shporik_zhtsm

АААА

Ағымдық жөндеу машинаның техникалық күйімен анықталатын жеке құрастыру бөлшектерін ауыстыру немесе қалпына келтіру жолымен кезекті жоспарлы жөндеуіне дейін оның кепілдендірілген жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз ету керек. Ағымдық жөндеуде келесі операциялар орындалады машинаның бөлшектерін бөлшектеу;қалыпты пайдалануға кедергі жасайтын жарамсыздықтарды анықтау;жеке бөлшектерді ауыстыру жолымен анықталған жарамсыздықтарды жою.Ағымды жөндеу жоспарлы және жоспардан тыс бола алады. Ағымдық жөндеу ереже бойынша, бөлшектік және агрегаттық әдістермен жүргізіледі.Жұмыс істемей қалған жеке бөлщектерін ауыстыру немесе қалпына келтіру жұмыстары жасалатын жөндеудің бөлшектік әдісі дербес әдістің бір түрі. Дербес әдіс үшін жөнделген бөлшектерді және құрастыру бірліктерін алынған машинаның өзіне орнату тән келеді. Агрегаттық әдісте машинадан шешілген элементтерді жөндеуге жіберіп, оның орнына сол сәтте басқасын салады.

ББББ

Бөлшектерді қалпына келтірудің технологиялық тәсілдері. модель.Машиналардың бөлшектерін қалпына келтірілгенде келесі топтарға бөлуге болатын технологиялық тәсілдерді қолданады:1) Механикалық өңдеу тәсілдері;2) Пісіру және балқытып қаптастыру;3) Тозаңдатумен металдандыру;4) Электролиттік және химиялық қаптаулар;5) Жөндеуде полимерлік материалды қолдану;6) Пластикалық деформалау тәсілдері;7)  Дәнекерлеу;8) өңдеудің электрофизикалық және электрохимиялық тәсілдері.Бөлшектердің сол бір ақауларын жою үшін ондаған тәсілдер пайдаланады.Тәсілді таңдау үшін қолданылатын технологиялық техникалық деңгейін, қалпына келтіру және ең басты бөлшекті пайдалану шығындарын көрсететін бөлшектерді қалпына келтірудің жалпыланған сапа көрсеткішін анықтау керек. Сонымен қатар қалпына келтіру үшін қордың талапты коэффициент КҚ алуға мүмкіндігін беретін мақсаттар ғана мақсатты. Сыртпішін құру – бұйымды немесе дайындаманы сұйық, ұнтақты немесе талшықты материалдардан дайындау.Құю – дайындаманы немесе бұйымды сұйық материалды оның қуысын берілген пішін мен өлшемдерді одан әрі қатаюмен толтырып дайындау.Қорамалау – ұнтақты немесе талшықты материалдан онымен қуысты берілген пішін мен өлшемдерде одан әрі қысумен толтыру көмегімен сыртпішін құру.Материалды пішу – материалды жеке дайындамаларға бөлу.Өңдеу – еңбек құралының қасиеттерін технологиялық үрдістерді орындауда өзгертуге бағытталған әрекет.Алғашқы өңдеуі – нәтижесінде әдіптің негізгі бөлігі шешілетін өңдеу.Таза өңдеу – нәтижесінде өңделетін беттердің кедір-бұдырлығы мен берілген өлшемдердің  нақтылығына қол жеткізілетін өңдеу.Механикалық өңдеу – қысыммен немесе кесумен өңдеу.Қысыммен өңдеу  материалды бөлуден немесе илемдік деформациядан тұратын өңдеу.Беттік илемдік деформациялау – тек беткі қабат қана илемді деформацияланатын металдарды қысыммен өңдеу тәсілі.Пісірумен өңдеу - материалдардың беткі қабаттарын талшық жасап бөлуден жаңа беттерді қалыптастырудан тұратын өңдеу.Кесумен өңдеу – дайындаманың бетінің пішінін, өлшемдерін және кедір-бұдырлығын электрлік сиретуді, магнитті – үйкетүзілімді эффектіні, электронды немесе оптикалық сәуле шығаруды, плазмалық ағымды қолдану мен өзгертуден тұратын өңдеу.Термиялық өңдеу – дайындама материалдарының жылулық әсерлер салдарынан құрылымы мен қасиеттерінің өзгеруінен тұратын өңдеу.Электрлі - химиялық өңдеу – дайындама материалын электр тогы әсерінен электролитте еріту салдарынан оның бетінің пішінін, өлшемдерін, кедір - бұдырлығын өзгертуден тұратын өңдеу.Гальванды илем – сұйық материалдарданэлектр тогы әсерінен ерітіндіден металды тұндыру көмегімен сыртпішін құру.Теміршеберлік өңдеу – қол жабдығымен немесе қол әрекеттік машиналармен орындалатын өңдеу.Құрастыру – құрамбөліктердің бірігуінен қалыптасатын бұйым.Құрастырудың түрлеріне дайындамаларды тойтару, пісіру және т.б. мысал бола алада.Бірігу бөлінетін және бөлінбейтін болуы мүмкін.Жинақтау – бұйымды немесе оның құрамбөліктерін қолдану орнында орналастыру.Пісіру – біріктіруші бөліктер арасында оларды қыздыруда немесе илемді деформациялауда атомаралық байланыстарды қалыптастыру жолымен бөлінбейтін бірігулерді алу.Тойтару – бөлінбейтін бірігулерді тойтармалар көмегімен қалыптастыру.Қаптау жағу – дайындамада басқа түрдегі материалдардан беттік қабатты қалыптастырудан тұратын өңдеу.Қаптау жағу мысладарына бояу, анодты тотығу, оттектеу, металдау және т.б. жатады.Сапаны бақылау – бұйымның және оның құрамбөліктерін олардың техникалық шарттарға, талаптарға сәйкестігін анықтау мақсатында барлық параметрлер мен қасиеттерін бақылау.

ЖЖЖЖ

Жер жұмыстары үрдістерінің құрамы мен топырақты қайта өңдеудің тәсілдері.Дайындық үрдістері топырақты өңдеу алдында, ал қосымша жер құрылысына дейін немесе жер құрылысын салу барысында жүзеге асырылады. Барлық осы үрдістер кешенін жер жұмыстары деп атайды.Дайындық және қосымша үрдістер жұмыс өндірудің сапасын және қауіпсіздігін қамтамасыз етуі керек.Жер құрылыстарын салу бойынша негізгі жұмыстарды өндірудің басталуына дейін дайындық жұмыстарын: алаңнан тыс және алаң ішінде орындайды.Алаңнан тыс дайындық үрдістеріне кіре беріс жолдарын, байланыс және электр берілістерінің тізбектері, ашық кеніштерге және қорларға апарылған бөліктерде төбелік жұмыстарын орындауды жатқызуға болады.Алаң ішіндегі геодезиялық ауқымдалу негіздерін қалпына келтіру және бекіту (жер құрылыстарын); ауқымдау; құрылыс алаңының территориясын тазалау; уақытша (немесе тұрақты) жолдарды немесе коммуникациялық желілерді құру; жаңбыр суларының құйылыстарын қамтамасыз етумен кептіру, жоспарлау  бойынша жұмыстардың орындалуымен алаңдарды инженерлік дайындау; сан.-түзілімдерін, жұмыс киімдерін келтіру және сақтау үшін, жұмысшыларды жылыту үшін уақытша мүккамалдық тұрмыс бөлмелерін орнату жатады.Геодезиялық жұмыстар құрылыста ауқымдық негіздегі жасаудан және құрылыс барысында ауқымдық жұмыстарды жүргізуден тұрады.Құрылыс алаңдарының территориясын тазалау түбімен қазылған ағаштарды, қойтас, бұталарды жинау бойынша, әрекет етуші коммуникацияны және т.б. көшіруге, бұзылуға тиісті құрылыстардан территорияны босату жұмыстары кіреді.Көмекші жұмыстарды жер құрылысын құруда жасайды. Олар траншеялар мен шұңқырлар қабырғаларын, ашық су құюды және топырақты су төмендетілуі,  топырақты жасанды бекітуді жасайды.Құрылысқа тән әртүрлі жер құрлыстарын салғанда топырақты өңдеуді әр түрлі тәсілдермен жүргізеді. Оларды 4 топқа бөледі:механикалық, гидромеханикалық, қопару және қолмен. Оған қарамастан кей жағдайларда топырақты негізгі тәсілдермен бірге немесе өз бетімен бұрғылау және таптау тәсілдерімен өңдейді.Механикалық тәсіл топырақты өңдеу, орын ауыстыру және төсеу үшін машиналар механизмдерін қолдануға негізделген. Берілген кешенде жетекші үрдіс топырақты өңдеу. Топырақты механикалық тәсілмен өңдеуде оған әр түрлі машиналардың жұмыс органдарының кесу күші әсер етеді. Нәтижесінде топырақтың белгілі өлшемдері массивтен бөлінеді және орын ауыстырып, үйіндіге салынуы мүмкін. Егер машина тек топырақты ғана өңдесе, онда жер қазатын деп аталады.Гидромеханикалық тәсіл топырақты өңдеу үшін суды пайдалануға негізделген. Осы тәсілді қолдану жұмыстардың үлкен көлемдерінде, үйінділерді минималды тұнбамен орнату қажеттілігінде, су мен электр энергия қорларының жеткіліктілігінде мақсатты.Гидромеханикаландырудың технологиялық үрдісі топырақты забойда өңдеуден және оны жартылай сұйық массаға аударудан, пульпаны құрылысқа немесе үйіндіге тасымалдау және салудан тұрады.Забойда топырақты өңдеуді 2 тәсілмен жүзеге асырады: су ағымымен (мониторлы тәсіл) және сорумен (рефулерлі тәсіл) шаю. 1-ші тәсілді топырақты су үст, ал 2-ін су асты забойларында өңдеуде қолданады. Су үсті забойларында құрғақ топырақты гидромониторлы тәсілмен шаяды. Негізгі технологиялық құрал су ағымын забой фронтына бағыттау үшін оқпанның көлденең және тік айналуын қамтамасыз ететін саптамалы (50 ... 175 мм) мен топсалы мүшелемелері бар болат оқпа болып табылатын гидромонитор болып табылады.

Жер жұмыстарын жүргізудегі түрлендіру жүйесінің үлгісі. Жер жұмыстарындағы түрлендіру жүйесі – құрылыс алаңында және (немесе) алаңынан тыс жағдайда берілген үрдістер мен жұмыстардың орындау үшін және сол жұмыстардың соңғы нәтижесі жер құрылыстары болатын техникалық жабдықтау құралдарының, материалдық элементтердің және орындаушылардың функционалды өзара байланысқан жиынтығы.Жер жұмыстары кезіндегі түрлендіру жүйесінің үлгісі төмендегі суретте берілген. 

Жер құрылыстары. Негізгі түсініктерҚұрылыста топырақты қайта өңдеуді құрылыстар мен ғимараттар астына іргетас дайындау, жергілікті табиғи бедерлерін өзгерту, жолдардың жер жабындысын, жер шұңқырларының жабық бетінен, жерсаты құрылғыларын дайындау мақсатында жүргізеді. Топырақты қайта өңдеудің нәтижесі ойықтарды, үйінділерді, жерасты жыныстары, қайта толтыру көрсететін жер құрылыстарының әр түрлілігі болып табылады.Ені 3 м дейін және ұзындығы енінен едәуір асатын ойықты траншея деп атайды.Ұзындығы оның 10 ретті енінен аспайтын ойықты қазаншұңқыр деп атайды.Ойықтар мен үйінділердің көлбеулі бүйірлі беттерді еңістер, ал олардың айналасындағы көлденең беттерді бермалар деп атайды. Жер құрылыстарының қалған элементтері: ойықтың түбі – ойықтың төменгі көлденең жер беті; жиек – еңістердің жоғарғы шеті; етектер – еңістердің төменгі шеті; еңістердің тіке (немесе коэффициенті) m=ha, мұндағы  h – ойықтың тереңдігі немесе үйіндінің биіктігі; a – еңістің салынуы.Жер құрылысына сонымен қатар, қорлар мен кавальерлер де жатады.Қорлар – үйінді жасау үшін алынатын топырақтың ойығы, ал кавальерлер – қажетсіз топырақты төгуде пайда болатын үйінді, мысалы оны уақытша сақталуына, кейін қайта пайдаланатын траншеяларды немесе шұңқырлардың ойықтарын ою үшін.Бет жағынан жабық және көліктік, коммуналды туннельдерді және т.б. мақсатта салу үшін орнатылған ойықтарды жерасты қазбалары деп атайды.Жерасты құрылыстары мен ғимараттар бөліктерін орнатқан соң топырақты «ойықтар» деп атайды. Жерасты құрылыстарымен құбыр салудың толық жабылуы үшін құрылыстың бүйір беті мен шұңқырдың еңісі арасындағы кеңістік жатқызылады. Бұл үрдісқайта үю деп аталады.Жер құрылыстары топырақта немесе топырақтан орнатылатындықтан, яғни операнд топырақ болғандықтан, олардың негізгі қасиеттерін білу қажет.Құрылыс өндірісінде топырақ деп жер қыртысының жоғарғы қабаттарында жатқан және басты тұрпатта борпылдақты және таулы жыныстарды айтады.Топырақтың түрі мен қасиеттері олардың түйіршіктерінің (бөлшектерінің) пішінін, беріктігі, орналасуы және өзара байланысын сипаттайды. Белгілердің жиынтығы бойынша топырақ топтарға, түрлерге, әр түрлілікке бөлінеді.Құрылымдық сипаты бойынша топырақ 2 класқа бөлінеді: таулы және таулы емес.Таулы топырақ түйіршіктерінің арасындағы байланыстардың жоғары беріктігімен сипатталады. Таулы емес топырақ құрғақ (5%-ке дейін құрамында су бар), ылғалды (5- тен 30%-ке дейін) жән есулы (30% аса).Топырақтың қасиеттері мен сапасы жер құрылысының беріктігіне, қайта өңдеудің еңбексыйымдылығына және жұмыстар құнына әсер етеді. Жұмыс өндірісінің аса тиімді тәсілін таңдауда топырақтың келесі негізгі сипаттарын ескеру қажет: тығыздық, ылғалдылық, жабысқақтық, қопсытылғандық, ілінісу, табиғи еңіс бұрышы, сонымен қатар зерттеменің қиындығы.Түрлендіру жүйесінің үлгісіне кіретін элементтерді қарастырайық.Нәтижесінде жобалық параметрлерінің жер құрылысы салынатын жер жұмыстарының негізгі үрдістеріне топырақты өңдеу, оны тасымалдау, төсеу, нығыздау және әрлеулік жұмыстары.Осы үрдістерді тікелей орындауында дайындық және көмекші үрдістері қатар және алдын-ала жүреді. Дайындық үрдістері топырақты өңдеу алдында, ал қосымша жер құрылысына дейін немесе жер құрылысын салу барысында жүзеге асырылады. Барлық осы үрдістер кешенін жер жұмыстары деп атайды.

Жүйелер үлгілері.Жүйелердің жалпы теориясы – жүйелерді зерттеудің әдістемелік принциптерін өңдейтін ғылыми пән.Жүйелердің жалпы теориясының пайда болуы зерттеу объектілерінің өсіп кеткен қиындықтарымен және оларды оқыған кездегі танымдық қиындықтармен шарталғанЖүйелердің жалпы теориясы  жүйе ретінде қарастырылып отырған әртүрлі табиғат объектілерін зерттеудің  бірыңғай формалдық - әдістемелік негізін қамтамасыз етеді. «Қара жәшік» түріндегі үлгі жүйенің кірістері мен шығыстарын ғана бекітеді, сонымен қатар жүйенің манызды шекараларын мойындайды, яғни жүйелі-қатынас аспектісін бейнелейді.Жүйелі-қатынас аспектісі жүйенің айналамен оның қызмет етуі кезінде өзара әрекеттесуін бөлуді, сонымен қатар басқа жүйелермен өзара байланыстарды және ауытқитын факторларды бөлуді болжайды.Кірісі қоршаған орта  жүйе сыртқы қатынасты көрсетеді. Кіру өлшемі жүйенің түріне байланысты әрекет,байланыс немесе әсер ету объектісі күйінің параметрі болуы мүмкін. Барлық кірулердің бірігуі бөлек кірулердің векторы түрінде көрсетілуі мүмкін жалпыланған кіруді құрайды. Шығысы жүйе  қоршаған орта сыртқы қатынасты көрсетеді. Шығу өлшемі жүйенің түріне байланысты әрекет,байланыс немесе әсер ету объектісі күйінің параметрі болуы мүмкін. Барлық шығулардың бірігуі жалпыланған шығуға   қосылуы мүмкін (шығу векторына).Жүйенің шығуы басқа элементтердің кіруі болмайтын барлық элементтердің көп шығуы. Кіру және шығу өлшемдері жүйенің қоршаған ортамен жалғыз байланысы болып табылады. Жүйенің кіруі мен шығуы қоршаған ортамен байланыстардың барлық түрін біріктіреді: қалаулы және жағымсыз (бөгеттер), заттық байланыстың ( М ), энергетикалықты ( Э ) және ақпараттықты (А) мінез-құлықтағы.Жүйенің шекарасы оны кеңістікті-функционалды бірлік ретінде анықтайды.Айнала (қоршаған орта) теориялық түрде жүйеден тыс жатқандардың, яғни осы жүйеге кірмейтіндердің барлығын құрайды.«Қара жәшік» түріндегі үлгіге жүйесінің келесі анықтамасы сәйкес келеді – жүйе мақсатқа жетудің құралы болып табылады.Жүйе құрылымының үлгісі  оның қандай төменгі жүйелерден және элементтерден тұратынынсуреттейді, яғни жүйелі-компонентті аспектіні көрсетеді және жүйенің құрамын зерттеуге қызмет етеді.Жүйелі-компонентті аспект жүйенің құрамын оның құрамдас компоненттерін бөліп көрсету негізінде зерттеуді көрсетеді.Компонент деп осы зерттеуде қарастырылатын жүйенің құрам бөліктері немесе жүйені құрайтын кей бүтін.  Жүйенің компоненттреі екі түрлі болуы мүмкін: төменгі жүйе және элементтер. Төменгі жүйелер сонымен қатар, өз кезегінде компоненттерден тұратын болып көрсетілуі мүмкін. Төменгі жүйелерді ерікті компоненттер түрінде бөліп көрсету зерттеудің кейбір кезеңдеріне қолайлы әдістемелік тәсіл болып табылады. Қарастырылып отырған міндет шеңберіндегі элементтер алдағы уақытта бөлшектенбейді. Объектінің компоненттілігімен қатар үрдістің компоненттілігін бөліп көрсетеді.Жүйенің элементі деп оның бедгілі функцияларды орындауға арналған және берілген дәрежеде қарастырылатын құрам бөліктерге бөлінбейтін бөлігін айтады.Жүйе қатынас үлгісі  мақсатқа жету үшін қажетті және жеткілікті элементтер арасындағы қатынастардың жиынтығы, яғни жүйелі құрамды аспектіні көрсетеді.  Жүйелі-құрамды аспект – материалдық, энергетикалық, ақпараттық және аралас мінез-құлықтағы үлгілердің компоненттерінің байланысын (тура, кері, бейтарап) ерекшелеуді болжайды.Қатынас – екі және одан да көп элементтердің өзара әрекеттесуі немесе өзара тәуелділік.Егер элементтердің (жүйелердің) белгілі шығулары бір уақытта қандай да элементтің (жүйенің) кірулері болатын болса, онда мұндай түрдегі қатынас байланыс деп аталады. Байланыс тура (тізбектей және параллель), кері немесе аралас ; ол материалды, энергетикалық және ақпаратты бола алады.Қатынас үлгісі функционалды құрылымды салуға қажетті жүйенің элементтері арасындағы байланыстарды ерекшелеуге мүмкіндік жасайды. Бұл үлгінің бірігуінен жүйенің құрылымы деп аталатын тағы бір үлгі туындайды. Мұндай үлгіге жүйенің келесі анықтамалары сәйкес келеді - жүйе ортаға негізделген және оған бүтін сияқты өзара әрекеттесетін өзара байланысқан элементтердің бірігуі болып табылады.Берілген түсінікте «құрылым» термині философияда жүйелі-құрылымды аспектіде қолданылған жүйедегі тек көп қатынастарды белгілеу үшін қолданылатын терминнен ерекшелінедіҚұрылы түсінігі ішкі ұйымдастыруды, жүйенің құрылу ретін сипаттайды. Сонымен, құрылым – элементтердің бірігуі және олардың арасындағы қатынас.Құрылым – құрамдас элементтердің өзара әрекеттесу әдісін анықтайтын жүйенің ішкі пішіні.Құрылым құрамы элементтердің ішкі көбінен, олардың арасындағы ішкі көптің қатынасынан тұратын көптікті көрсетеді. Ол жүйенің жеке элементтерінде кездеспейтін жаңа қасиеттердің туындауына негіздеп, жүйеге бүтіндік береді.Жүйенің құрылымды үлгісі жүйелі-интегративті аспектіні көрсетеді. Интегративті механизм құрылымдылық, коммуникативтілік және функционалдылық біріккен нәтижесі ретінде көрсетілуі мүмкін.Жүйелі-функционалды аспект компоненттердің координациясы мен субординациясының анықтамасына негізделе, жүйедегі функционалды өзара байланыстарды ерекшелеуді болжайды.Объектінің функционалдылығы берілген жүйенің құрамындағы әр компонент орындайтын функцияларды ( тағайындалуы) анықтайды.

Жүйелер. Негізгі түсініктер мен анықтамалар.Жүйелердің жалпы теориясы – жүйелерді зерттеудің әдістемелік принциптерін өңдейтін ғылыми пән.Жүйелердің жалпы теориясының пайда болуы зерттеу объектілерінің өсіп кеткен қиындықтарымен және оларды оқыған кездегі танымдық қиындықтармен шарталған.Жүйелердің жалпы теориясы  жүйе ретінде қарастырылып отырған әртүрлі табиғат объектілерін зерттеудің  бірыңғай формалдық - әдістемелік негізін қамтамасыз етеді.Ол басқа ғылымдарды ауыстырмайды, керісінше жүйені зертейтін басқа ғылымдарды толықтырады және күрделі жүйелерді зерттеген кезде (талдауда және синтезде) оларды  біріктіреді.Зерттеуге деген жүйелік тәсіл құрамына:- зерттеліп отырған жүйені үлгімен немесе агрегатталған үлгілер ретімен алмастыру;- жүйенің мінез-құлқын анықтайтын ережелердің (алгоритмдердің) анықтамасы мен қалыптастыруы;-сыртқы толықтыру принципін қолдану.Ғылыми, экономикалық және техникалық сипаттағы мәселелер бойынша негіздеу мен дайындықтың әдістемелік негізі жүйелі талдау болып табылады.Жүйелік сараптамалау – қандайда бір объектіні жүйе және осы жүйенің талдауы ретінде ұсынудың зерттеулік әдістемесі.Жүйелерді келесі белгілері бойынша жіктеуге болады.Пайда болуы бойынша жүйелер:-  табиғи (табиғат жасаған);- жасанды (адамдар жасаған)Иерархиядағы орны бойынша:- үлкен жүйе, жүйе, кіші жүйе.Элементтер түрі бойынша:—«объект» типіндегі жүйелер (элементтеріне заттар жатады, мысалы, қозғалтқыш, машина, ғимарат);— «үрдіс типіндегі жүйелер (элементтеріне операциялар жатады, мысалы, өңдеу, тасымалдау, жинау).Құрылымның қиындық дәрежесі бойынша: - шеткі күрделі (мемлекеттің экономикасы);- өте күрделі (толығымен автоматтандырылған мекеме, өндірістік кешен); - күрделі (технологиялық машина, автомобиль);қарапайым (тісі беріліс, болттық қосылыс).Күйінің өзгеруі бойынша:- динамикалық (уақыт бойынша өзгеруі);- статикалық (уақыт бойынша өзгермейді). Қызмет ету сипаты бойынша: - детерминантты (жүйенің күйіне байланысты оның қызметі туралы айтуға болады); - стохастикалық (әртүрлі мүмкін болатын нұсқалардың қызметі жайлы болжам айтуға болады).Қоршаған ортамен байланысы бойынша: - ашық (бір кірісі немесе шығысы бар қоршаған ортамен); - тұйықталған (қоршаған ортамен байланыссыз).Шығыстар тәуелділіктерінің сипаты бойынша: - комбинаторлық (шығысы кірісіне байланысты); - секвентивті (шығысы кірісіне және басқа шамаларға байланысты). Жүйенің қасиеттері - өмірлік айналымның барлық кезеңдерінде байқалатын жүйенің айқын ерекшелігі.Жүйенің сапасы – оның тағайындалуына сәйкес белгілі қажеттіліктерін қанағаттандыру жарамдығын негіздейтін жүйенің қасиеттер жиынтығы.Жүйенің күйі –жүйенің қасиеттерін белгілі уақыт мезетінде суреттейтін белгілер мен параметрлер жиынтығы.Жүйенің белгісі – жүйенің қандай да болсын қасиеттері мен күйлерінің сапалы және сандық мінездемесі.Жүйенің параметрі – жүйенің қандай да болсын қасиеттері мен күйлерін сандық сипаттайтын белгі.

Жүйелердің жіктелімі.Жүйелерді келесі белгілері бойынша жіктеуге болады.Пайда болуы бойынша жүйелер:-  табиғи (табиғат жасаған);- жасанды (адамдар жасаған)Иерархиядағы орны бойынша:- үлкен жүйе, жүйе, кіші жүйе.Элементтер түрі бойынша:—«объект» типіндегі жүйелер (элементтеріне заттар жатады, мысалы, қозғалтқыш, машина, ғимарат);— «үрдіс типіндегі жүйелер (элементтеріне операциялар жатады, мысалы, өңдеу, тасымалдау, жинау).Құрылымның қиындық дәрежесі бойынша: - шеткі күрделі (мемлекеттің экономикасы);- өте күрделі (толығымен автоматтандырылған мекеме, өндірістік кешен); - күрделі (технологиялық машина, автомобиль);қарапайым (тісі беріліс, болттық қосылыс).Күйінің өзгеруі бойынша:- динамикалық (уақыт бойынша өзгеруі);- статикалық (уақыт бойынша өзгермейді).Қызмет ету сипаты бойынша:- детерминантты (жүйенің күйіне байланысты оның қызметі туралы айтуға болады); - стохастикалық (әртүрлі мүмкін болатын нұсқалардың қызметі жайлы болжам айтуға болады).Қоршаған ортамен байланысы бойынша: - ашық (бір кірісі немесе шығысы бар қоршаған ортамен); - тұйықталған (қоршаған ортамен байланыссыз). Шығыстар тәуелділіктерінің сипаты бойынша: - комбинаторлық (шығысы кірісіне байланысты); - секвентивті (шығысы кірісіне және басқа шамаларға байланысты).

Жүйелік тәсіл техникалық жүйенің негізі ретінде.Жүйелердің жалпы теориясы – жүйелерді зерттеудің әдістемелік принциптерін өңдейтін ғылыми пән.Жүйелердің жалпы теориясының пайда болуы зерттеу объектілерінің өсіп кеткен қиындықтарымен және оларды оқыған кездегі танымдық қиындықтармен шарталған.Жүйелердің жалпы теориясы  жүйе ретінде қарастырылып отырған әртүрлі табиғат объектілерін зерттеудің  бірыңғай формалдық - әдістемелік негізін қамтамасыз етеді.Ол басқа ғылымдарды ауыстырмайды, керісінше жүйені зертейтін басқа ғылымдарды толықтырады және күрделі жүйелерді зерттеген кезде (талдауда және синтезде) оларды  біріктіреді.Зерттеуге деген жүйелік тәсіл құрамына:- зерттеліп отырған жүйені үлгімен немесе агрегатталған үлгілер ретімен алмастыру;- жүйенің мінез-құлқын анықтайтын ережелердің (алгоритмдердің) анықтамасы мен қалыптастыруы;- сыртқы толықтыру принципін қолдану.Ғылыми, экономикалық және техникалық сипаттағы мәселелер бойынша негіздеу мен дайындықтың әдістемелік негізі жүйелі талдау болып табылады.Жүйелік сараптамалау – қандайда бір объектіні жүйе және осы жүйенің талдауы ретінде ұсынудың зерттеулік әдістемесі.Жүйелік сараптамалау:- мәселені үлкен анықталмағандық жағдайында анықтау және қалыпқа келтіруден;- зерттеулер мен өңдеулердің стратегиясын таңдаудан;- жүйелердің нақты анықтамасы (шекарасы, кірістері, шығыстары, байланыстары), дамудың мақсатын анықтау және жүйенің қызмет етуінен;- жаңадан жасалып жатқан жүйенің құрамын және функцияларын анықтаудан тұрады.Жүйелік талдаудың әдістері мен тәсілдері мәселені шешудің баламалық нұсқаларын, әр нұсқа бойынша масштабтың анықталмағандығын ұсынумен және нұсқалардың олардың тиіиділігі бойынша салыстырылуына бағытталған.Жүйелік тәсіл барабар үлгіні салуға мүмкіндік беретін жүйені әртүрлі көзқарастардан (аспектілерден) зерттеуді болжайды.

Жүксауыт – инвентарлы көп айналымды көлемді құрылғы немесе ыдыс. Технологиялық тағайындалуы бойынша әмбебап және арнайы жүксауыттарды ажыратады. әмбебап жүксауыттар әр түрлі катергориядағы жүктерді тасымалдауға арналған. Оларды арнайы сауыттармен немесе тиеуге және түсіруге арналған тұзақтармен жабдықталған жабық қорап түрінде орындайды. Арнайы жүксауыттар белгілі жүк түрін тасымалдауға арналған. Осылай, орамды материалдарды, әрлеулік тақталарды, төсемелерді, битумды шатырларды, қоқысөткізгіш элементтері және т.б. тасымалдауға арналған.

КККК

Күрделі жөндеу кезіндегі өндірістік және технологиялық үрдістер.

Машиналардың жөндеуі – машинаның тоқыраулары мен зақымдануларын жоюды қамтамасыз ететін жұмыстар кешені. Машиналарды жөндеуде жарамсыз бөлшектердің жартысы жаңалармен (қорлық бөліктерімен) ауыстырылады, ал жартысы жөндеуге ұшырайды. Жаңа жасау және тозған бөлшектерді жөндеу нәтижесінде дайындамаларға немесе тозған бөлшектерге сызба мен пішіндер берілетін күрделі жұмыстар кешені болып табылады.

Берілген өнеркәсіпке болып түскен  дайындамаларды, материалдарды немесе тозған бөлшектерді дайын бұйымға айналдыруға қажетті өндіріс құралдары мен адамдардың өзара байланысқан әрекеттерінің жиынтығы өндірістік үрдіс деп аталады.

Құрылыс машиналардың күрделі жөндеуінің өндірістік үрдісі тізбектей жүзеге асырылатын технологиялық үрдістердің қатарынан тұрады. Еңбек құралдарының күйін өзгерту немесе анықтау бойынша мақсатты бағытталған әрекеттерден тұратын өндірістік өндірістің бөлігі технологиялық үрдіс (технология) деп аталады.

Үрдіс бұйымға (машинаға, құрастыру бірлігіне, бөлшекке) немесе тәсілге (механикаға, оның ішінде теміршеберлік өңдеуге; электрофизикаға – металдауға, құрастыруға, бояуға, бақылауға) жатқызылуы мүмкін.

Сонымен, құрастырудың технологиялық үрдісі бөлшектердің топтауға тізбектей бірігуі мен тікелей байланысқан өндірістік үрдістің бөлігі; бөлшекті жөндеудің технологиялық үрдісі бөлшектің күйін (геометриялық пішінін, өлшемін, беттің сапасын және т.б.) өзгертілуімен байланысты өндірістік үрдістің бір бөлігі.

Жөндеу сөзін элементтердің немесе толық машинаның қалыпты жұмыс қабілеттілігін алу үшін жүргізетін жұмыстар кешені деп түсінеді. Бұған  ақаулықты, құрастыруды, домалатуды, бояуды, бақылауды жатқызады.

Қалпына келтіру терминін бөлшектердің жарамсыздығын бастапқы өлшемдерді, пішіндерді, физикалық-механикалық қасиеттерді беру немесе өңдеудің әр түрлі тәсілдерімен жоятын жағдайда қолданады.

Машинаны жөндеудің өндірісік үрдісі оны дайындаудың үрдісінен жөндеу жөндеуге дайындау, тазалау және көпретті жуу, бөлшектер мен тозған түйісулерді бақылау оларды қалпына келтіру сияқты технологиялық үрдістерімен қоса берілуімен ерекшеленеді.

Күрделі жөндеу кезіндегі технологиялық жабдықтау құралдары.Технологиялық жабдықтау құралдарын (ТЖҚ) бөлшектерді қалпына келтіру технологиялық үрдісінің операцияларын берілген жоспарланған режимдермен сәйкес нақтылықпен және өнімділікпен орындауды қамтамасыз ету үшін жасайды.Бөлшектерді қалпына келтірудің технологиялық үрдістерінде қолданатын барлық ТЖҚ жабдық және әбзелге (оснастка) бөледі. Жабдық үшін негізгі жІктелімді белгісі қалпына келтіру тәсілі болып табылады. Дәл қалпына келтіру тәсілдері ТЖҚ құрылымын, қызметін және техникалық мінездемесін анықтайды. Технологиялық жабдық – технологиялық үрдістің белгілі бөлігін орындауға материалдар немесе дайындамалар, оларға әсер ету құралдары, сонымен қатар технологиялық әбізелдер орналасатын технологиялық жабдықтандыру құралдары.Технологиялық жабдықтарға: құю машиналары, баспақтар, білдектер (станоктар), пештер, гальваникалық шомылғыштар, сынақ текшелері және т.б.Технологиялық әбізел – технологиялық үрдістің белгілі бір орындауға арналған технологиялық жабдықтарды толықтыратын технологиялық жабдықтандырудың жиынтығы.Технологиялық әбізелдерге: кесу құралы, қалыптар, айлабұйымдар, мөлшерлегіштер, баспақ- қорамалар, үлгілер, құю қорамалары, сырықты жәшіктер және т.б. жатады.