Pole
.pdfКриволинейный интеграл по замкнутому контуру L от скалярного произведения вектора a |
|
на вектор dr , |
|
касательный к контуру L , называется циркуляцией вектора a вдоль L : |
|
|
|
C a dr |
|
L |
|
Для вычисления циркуляции используем формулу |
|
C Pdx Qdy Rdz (непосредственное вычисление) |
|
L |
|
Формула Стокса. Теорема. Пусть гладкая xyz -проектируемая ориентированная поверхность Ф ограничена кусочно гладким контуром L и расположена внутри области G , в которой функции
имеют непрерывные частные производные первого порядка. Тогда
|
|
|
|
|
|
R |
|
Q |
|
|
P |
|
R |
Q |
|
P |
||
Pdx Qdy Rdz |
y |
|
z |
dy dz |
z |
dz dx |
x |
dx dy |
||||||||||
L |
|
|
|
Ф |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
y |
||||
где контур L обходится в положительном направлении. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
А также |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pdx Qdy |
|
|
Q P |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
dxdy |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
x |
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
L |
|
D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теорема Стокса (формула Стокса, формула Грина, формула Остроградского-Грина). Циркуляция вектора a вдоль ориентированного замкнутого контура L равна потоку ротора этого вектора через любую поверхность
, натянутую на контур L : |
|
|
C a dr rot a |
n0 d |
|
L |
|
|
При этом предполагается, что координаты вектора a имеют непрерывные частные производные в некоторой
области G пространства, содержащей поверхность , и что ориентация орта нормали n0 к поверхности
G согласована с ориентацией контура L так, что из конца нормали обход контура в заданном направлении виден совершающимся против часовой стрелки.
P x , y , z 4x 2 x 2 z Q x , y , z y
R x , y , z 4z 2
P 0y
Q |
0 |
Q |
0 |
x |
|
z |
|
R |
0 |
R |
0 |
x |
|
y |
|
Уравнение окружности x 2 z 2 9 в параметрическом виде:
x t 3 cos t
z t 3sin t
вполярных координатах
x2 z 2 9
2 cos2 2 sin2 9
3
11
► Непосредственное вычисление циркуляции по формуле. Используем параметрическое представление переменных.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C Pdx Qdy Rdz 4x |
2 |
x |
2 |
z dx y dy 4z |
2 |
dz |
y 1 |
|
|
4x |
2 |
x |
2 |
z dx 4z |
2 |
dz |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
L |
|
|
|
|
|
L |
|
|
|
|
|
|
|
dy 0 |
|
L |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 9 cos2 t 9 cos2 t 3sin t 3 cos t dt 4 9sin2 t 3sin t dt |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
27 4 cos2 t 3 cos2 t sin t sin t dt 4sin2 t cos t dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
4cos2 t |
|
|
4sin2 t cos t 3 cos2 t sin2 t dt 81 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
27 |
sin t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
► Вычисление циркуляции по формуле Стокса |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Находим rot a : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
i |
|
j |
|
k |
|
|
0 0 i 0 x 2 j 0 0 k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
rot a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 j |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x |
|
y |
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
4x 2 x 2 z |
|
y 4z 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Натянем на контур кусок плоскости y 1 , так что n0 j (чтобы из конца нормали обход контура в направлении, соответствующем увеличению параметра t , был виден совершающимся против часовой стрелки). Тогда, переходя в полярные координаты и учитывая что d d d , получаем
C rot a n0 d x 2 j j d x 2d 2 2 cos2 d 3 d
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
2 |
4 |
|
|
3 |
81 |
2 |
81 |
|
|
|
|||||||
cos2 d |
|
|
|
cos2 d |
|
|||
4 |
4 |
4 |
|
|||||
0 |
|
|
0 |
0 |
|
|||
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
Литература:
1)Краснов М.Л., Киселёв А.И., Макаренко Г.И., Шикин Е.В., Заляпин В.И. "Вся высшая математика", том 4, 2005, стр. 96 (пример 3);
2)Письменный Д.Т. "Конспект лекций по высшей математике", 2007, стр. 514 (пример 71.6).
12
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
8) Определить дивергенцию и вихрь поля вектора a |
|
|
. |
|
|||||||||||||
r 3 |
|
||||||||||||||||
Теорема. Если проекции a x , a y , a z |
вектора a непрерывны в области D и имеют там непрерывные |
||||||||||||||||
|
a |
x |
|
ay |
|
|
a |
z |
|
|
|
|
|
|
|
||
частные производные |
|
, |
|
|
, |
|
|
, то для любой точки области D дивергенция d iv a |
существует и |
||||||||
|
|
y |
|
z |
|||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
a |
x |
ay |
|
a |
z или |
|
|
|
|
|||
выражается формулой d iv a |
|
|
|
|
|
|
|
d iv a |
a |
|
|||||||
|
|
y |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
z |
|
|
|
|
( x i y j z k - оператор Гамильтона).
Дивергенция характеризует плотность источников данного векторного поля в рассматриваемой точке.
Свойства дивергенции:
1.d iv C 0 , где C - постоянный вектор;
2.d iv C a C d iv a , где C - постоянный скаляр;
3.d iv a b d iv a d iv b ;
4.d iv a d iv a grad a .
Определение 1. Вихрем векторного поля a в точке N D |
называется вектор |
|||||||||
|
|
i |
|
j |
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
rot a |
|
|
|
|
|
|
|
или d iv a |
a . |
|
x |
|
y |
|
z |
|
|||||
|
|
ax |
|
ay |
|
az |
|
N |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Определение 2. Вихрем векторного поля a в точке N D |
называется вектор, который направлен так, |
что для перпендикулярной к нему плоскости, проходящей через точку N , плотность циркуляции в точке N будет наибольшей, а по длине - равный этой наибольшей плотности циркуляции.
Вихрь (ротор) характеризует завихрённость векторного поля в данной точке.
Свойства дивергенции:
1.rot C 0 , где C - постоянный вектор;
2.rot C a C rot a , где C - постоянный скаляр;
3.rot a b rot a rot b ;
4.rot a rot a grad a .
Поскольку радиус-вектор r x i y j |
z k , а его модуль r |
||||||||
|
|
r |
x |
|
|
y |
|
|
|
a |
|
|
|
|
i |
|
|
j |
|
r 3 |
x 2 y 2 z 2 3 |
x 2 y 2 z 2 3 |
r |
|
x 2 y 2 z 2 , то |
zk
x 2 y 2 z 2 3
и
|
|
|
|
x |
|
|
y |
|
|
z |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
d iv a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3 |
|
x 2 y 2 z 2 3 |
x 2 y 2 z 2 3 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
y |
|
|
z |
|
|
|
1 |
x |
2 y 2 z 2 3 x |
3 |
|
x 2 y 2 z 2 2x |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x 2 y 2 z 2 3 y |
3 |
|
|
|
x 2 y 2 z 2 2 y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x 2 y 2 z 2 3 z |
3 |
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 2z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
x 2 y 2 |
z 2 3x 2 |
|
|
x 2 y 2 z 2 3 y 2 |
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3z |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 2 y 2 z 2 5 |
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 |
5 |
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 5 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2x 2 y |
2 z 2 |
|
|
|
|
|
|
x 2 2 y 2 z 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 |
|
2z 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x 2 y 2 z 2 5 |
|
|
x 2 y 2 z 2 |
5 |
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 5 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2x 2 |
|
y 2 |
z 2 x 2 2 y 2 z 2 x 2 y 2 2z 2 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
- т.е. поле a является соленоидальным. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
j |
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
rot a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x |
|
|
y |
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
ax |
|
|
ay |
|
|
|
|
az |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3 |
|
|
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3 |
|
|
|
x 2 y 2 z 2 3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z 2 y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y 2z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
i |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
5 |
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3zy |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 yz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3zx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3xz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 yx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3xy |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
y |
2 |
z |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- т.е. поле a является потенциальным (безвихревым).
14
9) Доказать формулу rot a rot a grad a , где - произвольная дифференцируемая функция.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
j |
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
rot a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
y |
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax |
ay |
|
az |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
az |
|
|
|
|
|
|
|
a |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax |
|
|
|
|
|
az |
|
|
|
|
|
|
a |
y |
|
|
|
|
|
ax |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
a |
|
|
|
|
|
ay |
|
|
|
a |
x |
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
ay |
|
a |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
y |
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
az |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ay |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
y |
|
|
z |
|
ay |
i |
|
z |
|
x |
|
az |
j |
|
x |
|
y |
ax |
k |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
j |
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
rot a |
|
|
|
|
x |
|
y |
|
|
z |
|
|
|
rot a |
grad a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax |
|
ay |
|
|
az |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Обозначения: a b |
|
или a b |
- векторное произведение векторов a и b ; |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a b или a b |
|
- скалярное произведение векторов a и b . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Литература:
1) Аксёнов А.П. "Математика. Математический анализ", часть 2, 2005, стр. 752.
15