3.2. Өндіріс шығындары. Бәсекелес нарық жағдайында фирмалардың максималды пайда алу мүмкіншілігін қарастыру

^{Реформаларды табысты жүргізу үшін, сөзсіз, сәйкес ресурстар мен қаржыландыру көздері қажет. Бағдарламада көрсетілген шараларды қаржыландыру мәселесі аса күрделі болып отыр. Қазақстан Республикасының кедендік қызметін реформалауды қамтамасыз етудің қаржы механизмі мәселесі кедендік қызметті дамытуға қарастырылған мемлекеттік бюджеттен қаражат бөлу, республиканың кеден қызметін реформалауға қызығушылық танытып отырған әлемдік қаржы институттары тарапынан инвестициялар тарту мағынасын білдіреді.}

^{Кедендік ресімдеу мен бақылау процестерін компьютерлендіру және автоматтандыру саласында.}

^{Қазақстан Республикасының кедендік қызметін автоматтандыру қажеттілігі республика егемендік алғаннан кейін, Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа кіруімен байланысты туындады.}

^{Кедендік қызметті автоматтандыру жөніндегі алғашқы шаралар 1995 жылдан басталды. 1997 жылы 4 наурызда Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 294а Қазақстан Республикасының кедендік қызметінің бірыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесін (бұдан былай – ҚР КҚ БААЖ) құру қарастырылған 5 жылға арналған дамыту бағдарламасы бойынша республиканың кедендік органдарын автоматтандыру туралы қаулысы қабылданды.}

^{ҚР КҚ БААЖ құру аясында өткен кезеңде on/off-line режимінде ақпараттық пакеттермен алмасу жүйесі әзірленген, бұл орталық кедендік органды облыстық басқармалармен және кедендермен біріктірген Қазақстан Республикасының кедендік қызмет деректерімен алмасу ресупбликалық желісі (бұдан былай – ҚР КҚ ДАРЖ).}

²⁰

^{ҚОРЫТЫНДЫ}

^{Кедендік органдардың қызметін талдаудан көретініміз, Қазақстан Республикасында өте қысқа мерзім ішінде әрекет етуге толық қабілетті кеден қызметі орнады. Кедендік іс бойынша заңнамалық база қалыптасты және жетілдірілуде. Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін толтыру, сыртқы экономикалық қызметті реттеу және кедендік іс саласында контрабандамен, заң бұзушылықтармен күрес механизмдері құрылды. Тармақталған кедендік инфрақұрылым қалыптасуда. Кедендік органдарды басқару жүйесінің қалыптасуы аяқталып келеді. Кедендік қызметтің кадрлық құрамы жасақталған. Кедендік органдардың тәжірибелік қызметіне компьютерлендіру және автоматтандыру элементтері енгізілуде.}

^{Сонымен, кедендік бақылау дегеніміз – кедендік іс және халықаралық шарттар жөніндегі заңдарының орындалуын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының кедендік органдарының жүзеге асыратын іс-шараларының жиынтығы.}

^{Кедендік бақылаудың негізгі мақсаты түрлі тексерулер көмегімен заң бұзушылықтарды анықтау, жүргізілген операциялар мен әрекеттердің кедендік заңнамаларға сай болуын қамтамасыз ету, кедендік қызметке қатысушы жеке және заңды тұлғалардың кедендік ережелер мен процедураларын бұлжытпай орындауы.}

^{Кедендік бақылау Қазақстан Республикасының кедендік органдарының лауазымдық тұлғалары арқылы жүзеге асырылады және мына түрлерге жіктеледі:}

^{тауарларды (импорттық, экспорттық және транзиттік) кедендік бақылау;}

^{көлік құралдарын (теңіз, өзен және әуе жолы көліктері, теміржол құрамдары, автокөлік құралдары) кедендік бақылау.}

²¹

^{Жоғарыда айтып өткеніміздей, Қазақстанның ДСҰ кіруіне кедендік бақылау саясатының келешегі байланысты болып отыр. Қол қою қажеттілігі туындап отырған көптеген міндетті келісімдер де бар. Көбінесе олар тауарлар мен көлік құралдарына салынатын импорттық баждар қатысында болып отыр.}

^{Қазақстанның ДСҰ кіруі жағдайында елдің кедендік жүйесін дамытуға көп қаражат бөлінеді деген болжамдар да жоқ емес. Шығындардың көп бөлігі кедендік инфрақұрылымын дамыту саласына, жаңаша технологияларды енгізуге жұмсалады.}

^{Қазақстанның кедендік аумағында кедендік бақылау және тауар айналымын реттеу құралдарынмемлекеттің тиімді пайдалануы ұлттық нарықты қорғау бойынша сауда-саяси міндеттерді жүзеге асыруға, отандық өнеркәсіпті дамытуға ынталадыруға, нарықтық экономиканың қалыптасуы жағдайында саяси және әлеуметтік-экономикалық түрлендірулерді қарқынды жүзеге асыру мақсатында құрылымдық қайта құру жасауға жәрдем етуге мүмкіндік туғызады.}

^{Кедендік саясатты әзірлеу және жүзеге асыру ҚР кедендік тарифі, қорғау шараларының кешені (антидемпингтік, өтемақылық және арнайы баждар), лицезиялау мен квоталауды қоса алғанда, Қазақстан Республикасына тауарлар мен көлік құралдарының әкелінуі мен одан әкетілуге шектеулер қою, тарифтік преференциялар жүйесі және қазақстан экономикасының әлемдік шаруашылықпен өзара байланысын реттеу шаралары сияқты арнайы механизмдердің көмегімен жүзеге асырылады.}

^{Кейбір кедендік төлемдер мен салықтарды алып тастаудан келетін шығындар жөнінде айтатын болсақ, мысалы, импорттық баждар ҚР бюджетіне түсетін кедендік төлемдер мен салықтардың жалпы көлемінің тек 15%-ін ғана құрап отыр. ҚҚС бойынша шығындар аса көп емес.}

22

Пайдаланылған әдебиеттер

1. ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» (өзгертулермен және қосымшалармен) 24.06.02 ж.

2. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары: Жоғырғы оқу орынына арналған оқу құралы. О.В. Рожнова. 2003 ж.

3. Бухгалтелік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР қаржы министрлігінің 18.09.2002 ж. № 438 бұйрығымен бекітілген.

4. Бухгалтерлік есеп регистрлерін толтыру бойынша нұсқаулықтар. ҚР қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп жіне қаржылық аудит методологиясы Деартаментінің 24.11.1997 ж. № 72 бұйрығымен бекітілген.

5. Бернер Д. Директ-костинг. Мюнхен, Минск: Экономика, 1993.

6. Дэвид Миддлтон. Бухгалтерский учет и принятие финансовых решений. М. Аудит, Юнити, 1997 г.

7. Друри К. Введение в управленческий и производственный учет. М. Аудит, Юнити, 2000 г.

8. Карпова Т.П. Управленческий учет. М. Аудит. Юнити, 2000 г.

9. Ластовецкий В.Е. Учет затрат по факторам производства и центрам ответственности. М. Финансы и статистика, 1998 г.

10. Николаев С.А. Особенности учета затрат в условиях рынка: система «директ-костинг». М. Финансы и статистика, 1992 г.

11. Нидлз Б. и др. Принципы бухгалтерского учета. М. Финансы и статистика, 1996 г.

12. Радостовец В.К., Шмидт О.И. Учет затрат на производства и калькулирование себестоимости продукции, работ и услуг. Алматы, Бико, 1998 г.

13. Сатубалдин С.С. Учет затрат на производства в промышленности США. М. Фин. и стат., 1980 г.

14. Тулегенов Э. Т., Олохтонова Э.А. Нормативный метод учета затрат на производства. М. Фин. и стат., 1989 г.

15. Ткач В.И., Ткач М.В. Международная система учета и отчетности. М. Фин. и стат., 1994 г.

23

16. Ткач В.И., Ткач М.В. Управленческий учет: Международный опыт. М. Фин. и стат., 1994 г.

17. Управленческий учет – Учебное пособие, разработанное на основе стандартов бухгалтерского учета Алматы, Юсайд Карана, 1999 г.

18. Хорнгрен Ч.Т., Фостер Дж Бухгалтерский учет: Управленческий аспект. М. Фин. и стат., 2000 г.

19. Хорнгрен Ч.Т., Фостер Дж Бухгалтерский учет: Управленческий аспект. М. Фин. и стат., 1995 г.

20. Энтони Р., Рис Д. Учет: опыт экономически развитых стран. М.: Фин. и стат., 1996 г.

21. Яругова А. Управленческий учет: опыт экономически развитых стран. М.: Фин. и стат., 1991 г.

22. ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» (өзгертулермен және қосымшалармен) 24.06.02 ж.

23. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары: Жоғырғы оқу орынына арналған оқу құралы. О.В. Рожнова. 2003 ж.

24. Бухгалтелік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР қаржы министрлігінің 18.09.2002 ж. № 438 бұйрығымен бекітілген.

25. М.А. Вахрушина. Бухгалтерский управленческий учет. Учебник. М. Омега-Л. 2003 г.

26. Н.П. Кондраков, М.А. Иванова. Бухгалтерский управленческий учет. Учебное пособие. М. Инфра 2003 г.

27. Т.П. Карпова. Управленческий учет. Учебник. М. Юнити, 2003 г.

28. Родостовец В.В., Родостовец В.К., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятий. Учебник. 1998 г.

29. Н.П. Кондраков. Бухгалтерский учет. Учебное пособие М. Инфра, 2000 г.

24