Ekologia_novaya

« « « «»»»SSSSS» « «»»

«Адам-қоғам-табиғат» жүйесіндегі қарым-қатынасты зерттейтін ғылым саласы*Әлеуметтік экология 

«Арамтамақтық» құбылыс қандай түраралық қатынасқа тән:*Аменсализм 

«Экологиялық куыс» терминің ұсынған*Ч.Элтон 

«Экология» терминін ғылымға енгізген ғалым*Э.Геккель

«Экожүйе» терминінің синонимін көрсетініз:*Биогеоценоз 

«Homo sapiens» деген пікір нені көрсетеді? *Саналы адам

«Табиғатта барлығы бір-бірімен байланысты – табиғат барлығынан жақсы біледі» - заның кім ашты?*Коммонер

SO₂ –нің МШК, мг/м^3*0,5

AAAAAAAAAAAAAAA

Абиотикалық факторларға жататындар*Климатты, эдафогенді, орографиялық, химиялық

Абиотикалық факторды атаныз*Климаттық фактор

Арал экологиялық мәселелерінің негізгі себебі*Суармалы жерлергі ағынды су көздерінен су алу 

Антропогенді ландшафтар*Геохимиялық, техногенді

Ақтау қаласында АЭС-ң базасында теңіз суын тұлшыландыратың завод қай жылы іске қосылды?*1973 ж

Атмосфера ластануы*Түрлі көздерден ластаушы заттар шығару нәтижесі

Адам әрекеті нәтижесіндегі ластануды былай деп атайды?*Антропогендік

Адамның әрекетінен пайда болған экологиялық фактор қалай аталады?*Антропогенді фактор

Атмосфералық құрамындағы N мөлшері*78,08

Атмофералық ауанын химиялық құрамына не кіреді?*78,08% азот, 20,94% оттегі,0,93% аргон

Атмосфераға үлкен көлемде аз уақыт ішінде тасталынатын қалдықтар*Бір мезгілді 

Атмосфераның антропогендік ластануы ненің нәтижесінде пайда болды?*Өндіріс,кәсіпорын, көліктерден

Атмосферадағы озон қабаты қай қабата орналасқан?*Стратосфера

Арнайы бір кеңістікті алып және биотикалық қауымдастықтың бір бөлігі ретінде қызмет ететін, бір түрге жататын организмдер тобы қалай аталады?*Популяция

Ақсу-Жабағылы қорығы Қазақстанның қай аймағында орналасқан?*Оңтүстік Қазақстан облысы 

Ақылды адам тіршілігі біздің планетамызда дамудың анықтаушы факторы болғанда, биосфераның даму сатысы дегеніміз ...*Ноосфера

Аутэкология нені зерттейді?*Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын

Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады?*Температура

Аталған факторлардың қайсысы биотикалық факторларға жатады?*Комменсализм

Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады?*Көктемдегі өзендердің жайылуы 

Ағзалардың ненің өзгеруіне байланысты реакциясын фотопериодизм деп атайды?*Күн мен түннің ара қатынасы

Аут экология ненің экологиясы?*Бір турге жататың организмдер 

ӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘ

Әлеуметтік экологияның мақсаты*Адамның өмір сүруі мен табиғат пайдаланудың оңтайлы стратегиясын жасау 

Әлеуметтік экология қандай әдістемелік ережеге негізделген?*Әлеуметтік және табиғи ортанаң қарама-қайшылығы

Әр түрлі трофикалық деңгейлерде жататын биоценоздың мүшелерінің бірін-бір жеп қоректкену арқылы, қоректік заттардың және энергиянын кезекпен берілуі қалай аталады?*Қоректік тізбек

Әр турге жататын организмдер жиынтығын біртұтас организмдер деңгейінде зерттейтің экологияның бір саласы қалай аталады?*Синэкология 

ББББББББББББББББ

Биосфера глобальды экожүйе, оның құрылымдық құрамы не?*Экожүйе

Биосфера қай кеңістіктті қамтиды?*Атмосферанын төменгі бүкіл гидросфера мен литосфераның жоғарғы қабаты

Биосфераның табиғи ластануы ненің тәтижесінде болады?*Орман өрттері 

Биосфералық қорықтар түралы халықаралық конференциясында Севилья стратегиясы қай жылы қабылданған?*1995

Биосфералық мониторингке мыналар жатады*Глобальдық

Биосфераны ластаушы химиялық заттарға жатады*Азотты калдықтар

Биосфераның тұтастылығы- бұл*Оның құрамдас бөліктерінің зат пен энергия алмасу

Биоценоз ұғымын алғаш реет ұсынған ғалымды ата*К.Мебиус

Биоценозды құраушы тур қалай аталады?*Эдификатор

Биологиялық ырғақ деп нені атайды?*Өмір сүрудің циклдік өзгерістердің жағдайларына бейімделу үшін биологиялық құбылыстардың біркелкі кезектесуі 

Биологиялық өнімділік дегеніміз не?*Биогеоценоз құрамына  енетің микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар дүниесінің өндретін биомассасы

Биомассаның ең үлкен тығыздығы қай ортаға тән?*Сулы орта 

Бір тіршілік иесінің екінші тіршілік иесін жоюға бағытталған әрекетті қарым-қатынастың қай түріне жатады?*Жыртқыштық

Бір ғана ресурспен тамақтануға қабілетті организм:*Стенофаг 

Бейорганикалық заттарды органикалық затка айналдыра алатын автотрофты организмдер*Продуценттер 

Бәсекелестік дегеніміз не?*Бір немесе бірнеше түрге жататын организмдердің өзара қорек тұрағы және тағы асқа ресурстардың жетіспеушілік жағдайындағы қарым-қатынастарының көрінісі

Бір кеністікте өмір сүретің, қажеттілігі бірдей, жақын түрлердің ара қатынасы қалай аталады?*Симбиоз

Белгілі бір территорияны мекендейтін барлық тірі ағзалардың қауымдастығы?*Биоценоз

Белгілі бір территорияда немесе колемде болатың таралымдардың жалпы мөлшері қалай аталады?*Популяция тығыздығы

Белгілі бір геологиялық жағдайда әралуан түрлердің бірлестігін құрайтын экологиялық жүйе:*Биогеоценоз

Барсакелмес қорығы кайда орналасқан?*Арал тенізі

Барлық популяция тән белгісі болатын, бірақ жоғары дәрежеде бірлесе алатын және санын өздігінен реттеу қабілеті бар топтың қасиеті қалай аталады?*Реттеу

Бейорганикалық заттардың өздерінің биомассасын құрайтын организмдер қалай аталады?*Продуценттер 

 Бөлек мемлекет шегіндегі мониторинг*Ұлттық

Бұзылған жерлерді қалпына келтіру процессі*Рекультивация

ВВВВВВВВВВВВВВВ

В.И. Вернадскийдың бөліп қарастырған бірінші функциясы қалай аталады?*Биохимиялық 

ГГГГГГГГГГГГГГГГГ

Гидросфера дегеніміз бұл -*Жердің су қабаты

Гумус дене не?*Топыраққа түсетің жануарлар мен өсімдіктердің қалдықтары 

Гумустың түзілуі ненің көмегімен жүреді?*Микроағзаның

ДДДДДДДДДДДДДДД

Дұрыс қоректік тізбегін анықтаныз*Шоп-қоян-қасқыр-арыстан 

Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты?*1900ж.

ЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕ

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың басты мақсаты*Биоалуандылықты сақтау және генетикалық қорды қорғау

Ерекше қорғалатын территориялардың негізгі қызметі:*Экологиялық тепе-тендікті сақтау 

Екінші реттік консументтерге қандай организмдер жатады?*Ет қоректілер 

Егер бір популяция екінші бір популяцияның көмегімен өмір сүрсе және оған негативті әсер ететің болса, тұраралық байланыс қалай аталады?*Паразитизм 

ЖЖЖЖЖЖЖЖЖЖЖ

Жеке ағзалардың қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасын зерттейтің экологияның бір бөлігі*Аутэкология

Жер бетінін тіршілік ету аймағын «биосфера» термині деп қарастырған ғалымды атамыз*Э.Зюсс

Жаратылыстану ғылымында экологиялық көзқарастың қалыптасу кезендері*XVIII-XIX

Жерден ең алшақ жатқан (орналасқан) атмосфера қабаты*Экзосфера

Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтің ғылым қалай аталады?*Этология

ККККККККККККККК

Климаттың ғаламдық жылынуына алып келетің парникті газ негізі*Көміртегі диоксиді

Консументтердің бірінші катары бұл:*Өсімдіктер қоректенетің жануарлар 

Келесі трофикалық тізбектің компоненттерін атаныз: «өсімдік-қоян-тұлкі»:*Продуцент- 1 реттік консумент- 2 реттік консумент 

ҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚ

ҚР Заңының Қоршаған ортаны қорғау туралы XI қалай аталады?*Экологиялық экспертиза

ҚР-ның экологиялық жағдайдың төмендеуі, табиғи ортаның деградациялау үрдісі келесі әлеуметтік мәселенің пайда болуына алып келді *Халықтың ауруы мен өлімнің жоғарлауы 

ҚР-нің «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заны қай жылы өз кушіне енгізілді?*15 шілде 1997ж. 

Қазақстан Республикасының территориясының көлемі қанша?*2,71 млн.га

Қазақстан Республикасында орнықты (тұрақты даму) тұжырымдамасы қай жылы қабылданды*1997 ж

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасын жүзеге асыру қанша кезенді қамтиды?*3

Қазастандағы қоршаған ортаны ең көп ластайтын өнеркәсіп салаларын атаныз*Қара және түсті металургия

Қазақстандағы Ақсу-Жабағылы қорығы қай жылы құрылды?*1926 ж

Қазақстандағы су тұтынудың қанша бөлігі ауыл шаруашылығына жұмсалады?*70-80%

Қазақстанның басты су артериясы:*Ертіс

Қазақстанның қай қаласы ауыр ластанған қалаға жатады?*Өскемен

Қоршаған ортаға кез келген тірі организмдер үшін зиянды мөлшерде қатты сұйық және газ тәрізді заттрдың тасталуы қалай аталады?*Ластану

Қоршаған ортадағы қолданушы(тұтынушы) организмдер*Консументтер 

Қоршаған ортанын химиялық ластануы*Ауыр металдар,пестицидтер, пластмасс 

Қоршаған орта температурасының артуына байланысты физиологиялық процестердің жылдамдығы артатын ағзаны атаңыз*Ақ капуста көбелегінің жұлдызқұрты

Қоғам өміріндегі қала ролінің, артуы, халық орналасуының мамандандырылған әлеуметтік-кеністіқ формаларын қалыптастырудың тарихи үрдісі- бұл*Урбандалу 

Қышқылдық жауынның пайда болуында қандай зат айтарлықтай рол атқарады?*Қүкірт диоксиді

Қандай пайдалы қазбалар қоры бойынша Қазақстан 1-ші орында?*Висмут қоры

Қалдық суларды тазарту әдістері*Механикалық,химиялық, физико-химиялық және биологиялық 

Қаладағы негізгі шудың көзі бщлып табылады:*Транспорт

Қара шіріктің (гумус) көп мөлшері*Қара топырақта

Қазіргі кезде жер шарындағы халық саны?*6 млрд. астам адам

Қанныққан биоценоздар бұлар…*Бос экологиялық куысы болмайтындар 

Қай жылы Қазақстан жерінде атом қаруларын сынау біржолата тоқтатылды?*1991 ж

ЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛ

Литосфера түсінігі*Жердің жоғарғы қатты қабаты

Литосферада биосфераның төменгі шекарасы немен анықталады?*Судың болмау 

МММММММММММ

Мониторингтің негізгі мақсаты*Биосфера жағдайын бақылау

Минимум заңынын авторы кім?*Ю.Либих

Мына энергиялық заттардың қайсысы қалпына келеді?*Биомасса

Міндетті особьтардың тіршілік ету шегін белгілеу болып табылатын экология саласы?*Аутэкология

Мутуализм:*Түрлер бір-бірінен бөлек өмір сүре алады, бірақ бірлесіп тіршілік ету екеуіне де пайдалы

ННННННННННННН

Нейтрализация су тазалаудың келесі әдісіне жатады*Химиялық

Негізгі парникті газға қандай газ жатады?*Көмір қышқыл газы

Негізгі топырақ құрушы фактор, ол...*Тірі организмдер

Ноосфера – бұл:*Адамның ақыл – ойына бағынатын биосфераның дамыған сатысы

ОООООООООООООО

Озон қабаты қандай биіктікте орналасқан?*20-25

Озон атмосыераның жерге жақын қабатында оттегі молекуласынан азот тотығымен көмірсутектердің қатысумен және сәуленің әсерінен түзіледі*Ультрокүлгін

Озон қабатының қалыңдығы қанша? *2-3мм

Озон қабатың жұқартатың газ*Фреондар

Озон қабатының жұқаруына әсер ететін заттарды атаңыз*Фреондар

Озон қабаты – биосфера тіршілігінің қажетті жағдайда, өйткені озон, өйткені озон қабаты:*Ультракүлгін сәулелердің өтуіне тосқауыл қояды 

Ортаның антропогендік факторына мыналар жатады*Адамзат

Осы экожүйелердің ішінде қайсысы табиғи биоценоз*Орман

Оңтайлы шешімдерді табу үшін табиғат пен қоғам қатынасындағы мәселелер көрсетілетің теориялар мен эмоциялар, қөзқарастар жиынтығы – бұл....*Экологиялық сана

Орнықты даму дегеніміз – бұл*Келешек ұрпактың қажеттіліктерің шектеп, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерің қанағаттандыру

Организмдердің қанша тіршілік ортасы бар*4

Органикалық заттармен қоректенетін гетеротрофты организмдер*Консументтер

ӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨ

Өсімдік өсіру жолдармен жерді құнарландыру іс-шаралары қалай аталады?*Фитомелиорация

Өзі үшін қолайлы экологиялық факторлар шамасының ауыткуына ағзаның төзу қабілеті қалай аталады?*Толерантық заны

Өзінің масштабы мен таралуы бойынша ластану қалай бөлінеді?*Жергілікті, регионалды және глобальды

Өлі өсімдіктер мен жануарларды пайдаға жарататын организмдер*Детритофагтар

Өндірістік қалдықтар тазалануына байланысты қалай бөлінеді*Тазаланатын және тазаланбайтын

П П П П П П П П П П

Популяция өзінің саны мен өзгермелі орта жағдайына бейімделуін қандай жолдармен реттейді?*Өсу және тұрақтану 

Популяцияға тән қасиеттер:*Өсу, даму,көбею,бейімделу,тіршілік сақтау 

Популяцияға тән емес қасиет

әртүрлілігі

Популяцияның саны деп:*Белгілі бір көлемдегі немесе территориядағы особьтардың жалпы санын айтамыз

Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты*Бірқалыпты туылу өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасыу

Планета су қорлары мынадан құралады:*Жердің беткі, асты сулары,мұздықтар, атмосфераның және жердің ылғалдығынан 

Пайдалы қазбалардың қазіргі технологиялық мүмкіндіктерге байланысты тиімді пайдалануға болатың бөлігі*Баланстық қоры

Парниктік эффект негізінен қандай заттын атмосфераға шығарылуынан болады?*Көмір қышқыл газы

РРРРРРРРРРРРРРРРР

Радиациялық, жылулық, жарықтық, электромагниттықшулық ластанулар ластаудың қай түріне жатады?*Физикалық

Рекультивация бүл…*Техногендік бұзылудан кейін топырақ құнарлығы және өсу жамылғасын жасанды жолмен қалпына келтіру 

ССССССССССССССС

Су ресурстарын тікелей реттеудің көп тараған түрі*Су қоймаларын салу

Су ресурстарына жатады:*Құрамында су бар ресурстар

Су қоры қалай аталады?*Гидросфера

Су түбінде, шөгінділерде тіршілік ететін организмдер:*Бентос 

Су режиміне ылғалға байланысты өсімдіктердің экологиялық топтық саның көрсет:*5

Суға толығымен көмкерілген немесе су түбіндегі өсімдіктер қалай аталады*Гидатофиттер

Симбиоз бұл?*Ағзалардың селбесіп тіршілік етуі

Симбиоз дегеніміз не?*Әр түрлі түрге жататын даралардың өзара пайдалы бірігіп тіршілік етуі 

Сарқылатын табиғат ресурстары – бұл:*Жануарлар әлемі

Сарқылмайтын ресурстарға жатады*Су,ауа,күн энергиясы

Сарқылмайтын табиғи ресурстар*Күнін қуаты

ТТТТТТТТТТТТТТТТТ

 Табиғатты пайдалану түрлері*Жалпы және арнайы

Табиғаты бойынша адам – бұл*Биологиялық тіршілік иесі

Табиғат ресурстары бұл:*Адамдар пайдаланатын зат пен энергия 

Табиғатқа антропогендік әсер ету – бұл*Адам іс-әрекеттерімен байланысты 

Табиғатты қорғау дегеніміз*Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы

Табиғи орта дегеніміз не?*Организмдердің өмір сүретін ортасы 

Табиғи ресурстарды қолданудың жоғарғы үлесінің және қоршаған ортаның ластануының жоғарғы деңгейінің себебі неде?*Өндірістің даму деңгейі

Тірі организмдердің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланысын зерттейтін ғылым*Экология

Тірі организмдердің экстремальды түрлерінің температураға шыдамдылығы не деп аталады?*Стенотермді

Тірі ағазалар жүйесіндегі негізгі құрылым бірлігі:*Особь

Тірі ағза сыртқы ортамен биотикалық және абиотикалық қарым-қатынасын Ч.Дарвин калай аталады?*Тіршілік үшін қүрес

Тірі ағзаның өзара және қоршаған ортамен тығыз байланыста бір территорияда өмір сүреді*Экологиялық жүйе

Тірі тағамды қажет ететіндер*Зоофагтар 

Толеранттылық заннын ашкан кім?*В.Шефорд

Толеранттық заны қашан ашылды?*1913 ж.

Толерантылық заңының негізгі:*Тірі организмдердің барлық факторларға деген төзімі 

Төменде көрсетілген түрлердің қайсы Қазақстанның «Қызыл қітабына» енгізілген*Грек қызғалдары 

Төменде аталған факторлардан абиотикалық факторларды атаныз?*Ылғалдық, жарық, температура

Төмендегі аталған мысалдардың қайсысы антропогенді факторларға жатады?*Өнеркәсіптің дамуы

Тропосфераның жоғары шетінен жоғары қарай 50км дейінгі орналасқан атмосфера аймағы*Стратосфера

Термосфера қабатында 500-600 км биіктікте температура мәні*1500°С астам

Толық ландшафт түзуге қатысатын жануралар*Термиттер

Туылу саны өлім-жетім санымен шамамен теңелсе популяция қалай аталады?*Тұрақты

Техносфера бұл:*Адамның техникалық қызметінен құралған биосфераның бір бөлімі 

Топырақ деген не?*Құнарлығы бар жер қыртысының үстіңгі қабаты 

ҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰҰ

Ұрпақтан таралған, соларға тән қасиеттерімен сипатталатын,, тірі денені, тіршілік иелерін қалай атайды?*Ағза

Ұлттық обьектіге қандай объектілер жатады?*Жер,су,жер қойнауы,жабайы жануарлар мен мемлекет

ХХХХХХХХХХХХХХХ

 Халықаралық Қызыл Кітаптың алғашқы басылымы жарық көрген жыл*1963 ж.

Ш Ш Ш Ш Ш Ш Ш

Шектеуші факторы болмаған жағдайда жеке таралымның санының өсу жылдамдығы қалай белгіленеді?*Таралым саны

Шектеуші фактордың авторы кім?*Либих 

Шіріген өсімдіктер мен қоректенетін организмдер *Дитрофактар

Шығын аймақтық климат қалай аталады?*Микроклимат

І І І І І І І І І І І І

Ірі индустриялық қалаларда ортаның ластануынан қандай ауруға шалдану қаулап өсуде?*Жүйке аурулары

ЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭ

Экология термині бірінші рет қай жылы енгізілген*1869 ж.

Экология ғылымының зерттеу нысаны*Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасы

Экология бұл:*Тірі организмдердің өзара және қоршаған ортамен байланысты 

Экологиялық органның биотикалық факторлары мынадай болып бөлінеді*Фитогендік,микробиогендік, зоогендік,антропогендік

Экологиялық фактордың белгілі аймағында ағзалардың дамуына қолайлы жағдайлар туады- бұл зона:*Оптимум

Экологиялық фактор*Тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін орта элементі

Экологиялық дағдарыстың қаупіне не себеп болды?*Аталғандардың бәрі 

Экологиялық сукцессия – бұл:*Бір биоценоздан басқа биоценозбен ауысуы

Экологиялық пирамида – бұл…*Экожүйедегі зат және энергия алмасуы

Экожүйе дегеніміз не?*Тірі организмдер қауымдастығы және олардың қарым-қатынаста тіршілік ету ортасы 

Экожүйеде продуцент болмайтындар*Жануарлар

Экожүйеде энергия алмасуын не деп атайды?*Экологиялық пирамида 

Экожүйеде болып жататын қоршаған ортаның жағдайы мен процестерін үнемі бақылап отыру процесі қалай аталады?*Мониторинг

Экожүйедегі продуценттер, консменттер, редуценттер арасындағы олардың массасы мен өрнектелген ара қатынас*Экологиялық пирамида

ЮЮЮЮЮЮЮЮЮ

ЮНЕСКО-ның «биосфералық қорық» статусын алған Қазақстандағы алғашқы қорық*Ақсу-Жабағылы