Тестер
1 нұсқа
1.«Экология» терминін қай ғалым ұсынған?
A) Ю. Либих.
B) Э. Геккель.
C) В. И. Вернадский.
D) В.Н.Сукачев.
E) К.Мебиус.
2. Экологиялық факторлардың категориялары:
A) Фитогенді және зоогенді.
B) Климаттық және химиялық.
C) Андропогенді және климаттық.
D) Эдафогенді және орофогенді.
E) Биотикалық, абиотикалық және антропогендік.
3. Су түбінде тіршілік етуші ағзалар қалай аталады?
A) Стенобионттар.
B) Эвробионттар.
C) Гидробионттар.
D) Бентостар.
E) Эдофобионттар.
4. Белгілі уақыт кезеңінде құрып кеткен жеке таралым мөлшері қалай аталады?
А) Популяция полиморфизмі.
B) Популяция тығыздығы.
C) Логистық.
D) Популяция өлімі.
E) Экспоненциялдық.
5. Белгілі бір территорияны мекендейтін барлық тірі ағзалардың қауымдастығы:
А) Биоценоз.
B) Экологиялық қуыс.
C) Биом.
D) Ареал.
E) Популяция.
6. Өлі өсімдіктер мен жануарларды пайдаға жарататын организмдер:
А) Сапрафитті.
B) Детритрофагты.
C) Сапрофагтар.
D) Гетеротрофты.
E) Автотрофты.
7. Бір түрге жататын, белгілі аралды мекен ететін және еркін шағылыса алатын даралардың жиынтығы
А) Популяция.
B) Дара.
C) Бірлестік.
D) Биоценоз.
E) Түр.
8. Қалдықсуларды анаэробты бактериямен тазалауда қолданылатын құрал жабдық:
А) Фильтрлер.
B) Метантенк.
C) Сүзгіштер.
D) Аэротенк.
E) Аэрофлокула.
9. Сарқылмайтын табиғи ресурстар
А) Орман ресурстары.
B) Күннің қуаты.
C) Минералды ресурстар.
D) Жануарлар мен өсімдіктер ресурстары.
E) Отын-энергетика ресурстары.
10. Су қоймаларының ластануының түрлері
А) Аймақтық, жергілікті, әлемдік.
B) Радиоактивті, механикалық, жылулық, аймақтық.
C) Табиғи және антропогендік.
D) Химиялық, бактериялық, жергілікті, алемдік.
E) Химиялық, бактериялық, радиоактивті, механикалық, жылулық.
11. Атмосфералық ауаны негізгі ластаушы заттар:
А) Формальдегид.
B) Қышқыл жаңбырлар.
C) Мұнай өнімдері.
D) Радиоактивті изотоптар.
E) Күкірт диоксиді, көміртегі оксиді, қатты бөлшектер.
12. Ұлттық обьектіге қандай обьектілер жатады?
А)Әлемдік мұхит, Антарктида, жер қойнауы.
B) Жер, су, жер қойнауы, жабайы жануарлармен мемлекет территориясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері.
C) Космос, атмосфералық ауа .
D) Жануарлар, өсімдіктер, космос кеңістігі.
E) Жер, су, жер койнауы, атмосфералық ауа.
13. Табиғаты бойынша адам – бұл:
А) Биоәлеуметтік тіршілік иесі.
B) Продуцент.
C) Әлеуметтік тіршілік иесі.
D) Биологиялық тіршілік иесі.
E) Автотроф.
14. Марқакөл қорығының ең басты мақсаты бұл нені қорғау?
А) Минералды байлықтарды.
B) Өсімдік әлемін.
C) Балықтарды.
D) Суда жүзетін құстарды.
E) Жануарларды.
15. Тірі ағза сыртқы ортамен биотикалық және абиотикалық қарым-қатынасын Ч.Дарвин қалай атады?
А) Метобилизм.
B) Тіршілік үшін күрес.
C) Мутация.
D) Аменсализм.
E) Мониторинг.
16. Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты?
А) 1854ж.
B) 1954ж.
C) 1860ж.
D) 1900ж.
E) 1904ж.
17. Популяцияға тән қасиеттер:
А) Өсу, даму, көбею, бейімделу, тіршілік сақтау.
B) Ылғал, жарық, қорек жасап шығару.
C) Тұрақты дене температураның болуы.
D) Жыртқыштық, бәсекелестік, паразитизм.
E) Азық мөлшерінің жеткілікті болуы.
18. Тұтылу саны өлім-жітім санымен шамамен теңелсе популяция қалай аталады?
А) Жаңарған.
B) Өскен.
C) Тұрақты.
D) Орын басқан.
E) Қысқарған.
19. Озон қабатының қалыңдығы қанша?
А) 2-3мм.
B) 10км.
C) 2-3км.
D) 2-3м.
E) 10м.
20. Ауа құрамындағы ең мөлшері көп элемент:
А) Алтын.
B) Аргон.
C) Оттегі.
D) Сутегі.
E) Азот.
21. Қазақстанның ең басты су артериясы:
А) Жайық.
B) Есіл.
C) Еділ.
D) Сырдария.
E) Ертіс.
22. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың басты мақсаты
А) Ғылыми-зерттеу жұмыстарын тереңнен жүргізу.
B) Туристік-рекреациялық қызметтерді ұйымдастыру.
C) Қоршаған табиғи ортаны қорғау.
D) Биоалуандылықты сақтау және генетикалық қорды қорғау.
E) Қоршаған ортаның ластануының алдын-алу жұмыстарын ұйымдастыру.
23. Шағын аймақтық климат қалай аталады?
А) Жел.
B) Температура.
C) Рельеф.
D) Атмосфера.
E) Микроклимат.
24. Термосфера қабатында 500-600 км биіктікте температура мәні:
А) 650 С
B) 1500 С кем
C) 800С
D) 1500С-ден астам.
E) 150С-ден артық.
25. Қалдық суларды тазарту әдістері
А) Химиялық және реагентті.
B) Физика-химиялық және биологиялық.
C) Механикалық, химииялық, физхимиялық және биологиялық.
D) Химиялық, реагенттік, биологиялық.
E) Механикалық және физикалық.
2 нұсқа
1.Адам нәтижесіндегі ластану былай деп аталады:
А) Техникалық .
B) Табиғи.
C) Антропогендік.
D) Физикалық.
E) Егіншілік.
2. Ұрықтан тараған, соларға тән қасиеттерімен сипатталатын, тірі денені, тіршілік иелерін қалай атайды?
А) Атогенез.
B) Ағза.
C) Катагенез.
D) Гипергенез.
E) Биомасса.
3. Экологиялық факторлар жіктелуі:
А) Биотикалық, абиотикалық және антропогендік.
B) Биогенездық және абиогенездық.
C) Биологиялық және химиялық.
D) Факторлы және факторсыз.
E) Экологиялық және экологиялық емес.
4. Тірі ағзалар жүйесіндегі негізгі құрылым бірлігі:
А) Геном.
B) Түр.
C) Особь.
D) Ген.
E) Популяция.
5. Популяция өзінің саны мен өзгермелі орта жағдайына бейімделуін қандай жолдармен реттейді?
А) Қысқару және тұрақтану.
B) Тұрақтану және орын басу.
C) Жаңару және орын басу.
D) Өсу және тұрақтану.
E) Шектеу және жаңару.
6. Бір трофикалық деңгейден екіншісіне өткен кезде жұмсалатын қуат мөлшері
А) 20%
B) 10%
C) 5%
D) 15%
E) 1%
7. «Экологиялық жүйе» терминін енгізген кім?
А) Вернадский.
B) Дарвин.
C) Тенсли.
D) Зюсс.
E) Геккель.
8. Шіріген өсімдіктермен қөректенетін организмдер:
А) Детритофагтар.
B) Полифагтар.
C) Фитофагтар.
D) Зоофагтар.
E) Автофагты.
9. Судың санитарлы-биологиялық көрсеткіштеріне жатады:
А) Коли-титр, иіс, тұз, құрамы, рН.
B) Түсі, коли-индекс.
C) Тұз құрамы, рН.
D) Коли-титр, коли-индекс, вирустар, бактериялар.
E) Вирустар, бактериялар.
10. Адамның әсерінен құрып кеткен жануарлар саны
А) 250-ден астам.
B) 1000-ға жуық түр.
C) 1000-нан астам.
D) 500-1000түр.
E) 150 түрден кем емес түр.
11. Шу қандай ластану түріне жатады:
А) Физикалық.
B) Химиялық.
C) Биологиялық.
D) Механикалық.
E) Антропогенді.
12. Организмге улы заттардың әсерін зерттейтін ғылым:
А) Зоология.
B) Токсикология.
C) Жалпы химия.
D) Экология.
E) Биология.
13. Мониторингтің негізгі мақсаты:
А) Мезосфера жағдайын бақылау.
B) Иносфера жағдайын бақылау.
C) Биосфера жағдайын бақылау.
D) Тропосфера жағдайын бақылау.
E) Атмосфера жағдайын бақылау.
14. Ақтау қаласында АЭС-ң базасында теңіз суын тұщыландыратын завод қай жылы іске қосылды?
А) 1973ж.
B) 1983ж.
C) 1966ж.
D) 1955ж.
E) 1981ж.
15. Экология ғылымының зерттеу нысаны:
А) Биологиялық және географиялық микро және макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы.
B) Биоценоздағы өзгерістер.
C) Табиғи ресурстарды пайдалану.
D) Органимдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасы.
E) Адамның қоршаған ортамен байланысы.
16. Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) Зоология.
B) Биология.
C) Этология.
D) Экология.
E) Токсикология.
17. Шектеуші факторы болмағана жағдайда жеке таралымның санының өсу жылдамдығықалай белгіленеді?
А) Экологиялық валенттілік.
B) Толеранттылық.
C) Таралым тығыздығы.
D) Таралым саны.
E) Биоткалық потенциал.
18. Төмендегі аталған факторлардың қайсысы жасанды ластану көздеріне жатады?
А) Селдер.
B) Шаңды дауылдар.
C) Вулкандар.
D) Автомобиль, газдары, смог.
E) Жер сілкіну.
19. Әлемдік мұхит шегінде орташа тереңдік 3,96 км ал терең максимальді тереңдік Мариан шұңғыламасында қанша?
А) 11022м.
B) 44022м.
C) 10011м.
D) 22022м.
E) 33022м.
20. Топырақ түзуші факторлар
А) Су, жел.
B) Күн сәулесі, жер бедері.
C) Биотикалық факторлар.
D) Өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер, климат жер бедері.
E) Антропогендік факторлар.
21. Халықаралық Қызыл Кітаптің алғашқы басылымы жарық көрген жыл:
А)1978
B) 2005
C) 1984
D) 2000
E) 1963
22. ЮНЕСКО-ның «биосфералық қорық» статусын алған Қазақстандағы алғашқы қорық:
А) Қаратау.
B) Ақсу-Жабағылы.
C) Үстірт.
D) Марқакөл.
E) Наурызым.
23. Тірі ағзаның өзара және қоршаған ортамен тығыз байланыста бір территорияда өмір сүруді ... деп атады.
А) Экологиялық жүйе.
B) Биоценоз.
C) Биосфера.
D) Экосфера.
E) Популяция.
24. Негізгі парникті газға қандай газ жатады
А) Озон.
B) Күкірт.
C) Көміртегі (ІІ) тотығы.
D) Көмір қышқыл газы.
E) Метан.
25. Қалдық суларды физика-химиялық тазарту процестері:
А) Сүзу, озондау.
B) Тұтандыру, сүзу.
C) Тұндыру, сорбция.
D) Нейтрализация, озондау.
E) Флотация, экстракция.
3 нұсқа
1. Тірі организмдердің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланыстысын зерттейтін ғылым:
А) Нооэкология.
B) Экология.
C) Адам экологиясы.
D) Анатомия.
E) Биология.
2. Тірі организмдердің экстремальді түрлерінің температураға шыдамдылығы не деп аталады?
А) Стеногамды.
B) Эвритермді.
C) Толирантты.
D) Стенотермді.
E) Эврифагды.
3. Антропогендік ластаушылар былай бөлінеді:
А) Адам қызметінің араласуы арқылы.
B) Биологиялық және микробиологиялық ластану арқылы.
C) Химиялық қоспаларымен ластануы.
D) Физикалық.
E) Механикалық заттармен ластануы.
4. Сулы ортада мекендеушілер қалай аталады?
А) Стенобионттар.
B) Эвробионттар.
C) Аэробионттар.
D) Гидробионттар.
E) Педабионттар.
5. Бір түрдің денесіндегі тіршілік ететін әр түрге жататын ағзалар тобы
А) Сукцессия.
B) Консорция.
C) Иерархия.
D) Мутация.
E) Симбиоз.
6. Биологиялық жүйелердің өзгерістерге қарсы тұруы және қасиеттердің тұрақтылығын сақтау қабілеті:
А) Агротенк.
B) Адаптация.
C) Гомеостаз.
D) Сукцессия.
E) Эволюция.
7. Қазақстандағы ормандар алып жатқан территория көлемі:
А) 10,8 млн га.
B) 5,12 мың га жуық.
C) 9,67 млн га.
D) 12 млн. га жуык.
E) 9,69 мың га.
8. Су сапасының физикалық көрсеткіштеріне жатады:
А) Температура өзгерістеріне байланысты көрсеткіштер.
B) Түсі өзгермейтін су көрсеткіштері.
C) Дәмді салыстыру қасиеті көрсеткіштері.
D) Судың физикалық параметрінің өзгерулеріне байланысты.
E) Иісі өзгермейтін су көрсеткіштер.
9. Қалпына келмейтін байлыққа не жатады?
А) Су байлықтары.
B) Энергетикалық байлықтар.
C) Ауыл шаруашылық байлықтар.
D) Биологиялық байлықтар.
E) Минералды байлықтардың барлық түрі.
10. «Биосфера» терминін ұсынған ғалымды атаңыз:
А) Э. Зюсс.
B) В.ВДокучаев.
C) В.И.Вернадский.
D) Э. Геккель.
E) Ю. Одум.
11. ҚР заңының қоршаған ортаны қорғау туралы ХІ тарауы қалай аталады?
А) Экологиялық экспертиза.
B) Қоршаған орта және табиғи ресурстар мониторингі.
C) Қоршаған ортаны қорғаудың экологиялық механизмі.
D) Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалану.
E) Экологиялық аудит.
12. ҚР-ғы қоршаған ортаны ең көп ластайтын өнеркәсіп салаларын атаңыз
А) Тамақ.
B) Қара және түсті металлургия.
C) Химия.
D) Машина-құрылыс.
E) Құрылыс материалдары.
13. Мемлекетпен қорғалатын және басқарылатын, бірақ халықаралық тіркеуге алынған табиғи ортаның халықаралық обьектісін атаңыз:
А) Жер, су, жер қойнауы, жабайы жануарлар мен мемлекет территориясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері.
B) Космос, атмосфералық ауа, мемлекет территориясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері.
C) Жер, су, жер қойнауы, атмосфералық ауа.
D) Ерекше және халықаралық бақылауға алынған табиғи обьектілер, халықаралық қызыл кітапқа енген жойылып бара жатқан жануарлармен өсімдіктер, табиғи ресурстар.
E) Әлемдік мұхит,антарктида, космос, атмосфералық ауа, жануарлардың.
14. ҚР-ғы Ақсу-Жабағлы қорығы қай жылы құрылды?
А) 1934 ж.
B) 1931 ж.
C) 1940 ж.
D) 1926 ж.
E) 1952 ж.
15. Ортаның фитогендік биотикалық факторына мыналар жатады:
А) Вирустар мен бактериялар.
B) Қоршаған орта.
C) Жасыл өсімдіктер.
D) Адамзат.
E) Жан-жануарлар.
16. Барлық популяция тән белгісі болатын, бірақ жоғары дәрежеде бірлесе алатын және санын өздігінен реттеу қабілеті бар топтың қасиеті қалай аталады?
А) Эффект.
B) Полиморфизм.
C) Элиминация.
D) Реттеу.
E) Биотикалық потенциал.
17. Зат және энергия айналымы жүретін, барлық организмдер бірге қызмет ететін, бір-бірімен және қоршаған ортамен әрекеттесетін орта келесідей аталады:
А) Ареал.
B) Биогеоценоз.
C) Экологиялық жүйе.
D) Экологиялық ниша.
E) Биоценоз.
18. Жер климатын құрастыратын атмосфера қабаты:
А) Магнотосфера.
B) Стратосфера.
C) Тропосфера.
D) Ионосфера.
E) Мезосфера.
19. Қандай пайдалы қазбалар қоры бойынша Қазақстан 1-ші орында?
А) Табиғи газ қоры.
B) Висмут қоры.
C) Мыс қоры.
D) Темір қоры.
E) Мұнай қоры.
20. Тазалаудың электрохимиялық әдісі нені қолдануға негізделген?
А) Әк сүтін.
B) Аниониттерді.
C) Катиониттерді.
D) Аниониттер мен катиониттерді.
E) Электр тоғын.
21. Климаттың ғаламдық жылынуына алып келетін парникті газ негізі
А) Күкіртті ангидридтер.
B) Көміртегі диоксиді.
C) Азот нитраты.
D) Фреондар.
E) Күкірт диоксиді.
22. Бөлек мемлекет шегіндегі мониторинг:
А) Аймақтық.
B) Ұлттық.
C) Глобальді.
D) Локальді.
E) Жүйелік.
23. Биосфераны ластаушы химиялық заттарға жатады:
А) Азот қалдықтары.
B) Қоқыстар.
C) Күл.
D) Мутагендер.
E) Кір сулар.
24. Озон қабатының құтқаруына әсер ететін заттарды атаңыз:
А) Ғарыштан түскен заттар.
B) Шаң-тозаң.
C) Су булары.
D) Механикалық майда бөлшектер.
E) Фреондар.
25. Демографиялық жарылыс деген не?
А) Адамзат санының өспеуі.
B) Адамзат санының тұрақтангуы.
C) Өлудің көбеюі.
D) Адамзат санының көбеюі.
E) Адамзат санының жылдам артуы.
4 нұсқа
1. Бейорганикалық заттарды органикалық затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер:
А) Сапрофиттер.
B) Консументтер.
C) Редуценттер.
D) Продуценттер.
E) Капрофиттер.
2. «Табиғатта барлығы бір-бірімен байланысты-табиғат барлығынан жақсы біледі»-заңын кім ашты?
А) Шварц.
B) Либих.
C) Коммонер.
D) Олли.
E) Зюсс.
3. Белгілі бір территорияда немесе көлемде болатын таралымдардың жалпы мөлшері қалай аталады?
А) Популяция тығыздығы.
B) Логистикалық өсу.
C) Биотикалық потенциал.
D) Популяция саны.
E) Элиминация.
4. 1903ж. В.Иогансеннің енгізген термині:
А) Экожүйе.
B) Биоценоз.
C) Автотроф.
D) Консумент.
E) Популяция.
5. Биоценоз ұғымын алғаш рет ұсынған ғалымды ата:
А) Вернадский.
B) Гаузе.
C) Тенсли.
D) Мебиус.
E) Геккель.
6. В.И.Вернадскийдің бөліп қарастырған бірінші функциясы қалай аталады?
А) Тотығу-тотықсыздану.
B) Концентрлік.
C) Газды.
D) Биохимиялық.
E) Адамдардың биогеохимиялық іс-әрекеті.
7. Биосфера ілімінің негізін қалаған ғалым:
А) Либих.
B) Мебиус.
C) Шелфорд.
D) Вернадский.
E) Сукачев.
8. Су қолдану мына тұрлерден тұрады:
А) Ауыз су, мәдени-тұрмыстық, балық шаруашылық.
B) Тұрмыстық іркінді су көздері.
C) Ауыз су, техникалық, ауылшаруашылық.
D) Өндірістік, ауыз су.
E) Балық шаруашылық өндірістік.
9. Гидросфера түсінігі:
А) Өсімдіктер және жан-жануарлар дүниесі.
B) Планетамыздың су ресурстары.
C) Адамзат қоғамы және оның өндірісі.
D) Жер қабатының сыртқы қатты беті.
E) Жер шарының газ күйіндегі қабаттары.
10. Таралу масштабына байланысты атмосфера ластануының жіктелуі:
А) Табиғи, антропогендік.
B) Жергілікті, аймақтық, әлемдік.
C) Физикалық, механикалық.
D) Табиғи, жергілікті, әлемдік.
E) Химиялық, биологиялық..
11. Отын жаққан кездегі газдардың арасында өте зияндылары:
А) Күкірт.
B) Күкірт қышқыл.
C) Көміртегі тотығы.
D) Көмірқышқыл газдары.
E) Күл.
12. Қоршаған ортаны қорғаудың обьектілері қалай бөлінеді:
А) Ұлттық, аймақтық.
B) Жергілікті, аймақтық, әлемдік.
C) Аймақтық, жергілікті.
D) Ұлттық, экологиялық.
E) Ұлттық, халықаралық.
13. Әлеуметтік экология қандай әдістемелік ережеге негізделген
А) Әлеуметтік және табиғи ортаның қарама-қайшылығы.
B) Адамның әлеуметтік табиғаты.
C) Материалдық игіліктердің табиғи пайда болуы.
D) Адамның биологиялық табиғаты.
E) Адамның табиғатыпен бірігуі.
14. Семей ядролық сынақ полигоны-бұл қандай зона:
А) Радиоактивті.
B) Токсинді ластану.
C) Ауыр металдармен ластану.
D) Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ақаба суларымен ластану.
E) Патогенді.
15. Симбиоз дегеніміз не?
А) Бір түрдің өкілінің екінші бір түр өкілін қорек немесе тіршілік ортасы ретінде пайдалану арқылы тіршілік етуі.
B) Әр түрге жататын организмдер бір-біріне қолайлы жағдай туғыза отырып, селбесіп тіршілік етуі.
C) Бір немесе бірнеше түрге жататын организмдердің өзара қорек, тұрағы т.б. ресурстардың жетіспеуішілік жағдайындағы қарым-қатынастардың көрінісі.
D) Жануарлардың орын ауыстыру арқылы тұқымдарын кеңістікке тарату құбылысы.
E) Екі түрге жататын организмдердің кеңістікте бір-біріне ешбірзиянын тигізбей керісінше, селбісіп пайдалы тіршілік етуі.
16. Бейорганикалық заттардан органикалық заттар синтездейтін ағзалар:
А) Экотоп.
B) Продуценттер.
C) Биогеоценоздар.
D) Консументтер.
E) Экожүйе.
17. Атмосфералық ауаның химиялық құрамына не кіреді?
А) 65% азот, 14%оттегі, 0,03%аргон.
B) 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон.
C) 24% азот, 52% оттегі, 2,6% аргон.
D) 50%азот, 27,25% оттгі, 1,2% аргон.
E) 21% азот, 79% оттегі.
18.Пайдалы қазбалардың қазіргі технологиялық мүмкіндіктерге байланысты тиімді пайдалануға болатын бөлігі.
А) Табиғи қоры.
B) Экономикалық қоры.
C) Экологиялық қоры.
D) Баланстан тыс қоры.
E) Баланстық қоры.
19. Су ресурстарын реттеу мынадай жолдармен іске асырылады:
А) Мұздықтарға әсер ету.
B) Өзен ағындарын бөлу.
C) Тікелей және жанама.
D) Тікелей.
E) Жанама.
20. Адамзат тіршілігіне қажетті табиғи қорлар:
А) Шикізаттық.
B) Экологиялық.
C) Азық-түлік.
D) Орман.
E) Энергетикалық.
21. Тұрақты даму дегеніміз-бұл:
А) Келешекке ұрпақтың қажеттіліктерін шектеп, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру.
B) Бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыр.
C) Демографиялық, әлеуметтік дамудың жоғары көрсеткіші.
D) Келешек ұрпақтың қажеттіліктерін шектеместен, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру.
E) Экономикалық өркендейдің жоғары сатысы.
22. Биосфералық қорықтың туралы халықаралық конференцияда Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды:
А) 1990ж.
B) 1995ж.
C) 1993ж.
D) 1949ж.
E) 1987ж.
23. Жаратылыстану ғылымында экологиялық көзқарастың қалыптасу кезеңдері:
А) XVIII-XIX ғ.
B) V-VI ғ.
C) VII-VIII ғ.
D) IX-X ғ.
E) X-XII ғ.
24. Минимум заңының авторы кім?
А) Сукачев.
B) Шельфорд.
C) Либих.
D) Ламарк.
E) Рульс.
25. Экожүйе-бұл:
А) Зат және энергия айналымы өз ішінде де, сыртпен де үздіксіз орын алатын, өлшемсіз, жанды және жансыз бөліктерден құралған тұрақты жүйелер.
B) Тірі организмдердің бірге өмір сүретін, өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынас жасайтын жиынтығы.
C) Белгілі бір кеңістікті мекендейтін тірі организмдер жиынтығы.
D) Өсімдіктер мен микроағзалар өмір сүретін орта.
E) Жануарлардың өмір сүру ортасы.
5 нұсқа
1.Экологиялық қауіпсіздікті, қоршаған ортаға тигізетін зиянды зардаптарын болжау және бағалау мен қоршаған орта мониторингін қамтамасыз ету міндетін сипаттайтын сала:
А) Химия.
B) География.
C) Теориялық экология.
D) Биология.
E) Колданбалы экология.
2. Периодсыз ықпал ететін факторлар:
А) Күн көзі сәулесінің жарықтандыру құбылыстары.
B) Стихиялық құбылыстар, өнеркәсіп сарқынды суларының құрамы.
C) Ылғалдылық, жауын-шашын, температура.
D) Жыл мезгілдерінің ауысуы, жердің айналуы.
E) Суда еріген газ құрамы.
3. Біріншілік периодты түрде ықпал ететін экологиялық факторлар келесілер жатады:
А) Жердің айналуы, жыл мезгілдерінің ауысуы.
B) Адамзат баласының қоршаған ортаға әсері.
C) Суда еріген газ құрамы, температура.
D) Ылғалдылық, жарықтық.
E) Стихиялық, құбылыстар.
4. Ылғал қажет ететін өсімдіктер:
А) Гигрофитті.
B) Ксерофильді.
C) Термофильді.
D) Мезофильді.
E) Гидрофобты.
5. Биосфера-бұл:
А) Биосфераның ең жоғарғы сатысы адамның саналы іс-әрекеті.
B) Жер планетасында тіршілік тараған орта.
C) Адам әрекеті тараған аймақ.
D) Жер планетасында өткен дәуірдегі тіршілік тараған аймақ.
E) Қазіргі жерде тіршілік жоқ орта.
6. Құрлықтың биомассасының негігі бөлігі (99,2%)
А) Балдырлар.
B) Саңыраулар.
C) Бактериялар.
D) Өсімдіктер.
E) Жануарлар құрайды.
7. Қалпына келетін ресурстар
А) Күннің қуаты.
B) Рудалы пайдалы қазбалар.
C) Топырақтың құнарлылығы.
D) Минералды ресурстар.
E) Отын-энергетика ресурстары.
8. Агрегаттық күйіне қарай атмосфераны ластаушы заттар келесідей жіктеледі:
А) Сұйық, қатты, газды.
B) Қатты, газды, және аэрозольді.
C) Үйлестірілген және үйлестірілмеген.
D) Органикалық және бейорганикалық.
E) Ыстық және салқын.
9. Әлемдегі ең үлкен көл (1620м)
А) Мичуган.
B) Виктория.
C) Атабасқа
D)Балхаш.
E) Байкал.
10. Қышқылдық жауынның пайда болуында қандай зат айтарлықтай рөл атқарады?
А) Көмірқышқыл газы.
B) Көміртегі оксиді.
C) Метан.
D) Күкірт диоксиді.
E) Фреондар.
11. Өндірістік қалдықтар тазалануына байланысты қалай бөлінеді?
А) Қыздырылған және суытылған, тазаланатын және тазаланбайтын.
B) Тазаламай тасталынатын.
C) Периодты және периодсыз.
D) Тазаланатын және тазаланбайтын.
E) Ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған.
12. Каспий зонасындағы экологиялық баланстың бұзылуы себебі:
А) Суаруға өзен суларын алу.
B) Мұнайды өңдеу және мұнаймен ластану.
C) Ақаба сулармен ластану.
D) Атомдық энергетика.
E) Қышқыл жаңбырлар, коррозия.
13. ҚР-да тұрақты даму тұжырымдамасы қай жылы қабылданды
А) 1997
B) 2000
C) 2005
D)1994
E) 1995
14. ҚР-ның 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасын жүзеге асыру қанша кезеңді қамтиды?
А) 5
B) 4
C) 6
D)3
E) 2
15. Ағзаға тікелей немесе жанама әсер етуші өлі табиғаттың компоненттері мен құрылыстары қалай аталады?
А) Антропогендік факторлар.
B) Абиотикалық факторлар.
C) Экологиялық факторлар.
D) Биотикалық факторлар.
E) Шектеуші факторлар.
16. Қоршаған ортадағы қолданушы (тұтынушы) организмдер:
А) Консументтер.
B) Биогеоценоздар.
C) Фитоценоз.
D) Экожүйе.
E) Экотоп.
17. Эрозия – бұл:
А) Қарашірікті минералдану.
B) Топырақтың беткі құнарлы қабатының жойылуы.
C) Орман төсенішінің түзілуі.
D) Топырақтағы минералды заттардың түзілуі.
E) Радиоактивті ластану.
18. Атмосфераны ластаушы көздер былай бөлінеді:
А) Тұрмыстық және ауылшаруашылық.
B) Газдық және қатты.
C) Ұйымдасқан және ұйымдаспаған.
D) Табиғаттық және антропогендік.
E) Жасанды және табиғи.
19. Табиғи судың сапасы келесі көрсеткіштермен бағаланады:
А) Физика-химиялық ластану көрсеткіші.
B) Санитарлық-биологиялық ластануына байланысты
C) Физикалық, химиялық, санитарлы-биологиялық
D) Физикалық ластану арқылы болжамдау.
E) Химиялық ластану арқылы болжамдау
20. Биосфераның абиотикалық бөлігі – бұл:
А) Топырақ, жер беті жануарлары.
B) Тропосфера және стратосфера.
C) Топырақ, су, ауа ортасы.
D) Микроағзалармен байытылған топырақ түрі.
E) Гидробионтті су ортасы.
21. Қай жылы «мониторинг» термині пайда болды?
А) 1965
B) 1991
C) 1984
D)1972
E) 1994
22. Саналы адамдық қызметтер дамудың басты факторы ретінде анықталатын табиғат пен қоғамның өзара қарым-қатынасының саласы:
А) Экосфера.
B) Урбаносфера.
C) Геосфера.
D) Биогеоценоз.
E) Ноосфера.
23. Паразитизм дегеніміз не?
А) Екі түрге жататын органимдердің кеңістікте бір-біріне еш бір зиянын тигізбей керісінше, селбесіп пайдалы тіршілік етуі.
B) Әр түрге жататын организмдер бір-біріне қолайлы жағдай туғыза отырып, селбесіп тіршілік ету.
C) Бір түрдің өкілінің екінші бір түр өкілін қорек немесе тіршілік ортасы ретінде пайдалану арқылы тіршілік етуі.
D) Бір немесе бірнеше түрге жататын организмдедің өзара қорек, тұрағы т.б. ресурстардың жетіспейшілік жағдайындағы қарым-қатынастардың көрінісі.
E) Жануарлардың орын ауыстыру арқылы тұқымдарын кеңістікке тарату құбылысы.
24. Таралымның экспоненциалдың өсуі қандай теңдеумен көрсетіледі?
А) N0 = exp(rt)/Nt
B) exp N0 = rt /Nt
C) Nt = N0 exp (rt)
D) ra = dN / (Ndt)
E) exp (rt) = Nt /rt
25. Бір кеңістікте өмір сүретін, қажеттілігі бірдей, жақын түрлердің ара қатынасы қалай аталады?
А) Мутуализм.
B) Нейтрализм.
C) Симбиоз.
D) Комменсализм.
E) Бәсекелестік.
6 нұсқа
1. Тіршіліктің жалпы даму заңдылықтарын зерттейтін экологияның саласы:
А) Инженерлік экология.
B) Практикалық экология.
C) Теориялық экология.
D) Қолданбалы экология.
E) Кеңістіктік экология.
2. Абиотикалық факторларға жататындар:
А) Фитогенді, эдафогенді, орографиялық,зоогенді .
B) Климатты, зоогенді, антропогенді.
C) Антропогенді, химиялық, зоогенді
D) Климатты, эдафогенді, орографиялық, химиялық.
E) Орографиялық, фитогенді, эдафогенді.
3. Міндетті особьтардың тіршілік ету шегін белгілеу болып табылатын экология саласы:
А) Эйдэкология.
B) Дэмэкология.
C) Әлеуметтік экология.
D) Аутэкология.
E) Синэкология.
4. Популяция динамикалық саны қандай факторларға тәуелді?
А) Көбеюі, жынысы, жасы.
B) Туылымы, өлімі-жітімі, орын ауыстыруы.
C) Кеңістікте орналасуы.
D) Реттелуі, орын ауыстыруы, өлім-жітімі.
E) Жынысы, тығыздығы, жасы.
5. Тірі және өлі табиғат элементтері арасындағы өзара тұрақты қарым-қатынас негізінде біріңғай тұтастық құрайтын тірі ағзалар мен олардың мекендеу ортасының қауымдастығы:
А) Экожүйе.
B) Агроценоз.
C) Биоценоз.
D) Популяция.
E) Биосфера.
6. Организмдермен олардың тікелей ортасы арасындағы биогенді заттардың айтарлықтай аз, бірақ белсенді тікелей алмасуы қандай қорға жатады?
А) Экологиялық қор.
B) Биологиялық қор.
C) Резервті қор.
D) Алмасу қоры.
E) Табиғи қор.
7. Табиғаттағы заттардың кіші айналымы:
А) Химиялық айналым.
B) Биогеохимиялық.
C) Геологиялық.
D) Биологиялық.
E) Биогенді элементтердің айналымы.
8. Алмастыруға болмайтын ресурстар
А) Минералды тыңайтқыш.
B) Отын-энергетикалық ресурстар.
C) Азықтық заттар.
D) Ауыз су.
E) Егістік жер.
9. Табиғатты пайдалану түрлері
А) Жалпы және мемлекеттік.
B) Жалпы және жеке.
C) Мемлекеттік және жеке.
D) Жалпы және арнайы.
E) Мемлекеттік және арнайы.
10. Литосфера түсінігі:
А) Жер шарының газ күйіндегі қабаттары.
B) Өсімдіктер және жан-жануарлар дүниесі.
C) Жердің жоғарғы қатты қабаты.
D) Адамзат қоғамы және оның өндірісі.
E) Планетамыздың су ресурстары.
11. Парниктік эффект негізінен қандай заттың атмосфераға шығарылуынан болады?
А) Аргон.
B) Көмірқышқыл газы.
C) Күкіртсутек.
D) Гелий.
E) Хлорсутек.
12. Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың халықаралық обьектілері:
А) Жер, су, жер қойнауы, атмосфералық ауа.
B) Жер, су, жер қойнауы, жабайы жануарлар мен мемлекет территориясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері.
C) Әлемдік мұхит, антарктида, космос, атмосфералық ауа, жануарлардың миграцияланатын түрі.
D) Космос, атмосфералық ауа, мемлекет территориясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері.
E) Жануарлар, өсімдіктер, комос кеңістігі.
13. Арал экологиялық мәселелерінің негізгі себебі:
А) Химиялық ластану.
B) Радиоактивті ластану.
C) Табиғи тұз мөлшерінің артуы.
D) Ақаба сулармен ластану.
E) Суармалы жерлерге ағынды су көздерінен су алу.
14. ҚР-да алғашқы ұлттық парк қай жылы, қандай облыста ұйымдастырылды?
А) 1985 ж, Павлодар.
B) 1992ж, Алматы.
C) 1998ж, Шығыс Қазақстан.
D)2002ж, Қарағанды.
E) 2004ж, Көкшетау.
15. Экологиялық ортаның биотикалық факторлары мынадай болып бөлінеді:
А) Климаттық, антропогендік, зоогендік, микробиогендік.
B) Фитогендік, эдафогендік, химиялық, зоогендік.
C) Фитогендік, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.
D) Антропогендік, зоогендік, химиялық, эдафогендік.
E) Эдафомды, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.
16. Бір тіршілік иесінің екінші тіршілік иесін жоюға бағытталған әрекеті қарым-қатынастың қай түріне жатады?
А) Симбиоз.
B) Жыртқыштық.
C) Бәсекелестік.
D) Арамтамақтық.
E) Коменсализм.
17. Тропосфераның жоғарғы шетінен жоғары қарай 50 км дейінгі орналасқан атмосфера аймағы:
А) Мезосфера.
B) Гидросфера.
C) Тропосфера.
D) Литосфера.
E) Стратосфера.
18. Табиғат ресурстарына не жатады?
А) Пайдаланылатын табиғи заттар мен табиғи күштер.
B) Табиғат байлықтары.
C) Ауыл шаруашылық өнімдері.
D) Табиғаттан алынатын тұтыным өнімдері .
E) Өнеркәсіптік шикізат.
19. Ландшафттың антропогендік өзгерілуі:
А) Табиғи әсердің ландшафтқа тигізетін зияндылығы.
B) Адам әрекетінің әсерінен ландшафтық өзгеруі.
C) Ландшафтың антропогендік әсеріне тұрақтылығы.
D) Антропогендік обьект, ландшафтқа және оның компоненттеріне тигізетін әсері.
E) Антропогендік және табиғи әсердің арқасында ландшафттың өзгерілуі.
20. Радиацияық, жылулық, жарықтық, электромагниттік, шулық ластанулар, ластаудың қай түріне жатады?
А) Географиялық.
B) Геологиялық.
C) Физикалық.
D) Биологиялық.
E) Химиялық.
21. Биосфералық мониторингке мыналар жатады:
А) Аймақтық.
B) Локальді.
C) Жергілікті.
D) Ұлттық.
E) Глобальді.
22. Қызыл Кітап туралы пікірді қалыптастырған алғашқы ағылшын табиғат зерттеушісі:
А) Скотт.
B) Смит.
C) Вернадский.
D) Крутцен.
E) Геккель.
23. Өзі үшін қолайлы экологиялық факторлар шамасының ауытқуына ағзаның төзу қабілеті қалай аталады?
А) Толеранттық заңы.
B) Максимум заңы.
C) Гаузе теоремасы.
D) Экологиялық корреляция заңы.
E) Минимум заңы.
24. Паразит пен жыртқыштық арасындағы принципиалды айырмашылық
А) Жыртқыш біртіндеп өлтіреді, ал паразит бірден.
B) Паразит өзінің иесін қоректендіреді.
C) Паразит пен жыртқыш селбесіп тіршілік етеді.
D) Жыртқыш санитар ретінде өзінің иесін емдейді, ал паразит жануарлар денесіндегі микроағзаларды жояды.
E) Жыртқыш бірден өлтіреді, ал паразит тірі иесімен ұзақ уақыт қоректенеді.
25. Қышқыл жауындарды – терминнін енгізген инженер
А) Вернадский.
B) Исаченко.
C) Раулапь.
D) Крутцен.
E) Роберт Смит.
7 нұсқа
1.Қоршаған табиғи орта мен тірі ағзалардың арасындағы қарым – қатынасты зерттейтін ғылым
А) Экология.
B) Генетика.
C) Психология.
D) Философия.
E) Этология.
2. Экология - ... зерттейтін ғылым
А) Тірі организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасын.
B) Өсімдіктер мен жануарлардың өмір сүру заңдылықтарын.
C) Қоршаған орта заңдылықтарын.
D) Тірі организмдердің бір-бірімен қарым қатынасын.
E) Биологиялық жүйелердің өмір сүруін және қалыптасуын.
3. Қайсысы климаттық факторға жатады?
А) Сутекті орта.
B) Механикалық құрам.
C) Тығыздық.
D) Атмосфералық қысым.
E) Сулы ортаның тұздылығы.
4. Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты?
А) Бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы.
B) Туылғандар мен өлгендердің санының шектен тыс болуы.
C) Туылғандардың төмендеуі және өлгендердің азаюы.
D) Туылғандармен өлгендердің төмендеуі.
E) Туылғандар мен өлгендер санының азаюы.
5. «Экологиялық қуыс» терминін ұсынған:
А) Гриннель.
B) Мебиус.
C) Геккель.
D) Сукачев.
E) Элтон.
6. Продуценттерге келесі жатады:
А) Микроорганизмдер.
B) Өсімдік жегіш жануарлар.
C) Жануарлар мен өсімдіктердің жиынтығы.
D) Жыртқыш жануарлар.
E) Өсімдіктер жиынтығы.
7. Биосфера ғылымының авторы:
А) Тунелли.
B) Зюсс.
C) Дарвин.
D) Вернадский.
E) Геккель.
8. Жеке заттардың айналымын В.И.Вернадский қалай атады?
А) Биологиялық.
B) Биохимиялық цикл.
C) Шөгу циклі.
D) Геологиялық
E) Химиялық.
9. Атмосфералық бос оттегінің салмағы
А) 80 жуық.
B) 30,5
C) 78,08
D) 20,95
E) 15жуық
10. Су ресурстарына жатады:
А) Жер беткі су көздері ғана су ресурстарына жатады.
B) Құрамында су бар барлық ресурстар.
C) Мұздықтардағы су ресурстары ғана.
D) Жер асты су көздері бар су қоймалары.
E) Атмосфералық және топырақтық ылғал түрлері.
11. Сарқылатын ресурстарға жатады:
А) Күн энергиясы.
B) Су.
C) Қазба байлықтары.
D) Ауа.
E) Теңіздің толысуы мен қайтуы.
12. Құнарсызданған жерлердің түпкілікті жақсартылуы қалай аталады?
А) Рекультивация.
B) Мелиорация.
C) Дифляция.
D) Минерализация.
E) Эрозия.
13. Уланова және Пинигин бойынша қауіптілікті жақсартылуы қалай аталады?
А) Жоғарғы қауіптілі және орта қауіптілі.
B) Ерекше қауіптілі, жоғарғы және орта қауіпті.
C) Ерекше қауіпті және қауіпсіз.
D) Ерекше қауіпті, жоғарығы орта және аз қауіпті.
E) Жоғары және аз қауіпті.
14. ҚР-ның экологиялық жағдайдың төмендеуі, табиғи ортаның деградациялау үрдісі келесі әлеуметтік мәселенің пайда болуына алып келді:
А) Халықтың ауруы мен өлімнің жоғарылауы.
B) Қала тұрғындары санының артуы мен қаланың өсуі.
C) Атмосфералық ауа, ауыз су сапасының төмендеуі.
D) Шөлдену, жел эрозиясы.
Е) Радиоактивті қалдықтарды көму.
15. Ағза бейімдеушілік реакциялар, не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез келген элементі немесе жағдайы.
А) Антропогендік фактор.
B) Физикалық фактор.
C) Экологиялық фактор.
D) Химиялық фактор.
E) Биологиялық фактор.
16. Редуценттер немесе қайта қалпына келтірушілерге жатады:
А) Жасыл өсімдіктер.
B) Жануарлар.
C) Микроағзалар.
D) Паразиттер.
E) Саңырауқұлақтар.
17. Продуценттер немесе өндірушілерге жатады:
А) Жануарлар.
B) Микроағзалар.
C) Паразиттер.
D) Саңырауқұлақтар.
E) Жасыл өсімдіктер.
18. В.И.Вернадскийдің бөліп қарастырған бірінші функциясы қалай аталады?
А) Биохимиялық.
B) Адамдар іс-әрекеттері.
C) Концентрлік.
D) Тотығы-тотықсыздану.
E) Газды.
19. Атмосфераның метрологиялық факторлары арқылы ластануы
А) Метрологиялық факторлардың үлесімен атмосфераның ластануы.
B) Метрологиялық фактордың атмосфера ластануына әсері.
C) Атмосфераның табиғи процесстердің әсерінен ластануы.
D) Атмосфераның ластануына қарсы шаралардың жүйесі.
E) Метрологиялық құбылыстармен процестердің әсер етуінен ластануы.
20. Көмірқышқыл газы басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артуы:
А) Альбедо.
B) Озон қабатының «тесігі».
C) Парниктік эффект.
D) Концентрация.
E) Қышқыл және жауын-шашын.
21. Экологиялық мониторинг деңгейлері келесілер:
А) Глобальді және экспериментальді.
B) Зерттеулік және аймақтық.
C) Экспериментальдік және зерттеулік.
D) Ұлттық және зерттеулік.
E) Глобальді, ұлттық және жергілікті.
22. Табиғатты қорғау дегеніміз:
А) Тазалағыш аппараттарды қолдана отырып қоршаған ортаны қрғау.
B) Қоршаған ортаның тазалығын айтамыз.
C) Биосфера және атмосфераны ластанунан қорғау.
D) Экологиялық системада тепе-теңдікті сақтау.
E) Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы.
23. Экожүйедегі продуценттер, редуценттер арасындағы олардың массасымен өрнектелген арақатынас:
А) Экологиялық кеңістік.
B) Биоценоз.
C) Толеранттық диапазон.
D) Экологиялық пирамида.
E) Экологиялық қуыс.
24. “Home sapiens” деген пікір нені көрсетеді:
А) Маймыл.
B) Маймыл Адам.
C) Саналы Адам.
D) Питекантроп.
E) Синантроп.
25. Биосфералық қорықтардың рөлі мен дамуы қай жылы қандай стратегияда қарастырылды
А) 1992ж.21-ші ғасырдағы күн тәртәбә.
B) 1995ж. , Севилья стратегиясы.
C) 1992ж.,Қоршаған орта және Даму.
D) 1987ж., Біздің ортақ болашағымыз.
E) 2002ж.,Тұрақты даму.
8 нұсқа
1. Бейорганикалық заттарды органикалық затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер:
А) Продуценттер.
В) Редуценттер.
С) Консументтер.
Д) Капрофиттер.
Е) Сапрофиттер.
2. Өте жарыққа төзбейтін, тек суықта өсетін өсімдіктер:
А) Гелиофиттер.
А) Склерофиттер.
В) Сциофиттер.
С) Мезофиттер.
Д) Ксерофиттер.
3. Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты?
А) Туылғандар мен өлгендер санының шектен тыс көбеюі.
В) Бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы.
С) Туылғандардың төмендеуі және өлгендердің азаюы.
Д) Туылғандар мен өлгендер санының азаюы.
Е) Туылғандар мен өлгендер санының төмендеуі.
4. Продуценттерге келесілер жатады:
А) Өсімдіктер жиынтығы.
В) Микроорганиздер.
С) Өсімдік жегіш жануарлар.
Д) Жануарлар мен өсімдіктер жиынтығы.
Е) Жыртқыш жануарлар.
5. Организмдермен олардың тікелей ортасы арасындағы белсенді заттардың айтарлықтай аз, бірақ белсенді тікелей алмасуы қандай қорға жатады?
А) Табиғи қор.
В) Резервті қор.
С) Алмасу қоры.
Д) Экологиялық қор.
Е) Биологиялық қор.
6. Биосфера ғылымының авторы:
А) Зюсс.
В) Тунелли.
С) Дарвин.
Д) В. И. Вернадский
Е) Э. Геккель.
7. Айсберг қандай ресурсқа жатады?
А) Сарқылмайтын.
В) Сарқылатын.
С) Климаттық.
Д) Космостық.
Е) Қайталанатын.
8.Атмосфералық ауаның құрамындағы N мөлшері:
А) 78,08
В) 0,93
С) 60,6
Д) 20,95
Е) 88,03
9. Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты?
А) 1990ж.
В) 1904ж.
С) 1860ж.
Д) 1854ж.
Е) 1954ж.
10. Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым қалай аталады?
А) Биология.
В) Экология.
С) Таксикология.
Д) Этология.
Е) Зоология.
11.Экология ғылымының зерттеу нысаны:
А) Адамның қоршаған ортамен байланысы.
В) Биологиялық және географиялық микро және макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы.
С) Биоценоздағы өзгерістер.
Д) Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасы.
Е) Табиғи ресурстарды пайдалану.
12. Абиотикалық фаторды тап:
А) Антропогенді.
В) Орографиялық.
С) Микробиогенді.
Д) Зоогенді.
Е) Фотогенді.
13. Популяцияға тән қасиеттер:
А) Азық мөлшерінің жеткілікті болуы.
В) Ылғал, жарық, қорек жасап шығару.
С) Өсу, даму, көбею, бейімделу, тіршілігін сақтау.
Д) Тұрақты дене температураның болуы.
Е) Жыртқыштық, бәсекелестік, паразатизм.
14. Продуценттер немесе өндірушілерге жатады:
А) Жануарлар.
В) Микроағзалар.
С) Паразиттер.
Д) Саңырауқұлақтар.
Е) Жасыл өсімдіктер.
15. Энергия пирамидасы нені анықтайды?
А) Ярустылық.
В) Организмдердің жеке сандық көрсеткішін.
С) Уақыт пен кеңістікті.
Д) Энергия ағымының уақытын немесе жылу энергиясын.
Е) Жалпы құрғақ салмақты.
16. Тазалаудың электрохимиялық әдісі нені қолдануға негізделген?
А) Аниониттер мен катиониттерді.
В) Электр тоғын.
С) Катиониттерді.
Д) Әк сүтін.
Е) Аниониттерді.
17. Консуметтер бұл
А) Өсімдіктер
В) Микроорганизмдер.
С) Құрттар.
Д) Бельгия, 1910-11ж.ж.
Е) Жануарлар.
18. Химиялық ластаушы заттар:
А) Мутагендер.
В) Кір суы.
С) Терротогендер.
Д) Күл.
Е) Азотты қалдықтар.
19. Бөлек мемлекет ішіндегі мониторинг:
А) Глобальді.
В) Аймақтық.
С) Ұлттық.
Д) Локальді.
Е) Жүйелік.
20. Биосфералық қорықтар туралы халықаралық конференцияда Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?
А)1993ж.
В)1987ж.
С)1995ж.
Д)1949ж.
Е)1990ж.
21. Табиғатты қорғау дегеніміз:
А) Тазалағыш аппараттарды қолдана отырып қоршаған ортаны қорғау.
В) Қоршаған ортаның тазалығын айтамыз.
С) Биосфера мен атмосфераны ластанудан қорғау.
Д) Экологиялық системада тепе-теңдікті сақтау.
Е) Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы.
22. Су түбіндегі пассивті жүзетін ұсақ ағзалар қандай топқа жатады?
А) Бентос.
В) Планктон.
С) Нейстон.
Д) Нектон.
Е) Криля.
23. Жер шарындағы атмосфераның салмағы:
А) 5,9*1015тн.
В) 4,3*1015тн.
С) 10,4*1015тн.
Д) 4,8*1015тн.
Е) 8,5*1015тн.
24. Қышқыл жауын-шашынның пайда болуының негізгі себебі:
А) Азоттың көбеюі.
В) Оттегінің көбеюі.
С) Темір қосылыстарымен ластану.
Д) Күкірттің қос тотығымен ластануы.
Е) Көмірқышқыл газының көбеюі.
25. Қалдық суларды физика-химиялық тазарту процестері:
А) Сүзу, озондау.
В) Тұндыру, сорбция.
С) Нейтрализация, озондау.
Д) Тұндыру, сүзу.
Е) Флотация, экстракция.
9 нұсқа
1. «Экология» терминін ғылымға енгізген ғалым:
А) Э. Геккель.
В) Э. Макфедьен.
С) Т. Льюс.
Д) Н. Уебстер.
Е) Ю. Одум.
2. Экология дегеніміз:
А) Белгілі бір территориядағы өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ету заңдылығы.
В) Организмдерден биосфераға дейінгі биологиялық жүйелердің пайда болу заңдылығы.
С) Биологиялық жүйелердің құрылуы мен тіршілік ету заңдылығы.
Д) Тірі организмдердің өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынасы.
Е) Қоректік орта.
3. «Экология» термині бірінші рет қай жылы енгізілген?
А)1700
В)1929
С)1952
Д)1805
Е)1869
4. Антропогендік ластаушылар былай бөлінеді:
А) Адам қызметінің араласуы арқылы.
В) Биологилық және микробиологиялық ластану арқылы.
С) Физикалық.
Д) Химиялық қоспаларымен ластануы.Е) Механикалық заттармен ластануы.
5. Белгілі территорияны қамтитын және жалпы генофонды иеленетін бір түр особьтарының жиынтығы:
А) Ареал.
В) Популяция.
С) Биоценоз.
Д) Экожүйе.
Е) Гомеостаз.
6. Тірі және өлі табиғат элементтері арасындағы өзара тұрақты қарым-қатынас негізінде бірыңғай тұтастық құрайтын тірі ағзалар мен олардың мекендеу ортасының қауымдастығы:
А) Агроценоз.
В) Экожүйе.
С) Биосфера.
Д) Биоценоз.
Е)Популяция.
7. Барсакелмес қорығы қайда орналасқан?
А) Павлодар облысы.
В) Атырау облысы.
С) Шымкент облысы.
Д) Таулы Алтайда.
Е) Арал теңізі.
8. Құламасу, үнгірлер, ғасыр ағаштары неге жатады?
А)Табиғат ескерткіштеріне.
В)Арнайы қорғалмайды.
С)Қорықтың құрамына.
Д)Ерекше қорғалатын территориядағы.
Е)Саябақтың құрамындағы.
9. Жарық сүйгіш өсімдіктердің түрлері қалай аталады?
А) Сциофиттер.
В) Ксерофиттер.
С) Гидрофиттер.
Д) Гигрофиттер.
Е) Гелиофиттер.
10. Экологиялық ортаның биотикалық факторлары мынадай болып бөлінеді:
А)Фитогендік, эдофогендік, химиялық, зоогендік.
В)Климаттық, антропогендік, зоогендік, микробиогендік.
С)Антропогендік, зоогендік, химиялық, эдафогендік.
Д)Фитогендік, микробиогендік, зоогендік.
Е) Микробиогендік, зоогендік, антропогендік.
11. Ағзаның табиғаттағы орнына және оның бүкіл тіршілік ету жағдайларына, қоректену түріне, уақыты мен әдісіне, көбейетін орнына, баспанасына т.б. қатынасының жиынтығын қалай атайды?
А) Зоохария.
В) Экологиялық қуыс.
С) Энергия ағымы.
Д) Биотикалық фактор.
Е) Паразитизм.
12. Зат және энергия айналымы жүретін, барлық организмдер бірге қызмет ететін, бір-бірімен және қоршаған ортамен әрекеттесетін орта келесідей аталады:
А) Биоценоз.
В) Биогеоценоз.
С) Ареал.
Д) Экологиялық жүйе.
Е) Экологиялық қуысқ.
13. Бірге тіршілік ететін және бір-бірімен байланысқан түрлердің комплексі:
А) Биогеоценоз.
В) Биосфера.
С) Экожүйе.
Д) Биоценоз.
Е) Популяция.
14. Озон қабатының қалыңдығы қанша?
А) 2-3 км.
В) 10 м.
С) 2-3 мм
Д) 10 км.
Е) 2-3 м
15. Ақыл-ой сферасы:
А) Биосфера.
В) Тропосфера.
С) Ноосфера.
Д) Атмосфера.
Е) Гидросфера.
16. Табиғи судың сапасы келесі көрсеткіштерімен бағаланады:
А) Физикалық ластану арқылы болжамдау.
В) Физика-химиялық ластану көрсеткіші.
С) Физикалық, химиялық, санитарлық-биологиялық.
Д) Химиялық ластану арқылы болжамдау.
Е) Санитарлық-биологиялық ластануына байланысты
17. Нейтрализация су тазалаудың келесі әдісіне жатады:
А) Физико-химиялық.
В)Биохимиялық.
С) Физикалық.
Д) Химиялық.
Е) Термиялық.
18. Фитоценоз бұл
А) Өсімдіктер қауымдастығы.
В) Жануарлар қауымдастығы.
С) Насекомдар қауымдастығы.
Д) Құстар қауымдастығы.
А) Микроорганизмдер қауымдастығы.
19. Радиациялық, жылулық, жарықтық, электромагниттік, шулық ластанулар ластанудың қай түріне жатады?
А) Биологиялық.
В) Физикалық.
С) Геогрфиялық.
Д) Химиялық.
С) Геологиялық.
20. Көмірқышқыл газы және басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артуы:
А) Озон қабатының «тесігі».
В) Альбедо.
С) Концентрация.
Д) Қышқылдық жауын-шашын.
Е) Парниктік эффект.
21. Тазарту белгісі бойынша өндірістік қалдықтар келесілерге бөлінеді:
А) Ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған.
В) Тазартуға жіберілмейтін, тазартуға жіберілетін.
С) Периодты және периодсыз.
Д) Ыстық және салқын.
Е) Тазартудан соң шығарылатын.
22. Пестицидтер мен минералды тыңайтқыштар қай ластануға жатады?
А) Вирустық.
В) Биологиялық.
С) Физикалық.
Д) Космостық.
Е) Химиялық.
23. Термосфера қабатында 500-600 км биіктікте температура мәні:
А) 8000С
В) 15000С кем.
С) 15000С астам.
Д) 1500С-тан артық.
Е) 6500С
24. Траспиранция коэффициенті дегеніміз не?
А) Бір мезгіл ішінде 1 кг құрғақ затты жасау үшін траспирациялайтын су мөлшері.
В) Катты ылғалдандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері.
С) Оттекті транспирациялау коэффициенті.
Д) Физикалық ылғалдану коэффициенті
Е) Экожүйенің суды атмосфераға бөлуін айтады
25. Затты ылғандандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері
SO2- нің МШК, мг/м3:
А) 0,005
В) 0,4
С) 0,5
Д) 0,6
Е) 0,0015
10 нұсқа
1. Экологиялық факторлардің жіктелуі:
А) Факторлы және факторсыз.
В) Биологиялық және химиялық.
С) Биотикалық, абиотикалық және антропогендік.
Д) Экологиялық және экологиялық емес.
Е) Биогенездік және абиогенездік.
2. Өте жарыққа төзбейтін, тек көлеңкеде өсетін өсімдіктер:
А) Сциофиттер.
В) Ксерофиттер.
С) Мезофиттер.
Д) Гелиофиттер.
Е) Склерофиттер.
3. Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты?
А) Туылғандар мен өлгендер санының шектен тыс көбеюі.
В) Туылғандардың төмендеуі және өлгендердің азаюы.
С) Туылғандар мен өлгендер санының азаюы.
Д) Бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы.
Е) Туылғандар мен өлгендер санының төмендеуі.
4. Осы экожүйелердің ішінде қайсысы табиғи биоценоз?
А) Алаң.
В) Орман.
С) Егіс даласы.
Д) Бақша.
Е) Батпақ.
5. Озонды қабат ненің құрамына кіреді?
А) Ионосфера.
В) Стратосфера.
С) Тропосфера.
Д) Мезосфера.
Е) Магнитосфера.
6. Биосфераға антропогендік әсер:
А) Қоршаған ортаға физикалық, химиялық, және антропогендік өзгерістер келтірмейтін адамдардың экономикалық, әскери, рекрациялық және мәдени қажетін жүзеге асырмайтын іс-әрекеттер.
В) Қоршаған ортаға физикалық, химиялық, және антропогендік өзгерістер келтіретін адамдардың экономикалық, әскери, рекрациялық және мәдени қажетін жүзеге асырмайтын іс-әрекеттер.
С) Адамдардың экономикалық, әскери, рекрациялық және мәдени қажетін қанағаттандырмайтын іс-әрекеттер.
Д) Қоршаған ортаға физикалық, химиялық, және антропогендік өзгерістер келтірмейтін адамдардың экономикалық, әскери, рекрациялық және мәдени қажетін жүзеге асыруға байланысты іс-әрекеттер.
Е) Қоршаған ортаға физикалық, химиялық, және антропогендік өзгерістер келтіретін адамдардың экономикалық, әскери, рекрациялық және мәдени қажетін жүзеге асыруға байланысты іс-әрекеттер.
7. Дүние жүзіндегі ең ластанған мұхит:
А) Үнді.
В) Солтүстік мұздық.
С) Тынық.
Д) Атлант.
Е) Дүниежүзілік.
8. Бұзылған жерлерді қалпына келтіру процессі:
А)Мелиорация.
В) Гумификация.
С) Эрозия.
Д) Рекультивация.
Е) Жер кадастары.