23-Ші сурет. Антиденетәуелді жасушалық цитотоксикалық әсері

Жоғарыдағыларды қоса келе, ісікке қарсы иммунитетте В-жүйенің рөлі бірыңғай емес. Жиі жағдайда ісік антигендеріне карсы антидене түзілуі ісік өсуіне тосқауыл жасамайды, керісінше оны үдетеді. Соған қарамастан, кейбір ісіктер кезінде антиденелердің ісікке қарсы әсері болады, бірақ В-жүйесін қоздырушы заттарды байқап тағайындау керек, себебі ісік ауруының ағымын әрі қарай қиындатуы ықтимал.

Ісікке қарсы иммунитеттің жасушалық механизмдері

Ісікке қарсы иммунитетте маңызды рөлі Т-лимфоциттерге, макрафагтарға, NK-жасушаларға арттырылған (24-ші сур.). Т-лимфоциттердің ішінде ісік жасушаларына қарсы арнайы цитотоксикалық қызметті Тх, және Т-киллерлер атқарады.

Тх₁ ісік антигенің II класс МНС антигендерімен бірге, антигентасмалдаушы жасуша (АТЖ) бетінен танып, белсенеді де цитокиндер түзеді, олардың көмегімен ісікке қарсы иммуниттетің бірқатар механизмдері қосылады. Сөйтіп, Тхі түзетін ИЛ-2 аутокринді түрінде Txl-дің қосымша көбеюін күшейтеді, бұл жағдай арқылы иммунды жауаптың күші жоғарылайды. Сонымен катар, ИЛ-2 lFN-y-мен бірге, ісікерекшелі Т-киллерлер бөлінуі мен дамуын шақырады.

Т-киллерлер ісікерекшелі -антигендерді I класс МНС белоктарымен бірге танып, белсенеді және ісік жасушаларына цитотоксикалық әсер көрсететін гранулалы жасушалар бір-қатар цитокиндерді түзеді. Ол цитокиндер: перфорин, лимфотоксин (басқаша ісікті өлтіруші фактор-β, - TNF-β) және фрагментиндер.

Перфорин - бұл темен молекулалы белок, нысана-жасуша мембранасында полимерленіп, оған су, электролиттер өте алатын трансмембраналық өзектерді түзеді. TNF- β, ісік өлтіруші фактор-альфа тәрізді, Fas-белогымен (CD95) ісік жасуша бетінде қосылып, жасушаның ДНК бөлінуіне,- яғни апоптозға (бағдарланған жасушаның "өзін өзі" жоюы - өлуі) әкелетін ферментативті серпілістерді қосады. Сондықтан, TNF-λ және TNF- β - Fas-лигандтар тобына, яғни апоптоз шақырушы факторларға жатады.

Фрагментиндер (грэнзимдер) - бұл да апоптозға әкелетін, ферментативті белсенді белок.

24-Ші сурет. Цитокиндердің ісікке қарсы иммунитетте қатысуы

Егер перфорин аса жоғары мөлшерде болса, ісік-жасуша мембранасында көп өзек пайда болып, жасушалардың лизосомды ферменттер белсенуімен және қабыну серпіліспен бірге жүретін осмостық лизис көбірек жүреді. Мұндай, жасушаның өлуін некроз деп атайды.

Егер перфорин мөлшері төмен болса, онда аз өзектер арқылы жасушаға фрагментиндер түсіп, ісік жасушанъщ еліміне - апоптозга экеледі. Апоптоз ұрдісі TNF-уЗ ісік жасушалардың Fas-рецепторларымен байланысқанда күшейеді.

Т-киллерлер де иммунды жауап кезінде ИЛ-2 бөледі және мембранасында ИЛ-2-ге арналған рецепторлар шығарады (белок CD95). Ол рецепторлар арқылы ИЛ-2 Т-киллердің аутокринді бөлінуін белсендіреді.

Сонымен қатар, Т-киллерлер IFN-λ түзеді, олар бір жағынан Т-киллерлердің қосымша дамуын қоздырады; NK-жасушаларды, макрофагтарды белсендіреді, ал екінші жағынан - ісік жасуша бетінде I- класс МНС-белоктардың ендіруін жоғарылатады, сөйтіп Т-киллерлердің ісікті ерітуін жеңілдендіреді.

Тх, түзетін IFN-y және ИЛ-2 NK-жасушаларының бөлінуін және дамуын қоздырады. NK-жасушалар (табиғи өлтіргіштер) - ол үлкен ядролы лимфоциттер (адамның қанында), олардың деңгейі жалпы лимфоциттердің 5-10% құрайды. Бұл жасушалардың цитоксикалық әсері, ісік себептеріне байланыссыз, кең тараған ісік жасушаларының антигендеріне қарсы бағытталған. Интерферондар (а,β,γ) NK-жасушалардың, бір жағынан, бар өндірісті қоздырып, ал екінші жағынан, олардың жаңаруына әсер етіп, белсенділігін жоғарылатады. Дәл осылай жасушаларға ИЛ-1 жэне ИЛ-2 әсер ете алады.

NK-жасушалардың метастаздануын (бөгелме ісік беруін) жоюы мүмкін. NK-жасушалары жетіспеушілігі бар аурулар арасында (мысалы, Чедиак-Хигаси және Х-хромосомасымен біріккен лимфопролиферативтік синдром кезінде) қатерлі ісіктің жиілігі кең тарағандығы көрсетілген.

Ең бірінші кездесу кезінде-ақ арнайы емес цитотоксикалық жауап атқарушы NK жасушалар, ісікке қарсы қорғаудын бірінші – «тосқауылы» болып табылады. Олар ең алғашқы даму кезінен бастап, ісік жасушаларын жоя бастайды, ал иммунды немесе антигенерекшелі Т-киллерлер ісік антигендерін бірінші танудан кейін 7 -10 күн өткен соң, антигентәуелді даму нәтижесінде пайда болады

NK-жасушасы, Тх₁ және Т-киллерлер өндірілген INF-y өзінен-өзі ісік-жасушалардың өсуін басады, сонымен қатар, өте күшті іштен иммунды қоздырғыш ретінде макрофагтарды белсендіреді, ал олар INF-a, TNF-a, ИЛ-1, тағы басқа цитокиндер түзуін күшейтіп, ісікке қарсы әсер етеді.

INF-a вирусқа қарсы белсенділігі (негізі, онковирустарға қарсы бағытталған) өте жоғары және ісік жасушаларына тікелей цитотоксикалық әсер көрсетеді. Сонымен қатар, IFN-a IFN-γ-ға қарағанда. NK-жасушаларын күштірек белсендіреді.

TNF-a ісік тінінде геморрагиялық некроз (өліеттену) дамуын шақырады. Ол иммунды қоздыргыш әсер көрсетеді: оның ықпалынан макрофагтар ИЛ-1 өндіруін күшейтеді, Т-киллер белсенденуіне әсер етеді және IFN-y тудырады, Тхі белсенденіп, ИЛ-2-ні шығарады және NK- жасушалар, нейтрофилдер күшейеді де лизоцимнің белсенді түрлерін түзеді. TNF-a-ны кахектин деп те атайды. Макрофагтар ИЛ-1 тәрізді, ол пирогенді әсер көрсетеді және ағзада метаболизм үрдістерін күшейтеді. Соңғы жылдары, әдебиетте онкологиялық аурулардың асқыну механизмінде TNF-a қызмет атқаратындығы туралы айтылып жүр.

Ісік антигендерін тану кезінде макрофагтар ИЛ-1 бөлу арқылы, Тх1-ді белсеніп ғана қоймайды, сонымен қатар ИЛ-2-ден басқа лимфокиндер де түзілуі жоғарылайды, нәтижесінде ісік жасуша­лары тікелей жойылады.

Макрофагтар ісік жасушаларына цитотоксикалы монокиндер бөліп, тікелей цитотоксикалық әсерін етеді. Ол үшін макрофагтардың лектйн тәрізді рецепторлары ісік жасуша мембранасының гликопротеидтерімен қосылады, немесе макрофагтар бетіндегі Fc-рецепторлардың ісік антигенге жабысқан IgG-дің Ғс-үзіндісімен қосылған түрі әсер етеді. Ісік жасушасымен тікелей қатынасынан кейін-ақ макрофаг өндірген TNF-a, IFN-a, лизосомды ферменттер, өздерінің ықпалын тигізе бастайды. .

Ісікке карсы иммунитет серпілісінде қатысатын жасушалық факторлар тек қатерлі жасушаларды жоюын қамтамаеыз ететін жағымды қызмет ғана атқармайды, сонымен қатар, Т-киллерлер көбеюін тежел, организмнің ісікке қарсы қорғау белсенділігін төмендетеді. Т-тежегіштердің белсенуіне ісік антигендер құрылымының ерекшіліктер (, ісік өсуіне қолайлы иммунды тежеу жәнс басқа да факторлар көмектеседі. Ісікерекшелі Т-тежегіштердің болуы көптеген тәжірибе модельдерінде көрсетілген. Ісікке қарсы иммунды жауап кезінде тежегіштік қызметті Тх2 (CD4+30+) ИЛ-4, ИЛ-10, ИЛ-13 медиаторлармен атқарады, олар Тх1 түзілуін тежеп, сонымен бірге. макрофаг және NK-жасушалардың белсенділігін төмендетеді. Осындай түрде Т-тежегіштер (СД8-30+) қызметін атқарады, олар ИЛ-4, ИЛ-10 түзеді. Арнайы Т-тежегіштер онкологиялық ауруларда да табылған (қатерлі меланома. Ходжкин ауруы. қуық ісігі, сүт безі ісігі және т.б.). Тәжірибе түрінде ісікке қарсы иммунитеттің күшеюі, антигенерекшелі тежегіштерді алыстату жолымен жүзеге асырылады.

Иммунды жүйенің басты тежеу механизмінде Т-тежегіштер маңызды рөл атқарады; олар ИЛ-4, ИЛ-10 өндіріп, Txl-дің ИЛ-2, IFN-y түзуін тежейді. Осының нәтижесінде, ісік жасушалардың еруінде және бүл үрдісті жүзеге асырушы Т-киллерлер азайады. Сонымен қатар, Т-хелпердің антигентанушы рецепторлары кедергіленеді.

Ісік және иммунды жүйенің өзара қарым-қатынасы

Соңғы жылдары иммунды жауаптың қатерлі ісікке қарсы серпілісі тек ісікке қарсы иммунды жауаптың ерекшілігімен ғана байланысты емес, сонымен бірге, бірқатар ісік жасушаларының биологиялық ерекшілігіне сыбайлас.

Біріншіден, ол ісіктің антигендік мінездемесіне байланысты: ісік еректелі антигендердің күші мен иммуногендік дәрежесіне және ісік жасушасы бетіндегі антиген детерминанттар мөлшеріне байланысты.

Ісікке қарсы иммунды жауап шақырылуында және оның тиімділігінде баста рөлді ісік жасушасының гистосәйкестік антигендері және цитокиндерге арналған рецепторлар дәрежесі атқарады.

Сонымен қатар, ісік жасушалары иммунды тежегіштік әсер көрсететін бірқатар заттарды бөледі. Ол факторлардың көбісінің табиғаты белгісіз, бірақ олардың деңгейі ісікқатерлігінің деңгейіне сәйкес келеді.

Мысалы, ісік жасушалары Тх₁ белсенділігін, дамуын тежейтін бірқатар цитокиндер түзіп, ісікке қарсы жасушалық иммунды жауап әсерлігін төмендететіндігі дәлелденген. Сөйтіп, бірқатар қатерлі ісік жасушалары β өсу факторын түзеді (TGF- β), олар Тх₀ Тх₂ қарай дамуын шақырады. Ісік жасушалары Txl белсенділігін және дамуын тежейтін ИЛ-JO түзеді. Тағы, ИЛ-10 түзуші ісік жасушаларында негізгі гистосәйкестік антигендері аз болады, сөйтіп ИЛ-10 цитотоксикалық әсерлі Т-киллерлердің ісік жасушала­рына сезімталдығын төмендететіндігі де дәлелденген. Сол сияқты, TGF- β түзетін ісік жасушаларының иммунды жауапқа сезімталдығы әлсізденуі де ықтимал.

Соңғы жылдары, Tx_t өндіретін ИЛ-2 арқылы Т-киллерге қоздырушы әсері басылуы, онкологиялық аурулардың қан сары- суында ИЛ-2-ге арналған (8-ИЛ-2К) рецептордың ерігіш түрі жоғары мөлшерде болуымен себептелетіні көрсетілген. Бұл белок қан сарысуының кедергі факторларының бірі болып табылады. S-VL1-2R жоғары денгейде ісік аурудың асқынған түрінде және ісіктің метастаздары (бөгелме ісік) пайда болғанда табылады: қатерлі меланома, кеуде карциномасы, бүйрек, ішек, асқазан, аналық без, өкпе, куық қатерлі ісіктері. Көптеген авторлардың айтуы бойынша, S-HJI-2R жоғары деңгейі, аурудың қатандығын және иммунды емдеу, иммунды реабилитация болжамының ауырлыгын көрсетеді.

Бірқатар қатерлі ісіктерде, Т-киллер түзілуіне қажетті цитокин өндірілуі мен белсендігіне әсер ететін, ісіктің бірнеше нәруыздарды түзетіні немесе мембранасына ықпалы тигізетіндігі анықталған. Сөйтіп, аталық без карциномасы бар аурулардың асциттік (шемендік) сұйықтығында лимфоциттердің ИЛ-2 түзуін тежейтін альфа-1-қышқыл протеин (нәруыз) табылған.

Ісік жасушасы бетінде, мысалы, қатерлі өкпе ісігінде СД44, СД55, СД59-протеиндер өңдірілуі табылған, олар комплемент жүйесінің белсендігін тежейді, сөйтіп ісік жасушаларын комплемент тәуелді лизистен қорғайды. Бұл нәруыздарға ИЛ-1, IFN-y, TNF-a тәрізді цитокиндер әсер етеді және әсердің деңгейі мен бағыттылығы әр ісік жасушаларының түріне байланысты басқаша болады-.

Адамдағы бірқатар қатерлі ісіктерді зерттегенде (меланома, бүйрек ісігі, қуық ісігі және тағы басқа) мынадай таңғажайып нәрсе табылған: белгілі бір жагдайда ИЛ-2 ісікті асқындырып жібереді Ондай жағдай кем дегенде екі кезде болады. Біріншіден, кейбір ісік жасушаларда бір уақытта ИЛ-2-ге арналған рецепторлар (СД25) және ИЛ-2 өзін де түзеді. Бұл жағдай ісік жасушаларының аутокринді көбеюіне себеп жасайды. Екіншіден, ісік жасушалардың Ил-2 арналған рецепторлары мен Тх1 түзетін ИЛ-2 бірігіп ісіктің сырттай (паракринді) өсуін қоздырады. Бұл жағдай онкологиялық ауруларды емдегенде теріс әсер көрсетуі мүмкін.

Мұндай теріс әсерді алдын алу үшін, ісігі бар аурулардың жасушаларындағы ИЛ-2 (СД25) арналған рецепторлардың деңгейін білу керек. Мысалы, СД25 жоғары деңгейде болса, ИЛ-2 ісік жасушасын күшейтеді. Сонымен қатар, СД25 қатерліктің жоғары деңгейін көрсетеді, ал осы жасушалардың дақылдары ісікте бөлінуді күшейтіп, лимфоциттерге кедергі жасайды.

Ісіктерде ИЛ-2 әсерінен дерттің өсуі бірқатар ісіктерде: сүт безі, ішек, жалпақ жасушалы карциномада тағы басқаларда жоғары байқалған, ал ісік жасушасы бетінде СД25 төмен деңгейде болса немесе мүлдем болмаса, ИЛ-2-нің қолдануы бас, мойын, асқазан, бүйрек карциномасы бар аурулардың өсуін тежейді.

Соңғы кезде, ісік жасушалары басқа да цитокиндерді тұзіп, өз бетінде оларға арналган рецепторларды туғыза алатындығы көрсетілген. Бұл рецепторлар және оларға сай келуші цитокиндердің қарым-қатынасы ісік өсуіне іштен (аутокринді) де, сырттан (паракринді) де әсер етеді. Ісік жасушаларында ИЛ-2, ИЛ-10-нан басқа, ИЛ-1, ИЛ-6, ИЛ-7, ИЛ-15 және тағы цитокиндер тузілуі және оларға арналған рецепторлар болуы мүмкін.

Сөйтіп, ісік пен организмнің иммунды жүйесінің күрделі қатынасы көптеген бірқатар факторлармен белгіленеді. Ісік регрессиясы (кейін кетуі) иммунды жүйе ісіктің тежегіштік әсерінен жоғары болып, толық дәрежеде жұмыс атқарғанда және иммунды жүйені толықтыру емінің, пәрменді иммунды жауаптың әрбір тізбегіне дәл әсерлігін көрсеткенде болуы мүмкін.

Қатерлі ісіктің иммунды диагностикалауы

Қатерлі ісікті иммунды тәсілімен анықгау жолдары ісік жасуша бетіндегі қалыпты жасушалардан, ерекшелігімен байланысты. Біріншіден ол ісікерекшелі антигендер, олардың қүрамьшда трансплантациялық антигендер, вируспен әсерленген антигендер, ісік-эмбрионалды антигендер, онкогендер белоктары жэне тағы басқалар болады. Бүл маркерлердің ісік жасушасында болуы диагностикалық маңыз береді, себебі ісікті анықтаута көмектеседі. Онкологиялық аурулардың қан сарысуында ісікерекшелі фактор­лар да болады. Бұл — ерігіш ісік антигендері, антиденелер және ісік антигеніне арнайы түзілген лимфоциттер.

Иммунды диагностиканың бағыты in vitro жагдайында, яғни организмнен тыс (пробиркада) ісіктің өніп-өсуінде, былайша айтқанда аурудың клиникалық белгілеріне дейін, ісікті табу, атын және орналасу жерін анықтау әдістерінің пәрменді болуы. Ондай әдістер дерттін ерте кезендерін анықтауда және басқа аурулардан ажырату диагностикасында өте қажетті. Бұл әдістер, сонымен қатар, дерттің асқыну кезеңінде метастаздарын анықтау үшін де керек. Жан-жақтан тексеріліп, сынақтан өткен стандартты иммунологиялық әдістер көмегімен көпшілік халық арасында скрининг жүргізіп, дертке деген жоғарғы қауіпті топты анықтау үшін бұл әдістер өте қажет. Бірақ, қазір клиникада осы талаптарға сай келетін, аса қымбат емес, кең тараған иммунды диагностика әдістері шамалы. Сонымен бірге, көптеген фармакологиялық фирмалар мен ғылыми институттар осы әдістерді дайындауда көп іс жүргізуде. Бұл деңгейде бірқатар жетістіктер де жоқ емес.

Тиімді иммунды диагностпикада сезімталдығы жоғары изотоппен, ферменттермен немесе люминесцентті бояғыштармен белгіленген моноклонды антиденелер кеңірек қолданылатынын айта кету қажет.

Бұл моноклонды антиденелер ісіктердің жаңа жіктеуінде маңызды рөл атқарады, сонымен қатар, ісіктердің нақты түрін табуға әсер етеді (мысалы, лейкозда). Жаңа жіктеуге және соған негізделген тәсілдерге дейін лейкоз ауруын анықгау, әсіресе лимфолейкозды, өте қиын жай еді. Моноклонды антиденелер көмегімен, мынадай дәлелдемелер берілген: лейкоз жасушалардың мембраналы антигендері қалыпты гемопоэтикалық жасушалар даму сатысына сай келеді. Т-, В-лимфоциттер және миелоциттер, моноцитарлы жасушалардың дерттің белгілі даму сатысына кезеңерекшелі антигендер сәйкесті болады. Лейкоз жасушасының беткері антигендері ісіктің қандай түрге жататынына көрсетеді. Бұл жасушалардың барлығы бастаушы ісіктің антигендеріне сай келетін кезеңерекшелі антигендермен сәйкесті болады. Мысалы, жедел лимфолейкозға CD10 маркері (таңбасы) тән, Т-жасушалы жедел лимфолейкозға СД5маркері тән. В-жасушалы лимфоманы анықтағанда СД20 моноклонды антиденелер қолданылады. Қазіргі кезде халықаралық стандартты моноклонды антидене құрамалары бар, олар лейкоз жасушаларының әр түрлері мен варианттарына сай. Олар лейкоз бен лимфа бездерінің ауруларын бір-бірінен ажырату үшін ғана емес, сонымен қатар, үрдістің таралуы мен ем әсерлігін бақылауға да мүмкіндік береді.

Бұл мақсатпен радиографиялық сканерлеу жүргізіледі, ол организмде ісік жасушаларына сай белгіленген моноклонды антиденелердің таралуын көруге көмектеседі. Бұл әдіспен ісік жасушаларын ең аз мөлшерін де анықтауға болады. Лейкоз кезінде бұл тәсілмен ісікке қарсы дәрілер мен сәулелеуден кейін қалған жасушаларын анықтауға болады. Бұл тәсіл қатерлі ісіктердің (тоқ ішек карциномасы, қатерлі меланома, сүт безі ісігі, нейробластома сияқты) метастаздарын анықтағанда жақсы нәтиже береді. В-жасушалы созылмалы лимфолейкозды табуда моноклонды анти­денелердің маңызы зор. В-жасушалы СЛЛ (созылмалы лимфолейкоз) үнемі бір бастаушы жасушасынан дамығандықтан, бір топқа (клонға) жатады және олардың беткері иммуногаобулиндері бір типтес келеді.

60 жылдардың ортасынан онкологиялық ауруларды тексергенде, қан сарысуындағы рак эмбриональді (альфа-фетопротеин және рак эмбрионалды антигендер) антигендер анықтау әдісі қолданыла басталды. Алғаш рет ол әдісті гельдегі преципитация серпілісі көмегімен өткізген (Оухтерлони бойынша екіреттік диффузиятәсілі), ал соңғы жылдары иммуноферментті және радиоиммунды тәсілдер қолданылады. Олар белгілі бірқатар рак эмбрионалды антигендерге қарсыланған адамдағы қатерлі ісігі варианттарымен (бауыр ісігі, тоқ ішек ісігі, ұйқы безі карциномасы, нейробластома, тератома, лейкоз және тағы басқалар) сәйкесті стандартты моноклонды антиденелер құрамалар қолданумен жасалынады.

Белгіленген моноклонды антиденелерді соңғы жылдары, басқа арнайы нәруыздарды - қатерлі ісік тасымалдануында қатысатын онкоген заттарын және басқа да мутантты гендерді анықтауда қолданып жатыр. Моноклонды антиденелер көптеген ісік түрлерінің тұқымқуалау бейімділігін шақырушы гендерді анықтауға да мүмкіншілік туғызады. Солай, мутантты Мус - белок анықталуы Беркит лимфомасы, кеуде ісігі, өкпе, асқазан ісігіне тән. Вс1-2 онкогенмен кодталған белоктар В-жасушалық лимфомаға тән. МДМ-2 - онкоген өнімдері адамда болатын әртүрлі саркомаға сай. Негізгі ісік супрессиялаушы гендер өнімдерінің бірі р53 белоктың мутантты түрі, адамның кең спектрлі қатерлі ісіктерінде анықталған. Бұзылған АРС геннің табылуы тік ішектегі ісікте тұқымқуалаушық рөлді анықтайды. BRCA 1, BRCA 2 - гендері сүт безі ісігіне тұқымдық бейімділігін көрсетеді. Қазір қатерлі ісіктерге ауыстыратын тұқымқуалаушы мутантты гендердің бірқатар тізімі бар. Бірнеше ғылыми өндірістер, ғылыми ұжымдар иммунодиагностика үшін арнайы моноклонды антиденелер коспасын дайындаған.

Антиидиотипті моноклонды антиденелер көмегімен ісік асқынғанда, оның айналасындағы - ісікерекшелі цитотоксикалық Т- лимфоциттерді анықтауға болады. Ол арнайы жасушалық иммунды жауап деңгейін белгілі ауруда бағалауға ғана емес, сонымен қатар иммуносррбция арқылы иммунотерапияда қолдану мақсатындағы ісікерекшелі Т-киллерлерді бөліп алуға көмектеседі.

Қатерлі ісіктің нммунды емі

Соңғы жылдары, ісік иммунологиясын зерттеудегі жетістіктер клиникада ісіктердің иммунды емдеуінің жаңа тәсілдерін жасап, оны қолдануға үлкен жағдай жасады.

Қазіргі заманда қатерлі ісіктерді емдеу тәсілдерінің кемшілігі — ол ісік жасушаларына арналмағандығы. Бұл тәсілдердің барлығы бөлінуші жасушалардың сәулелену мен цитостатиктерге сезімділігімен байланысты. Ісік үнемі гетерогенді болады, оның құрама жасушалары бір-бірімен көптеген байланыста кездеседі, соның ішінде есту жылдамдығымен де, сәулелену және химиотерапевтік дәріге сезімталдығымен де ерекшелінеді. Ісік тінінде, оның сипаттамасы бойынша қалыпты жасушадан аз айырмашылығы бар, атап айтқанда тек ғана бірнеше өзгерген жасушалар саны болады. Сондықтан, ісікке қарсы тұрамыз деп қалыпты жасушаның тіршілігін бұзамыз. Біріншіден, сүйек кемегі, лимфа тіні, тері және шырышты қабаттағы кілегей қабықтың жасу­шалары зақымданады. Иммунды жауаптың маңызды кезеңінің бірі — ол Т- және В-лимфоциттер клондарының бөлінуі, сондықтан лимфа тіні өніп-өсетін тіндердің ең жоғары белсендісі болып табылады. Сол себептен, организм жасушаларын тежейтін тәсілдердің барлығы иммунды жүйені де тежейді. Осындай жағдай, сәуледен және химия емінен кейін байқалады, яғни ағзада екіншілік иммунды жетіспеушілік туады, әсіресе ісіктен қорғайтын иммунитеттің Т-жүйесі өте қауіпті зақымданады.

Арнайы зерттеулерде қазіргі заманның ісікке қарсы радио, химия емі мен оның ңосарланған түрлері, ісік жасушаларын толық құртпайды. Олардың аз бөлігі үнемі түрде сақталады, себебі олардың сезімталдығы қалыпты жасушаға ұқсас. Әрі қарай сәуленің, химия дәрілерінің мөлшерін үлғайту мүмкін емес, себебі олардың әсерінен қалыпты жасушалардың зақымдануы көбейеді.

Сөйтіп, дәстүрлі ем тәсілін қолданғанда, ісік жасушаларының бәрі жойылмайды, оның үстіне өз бағытында өніп-өсетін жасушалар байқалады: ісіктің төзімділігі жоғары жасушалары сақталып қалады және ісіктің қатерлі, зәрлі қасиеттері күшейеді. Бірақ бұл жасушалардың кейбір бөлігі (10^s-10⁹) иммунды жүйенің арнайы жасушаларымен жойыла алады. Бірақ ол үшін иммунды жүйе жоғары деңгейде болтаны жөн.

Ал ісіктер көбінесе, иммунды жетіспеушілік кезінде пайда болады және олардың өсуімен бірге иммунды жетіспеушілік әрі қарайі күшейеді. Дәстүрлі емдеу тәсілдері ісіктің ағымын одан әрі күрделендіреді. Осыған байланысты, онкологиялық ауруларды емдегенде, иммунды жетіспеушілікті тоқтату қажет немесе оны қоздыру керек.

Осы мақсаттармен, қазіргі кезде негізі тимус гормондарын және оның қосындыларын (тимозин, тактивин, тималин, тимоген, тимопентин, диуцифон, декарис) қолданады, сонымен қатар, кейінгі уақыттарда кең тараған рекомбинантты интерлейкиндер (ИЛ-2, ИЛ-12) және интерферондар (INF-a, /3, ү) пайдаланып жүр. Ем ретінде қазір антицитокиндік препараттар және әртүрлі беткері молекулаларға қарсы жаңа гуманизацияланған рекомбинантты моноклонды антиденелі препараттар. трастузумаб (герцептин), ритуксимаб (мабтера) қолданылады.

Иммунды қоздырудан басқа, ісік емдерінде арнайы иммунды тәсілдер ашуға мүмкіндік жасалып жатыр. Соңғы 10-15 жылдарда мұндай тәсілдер қолданылып келе жатыр. Негізгі арнайы иммун­ды емді тәсілінің шипалығы - қатерлі ісіктегі кездесетін арнайы молекулярлы өзгерісті нысаналарын - анықтаумен байланысты. Олар қалыпты ұлпаларда болмайды немесе өте аз кездеседі. Біріншіден, ондай нысанаға ісікерекшелі антигендер немесе ісікпен қосарланған антигендер жатады. Осы нысаналарга әртүрлі тәсілдермен әсер еткенде, ісік жасушалары жойылады.

Ісік өсуі кезінде, онымен организм арасындағы тепе-теңдік ісік ұпайына қарай бұзылады. Дәрі клиникалық түрде анықталатын мөлшерге жеткенде, иммунды бақылау жүйелері өте зақымдалынады. Клиникалық зерттеулер нәтижесінде, ісік ауруы жоғары даму кезеңінде, иммунды жүйенің жұмысы нашарлайтындығы дәлелденген. Иммунды жүйенің зақымдалуын жою немесе организм мен иммунды күштердің арасындағы тепе-тендікті организм ұпайына шешу тек ісіктің негізгі салмағын жоюмен (хирургиялық операция, сәулелендіру, химиятерапия) ғана жүреді, ал одан кейінгі жағдайларда ем ретінде иммунды қоздыру тәсілін айтуға болады. Осының нәтижесінде рецидив пен метастаздану үрдістері шектеледі және оның үрдістері жылдамдатылмайды.

Қазіргі кезде иммунды емдеу, негізі ісік емінің бірінші тәсілдеріне жаптайды, бірақ ол ісік емінің негізгі қосымша тәсілі болып табылады.

Ісіктің иммунды емінің тәсіліі арнайы және арнайы емес бо­лады, ал олар өзінше активті және пассивті болады.

Ісіктің арнайы емес иммунды емдеу әдісіне БЦЖ, Corinebacterium parvum, бактериалды қоспалар, синтетикалық полинуклеотидтер енгізу жатады. Бұл әдістер бірқатар лимфокиндердің, монокиндердің, әртүрлі биологиялық белсенді заттардың жоғарылауына және ісікерекшелі клондардың бөлінуіне әкеледі. Клиникада көбінесе, БЦЖ пайдалынады. Аталған тәсілдердің кейбіреуі жақсы нәтижелерге алып келді.

Мысалы, қуыктың ішкі қабатында пайда болган ісікте БЦЖ егуі жақсы нәтиже көрсетті. Бұл ісік түрі операциядан кейін жиі кайталанады, ал өзінің соңғы сатысында куықтың қабырғасы арқылы өтіп, айналадағы тіндерге жайылады. Катетер арқылы егілген БЦЖ созылмалы қабынуды шақырып, иммунды жасушалардың белсенділігін күшейтеді, сөйтіп ісік жасушаларымен күресетін жасушаларды козғайды. Бірақ осы күнге дейін, олардын ісік жасушаларын қалайша өлтіретіндігі белгісіз. Айта кеткенде, операциядан кейін БЦЖ алған ауруларда, ісіктің қайталану қаупі төмендейді. Кейбір ғылыми жұмыстарда, БЦЖ қолдануының жақсы әсерлігіне қарамастан, көпшілік клиницистердің қорытындысы бойынша, бұл арнайы емес ем кең келемде әлі колданбайды.

Активті арнайы иммунды емдеу - ол ауруға құрамында ісік антигендері бар вакциналарды егу. Оларға ісік жасушалары (өмір сүруге қабілетсіз), үзінділер (мысалы мембрана үзінділері), ісік тіндерінің ерігіш заттары жатады. Соңғы жылдары, құрамында онкобелоктарды белгілейтін гендері бар ісік туындылары және рекомбинантты вирустар жиі колданып жүр.

Онкологиялық ауруларды ісіктердің өлген, не шала-жансар жасушаларын егу, сонымен қатар, активті иммундау үшін ісіктің ерігіш заттарын қолданудың нәтижелі келуі ғылыми зерттеулер­мен дәлелденген.

Бірақ, ісікке қарсы вакциналар жасау — өте маңызды жұмыс. Біріншіден, адамдағы вируспен қоздырылатын ісіктерге қарсы егулер жақсы нәтиже беруде. Мысал ретінде, Этитейн-Барр вирусымен пайда болған ісікте және Беркит лимфомасында егу шаралары өте шипалы келді.

Өзіне қарсы күшті иммунды жауап шақыру үшін Эпштейн-Барр вирусының генің енгізеді. Бұл вакцина Эпштейн-Барр вирусына қарсы күшті жасушалық және гуморалды иммунитет туғызып, Беркит лимфомасының даму мүмкіндігін төмендетеді. Бұл тәсіл ісікке карсы иммндаудың Беркит лимфомасы таралған жерде, яғни вирус ошағында, алдын алулық шара ретінде қолданылады және осы ісігі бар ауруларда арнайы иммунды жауапты күшейту үшін пайдаланады,

Бірақ, ісікке қарсы активті вакциналау клиникада кең таралмағандығын айта кеткен жөн. Сонда да болса, тазартылған ісік антигендерінен және ісікке арнайы жасанды түзілген пептидтерден тұратын вакцина дайындауда кеөтеген зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Қазір бірқатар ісікке қарсы пептидті вакциналар клиникалық тәжірибеден өтіп жатыр, олардың нәтижелері ісіктердің регрессиясы байқалды.

Енді қазіргі уақытта қолданылып отырған бағыт, ол белгілі ісікпен біріккен мутантты гендер өнімдерін және егуге арналған шипалы белоктарды пайдалану. Бұл зерттеулердің көбісі, ісікке қарсы моноклонды антиденелер алуымен байланысты.

Ісікті иммундау үшін, клиникада басқаша тәсіл кеңірек зерттеліп және қолданып жатыр, ол - бейімділікті (адоптивті) иммунитет. Оның негізінде қолдан пробиркада (in vitro) Т-лимфоциттердің интерлейкинімен ісік антигендерінің қосылуы жасалынады. Т-лимфоциттердің саны көбейгеннен соң, ол ауруға қайта енгізіледі.

Бұл тәсілдің екі варианты бар. Біріншісі, ол аурудың қанынан лимфоциттер бөлініп алынады, рекомбинантты ИЛ-2 көмегімен ол in vitro жағдайында белсендіріледі, кебейеді, содан соң аруға қайта енгізіледі. Лимфоциттерді ауру қанынан, ем қолдануға дейін бөліп алады. Сосын ауруға операция жасалғанша, сәулелену немесе химиялық ем жүргізгенше, оның өз лимфоциттерін in vitro көбейтіп, лимфокинмен активтелген жасуша (ЛАЖ) жасайды, сөйтіп оны емнен кейін, ауру ағзасына қайта енгізеді. ЛАЖ бірге, ауруға ИЛ-2 енгізіледі, ол жасушалардың еріткіш белсенділігін сақтау үшін қажет. Осы тәсіл көмегімен, өкпе ісігініе, лейкоз, қатерлі меланома және басқа ісіктердің метастаздарында емдік нәтижелер едәуір жақсы болған. Көпшілік жағдайда, мұндай емнен кейін ісіктің ұзақ уақытқа дейін кетуі және қайталану жиілігі төмендейді. Екінші вариант, ол осындай жолмен жүретін, ісік тінінен бөлініп алған лимфоциттермен организмге әсер ету. Мұның негізінде - ісікерекшелі Т-киллерлер ісік жасушаларын жабдықтайды. Олар in vitro көбейгеннен кейін емдік әсері көтеріледі. Бірақ, клиникалық зерттеулер нәтижелері бойынша, шеткері ЛАЖ-жасушаларына қарағанда, әсердің жоғарылауы үнемі кездесіп отырмайды. Оның бір себебі - ісік жасушалары TGF-в сияқты затты түзіп, ісікті шабуылдаушы лимфоциттерге қарсы әсер етуде. ЛАЖ-жасушаларының негізгі әсерлігі боған қарағанда анағұрлым күшті.

Қазіргі кезде (клиникалық зерттеулерде). аурудың шеткері мононуклеарлы жасушаларын немесе аутологиялық ісіктен алынған сәулеленген лимфоциттерін in vitro ИЛ-2-мен өсіріп-өндіріп. қайта ауруға енгізу тәсілі қарастырылып жатыр. Ісік антигендері ИЛ-2 әсерінен кейін ісікерекшелі Т-киллерлерді көбейтеді. Осыдан кейін. Т-киллердің саны 10000 есе көбейіп, ал белсендігі 50-100 есе артады. Бірінші клиникалық зерттеулер жақсы нәтижелер көрсеткен. Яғни, өршіген меланомасы бар ауруларда 34% жағдайда ісік регрессиясы байкалған, сонымен қатар ИЛ-2-мен емдегенде, онша жаксы нәтиже бермеседе ауруларда да регрессия жиі байқалған.

Бұл тәсілдер өте белсенді жұмыс үстінде, яғни арнайы бейімділік емінде қай лимфоциттерді (шеткері немесе ісік шабуылдаушы лимфоциттер) қолдануды ойластыруда. Маңызды мәселелердің бірі, ол ісікерекшелі антигендерді керек мөлшерде алып, әрі қарай дамыту тәсілі, себебі бұл тәсілдін әсері өлген ісік жасушаларындағы арнайы антигенді қоздыру тәсілінен қарағанда, анағұрлым жоғары.

Қатерлі ісіктің иммунды емінде интерлейкиндерді қолдану

Интерлейкин-1 (ИЛ-1) - бұл лимфокин in vitro ісік жасушаларына тікелей цитотоксикалық әсер көрсетеді және ол сүйек кемегінде регенеративті үрдістерді күшейтіп, иммунды жауапты белсендіреді. ИЛ-1 әсерінен NK-жасушаларының белсендігі жоғарылайды және моноцитарлы-макрофагалды жасушалардың арнайы цитотоксикалық әсері жоғарылайды, екіншілік цитокиндер түзілуі күшейеді.

Осының барлығы, ИЛ-1 онкологиялық ауруларда қолдануға әкеледі. Сөйтіп, 11% жағдайда асқынған меланома ауруында жақсы әсер көрсетті. Бірақ, ИЛ-1 қан тамыр ішкі қабығында ісік жасушаларың бір-бірімен жабыстырып, метастазға әкеледі деген тұжырым бар. Сонымен қатар, ИЛ-1 бірқатар кері әсер көрсетеді екен, сонын ішінде қызбалық реакдиясын шақырады. Осыған байланысты, клиникада ИЛ-1 қолдануы шектелген.

Интерлейкин-2 (ИЛ-2) - онкологиялық аурулар емдеуде кең қолданылатын цитокин. Ол меланомада, бүйрек, өкпе рактарында және тағы басқа ісіктерде жоғары нәтиже көрсеткен және оны қолданғанда ұзақ регрессия байқалған. Бірақ, ісіктің толық жойылуы болмаған. ИЛ-2 қолданғанда бірнеше шектеулер бар себебі, ол бірнеше ауруларда жүректі, бүйректі жарақаттайды. Келешекте ИЛ-2 ЛАЖ бірге, арнайы иммунды бейімділік емінде, сонымен бірге, интерферон және ИЛ-12-мен қосып қолданғаны жөн.

Интерлейкин-12 (ИЛ-12) - цитокин, ол макрофагтармен түзіліп арнайы емес қорғаныс механизмі мен арнайы Т-жасушалық им­мунды жауап дамыту арасында маңызды рөл атқарады. ИЛ-12 Тхі дамытып, цитокиндердің бөлінуін ұлғайтады және Т-лимфоциттер мен NK-жасушалардың цитотоксикалық белсенділігін күшейтеді. Жануарларда зерттеу өткізгенде, ИЛ-12 ісікке қарсы (бүйрек ісігі, меланома, ретикулосаркома, тоқ ішек рагы) үлкен әсер еткен. ИЛ-12, ИЛ-2 түзетін Тх, дамуын шақырады, сондықтан, in vivo олар бір-бірін толықтырып әсер етеді және лимфоциттердің бөлінуіне қатысады; осымен қатар Т-киллермен у-интерферон бөлінуін күшейтеді, ол иммунитетте керек NK-жасушаларын белсендіреді. Тагы басқа, ИЛ-12 арналған рецепторларды тежейді.

ИЛ-2 мен ИЛ-12 бірге қосып тышқандарда қатерлі ісікке қарсы қолдану тәжірибесі өткізілген. Мұндай күйде бүйрек ісігі толық кері қайтқан (60%), ал бөлек қолданған кезде ешқандай емдік қасиет байқалмаған. Қазір клиникада ісікке қарсы емдеуде ИЛ-2 мен ИЛ-12 аралас қолданып тәжірибе жүргізілуде.

Қатерлі ісіктің иммунды емдінде интерферондарды қолдану

Қатерлі ісіктерді рекомбинантты интерферондармен (IFN) ем­деу кең қолданылуда. Біріншіден, барлық интерферондар ісік-жасушасына және вирусқа қарсы антипролиферативті және тіке­лей цитотоксикалық әсер етеді және иммунды жүйені қоздырады. Бірақ. интерферонның әр түрінде белсенділігі бірдей емес.

IFN-a-ң вирусқа қарсы белсенділігі жоғары болып келеді. Сондықтан, IFN-a-препараттары вирусқа байланысты қатерлі ісіктерде жақсы әсер етеді, ең алдымен лейкоз кезінде. Сонымен қатар, оның ісікке қарсы белсенділігі де жоғары. IFN-a және IFN-β екеуі де NK-жасушаларын қоздырады.

IFN-y күшті иммуномодуляциялық әсер көрсетеді және кейбір лейкемиялық жасушаларға антипролиферативтік нәтиже береді, себебі олардың дамуын реттейді. Сонымен қатар, IFN-y қатерлі ісік-жасушалардың көптеген түрлерінде HLA-антигендердің I және II класс экспрессиясын тежейді. Бұл арқылы олардың Т-лимфоциттермен танылу қабілеті төмендейді. Жақында IFN-y ісік некроздаушы фактормен бірге, оның цитотоксикапық әсерін күшейтіп, қосарланғыш әсер еткендігі анықталды.

Рекомбинантты интерферондар онкологиялық клиникада қолданғанда көптеген ауруларда (қуық paгi, қатерлі меланома, сүт безінің paгi, жатыр мойынның paгi, бүйрек карциномасы, қатерлі лимфома, Ходжкин ауруы, лейкоздар, тоқ ішек пен бауыр ісіктері) жартылай және толық ісіктің регрессиясы байқалды (10-50%). Бұл кезде көптеген аурудың нәтижесінде ремиссия ұзаққа созылған.

Лейкоздар мен лимфопролиферативті ауруды емдеуде IFN-λ қолдану жақсы нәтиже берді, әсіресе лейкоз бен лимфопролиферативті ауруларда. Зерттеушілердің жұмысында көрсетілгендей, 90% түктік жасушалық лейкозбен ауыратын науқастар IFN-a-мен емделгеннен кейін екі жылдай өмір сүрді, ал 75-90% науқастарда толық ремиссия байқалды. M.Talpaz көрсетуі бойынша, созылмалы лимфолейкозбен ауыратын 274аурулардың 80% IFN-a емдегенде, гематологиялық ремиссия 58% ауруда кездескен, оның 26% толық ремиссия байқалған. Толық ремиссия 3 жылка дейін созылган.

ДДҰ (ВОЗ) асқынған қатерлі меланоманы IFN-a емдеудің нәтижесін баспаға шығарды. Ісік тіндерін хирургиялық жолмен алғаннан кейін, IFN-a қолданғанда, 46%> науқастардың өмірі екі жылга ауру белгілерсіз созылды. ал 27%-науқас тек қана хирургиялық жолмен емделген. Басқа бір жұмыста, тері рагымен ауыратын 30 науқасты бақылағанда, тікелей ісікке IFN-a енгізген және қосымша интерферон майының емі жүргізілген, сонда 10 науқаста ісіктің толық регрессиясы байқалған, ал 15 жартылай әсер болды.

Клиникалық байқаулар көрсеткендей, әртүрлі ракпен ауыратын 1500 онкологиялық ауруларда Ресейлік IFN-a (Реаферон) жоғары әсері байқалған, ауруларға оның залалсыздығы мен қалыпты белсенділігі көрсетілген. Жанама әсері бірен-сараң көрінген соң, бұл препаратты қолдануға тиым салынған. Қатерлі меланома тініне 1FN-β енгізгенде, ісіктің регрессиясы 10-20% болған. Көптеген қатерлі ісіктерді емдеуде (сүт безінің, өкпенің, жыныс безінің рактары, остеогендік саркома, гепатоцеллюлярлық карцинома, глиома, қатерлі меланома, т.б.) IFN-y қолданған, бұл кезде емдік әсер өте жақсы көрінген. Кейбір авторлардың жазуы бойынша, IFN-ү көктамыр ішіне енгізгенде ол залалсыз болған, ал кейбіреулері оның улылығы жоғары екендігін жариялайды.

Қазіргі кезде рекомбинантты интерферондарды операциялық емдеу, химиятерапиясы, сәуле әдістерімен бірге емдеуде қолданылуының клиникалық тәжрибелері жүргізілуде. Аурулардың нозологиясы мен кезеңіне байланысты айқын әсер 50-70% кездесті. Сүт безі рагін, балалар жедел лейкозын, ретикулосаркоматозды, созылмалы миелолейкозды аралас емдеу кезінде ерекше жақсы нәтиже алынды.

Сонымен қатар, ісік некроздаушы факторы және ИЛ-2-мен қосып емдеу кезінде, интерферондардың әсері жоғары болатыны көрсетілген. Осы салада тәжірибелі зерттеулер одан әрі жургізілуде.

Қатерлі ісіктің арнайы иммунды емінде моноклонды антиденелерді қолдану

Моноклонды антиденелерді, негізі, ісік жасушаларына тікелей әсерін шақыра алатын арнайы залалсыздандыруға арналған әр түрлі улы агенттерді енгізу үшін пайдаланады.

Бірінші осындай тәсіл, ол иммунотоксиндерді - ісікерекшелі антигендерге қарсы жасушалық удың молекулаларымен тығыз байланыстырылған (мысалы дифтериялық токсинмен моноклонды антиденелерді жасау). Оның мақсатында, алғашында, нақты улар қолданылған, олар жанама әсер көрсеткен еді, себебі организм жасушаларын қосымша уландырғаны. Осы жасушалардын молекулалы құрылысы мен әсер ету механизмі толық шешілгеннен кейін, ғылымдар осы улардың генді инженериялық дәрілерін ашқан, оларда рецепторлар болмаған, сондықтан олар қалыпты жасушаларға арнайы әсер көрсете алмайды. Моноклонды антиденелермен байланысқан соң, олар тек ісік жасушаларына жеткізіледі; бұл медицина тарихында алғашқы ісікке қарсы арнайы дәрілік заттардың, құрылымдық бөлігі болып табылады. Клиникалық тәжірибеде иммунды токсиндер жоғары нәтижелігін, әсіресе, химиялық еммен бірігіп көрсетті.

Цитотоксикалық ісікке қарсы препараттармен байланыстырылған моноклонды антиденелерді қолданғанда немесе ісік жасушаларын сәуледен кейін өлуін шақыратын аса белсенді белгіленген изотоптармен біріккенде де бұл дәрілердін өте жақсы емдік қасиеті анықталған.

Сөйтіп, шетелдегі (АҚШ) ісік зерттеу орталығында адамдағы В-жасушалық лимфомасындағы CD20-антигенге қарсы бағытталған радио белгіленген В-антиденелерін ауруларға енгізгенде, ісіктің 85% жағдайында толық регрессиясы көрсетілген. Осындай зерттеулер Мичиган университетінің клиникасында да жүргізілген: 28 емге төзімді В-жасушалық лимфомасы бар аурулардың 14 толық ремиссия алынған. Барлық жагдайлардың ішінде ұзақ уақыт ремиссия 79% ауруларда болган.

Радио белгіленген моноклонды антиденелер, химиятерапиясы сүйек кемігі трансплантациясымен бірігіп Нью-Йорктың ісік орталығында жедел миелолейкозын емдеуінде қолданылған. Қайталамалы және емге төзімді жедел және созылмалы миелолейкозы бар 28 аурудың 27 толық ремиссия байқалған.

Тоқ ішек обырының операциядан кейінгі емдеуінде қолданылатын моноклонды 17-1 А-антиденелі — иммунды токсиндер 30% жағдайда өлімді төмендеткен. LMB-1 иммунды токсиндер ток ішекпен сүт безі ісігін емдеуінде қолданылған. Тағы басқа, сүт безі ісігінің емінде Anti-Her2 / new препараты қолданылды.

Қазір лабораторияларда көптеген жаңа ісік антигендеріне қарсы моноклонды антиденалер дайындалыпг жатыр, ал олардың клиникада қолданылуы күннен кунге жүзеге асуда. Көпшілік жағдайда, иммунды ем ретінде тышқандардан алынған моноклонды антиденелер жиі қолданылады. Олар адамда күшті иммунды жауап шақырады, сондықтан иммунды токсиндер мен радиобелгіленген препараттар ауруға тек бір рет енгізіледі, себебі қайта енгізгенде пайда болған антиденелер бұл дәрілік заттарды залалсыздандырады. Бұл жайдың шешуі — рекомбинантты моноклонды антиденелерді ашуға байланысты, атап айтқанда тышқан иммуно­глобулиндердің Ғс-үзіндісі адамдікіне ауыстырылған. Қазір бір-қатар фирмалар осындай ісікерекшелі моноклонды антиденелер жасау тәсілін зерттеп, клиникалық тәжірибиден өткізуде.

Сонымен қатар, токсиндер және радиоизотоппен біріккен моноклонды антиденелер дайындау әрекеттері жалғасуда. Ол үшінші ұрпақты радиоиммунды токсиндерге жеткізуі мүмкін.

Ісіктің иммунды емінің жаңа әрекеттерінің бірі - ол ісіктегі тамырлардың өсуіне көмектесетін белоктарға қарсы және эпидермалды өсу факторларының рецепторларына қарсы иммунды токсиндерді жасау.

Қазіргі кезде, осы саладағы жұмыс істеп жатқан ғалымдардың көбісі жаңа иммунологиялық әрекеттер дәстүрлі ем түрін өзгерте алмайды деп есептейді, бірақ бар әдістердің қорын әрі қарай жақсартып, күшейте алады. Кейбір кезде, иммунды емдеу жетекші тәсіл бола алады, бірақ ол көпшілік жағдайда хирургиялық әрекет, сәуле және химиялық емнен кейін қолдануы керек. Сөйтіп, иммунды емдеуді түрлендіруге болады, себебі оны қабаттастырып пайдаланса, ерекше жақсы ем болады деп күтілуде.