Қосымша әдебиеттер:

8. Черниченко С.В. Международное право. –М., 1987.

9. Филимонова М.В. Источники современного международного права. –М., 1987.

10. Молодцов С.В. Международное морское право.-М., 1987.

11. Малеев Ю.Н. Международное воздушное право. Вопросы теории и практики. –М., 1986.

12. Василевская Э.Г. Правовой статус природных ресурсов Луны и планет. –М.,1978.

13. Международное космическое право /Под ред. А.С. Пирадов.-М.,1985.

14. Колбасов О.С. Международно-правовая охрана окружающей среды.-М.,1974.

15. Международно-правовые аспекты сотрудничества государств в области науки и техники.-М.,1992.

16. Сарсенбаев М.А. Дипломатическое и консульское право. –Алматы: Жеті Жарғы,

17. Лукашук И.И. Международное право. Общая часть. –М.: Издательство БЕК,1996.-371 с.

18. Международное право: Учебник. /Отв. Ред. Ю.М. Колосов, В.Н.Кузнецов. –М.: Международные отношения, 1994.-608 с.

19. Бирюков П.Н. Международное право. Учебное пособие. –М.: Юристъ, 1998.-416с.

19 Тақырып Халықаралық әуе құқығы

Мақсаты: халықаралық әуе құқығы туралы білімдер жүйесін беру

Негізгі сұрақтар

1. Әуе құқығы ұғымы, оның дамуы

2. Халықаралық әуе құқығының негізгі қағидаттары

3. Мемлекет аумағында ұшу ережелері

4. Халықаралық әуе тасымалдауын құқықтық реттеу

5. Халықаралық әуе құқығындағы жауапкершілік

6. Халықаралық Азаматтық авиация халықаралық ұйымы (ИКАО)

XX ғ. басында әуе кеңістігінін заңдылық табиғаты мен әуе кеңістігін иеленудің құқықтық шегі туралы мәселелер көптеп қарастырылды.Сол кезде бұл туралы екі теория пайда болды.Ол «әуе еркіндігі»мен әуе кеңістігінің мемлекеттік егемендігі туралы теориялар.

«Әуе еркіндігі»туралы теория француз ғалымы П.Фошильдікі, екінші теория голландық ғалым Лайкламе Найхольттікі.Осы ғылымыжетістіктердің негізінде әуе кеңістігін құқықтық реттеу туралы конфенциялар пайдаболды.Әуе кеңістігін халықаралық реттеу өз бастамасын 1919 ж әуе навигациясы туралы Париж конвенциясынан алды.Онда құрылық пен су аймақтары жататын әуе кеңістігін мемлекеттің егемендігі қағидаты бекітті.Әуе кеңістігінің құқықтық режимінің ғылыми талқылануы проблемасының нәтижесінде 1919 ж Париж конвенциясы қабылданды.Бірақ бұл конвенцияның өз кемшіліктері де болды.Олардың ең негізгісі халықаралық әуе хабарландыруындағы еркін ұшу мәселелерін қамтамасыз ету. Әуе көлігінің дамуымен және оны тек қозғалу үшін емес және коммерциялық мақсаттармен алып жүруді жүзеге асыратын басқа да (1919 ж. Париж конвенциясынан басқа) халықаралық құқықтық актілер қабылданды.Оның ішінде 1928 ж. коммерциялық авиация туралы Панамерикандық конвенциясы қабылданды.

Әуе көлігі қызметінің құқықтық реттелуін екінші дүниежүзілік соғыс уақытша тоқтатты. Бірақ 1944 ж. АҚШ-тың ынтасымен Чикагода 1919 ж.Париж конвенциасының орнына жаңа конвенцияны талқылау үшін халықаралық конвенция шақырылды.Осы 1944 ж.Чикагода Азаматтық авиация жөніндегі Чикаго конвенциясының нәтижесінде мынадай негізгі құжаттар қабылданды: Конвенцияның шешуші актісі, әуе хабарларын халықаралық транзиттеу жөнінідегі келісім және халықаралық әуе көлігі туралы келісім.

Әуе кемелерінің коммерциялық қызметіне келетін болсақ мысалы, жолаушыларды, жүктер мен поштаны тасымалдауға байланысты, онда Чикаго конвенциясының қорытынды актісінде бұл мәселелер екіжақты келісімдер арқылы реттелетіндігі шешілді.

1959 ж.Азаматтық авиацияның Европа конвенциясы Страсбургстік типтік деп аталатын «әкімшілік және техникалық сипаттағы үлгі ережені» қабылданды.

1991 ж.ТМД елдері әуе кеңістігін ортақ пайдалану және азаматтық авиация туралы келісім шартқа отырды. Ал 1993 ж. осы мемлекеттер арасында арнайы тағайындалған әуе кемелерін ұшыру туралы келісім шарт жасалды. 1996 ж.ТМД құрамына мүше мемлекеттер әуе кеңістігін қорғау туралы конвенция қабылдады, Қазақстан Республикасы 1995 ж. 20 желтоқсанда Қ.Р Президент заңдық күші бар «ҚР-дың авиация қызметі және әуе кеңістігін пайдалану» жарлығын қабылдады.

Халықаралық әуе құқығы ұғымына келетін болсақ, ешқандай халықаралық шарттарда нақты түсініктеме берілмеген, өйткені алдын ала әуе құқығы ішкі мемлекеттік мәселелерге жататын, қазіргі жағдайда халықаралық қатынастар ұлғайған жағдайда әуе құқығының маңызы өте зор деп айтуға болады.

Халықаралық әуе құқығы - әуе кеңістігін, оның анықтаушы құқықтық режимін қолдануға байланысты халықаралық субьектілердің арасындағы қатынастарды реттейтін арнайы қағидаттар мен нормалардың жиынтығынан тұратын халықаралық құқық бөлімі.

Халықаралық әуе құқығы – халықаралық әуе хабарландыруын жүзеге асыру және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әуе кеңістігін пайдалануға байланысты халықаралық субьектілер арасындағы қатынастарды реттейтін халықаралық құқықтың саласы.

Әуе кеңістігін екі түрге бөлуге болады:

1. Егеменді әуе кеңістігі

2. Халықаралық әуе кеңістігі