
- •М.Ю. ДУХОН
- •Часть 2
- •МОСКВА – 2005
- •СВОЙСТВА ФУНКЦИЙ
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Свойства пределов числовых последовательностей
- •Примеры
- •Свойства бесконечно малых последовательностей
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Свойства предела функции
- •Примеры решения задач
- •Раскрытие неопределенностей
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Рекомендованная литература
- •Задачи для индивидуального выполнения
- •Правила дифференцирования
- •Производные основных элементарных функций
- •Логарифмическая функция
- •Показательная функция
- •Обратные тригонометрические функции
- •Производная функции, заданной параметрически
- •Логарифмическое дифференцирование
- •Производные высших порядков
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Связь между монотонностью функции и ее производной
- •Наибольшее и наименьшее значение функции
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Свойства неопределенного интеграла
- •Свойства определенного интеграла
- •Непосредственное интегрирование
- •Метод интегрирования по частям
- •Задачи для самостоятельного решения
- •Задачи для самостоятельного решения
- •ДУХОН Михаил Юльевич
- •Часть 2
Таким образом, если функция f (x) имеет первообразную
F (x), то множество всех ее первообразных имеет вид:
F (x)+C ,
где С – произвольная постоянная величина.
Неопределенным интегралом функции f (x) называется множество всех первообразных этой функции. Неопределенный интеграл функции f (x) обозначается ∫ f (x)dx , т. е.
∫ f (x)dx = F (x)+C . |
(3.1.1) |
Функция f (x) называется подынтегральной |
функцией. |
Отыскание неопределенного интеграла называется интегрированием функции.
Свойства неопределенного интеграла |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
∫dF (x)= F (x)+C ; |
(3.1.2) |
||||||||||||||
|
∫dx = x +C ; |
(3.1.3) |
||||||||||||||
∫kf (x)dx = k∫ f (x)dx; |
(3.1.4) |
|||||||||||||||
∫( f1 (x)± f2 (x))dx = ∫ f1 (x)dx ± ∫ f2 (x)dx; |
(3.1.5) |
|||||||||||||||
Интегралы основных элементарных функций (табличные ин- |
||||||||||||||||
тегралы) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
∫xndx = |
xn+1 |
+C , n ≠ −1; |
(3.1.6) |
|||||||||||||
n + 1 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
∫ |
dx |
= ln |
|
x |
|
+C ; |
(3.1.7) |
||||||||
|
|
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
∫ |
dx |
1 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
||||||
|
|
= |
|
arctg |
|
+C ; |
(3.1.8) |
|||||||||
x2 + a2 |
a |
a |
150

|
∫ |
|
|
dx |
1 |
|
ln |
|
x −a |
|
|
+C ; |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.1.9) |
||||||||
x2 −a2 |
2a |
|
x + a |
||||||||||||||||||||||
∫ |
dx |
|
|
|
|
|
|
x2 + a |
|
|
|||||||||||||||
= ln |
x + |
|
+C ; |
(3.1.10) |
|||||||||||||||||||||
x2 + a |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= arcsin |
|
+C ; |
(3.1.11) |
||||||||||||||
|
|
|
a2 − x2 |
|
|
a |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
∫axdx = |
ax |
|
+C ; |
(3.1.12) |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
ln a |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
∫exdx = ex +C ; |
(3.1.13) |
||||||||||||||||||||
|
|
|
∫sin xdx = −cos x +C ; |
(3.1.14) |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
∫cos xdx = sin x +C ; |
(3.1.15) |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
∫ |
dx |
|
|
= tgx +C ; |
(3.1.16) |
||||||||||||||||
|
|
|
|
cos2 |
x |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
∫ |
dx |
= −ctgx +C ; |
(3.1.17) |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
sin2 x |
3.1.2. Непосредственное интегрирование
Суть различных методов интегрирования состоит в сведении интеграла к табличному или сумме табличных. В простейших случаях этого можно добиться, использованием равносильных преобразований и свойств подынтегральной функции.
Пример 3.1.1. Найти неопределенный интеграл:
∫(2 x3 −5 x2 + 3x − 2)dx.
Решение. Воспользуемся свойствами (3.1.4) и (3.1.5) и преобразуем интеграл в сумму четырех интегралов:
∫(2 x3 −5 x2 + 3x − 2)dx = ∫2 x3dx − ∫5 x2dx + ∫3xdx − ∫2dx = = 2∫x3dx −5∫x2dx + 3∫xdx − 2∫dx.
151

Каждый из четырех интегралов – табличный. Воспользуемся формулой (3.1.6).
2∫x3dx −5∫x2dx + 3∫xdx − 2∫dx = 2 |
x4 |
−5 |
x3 |
+ 3 |
x2 |
||||||
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
4 |
3 |
2 |
|||||
= |
1 |
x4 |
− 5 x3 |
+ |
3 |
x2 − 2 x +C . |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
3 |
2 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
Пример 3.1.2. Найти неопределенный интеграл: |
||||||||
|
|
|
|
|
|
∫(2 x5 − 3 x )dx. |
|
|
|||
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
||||
|
∫(2x5 − 3 |
x )dx = ∫2 x5dx − ∫3 xdx =2∫x5dx − 3∫ |
− 2 x +C =
xdx =
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
x 2 |
|
+C = 1 x6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
= 2∫x5dx − 3∫x |
|
|
dx =2 |
|
|
− 3 |
|
− 2 x |
|
|
+C . |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3.1.3. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
4 x4 |
− 2 x3 + x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Разделим почленно числитель подынтегральной |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
функции на ее знаменатель. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
4 x4 |
− 2 x3 + x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
∫ |
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|||
|
x |
3 |
dx = |
4 x − 2 + |
|
x |
|
|
|
4 xdx − |
2dx |
+ |
x |
dx = |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
= 4∫xdx − 2∫dx + ∫ |
1 |
dx =4 |
x2 |
|
− 2 x + ln x +C = 2 x2 − 2 x + ln |
|
x |
|
+C . |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3.1.4. Найти неопределенный интеграл:
∫7 sin1 2 x dx.
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
1 |
|
|
1 |
|
|||
∫ |
|
|
dx = |
|
|
∫ |
|
|
dx = − |
|
ctgx +C . |
7 sin2 |
x |
|
7 |
sin2 |
x |
7 |
152

Пример 3.1.5. Найти неопределенный интеграл:
|
|
|
|
|
5 − 2 cos3 |
x |
dx. |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
∫ cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
5 − 2 cos3 x |
5 |
|
|
2 cos3 |
x |
|
|
1 |
|
|
|||
∫ |
cos2 x |
dx = ∫ |
|
|
dx − ∫ |
|
|
|
dx =5 |
∫ |
|
dx − 2 |
∫cos xdx = |
|
cos2 |
x |
cos2 |
x |
|
cos2 x |
= 5tgx − 2 sin x +C .
Пример 3.1.6. Найти неопределенный интеграл:
cos 2 x
∫ cos2 x dx.
Решение. Преобразуем подынтегральную функцию к виду, удобному для интегрирования.
|
cos 2 x |
|
|
2 cos2 |
x − 1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|||||
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
dx = |
|
2 |
− |
|
|
|
dx = 2 |
|
dx − |
|
|
|
|
= |
|
∫ cos |
2 |
x |
∫ cos |
2 |
x |
cos |
2 |
|
∫ |
∫cos |
2 |
x |
||||||||||||
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
x |
|
|
|
||||||||||||
= 2 x − tgx +C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
Пример 3.1.7. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
8x |
− 2x |
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Разделим почленно числитель на знаменатель.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x |
|
||
|
8 |
x |
− |
2 |
x |
|
|
|
|
1 |
|
|
x |
|
|
|
1 |
|
x |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
x |
|
dx = ∫ |
2 |
|
− |
|
|
|
dx = ∫2 |
|
dx − ∫ |
|
|
dx = |
|
|
− |
|
|
1 |
|
+C = |
||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
2 |
ln 2 |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||
2x |
|
+ |
2 |
− x |
+C = |
2x + 2 |
−x |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
ln 2 |
ln 2 |
|
ln 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3.1.8. Найти неопределенный интеграл:
∫3 + x2 dx.
1 + x2
153
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
3 + x2 |
|
|
|
|
2 + 1 + x2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
1 + x2 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
+ |
|
|
dx = |
||||
∫ 1 + x |
2 |
∫ |
1 + x |
2 |
|
∫ |
1 + x |
2 |
1 + x |
2 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
1 |
dx =2 |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
dx = 2arctgx + x +C . |
||||||
∫ |
1 + x |
2 |
∫1 |
+ x |
2 |
|
∫ |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.1.3. Интегрирование способом подстановки
Пусть дан интеграл ∫ f (x)dx и пусть x =ϕ (t ) – непре-
рывно дифференцируемая функция. В этом случае формула замены переменной имеет вид:
∫ f (x)dx ={x =ϕ (t )}= ∫ f (ϕ (t ))ϕ′ (t )dx. (3.1.18)
При этом функцию ϕ (t ) выбирают так, чтобы полученный
интеграл принял наиболее удобный вид, желательно, чтобы интеграл стал табличным.
Если интеграл удается привести к виду
∫ f (ψ (x))ψ′ (x)dx ,
где ψ (x) – некоторая функция, то замену можно осуществить по формуле:
∫ f (ψ (x))ψ′ (x)dx ={ψ (x)= t}= ∫ f (t )dt . (3.1.19)
Пример 3.1.9. Найти неопределенный интеграл:
∫sin 2 xdx.
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
t = 2 x; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
∫sin 2 xdx = |
|
1 |
|
1 |
|
′ |
1 |
|
= |
∫sin tdt = |
||||
|
2 |
|||||||||||||
|
|
x = |
|
t ;dx = |
|
|
t dt = |
|
dt . |
|
|
|||
|
2 |
2 |
2 |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= − |
1 |
cos t +C |
={t = 2 x}= − |
1 |
cos 2 x +C . |
|
|
|
||||||
2 |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
154
Пример 3.1.10. Найти неопределенный интеграл:
|
|
|
|
|
∫ |
cos x |
|
dx. |
|
Решение. |
|
1 + sin2 |
x |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
cos x |
|
sin x = t ; |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
= |
|
∫1 + sin2 |
x |
|
|||||||
dt = (sin x)′ dx = cos xdx; |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
dt |
|
= arctgt +C ={t = sin x}= arctg (sin x)+C . |
||||||
1 + t2 |
Пример 3.1.11. Найти неопределенный интеграл:
∫ x (x2 + 1)4 dx.
Решение.
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 1 |
|
= t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
||||||
∫x (x |
2 |
+ 1) |
4 |
|
|
|
|
= (x |
2 |
+ 1) |
′ |
|
|
|
∫t |
4 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|||||||
|
|
dx = |
dt |
|
|
= 2 xdx; |
= |
|
|
|
dt |
= |
|
|
|
t |
|
+C = |
||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
5 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
xdx = |
|
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
= |
1 |
t |
5 |
+C = |
{t = x |
2 |
+ 1}= |
1 |
(x |
2 |
+ |
1) |
5 |
+C . |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
10 |
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
Если функция ψ (x) в формуле (3.1.19) |
является линейной, |
то есть ψ (x)= kx + b, то эта формула принимает вид:
∫ f (kx + b)dx = |
1 |
F (kx + b)+C , |
(3.1.20) |
|
k |
||||
|
|
|
||
где F (x) – первообразная функции |
f (x). |
|
155

Пример 3.1.12. Найти неопределенный интеграл:
∫sin π − 4 x dx.
4
Решение.
∫ |
|
π |
|
|
1 |
|
|
|
π |
|
|
|
|
1 |
|
|
π |
|
|
|||||
sin |
|
− 4 x dx = |
|
|
|
|
−cos |
|
− |
4 x |
+C = |
|
|
cos |
|
|
− 4 x |
+C . |
||||||
4 |
|
−4 |
4 |
4 |
4 |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
Пример 3.1.13. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5 − 3x)4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Решение. |
|
|
1 (5 − 3x)−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
−3 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
∫ |
|
|
= |
|
|
−3 |
|
+C = |
9 (5 |
− 3x) |
|
+C . |
|
||||||||
|
|
|
(5 − 3x)4 |
−3 |
|
|
|
|
Пример 3.1.14. Найти неопределенный интеграл:
∫1 +dx16 x2 .
Решение.
∫1 +dx16 x2 = ∫1 +(dx4 x)2 = 41 arctg (4 x)+C .
Рассмотрим еще несколько примеров интегрирования методом подстановки.
Пример 3.1.15. Найти неопределенный интеграл:
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
(x2 + 1)arctgx |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
Решение. |
arctgx = t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
dx |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
= |
|
|
dx |
|
= |
|
= ln |
|
t |
|
+C |
={t = arctgx}= ln |
|
arctgx |
|
+C . |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
∫(x2 + 1)arctgx |
|
∫ |
t |
|
|||||||||||||||||||
|
dt = |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x |
2 |
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
156
Пример 3.1.16. Найти неопределенный интеграл:
∫e2 cos x−3 sin xdx.
Решение.
|
|
|
|
2 cos x − 3 |
= t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
∫e |
|
sin xdx |
|
|
1 |
∫e |
dt = − |
1 |
e |
|
+C = |
|||||||
2 cos x−3 |
= dt = (2 cos x − 3)′ dx = −2 sin xdx; = − |
t |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
sin xdx = − |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
={t = 2 cos x − 3}= − |
1 |
e2 cos x−3 |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.1.4. Интегрировние по частям
Пусть подынтегральная функция представляет собой произведение некоторой функции u(x) на производную другой функции
– v′ (x). Тогда имеет место формула преобразования интеграла:
∫u(x)v′ (x)dx =u(x)v (x)− ∫u′ (x)v (x)dx, (3.1.21)
которая называется формулой интегрирования по частям.
Пример 3.1.17. Найти неопределенный интеграл:
∫xexdx.
Решение. Пусть u(x)= x; v′ (x)= ex . Тогда u′ (x)= 1; v (x)= ex . В соответствии с формулой (3.1.21) интегрирования по частям получим:
∫xexdx = xex − ∫exdx = xex −ex +C .
Пример 3.1.18. Найти неопределенный интеграл:
∫ln xdx.
157

Решение.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
(x)= ln x; |
|
|
|
||||
v′ |
(x)= 1; |
|
1 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
||
∫ln xdx = ′ |
|
1 |
|
|
= x ln x − ∫x |
|
dx =x ln x − ∫dx = x ln x − x +C . |
|
(x)= |
|
x |
||||||
u |
|
x |
; |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
(x)= x. |
|
|
|
|
|||
v |
|
|
|
|
3.1.5. Интегрирование функций, содержащих квадратный трехчлен
Из произвольного квадратного трехчлена можно выделить квадрат двучлена (т. е. квадрат суммы или квадрат разности):
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
b |
|
2 |
|
4ac −b2 |
|
|
ax |
|
+ bx + c = a x |
+ |
|
|
+ |
|
. |
(3.1.22) |
||||||
|
2a |
4a |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пример 3.1.19. Выделить квадрат двучлена: |
|
|
|||||||||||||
Решение. |
|
|
x2 −8 x + 2. |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
x2 −8 x + 2 = x2 −8 x + 16 −14 = (x − 4)2 −14. |
|
||||||||||||||
Интеграл ∫ |
|
|
|
dx |
преобразованием (3.1.22) |
с после- |
|||||||||
ax2 + bx + c |
|||||||||||||||
дующей заменой приводится к виду |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
∫ |
dt |
|
или ∫ |
dt |
, |
|
|
|
||||
|
|
|
t2 + p2 |
t2 − p2 |
|
|
|
где р – некоторое число. Эти интегралы являются табличными.
Пример 3.1.20. Найти неопределенный интеграл:
dx
∫ x2 + 10 x + 34 .
Решение.
158

|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
x + 5 = t ; |
|
|||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= x = t −5; |
= |
|||||
x |
2 |
+ 10 x + |
34 |
x |
2 |
+ 10 x + |
25 + 9 |
(x + 5) |
2 |
+ 3 |
2 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = dt . |
|
|
= ∫ |
|
dt |
1 |
arctg |
|
t |
+C ={t |
= x + 5}= |
1 |
arctg |
|
x + 5 |
|
+C . |
|
|
|||||||||||||||||||
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
t 2 + 32 |
3 |
|
3 |
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Интеграл ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
преобразованием (3.1.22) с после- |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ax |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ bx + c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
дующей заменой приводится к виду |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
dt |
|
или ∫ |
|
|
|
dt |
|
|
, |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
2 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
± p |
|
|
|
|
|
|
p − t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где р – некоторое число. Эти интегралы являются табличными.
Пример 3.1.21. Найти неопределенный интеграл: ∫ |
|
dx |
. |
x |
2 |
||
Решение. |
+ 4 x |
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
dx |
|
= ∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
= ∫ |
||
|
x |
2 |
|
|
x |
2 |
+ 4 x + |
4 − 4 |
|||||||
|
|
+ 4 x |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
x + 2 = t ; |
|
|||
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= x = t |
− 2; |
|||||
|
(x + 2) |
2 |
|
|
2 |
|
|||||||||
|
|
|
|
− 2 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx = dt . |
|
|
|
dx |
= |
|
|||
|
(x2 + 4 x + 4)− 4 |
|
|||||
|
dt |
|
|
|
|||
|
|
= ln |
|
t + t2 − 22 |
+C = |
||
|
|
|
|||||
|
t2 − 22 |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
={t = x + 2}= ln x + 2 + (x + 2)2 − 22 +C = = ln x + 2 + x2 + 4 x +C .
Для нахождения интеграла
Ax + B
∫ax2 + bx + c dx
нужно выделить в числителе дроби производную знаменателя и представить интеграл в виде суммы двух интегралов: первый из них заме-
159
ной ax2 + bx + c = t |
преобразуется в табличный |
∫dt ; второй – это |
||||||||||||||||||||||||||||||
интеграл рассмотренного выше типа. |
|
|
|
|
|
|
t |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
Пример 3.1.22. Найти неопределенный интеграл: |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
x − 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
Решение. |
|
x2 + x −12 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
x − 4 |
1 |
|
|
|
|
2 x −8 |
|
|
1 2 x + 1 −9 |
||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
∫ |
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
∫ |
|
|
dx = |
|||||||||||
x2 + x − 12 |
2 |
|
x2 + x −12 |
2 |
x2 + x −12 |
|||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
2 x + 1 |
9 |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
(3.1.23) |
|||||||||||||||
|
∫ |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
dx − |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
2 |
|
x2 + x − 12 |
2 |
x2 + x −12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
Рассмотрим эти интегралы отдельно: |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 x + 1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
+ x −12 = t ; |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
∫ |
|
|
dx = dt = (2x + 1)dx. = ∫ |
t |
= ln |
t |
+C = |
||||||||||||||||||||||||
|
|
x2 + x −12 |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= |
{ |
|
|
|
|
|
} |
|
|
|
|
|
|
x2 + x −12 |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
t = x2 + x −12 = ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
x + |
|
|
= |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
2 |
|
||||||
∫ x2 + x −12 |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
49 |
|
∫ |
|
1 |
2 |
|
7 |
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
+ x + |
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
4 |
|
|
|
|
|
x + |
2 |
|
|
− |
|
|
|
dx = dt . |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
t − |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 ln |
|
2t −7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
ln |
|
2 |
|
|
+C = |
|
+C = |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
7 |
2t +7 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t 2 − |
7 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
t + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
x |
+ |
|
|
|
|
|
|
− |
7 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 x + 1 |
−7 |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
= |
t = x + |
|
|
= |
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+C = |
|
|
ln |
|
|
|
|
|
+C |
= |
|
|||||||||||||
2 |
7 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
7 |
|
2 x + 1 |
+7 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
x |
+ |
|
2 |
|
|
+ |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
= |
1 ln |
|
2 x −6 |
|
+C = |
1 ln |
|
|
|
x − 3 |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 x + 8 |
|
|
x + 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t ; =
160

Подставим найденные интегралы в (3.1.23)
∫ |
|
|
x − 4 |
|
|
|
|
1 |
|
∫ |
|
|
|
2 x + 1 |
|
|
9 |
∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
dx − |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x2 + x −12 |
2 |
|
|
x2 + x −12 |
2 |
|
x2 + x −12 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
x2 |
|
|
|
|
9 |
|
|
|
1 |
|
x − 3 |
|
|
|
|
1 |
ln |
|
x2 + x −12 |
|
− |
9 |
|
x − 3 |
|
|
|||||
= |
|
ln |
|
+ x − 12 |
|
|
− |
|
|
|
ln |
|
+C |
= |
ln |
|
+ C . |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
7 |
|
x + 4 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
14 |
|
x + 4 |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.1.6. Интегрирование рациональных дробей
Рациональной дробью называется дробь QP ((xx)) , где P (x) и
Q (x) – многочлены. Рациональная дробь называется правильной,
если степень P (x) ниже степени Q (x).
Простейшими дробями соответственно 1-го, 2-го, 3-го и 4-го типов будем называть дроби вида:
1) |
|
A |
, где А, x0 – числа; |
|
||
|
x − x0 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
2) |
|
A |
|
, где п – натуральное число, большее 1; |
||
(x − x0 )n |
||||||
3) |
|
Ax + B |
|
, где А и В – числа; x2 |
+ px +q квадратный |
|
|
x2 + px + q |
|||||
|
|
|
|
трехчлен, не имеющий вещественных корней (а следовательно, и неразложимый на множители);
Ax + B
4) (x2 + px + q)n , где п – натуральное число, А и В – числа;
x2 + px + q квадратный трехчлен, не имеющий вещественных корней (а следовательно, и неразложимый на множители).
Неопределенный интеграл простейшей дроби 1-го вида ра-
вен:
161

∫ x −Ax0 dx = A ln x − x0 +C .
Неопределенный интеграл простейшей дроби 2-го вида ра-
вен:
∫ |
A |
dx = |
A |
|
1 |
+C . |
(x − x0 )n |
1 − n |
(x − x0 )n−1 |
Неопределенный интеграл простейшей дроби 3-го вида рассмотрен в п.3.1.5.
Для интегрирования простейшей дроби 4-го вида в ее числителе нужно выделить производную квадратного трехчлена
x2 + px + q и представить полученный интеграл в виде суммы двух
интегралов. Первый из них подстановкой x2 + px + q = t приводится к виду
dt |
1 |
|
|
∫ tn |
= |
|
, |
(1 − n)tn−1 |
а второй имеет вид
dx
∫(x2 + px + q)n .
Заменой x + 2p = z он преобразуется в интеграл вида
∫(z2 +dza2 )n ,
который интегрированием по частям можно свести к интегралу того же типа
∫(z2 +dza2 )n−1 .
Повторяя этот процесс, в конце концов получим интеграл
∫ z2 dz+ a2 = a1 arctg az +C .
162

Если степень многочлена, расположенного в числителе рациональной дроби больше или равна степени ее знаменателя, то рациональную дробь можно представить в виде
F (x)+ QP ((xx)) ,
где F (x) – многочлен, а QP ((xx)) – правильная рациональная дробь.
Этого можно добиться, разделив числитель дроби на ее зна-
P (x)
менатель. Поэтому в дальнейшем будем считать дробь Q (x) пра-
вильной. Любую правильную рациональную дробь можно представить в виде суммы простейших рациональных дробей. Для этого не-
обходимо разложить знаменатель Q (x) на множители, представив этот многочлен в виде произведения множителей вида (x − x0 )n ли-
бо квадратного трехчлена x2 + px + q , не имеющего действительных корней. После этого приступают к нахождению простейших дробей,
сумма которых равна дроби QP ((xx)). Для множителей вида (x − x0 )n
соответствующие дроби имеют вид:
A |
+ |
A |
+ ...+ |
A |
, |
|
(x − x0 )2 |
(x − x0 )n |
|||
x − x0 |
|
|
а для множителей вида (x2 + px + q)n соответствующая дробь имеет вид
Bx +C |
+ |
Bx +C |
+ ...+ |
Bx +C |
|
|
|
|
. |
||
x2 + px + q |
(x2 + px + q)2 |
(x2 + px + q)n |
После этого дроби-слагаемые приводятся к общему знаменателю и, приравнивая коэффициенты при соответствующих степенях
x в числителе P (x) подынтегральной дроби и в числителе полу-
163

ченной суммы дробей-слагаемых, получаем систему уравнений относительно неопределенных коэффициентов.
Можно сформулировать алгоритм разложения правильной
P (x)
дроби Q (x) на простейшие дроби.
1) Разложить знаменатель Q (x) на линейные множители и неразложимые квадратные трехчлены.
P (x)
2) Представить дробь Q (x) в виде суммы простейших дро-
бей с неопределенными коэффициентами.
3) Приравнять числитель P (x) к числителю суммы дробей с
неопределенными коэффициентами.
4) Систему уравнений, из которой можно найти неопределенные коэффициенты, можно получить двумя способами: либо приравнять коэффициенты при одинаковых степенях переменной, либо присвоить переменной несколько различных значений (столько, сколько имеется неопределенных коэффициентов) и приравнять полученные выражения.
Пример 3.1.23. Найти неопределенный интеграл:
∫ x2 −dxx − 2 .
Решение.
x2 − x − 2 = (x − 2)(x + 1).
Пусть |
|
|
|
|
|
|
A(x + 1)+ B (x − 2) |
|
|
1 |
= |
1 |
= |
A |
+ |
B |
= |
. |
|
x2 − x − 2 |
(x − 2)(x + 1) |
x − 2 |
x + 1 |
(x − 2)(x + 1) |
Найдем коэффициенты А и В такие, что
A(x + 1)+ B (x − 2)= 1.
164

|
При x = 2 получим: 3A = 1 A |
= |
|
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
При x = −1 получим: |
|
−3B = 1 B |
|
= − |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
3 |
− |
|
|
3 |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
x2 − x − 2 |
x − 2 |
x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 dx |
|
|
|
1 |
|
dx |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
dx = |
|
|
− |
|
|
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ x − 2 |
3 ∫ x + |
|
|||||||||||||||||||||||||||
x2 − x − 2 |
|
|
|
∫ x |
− |
2 |
|
|
|
x + 1 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
1 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
1 ln |
|
x − 2 |
|
|
− |
1 ln |
|
x + 1 |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Пример 3.1.24. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 − x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 − x2 = x2 (x −1). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ax (x −1)+ B (x −1)+Cx2 |
|||||||||||||||||||||
1 |
1 |
|
|
|
|
|
A |
|
B |
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
= |
|
= |
|
|
+ |
|
|
+ |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||||||||||||
x3 − x2 |
x2 (x −1) |
x |
|
x2 |
x −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 (x −1) |
|
|
Найдем коэффициенты А, В и С такие, что
Ax (x −1)+ B (x −1)+Cx2 = 1.
При x =0 получим −B = 1 B = −1. При x =1 получим C = 1.
При x = 2 получим
2 A + B + 4C = 1 2 A −1 + 4 = 1 2 A = −2 A = −1.
Следовательно, x3 −1 x2 = − 1x − x12 + x 1−1 .
165
|
|
|
|
|
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
dx |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
− |
|
|
|
− |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
dx |
= − |
|
|
|
|
|
− |
|
2 |
+ |
|
|
|
|
= |
|||||||||||||||
|
|
∫ x |
3 |
|
|
− x |
2 |
|
|
|
x |
|
x |
2 |
|
x |
− |
|
|
|
∫ |
|
x |
∫ x |
∫ x − |
1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
−ln |
|
x |
|
+ |
|
1 |
|
+ ln |
|
x −1 |
|
+C = ln |
|
x −1 |
|
+ |
1 |
|
+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
Пример 3.1.25. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
x2 − x |
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
Выделим целую часть подынтегральной функции: |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 − x |
|
|
|
|
= |
|
x2 −6 x + 10 + 5 x −10 |
= 1 + |
5 x −10 |
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
|
|
x2 |
−6 x + 10 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
x2 − x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 x −10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 x −10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
dx |
= ∫ |
1 + |
|
|
|
dx = ∫dx + ∫ |
|
|
dx = (3.1.24) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x2 −6 x + 10 |
|
x2 −6 x + 10 |
x2 −6 x + 10 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= x + ∫ |
|
|
|
5 x −10 |
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
x |
2 |
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
−6 x + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Квадратный |
трехчлен |
|
|
имеет |
отрицательный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
дискриминант и его нельзя разложить на множители, поэтому |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
5 x −10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
2 x − 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
2 x −6 + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
dx = 2 |
∫ |
|
|
dx = |
|
|
2 ∫ |
|
|
dx = |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x2 −6 x + 10 |
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 |
|
|
|
|
2 x −6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.1.25) |
|||||||||||||||
|
∫ |
|
|
|
dx + |
5∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
2 |
|
x2 −6 x + 10 |
x2 −6 x + 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Найдем каждый из этих интегралов отдельно.
166

|
|
|
|
|
|
|
2 x −6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
−6 x + 10 = t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|||||||||||||
|
|
|
∫ x2 −6 x + 10 |
|
= |
( |
x2 |
−6 x + 10 |
) |
′ = (2x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
−6 )dx. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
= ∫dtt = ln |
|
t |
|
+C ={t = x2 −6 x + 10}= ln |
|
x2 −6 x + 10 |
|
+C . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
=∫ |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
|
|
x2 −6 x + 9 + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
− |
3 = u; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
∫(x |
− 3)2 + |
1 |
|
|
= du. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
du |
= arctgu +C ={u = x − 3}= arctg (x − 3)+C . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
u2 + 1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Подставим найденные интегралы в (3.1.25): |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5 x −10 |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
2 x −6 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
dx = |
|
∫ |
|
|
|
|
dx + 5∫ |
|
|
|
dx = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x2 −6 x + 10 |
2 |
x2 −6 x + 10 |
x2 −6 x + 10 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= |
|
5 ln |
|
x2 |
−6 x + |
10 |
|
+ 5arctg (x − 3)+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
Подставим найденный интеграл в (3.1.24). |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
x2 − x |
dx =x + ∫ |
|
|
|
|
|
5 x − 10 |
|
|
dx = x + |
5 |
ln |
|
x2 −6 x + 10 |
|
+ 5arctg (x − 3)+ C . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
−6 x + 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
−6 x + |
10 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3.1.7. Интегрирование тригонометрических функций |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Интегралы вида ∫F (sin x,cos x)dx , где |
F (x) – |
рацио- |
нальная функция, приво-дятся к интегралам от алгебраических рациональных функций с помощью универсальной тригонометрической
подстановки tg 2x = t , поскольку при этом
167

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2tg |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x = |
|
|
|
2 |
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + tg |
2 |
|
x |
|
1 + t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 − tg |
2 |
|
x |
|
|
|
|
1 − t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x = |
|
|
2 |
|
= |
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + tg |
2 |
|
x |
|
1 + t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 2arctgt ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
2dt |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Пример 3.1.26. Найти неопределенный интеграл: |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x = 2arctgt ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
tg |
|
= t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
∫ 3 + 5 cos x |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 − t |
|
|
= |
∫ |
|
|
|
|
|
|
1 − t2 |
|
= |
∫ 3( |
1 + t 2 )+ 5 (1 − t 2 ) |
= |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos x = |
; |
|
|
3 + 5 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
|
|
|
|
|
|
|
1 + t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
t |
+ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
1 |
|
tg |
|
x |
+ 2 |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
= ∫ |
|
|
=∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
+C |
= |
|
t = tg |
|
|
|
|
|
|
= |
|
ln |
|
|
|
|
|
|
+C . |
|
||||||||||||||||
8 |
− 2t |
2 |
4 |
− t |
2 |
|
4 |
|
t |
− |
2 |
|
|
2 |
|
|
4 |
|
|
x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg |
|
|
− 2 |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
Для нахождения интегралов вида |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
∫sin ax cos bxdx, ∫sin ax sinbxdx, |
|
|
∫cos ax cos bxdx |
|
используются тригонометрические формулы преобразования произведения в сумму:
sinax cos bx = 21 (sin(a + b)x + sin(a −b)x);
168

sin ax sin bx = 21 (cos (a −b)x −cos (a + b)x); cos ax cos bx = 21 (cos (a −b)x + cos (a + b)x).
Пример 3.1.27. Найти неопределенный интеграл:
∫sin 9 x sin 3xdx = |
|
1 |
|
∫(cos 6 x −cos 12 x)dx = |
1 |
∫cos 6 xdx − |
1 |
∫cos 12 xdx = |
|||||||||||
2 |
|
2 |
2 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= |
1 |
|
1 |
sin6 x − |
1 |
|
|
1 |
|
sin 12 x +C = |
1 |
sin6 x − |
|
|
1 |
sin 12 x +C . |
|
||
2 |
6 |
2 |
12 |
12 |
24 |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Интегралы вида ∫sinm x cosn xdx, где m и n – целые числа.
1) Если один из показателей m и n – нечетное число, то применяется подстановка sin x = t (если п – нечетное число) или cos x = t (если m – нечетное число).
Пример 3.1.28. Найти неопределенный интеграл:
Решение. |
|
∫sin2 |
x cos3 |
xdx. |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x = t ; |
|
|
|
∫sin2 x cos3 xdx = ∫sin2 x cos2 x cos xdx = ∫sin2 |
x (1 − sin2 |
|
|
|
|
|
= |
||||||
x)cos xdx = |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos xdx = dt . |
|
|
∫t2 (1 − t 2 )dt =∫(t2 − t4 )dt = |
1 |
t3 − |
1 |
t5 |
+ C ={t |
= sin x}= |
1 |
sin3 |
x − |
1 |
sin5 x +C . |
|
|
3 |
5 |
3 |
5 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если оба показателя степени т и п четные неотрицательные числа, следует преобразовать подынтегральную функцию с помощью тригонометрических формул
sin x cos x = 21 sin 2 x; sin2 x = 21 (1 −cos 2 x); cos2 x = 21 (1 + cos 2 x).
169
Пример 3.1.29. Найти неопределенный интеграл:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
∫sin2 x cos4 |
xdx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
∫ |
(sin x cos x) |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
(1 + cos 2 x)dx = |
|
|||||||||||||||||
sin |
|
|
x cos |
|
|
xdx = |
|
|
cos |
|
xdx = |
|
|
|
|
sin 2 x |
|
|
|
|
(3.1.26) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= |
|
1 |
|
∫sin2 |
2 x (1 + cos 2 x)dx = |
1 |
∫sin2 2 xdx + |
|
1 |
∫sin2 |
2 x cos 2 xdx. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8 |
|
|
8 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Найдем эти интегралы отдельно. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
sin2 |
|
2 xdx = |
1 |
|
1 |
(1 −cos 4 x) dx = |
|
1 |
|
|
|
dx − |
1 |
|
cos 4 xdx = |
||||||||||||||||||||||||||||||||
8 |
|
∫ |
8 ∫ |
|
|
|
16 ∫ |
|
|
∫ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
||||||||||||||||||
= |
|
1 |
|
x − |
|
|
1 |
sin 4 x +C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
16 |
|
64 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 2 x = t ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
∫sin2 2 x cos 2 xdx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt = 2 cos 2 xdx; |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos 2 xdx = |
|
2 dt . |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
1 |
∫t2dt = |
1 |
t3 +C ={t = sin 2 x}= |
1 |
sin3 2 x +C . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
16 |
48 |
48 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подставим найденные интегралы в (3.1.26): |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫sin2 x cos4 xdx = 1 |
|
∫sin2 2 xdx + 1 |
|
∫sin2 2 x cos 2 xdx = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
8 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
x − |
|
|
sin 4 x + |
|
|
|
sin3 2 x +C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
48 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
64 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170

Задачи для самостоятельного решения.
Найти интегралы: |
|
|||||
3.1.01. ∫ |
(4 x3 −6 x2 − 4 x + 3)dx. |
|||||
3.1.02. |
∫ |
4 x3 − |
3 |
x2 |
+ 5 dx. |
|
4 |
||||||
|
3 |
|
|
3.1.03. ∫3(2 x2 −1)2 dx.
3.1.04. ∫x2 (1 + 5 x)dx.
3.1.05. ∫x4 (x −1)dx.
3.1.06. ∫(x4 + 3x3 + x + 1)dx.
3.1.07. ∫(2x + 3x )dx.
3.1.08. ∫(x4 − 4 x3 + 2 x)dx.
3.1.09.∫(−2 x3 +6 x2 )dx.
3.1.10.∫(x −1)(x + 4)dx.
3.1.11.∫6dxx .
3.1.12.∫12dxx .
3.1.13.∫8 cos xdx.
dx
3.1.14. ∫7 sin2 x .
dx
3.1.15. ∫ x2 + 16 . 3.1.16. ∫ 4dx− x2 .
171

3.1.17. ∫sin(2 x − 3)dx.
3.1.18. ∫ |
|
4 x2 −6 x + 1 |
dx. |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
∫ |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|||||
3.1.19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
dx. |
||||
|
|
2 |
x |
sin |
2 |
x |
|||||||||||||||
|
cos |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
3.1.20. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
9 − x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
3.1.21. ∫ |
|
dx |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
25 − x2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
3.1.22. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
2 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
x |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
3.1.23. ∫ |
|
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x2 −9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
3.1.24. ∫ |
|
dx |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||
cos2 5 x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
3.1.25. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
2 |
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
x |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
3.1.26. ∫(6 x2 + 8 x + 3)dx. |
|||||||||||||||||||||
3.1.27. ∫ |
dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
x2 −10 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
3.1.28. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
9 x +7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
3.1.29. ∫ |
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x2 +7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
3.1.30. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
8 − x |
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
3.1.31. ∫ |
|
|
8 − 2 xdx. |
|
|
|
|
|
172

3.1.32.∫2 x x2 + 1dx.
3.1.33.∫x 1 − x2 dx.
3.1.34.∫ lnxxdx .
3.1.35.∫sin3 x cos xdx.
xdx . x2 + 1
(2x − 3)dx
3.1.37.∫ x2 − 3x + 8 .
exdx
3.1.38.∫ex + 1.
3.1.39.∫esin x cos xdx.
3.1.40.∫ex sin(ex )dx.
3.1.41.∫ xdxln x .
3.1.42. ∫ |
xdx |
|
|
|
|
. |
|
|
|
x2 +6 |
|
|
||
3.1.43. ∫ |
(x x2 −7 )dx. |
|||
3.1.44. ∫ |
x −1 |
|
dx. |
|
2 x − x |
2 |
|||
|
|
|
3.1.45.∫x2 61−x3 dx.
3.1.46.∫sin x cos2 xdx.
(2x −1)dx
3.1.47.∫ x2 + x − 3 .
173

3.1.48. ∫ |
|
|
|
|
dx |
. |
||||
(x |
2 |
+ |
1)arcctgx |
|||||||
|
|
|
||||||||
3.1.49. ∫ |
tgx |
|
dx. |
|
||||||
|
|
|
||||||||
cos2 |
x |
|
||||||||
3.1.50. ∫x 5 5 − x2 dx. |
|
|||||||||
3.1.51. ∫xe− x2 dx. |
|
|||||||||
3.1.52. ∫(8x + 3)4 dx. |
|
|||||||||
3.1.53. ∫ |
4 − xdx. |
|
||||||||
3.1.54. ∫x (1 − x2 )6 dx. |
|
|||||||||
3.1.55. ∫ |
|
2 x + 3 |
|
|||||||
|
|
|
dx. |
|
||||||
x2 + 3x + 5 |
|
|||||||||
3.1.56. ∫ |
|
x |
|
|
dx. |
|
||||
3x2 + 5 |
|
|||||||||
3.1.57. ∫5sin x cos xdx. |
|
|||||||||
3.1.58. ∫ |
|
dx |
|
|
|
|
. |
|
|
|
4 −9 x |
2 |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
||||||
3.1.59. ∫x2 |
|
x3 + 5dx. |
|
dx
3.1.60. ∫cos2 4 x . 3.1.61. ∫ln xdx.
3.1.62. ∫xe− xdx.
3.1.63. ∫ 3.1.64. ∫
174

3.1.65.∫xarctgxdx.
3.1.66.∫x cos xdx.
3.1.67.∫x sin xdx.
3.1.68.∫ex sin xdx.
3.1.69.∫(x −7 )sin xdx.
3.1.70.∫(1 − 3x)cos 2 xdx.
3.1.71.∫arctgxdx.
3.1.72.∫(4 − x)e−3 xdx.
3.1.73.∫x sin 2 xdx.
3.1.74.∫arctg xdx.
3.1.75.∫x3x dx.
3.1.76.∫x2e− x+1dx.
3.1.77.∫arccos xdx.
3.1.78.∫arcsin xdx.
3.1.79.∫x cos 3xdx.
3.1.80.∫x2−x dx.
3.1.81.∫x arcsin xdx.
3.1.82.∫3x cos xdx.
3.1.83.∫x ln(x + 3)dx.
3.1.84.∫(3x −1)sin 4 xdx.
175

3.1.85.∫x sin 2 xdx.
3.1.86.∫lnxxdx2 .
3.1.87.∫x cos 3xdx.
3.1.88.∫x ln2 xdx.
3.1.89.∫e2 x cos 3xdx.
3.1.90.∫xe5 xdx.
3.1.91. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
. |
|||||
4 x2 + 12 x + 9 |
|||||||||||||||
3.1.92. ∫ |
|
dx |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
||||
x2 −8 x + 25 |
|
|
|
|
|||||||||||
3.1.93. ∫ |
|
dx |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|||
3 − x − 2 x |
2 |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
3.1.94. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||
−4 x2 + 8 x + 5 |
|||||||||||||||
3.1.95. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||
3x |
2 |
+ |
6 x + |
1 |
|||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||
3.1.96. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||
−x2 + 4 x + 21 |
|||||||||||||||
3.1.97. ∫ |
|
dx |
|
|
|
|
|
. |
|
||||||
2 x2 + 2 x + 5 |
|
||||||||||||||
3.1.98. ∫ |
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
5 x − 2 x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
3.1.99. ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
3x |
2 |
− |
3x + |
|
|||||||||||
|
|
8 |
|
|
176

3.1.100.
3.1.101.
3.1.102.
3.1.103.
3.1.104.
3.1.105.
3.1.106.
3.1.107.
3.1.108.
3.1.109.
3.1.110.
3.1.111.
3.1.112.
dx
∫6 x −9 x2 −1.
(x − 2)dx
∫2 x2 + 5 x +6 . dx
∫50 x − 25 x2 −9
dx
∫4 x2 −16 x −9 . ∫ x −dx2 x2 .
(x − 4)dx
∫x2 + x −12 .
(6 x −5)dx
∫2 x2 −12 x + 15 (8 x − 3)dx
∫27 + 12 x − 4 x2
(6 x −1)dx
∫x2 − 4 x + 13 . (3 −5 x)dx
∫4 x2 + 16 x −9 .
dx
∫ 2 x2 −5 x +7 .
(x −1)dx
∫x2 − x −1.
∫ |
dx |
. |
|
2 + 3x − 2 x2 |
|||
|
.
.
.
177

3.1.113.
3.1.114.
3.1.115.
3.1.116.
3.1.117.
3.1.118.
3.1.119.
3.1.120.
3.1.121.
3.1.122.
3.1.123.
3.1.124.
3.1.125.
(x + 3)dx
∫x2 + 2 x + 2 .
∫x2 dx+ 2 x .
dx
∫ x2 + 2 x + 5 .
dx
∫ 3x2 − x + 1.
xdx
∫ x2 −7 x + 13 .
(3x − 2)dx
∫x2 − 4 x + 5 .
x2dx
∫x2 −6 x + 10 .
∫xdx− x2 .
xdx
∫(x −1)(x + 1)2 .
∫ |
|
dx |
||
|
|
|
. |
|
x3 |
− 2 x2 + x |
|||
∫ |
x2 |
−5 x + 9 |
||
|
|
dx. |
||
x2 |
−5 x +6 |
dx
∫(x −1)(x + 2)(x + 3). ∫ x (xdx+ 1)2 .
178

3.1.126.
3.1.127.
3.1.128.
3.1.129.
3.1.130.
3.1.131.
3.1.132.
3.1.133.
3.1.134.
3.1.135.
3.1.136.
3.1.137.
(5 − 4 x)dx
∫(x + 1)(x − 2).
(x2 +6 )dx
∫x (x − 3)2 .
(3x + 8)dx
∫(x − 2)(x + 5).
∫ |
(7 x + 12)dx |
||
|
. |
|
|
(x −1)(3x + 1) |
|||
∫ |
(5 x −10 − x2 )dx . |
||
x2 − 4 x + 3 |
|||
∫ |
(x2 −72)dx |
||
|
. |
||
x (x + 4)(x − 3) |
|||
∫ |
(6 + 8 x − x2 )dx |
||
x3 + 3x2 + 2 x . |
(3x + 1)dx
∫(x + 3)2 (x −5).
(x3 −7 x2 −6 )dx
∫(x2 + 9)(x − 3) .
xdx
∫(x + 1)(2 x + 1).
xdx
∫ 2 x2 − 3x − 2 .
(x − 4)dx
∫(x − 2)(x − 3).
179

3.1.138.
3.1.139.
3.1.140.
3.1.141.
3.1.142.
3.1.143.
3.1.144.
3.1.145.
3.1.146.
3.1.147.
3.1.148.
3.1.149.
3.1.150.
(2 x + 3)dx
∫(x − 2)(x + 5).
(3x2 + 2 x − 3)dx
∫x (x −1)(x + 1) .
dx
∫(x + 1)(x − 2).
dx
∫(x −1)2 (x + 1).
xdx
∫ x2 + 3x + 2 .
(x2 + 2)dx
∫(x + 1)2 (x −1).
(7 x −6 )dx ∫ 2 x2 −6 x + 4 .
∫ x2 −dxx − 2 . ∫ x3dx− x2 .
dx
∫ x3 + x .
∫ x (xdx+ 1)2 .
dx
∫(x2 −1)(x + 2).
dx
∫ x2 + 3x − 4 .
180

3.1.151. ∫tg2 xdx.
3.1.152. ∫3 cos2 2x dx.
3.1.153. ∫sin x cos2 xdx.
3.1.154. ∫cos2 xdx.
3.1.155. ∫sin2 2 xdx. 3.1.156. ∫ sindxx .
3.1.157. ∫cosdxx .
3.1.158. ∫sin2 x cos4 xdx.
3.1.159. ∫ sindx3 x . 3.1.160. ∫sin5 xdx.
3.1.161. ∫cos7 xdx.
3.1.162. ∫cos4 3xdx.
3.1.163. ∫sin6 xdx.
3.1.164. ∫cosdx3 x .
3.1.165. ∫sin 3x cos7 xdx.
3.1.166. ∫sin 2 x sin 9 xdx.
3.1.167. ∫cos 3x cos 5 x cos 8 xdx.
3.1.168. ∫sin 4 x sin 5 x sin7 xdx.
181

3.1.169. ∫sin3 xdx.
3.1.170. ∫sin3 x cos2 xdx.
3.1.171. ∫sin9 x sin xdx.
3.1.172. ∫cos 2x cos 3x dx.
3.1.173. ∫sin x sin 2 x sin 3xdx.
sin3 xdx
3.1.174. ∫ cos4 x .
3.1.175. ∫5 − 3dxcos x .
3.1.176. ∫5 + 4dxsin x .
3.1.177. ∫cos3 xdx.
3.1.178. ∫sin4 xdx. 3.1.179. ∫ sindx4 x .
dx
3.1.180. ∫cos6 x .
182

3.2. ОПРЕДЕЛЕННЫЙ ИНТЕГРАЛ И ЕГО ПРИЛОЖЕНИЯ
Пусть функция неотрицательна на отрезке [a;b]. Криволинейной трапецией назовем плоскую фигуру, ограниченную графиком функции f (x), прямыми x = a и x = b , а также осью абсцисс (рис. 1).
y
f (x)
O |
a |
|
|
b |
|
x |
|
Рис. 3.2.1 |
|
|
|
|
|
|
Пусть функция f (x) неотрицательна на отрезке [a;b]. Ра- |
|||||
зобьем отрезок [a;b] на п промежутков в точках |
x0 , x1 , x2 ,..., xn |
|||||
таких, что: |
|
|
|
|
|
|
|
a = x0 < x1 < x2 < ... < xn = b . |
|
|
|
||
|
На каждом отрезке разбиения x |
i−1 |
, x выберем точку c |
i |
и |
|
|
|
i |
|
|
положим:
xi = xi − xi−1 , i = 1,2,...,n.
183

Тогда произведение f (ci ) |
xi равно площади прямоуголь- |
ника Si со сторонами f (ci ) и |
xi . Сумма площадей всех таких |
прямоугольников равна
n
Sn = ∑ f (ci ) xi .
i=1
Эта сумма представляет собой площадь ступенчатой фигуры
(рис. 2):
y
f (x)
О |
a a |
xi |
|
b |
x |
|
|
||||
|
a |
|
|
|
|
|
|
Рис.3.2.2 |
|
|
|
|
Чем меньше длины отрезков |
xi , тем ближе площадь сту- |
|
||
пенчатой фигуры к площади криволинейной трапеции. Введем теперь |
|
||||
определение. Пусть на отрезке [a;b] |
задана функция |
f (x) (не обя- |
|
||
зательно неотрицательная). Разобьем отрезок [a;b] |
на п промежут- |
|
ков в точках x0 , x1 , x2 ,..., xn таких, что:
a = x0 < x1 < x2 < ... < xn = b .
184
На каждом отрезке разбиения xi−1 , xi выберем точку ci и
положим:
xi = xi − xi−1 , i = 1,2,...,n.
Сумму вида
n
Sn = ∑ f (ci ) xi
i=1
Назовем интегральной суммой для функции f (x) на отрезке
[a;b]. Интегральная сумма, очевидно, зависит как от самой функции f (x)и от отрезка [a;b], так и от способа разбиения этого отрезка и
выбора точек |
ci |
на каждом из промежутков разбиения. |
|
Обозначим |
|||||||||||||||
через max |
|
x |
i |
максимальную |
|
из |
длин |
отрезков |
|
x |
i |
− |
1 |
; x , где |
|||||
i = 1,2,...,n. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пусть предел интегральной суммы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sn = ∑ f (ci ) xi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
i=1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
при стремлении max |
xi |
к нулю существует, |
конечен и не зависит |
||||||||||||||||
от способа выбора точек |
x1 , x2 ,... и c1 ,c2 ,.... Тогда этот предел на- |
||||||||||||||||||
зывается определенным интегралом от функции f (x) |
|
|
на отрезке |
||||||||||||||||
[a;b] и обозначается |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
∫b |
f (x)dx , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[a;b], то |
а функция |
f (x) называется интегрируемой на отрезке |
|
|||||||||||||||||
есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
f |
(x)dx = |
lim |
S |
|
= |
lim |
n |
f (c |
) |
x |
|
. |
|
|||||
∫ |
|
|
|
|
max xi →0 |
|
n |
|
max xi →0 ∑ |
i |
|
|
|
i |
|
|
|
||
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i=1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
185