан кейiнгi қаттылығын көмiртек мөлшерiне және суыту жылдамдылығына байланысты графигiн салу (6.1, және 6.2 суреттер).
3.6. Жұмыс қорытындыларын жазу.
Кесте 6.1 Термиялық өңдеу классификациясымен сипаттамасы.
|
Термиялық өндеу түрлерi |
Сипаттамасы |
Шығарылған қорытындыл ар. |
|
Қыздырып жасытудың I түрi |
Диффузиялық қыздыру температурасы – 1100 … 12000С, төзiмдеу уақыты – 50 сағатқа дейiн. Рекри-сталлизациялық 680…7000С, төзiмдеу уақыты – 1,5 сағатқа дейiн. |
Суытуы – жәйлi, пешпен бiрге. |
|
Қыздырып жасытудың II түрi |
Толық,эвтектоидтыққа дейiнгi болатқа қолдана-тың.Қыздыру – АС3нүктесiнен 30-500С жоғарырақ. Толық емес, эвтектоидтан кейiн болатқа қолданатын қыздыру.АС1нүктесiнен 30-500С жоғарырақ. Изо-термиялық,қоспалы болат-тарға қолданатын. АС нүк-тесiнен30-500С жоғарырақ.Изотерма6500С |
Перлит+феррит және перлит + цементiт II құрылымы болып шығады. |
|
Нормаға келтiру |
Эвтектоидтыққа дейiнгi болатты АС3нүктесiнен 30-500C жоғарырақ қыздыру, эвтектоидтан кейiнгi болатты АСmнүктесiнен 30-500С жоғарырақ қыздыру. |
Ауада суыту. Перлит + сорбит (троостит) құрылымы болып шығады. |
|
Суарылуы |
Толық, эвтектоидтыққа дейiнгi болаттарға қолданылады. Қыздыру – АС3нүктесiнен 30-500С жоғарырақ. Толық емес, эвтектоидтан кейiнгi болаттарға қолда-нылады. Қыздыру АС1нүктесiнен 30-500С жоғарырақ. |
Суыту жылдамдығы аумалы күйдегiден көбiрек. Суыту ортасы май, су, сiлтi және түздар ертiндiлерi. Мартенсит + аустенит құрылымы болып шығады. |
|
Суару тәсiлдерi. Бiр суытқышта. Үзiлмелi суару (екi суытқышта). Өзiн - өзi жұмсартулы суару. Изотермиялық. Салқынмен өндеу. |
| |
|
Жұмсарту |
Төменгi – 150-2500С дейiн қыздыру. Орташа – 350-5000С дейiн қыздыру. Жоғары – 550-6000С дейiн қыздыру. |
Болып шығатын құрылым: жұмса-рылған мартенсит, жұмсартудың трооститi, жұмсартудың сорбитi. |
Кесте 6.2 Термо өндеудiң қорытындылары.
|
Рет № |
Көмiртек мөлшерi |
Металл қаттылығы, HRC | |||||||
|
Ауа |
Машина майы |
Су |
Ерiтiндi | ||||||
|
Термоөндеге дейiн |
Термоөндеу-ден, кейiн |
Термоөндеге дейiн |
Термоөндеу-ден, кейiн |
Термоөндеге дейiн |
Термоөндеу-ден, кейiн |
Термоөндеге дейiн |
Термоөндеу-ден, кейiн | ||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|