21) Мест2, 307-68 Өлшемдерді қондыру.Сызықтық өлшемдер.

Өлшемдер өлшемдік сандар мен өлшемдік түзулер арқылы жазылады. Өлшемдерді белгілеу бойынша тапмсырмаларды орындау алдында 2.307-68 МЕСТ арқылы қойылатын келесілей ережерлерімен танысу керек:

- контурдан бірінші өлшемдік түзуге дейінгі минималды арақашықтық 10 мм-ден кем емес болуы керек, көршілес өлшемдік түзулер арасындағы арақашықтылық 7 мм-ден емес;

- өлшемдік сандар натуралды өлшемдерге сәйкес келеді.

- сандар мүмкіндігінше өлшемдік түзулер ортасында (өлшем бірлігін көрсетпей) миллиметрлермен белгіленеді;

- бұрыштардың өлшемдік сандары өлшемнің бірліктерімен айқындалады (градус, мин,сек);

- түзулердегі өлшемдердің жалпы саны минимальді болуы керек;

- әрбір өлшемді бір реттен ғана белгілеуі керек;

- өлшемдік түзулерді суреттің контурынан тысқары кеңістікте мүмкіндігінше белгілеу керек;

- шығыс түзулер өлшем түзулерінің бағыттаушыларынан 1…5 мм шығып тұрады;

- өлшемдік түзулер соңына бағыттаушылармен шектеледі;

- өлшемдік түзулер бағыттаушысының элементтерінің үлкенділігі негізігі жуан тұтас түзудің еніне байланысты айқындалады және сызбаның барлық кеңістігінде бірдей шамамен 2,5 - 6 мм ұзындықпен сызады.

СЫЗБАДАҒЫ ӨЛШЕМДЕРДІ ТҮСІРУ

Сызбадагы кескінделген нәрсенің мөлшерін көрсету үшін өлшем сызықтарын жүргізеді де, оның үстіне өлшем сандарын жазады.

Сызба өлшемдерін түсіру ережелері МЕСТ 2.307-68* бойынша көрсетілген. Өлшемдерді сызыктык және бұрыштық деп екіге бөледі.

Сызбада сызықтық өлшемдерді мм есебімен көрсетіледі., өлшем бірліктері жазылмайды. Өлшем сызықтары өлшемі көрсетілген кескіндерге параллель орналасып, шыгару сызықтарына тірелетін нүсқамалармен (бағдарша(—»)) аяқталады.

өлшемдік сандарды мүмкіндігінше ортасына жакын өлшемдік сызыктың үстіне жазады;

Вертикаль өлшемдік сызықтардың өлшемдік сандарын, сағат тілі бағытымен 90°-қа айналдырғанда дұрыс окылатын етіп жазады;

өлшсмдік сызықтардың әртүрлі көлбеуі жағдайда өлшемдік сандарды 10.2- суретте көрсеткендей орналастырады;

22) Мест2, 307-68 Доғаның, шеңберлердің өлшемдерін қондыру.

РАДИУС ӨЛШЕМДЕРІ

Радиус өлшемін түсіру үшін өлшем санының алдына R әрпі жазылады.

Шеңбер Догасының орталығын көрсетудің қажеттілігі болмаса, радиустың өлшемдік сызыгын орталыққа дейін сызбауға да болады.

/

Бір орталықтан бірнеше радиусты жүргізгенде, екі радиустын өлшемдік сызыктары бір түзуде жатпайды (11.2-сурет).

Сыртқы және ішкі дөңгелектеу радиустарының елшемдерін 11.3-суретте

Үлкен радиусты кескіндегенде орталықты доғага жақындатуга болады. Бұл жағдайда радиустың өлшем сызығын 90° бұрышпен сындырып көрсетеді.

ДИАМЕТРЛЕР ӨЛШЕМІ

Диаметр өлшемін түсіру үшін барлық жагдайларда өлшемдік санның алдында диаметр белгісі қойылады

Өлшем сызықтарын шеңбер диаметрі өлшемін көрсеткенде де, оның толық немесе жартылай кескінделгеніне қарамастан үзіп жүргізуге болады; бұл жолы өлшем сызығының үзілген жерін шеңбер центрінен әрі орналастырады.

Шеңбер бойында біркелкі орналасқан бірдей элементтердің (мысалы тетіктердің) өлшемдерін түсіргенде, көршілес екі элементтің аралығын көрсетіп, шеткі элементтердің саны мен көрсетілген аралықтың көбейтіндісі түрінде көрсету ұсыналады.