1 Сурет – кзп – 12 у типті электропневматикалық бұйрық аппаратының құрылысы

Бұйрық аппарат (1 суретті қара) 1 жұдырықшалы барабанды өзіне қосады, жиырма төрт Т-тәрізді саңылауларында 2 жұдырықшалар бекітіледі. 3 бекіткіштерге (защелка) барабан айналған кезде түйіспелі панелде орналасқан жұдырықшалар әсер етеді. Жұдырықшалардың әр жұбының біреуінің әсері түйіспенің тұйықталуын, ал басқасы ажыратылуын қамтамасыз етеді. Түйіспелер сыртқы электр тізбектерін коммутациялау үшін қолданылады, 5 қоңырау жұдырықшалы барабанмен қатты байланысқан 0 ден 100 дейін бөлігі бар және электр түйіспелерінің жалпы саны 12 тең моменттерін күйге келтіру жұмысын жасауы үшін арналған. Барабанмен қоңырау күйге келтірілгенде қолмен айналдырады.Жұдырықшалар қажетті жағдайда қалыптасқаннан кейін саңылауда бұранданың көмегімен бекітіледі.

6 тісті дөңгелек 7 бір білікте бірге тұрған жұдырықшалы барабанмен В редуктордың төрт тісті дөңгелектің бірімен ілінеді (суретте олардың бірі ғана көрсетілген). Сол үшін 6 дөңгелектің 7 бойлап жылжу мүмкіндігі ескертілген. Нәтижеде жұдырықшалы барабанның айналу жиілігі ауысу мүмкін. Редуктордың жұдықшалы дөңгелектері 16 тоқтататын (храповое) дөңгелегі арқылы 9 айналдыру бөлшегімен (собачка) айналуға келтіріледі

Айналдыру бөлшегі (собачка) күйге келтірілетін 14 коңырауының ішіндегі 12 электроқозғалтқыштың 13 білігінде құрастырылған тоқтататын (храповое) ағытылатын механизмінің маңызды элементі болып табылады.

Тоқтатын дөңгелектің, редуктордың дөңгелегі және таратып тұратын біліктің айналу периодтылығы тоқтатын (храпового) таратып тұратын механизм элементтерінің 10 реттеумен және 15 жылжымайтын тіректермен өзара әсерін жабдықтайды.

Сыртқы бетімен салынған 0 ден 100 дейінгі бөлімдерімен 14 бағыттағыш қоңырау бұйрықаппараттың жұмысының жалпы циклын күйге келтіру үшін қызмет етеді.

Белгі шамының 11 жарқыраған жағдайы бұйрық аппаратының электр тұтынушыларына кернеудің қоректену көзіне берілгенін бағыттайды.

Аталған элементтерден басқа КЗП-де электромагнит ЭМ ескертілген жұмыс циклының автоматты қайталану мүмкіндігін қамсыздандырады. Аппараттың электромагниті мен қозғалтқышы 127 В кернеудегі ауыспалы токпен қоректенуіне есептелген.

Бұйрықаппараттың тоқтататын (храповое) механизмі (1, б сур. қара) 15 жылжымайтын тіректі; Г тәрізді 17 табан ені және 18 дөңестік беті бар 9 айналдыру бөлшек (собачка); Г тәрізді 20 құйрығы бар 19 бекіткіш; 9 айналдыру бөлшегін (собачка) тоқтататын (храповое) дөңгелекпен бекітілуін қамтамасыз ететін 21 серіппе; 10 реттелетін тіректің орны КЗП-нің жұмыс циклімен анықталады және күйге келтіретін қоңыраумен орнатылады: тоқтататын (храповое) механизмнің барлық бөлшектері 22 тізгінде (поводок) құрастырылады.

Тізгіннің (поводок) өзі электроқозғалтқыштың білігіне бекітіледі. Тоқтатын (храповое) механизм 14 күйге келтіретін қоңыраудың ішінде (1,а сур. қара) орналасқан.

Құралдың станинада бекітілген 15 жылжымайтын тірек цилиндрлік тетікті (стержень) ұсынады. 9 Айналдыру бөлшегінің (собачка) 18 дөңестік беті 15 жылжымайтын тірекпен өзара әрекеті айналдыру бөлшек пен (собачка) 19 бекіткіштің еріксіз бекітілуін қамтамасыз етеді. Осындай бекітілуі кезінде Г тәрізді 17 айналдыру бөлшектің (собачка) соңы тоқтататын (храповое) дөңгелектен кетеді, жұдырықшалы барабанның тоқтатылуын шақырады, қозғалтқыш білігінің 22 тізгінмен (поводок) және механизмнің тоқтататын (храповое) бөлшектерімен байланыстыру айналуын жалғастырады.

1,6 суретте момент құрастырылған, бекіткіш және айналдыру бөлшегі (собачка) бекітілуі кезінде болады, ал айналдыру бөлшегінің (собачка) Г тәрізді соңы тоқтататын (храповое) дөңгелектің бекітілуінен шығады.

Тізгіннің, айналдыру бөлшектерінің (собачка) және бекіткіштердің сағат тіліне қарсы одан әрі айналуы Г тәрізді 19 бекіткіштің 20 құйрығы 10 реттелетін тірекке бөгеледі және бекіткіш айналдыру бөлшегінен (собачка) бұрылып кетеді.

21 серіппе соңғы әсерден кейін тоқтататын (храповое) дөңгелекке қысылып қалады және оны айналдыру бөлшегінің (собачка) дөңестік беті 15 жылжымайтын тірекке бөгелгенше жұдырықшалы білікпен бірге айналдырады.

Айналдыру бөлшегі (собачка) ағытылғаннан кейін тоқтататын (храповое) дөңгелегінен бұрылып кетеді және бекіткішпен ілініске кіреді, сонымен бірге бекіткіш құйрығымен реттелетін тірек жаңа өзара әрекеттескенге дейін сағат тіліне қарсы айналдыруын жалғастырады.

10 реттелетін тірек күйге келтіретін қоңырауға бекітілген, сондықтан оның жағдайы 15 жылжымайтын тірекке қарағанда қоңыраудың бұрылуымен өзгеруі мүмкін.

Сонымен қатар бұйрықаппараттың жалпы жұмыс циклінің шамасы бір уақытта өзгереді.

Бұйрықаппарат түйіспелердің уақыт төзімділігін 30 с-тан 18 сағатқа дейін қамтамасыз етуі мүмкін (қысқа тұйықталуда немесе ажыратылуда).

КЗП 12у релесінің көптеген уақыт релелерге қарағанда әр түйіспенің бөлек қысқа тұйықталуда және ажыратылған кезде уақыт төзімділігін жеке-жеке реттеу мүмкіншілігі болады.

Бұйрықаппараттың жұмыс циклының технологиялық үрдісінің орындалуы үшін қажетті жалпы уақыты жұдырықшалы барабанның бір айналым уақытына қарай 1 кесте бойынша алынады.

Кесте 1 – КЗП жұмысының жалпы циклі

Күйге келтіретін қоңыраудың шкаласының бөлінуі	Қозғалтқыштан есептегенде сырғанайтын тісті доңгелектің (шестерни) орны
	1		2		3		4
	мин	с	мин	с	мин	с	мин	с
12	-	30	3	07	19	29	121	37
24	-	35	3	36	22	34	140	53
36	-	41	4	17	26	47	169	14
48		50	5	16	32	59	206	-
60	1	6	6	51	42	53	268	-
72	1	34	9	47	61	15	382	-
78	2	0	11	25	71	28	446	-
82	2	26	15	13	95	17	595	-
4	-	-	2	51	17	51	111	27
10	-	-	3	03	19	03	118	57
22	-	34	3	31	21	59	137	15
32		39	4	02	25	14	157	29
40	-	44	4	34	28	36	178	28
56	-	60	6	14	38	59	243	-
46	-	49	5	04	31	46	198	-
60	1	17	8	03	50	27	315	-
64	1	13	7	37	47	39	297	-
76	1	50	11	25	71	28	446	-

Жалпы циклді күйге келтірген кезде редукторды қапсырмада (скобе) орналасқан қоңырау кестенің бірінші бағанада көрсетілген бөліміне қондырылады, ал таратқыш біліктің сырғанайтын тісті доңгелегі (шестерня) қозғалтқыштан есептегенде, кестенің бағанасына қарай циклдің таңдалған шамасы болатын төрт орынның біреуіне орналасады.

Бөлек операциялардың уақыт жасалуын күйге келтіру (н/е бағдарламаны келтіру) жұдырықшалы барабанда және таратқыш білікте орналасқан қоңырауда жұдырықшаның көмегімен өндіріледі. Осы қоңырау шкаласының толық айналымы цикл уақытына сәйкес келеді.

Аспаптың қандай болса да операцияның орындалу уақытын қою үшін, қандай шкаланың бөлігінде қажетті операция шығарылатынын есептеп және қоңырау шкаласын сол бөлік шкала тіліне қарсы тұратындай таратқыш білікте орналастыру керек. Содан кейін осы операцияны өндіруге арналған түйіспеге қарама қарсы тұрған жұдырықшаны жолды (путевой) өшіргіштің ілмегіне тірелгенше орнату керек. Жұдырықшаның жұдырықшалы барабанның саңылауы бойынша жылжуы үшін оның сомының (гайка) 2-3 айналымын айтарлықтай бәсеңдеуін жазып алады.

Қоңыраудағы әрбір операцияға керекті бөлімдер келесі формуламен табылады:

мұнда - і-ші операция үшін қоңыраудың бөлу бағасы

T – бұйрықаппарат жұмысының жалпы циклі

- і-ші операцияның басталу немесе аяқталу уақыты.

Жұмыс екі стендте жасалынады. Біріншісінде екі бұйрықаппарат құрастырылған, олардың біреуі пресс моделінің жұмысын басқарады, басқасы аппараттың механизм бөліктерінің өзара әсерін және конструкция ерекшелігін зерттеу үшін көрнекті жәрдемімен қызмет етеді. Екінші стендте қондырылған бұйрықаппарат дабыл таблосындағы шамның қосылуын басқару үшін қызмет етеді. Бұл стендте механизмдердің қайтымды қосылу мүмкіндігі аппараттың жұмыс циклі бойы КЭП түйіспенің біреуінің көмегімен көрнекті зертттеледі. Бұйрықаппараттың автоматты тоқталуынан кейін циклдің қайталануы үшін кнопкалы ажыратқышты басу керек, сол арқылы электромагнитке қоректену беріледі Бұл электромагнит зәкірді тартады да 1КЭП түйіспесін қайта тұйықтайды. Есепке алып отыру қажет, бұл түйіспе арқылы КЭП электроқозғалтқышына қоректену беріледі. Демек, бұл түйіспенің төзімі аспаптың жұмыс уақытын анықтайды. Бұйрықаппарат реттеуі оқытушының берілген бағдарламасы бойынша жүзеге асады.

Тәжірибе көлемі

1. конструкцияны зерттеу және бұйрықаппараттың жөнделуін меңгеру.

2. Бұйрықаппарат жұмысын келтірілген берілу бағдарламасы бойынша тексеру.

Жұмысты орындау тәртібі

1. Бұйрықаппаратты берілген жұмыс бағдарламасына көрнекті үлгіде күйге келтіру. Механизмде келесі ақаулар бар деп болжап, оның жұмысын анализдеу:

- электоқозғалтқыштың білігіне тоқтататын (храповое) механизмнің тізгіні бос бекітілген;

- айналдыру (собачка) бөлшегінің Г-тәрізді соңы сынған;

- айналдыру (собачка) бөлшегінің дөңес бөлігі тозған;

- бекіткіштің Г-тәрізді құйрықшасы сынған;

- тіректің біреуі майысқан;

- ажырататын жұдырақша сынған.

2. Жоғарыда айтылған әдістемелерді қолданып, керекті есептеулерді жүргізіп және бұйрықаппаратты берілген жұмыс бағдарламасына күйге келтіру.

3. Бұйрықаппаратты қосу және секундомерді қолданып, оның командасы бойынша орындалатын әр операцияның өту мерзімін, сонымен қатар команданың орындалу тәртібін тексеру.

4. Тәжірибенің нәтижелерін уақыт графигінде суреттеу.

4.Результаты эксперимента изобразить в виде временного графика.

5. Алынған нәтижелерін бұйрықаппаратты күйге келтіргенде қолданылған тапсырмамен салыстыру.

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №5

ТАҚЫРЫП: «Автоматика сызбасында ҚОЛДАНЫЛАТЫН РЕЛЕ СИПАТТАМАСЫН ЗЕРТТЕУ»

Жұмыс мақсаты: ауыспалы және тұрақты ток реле қондырғысы мен сипаттамасын, вагондарды жөндеудің технологиялық үрдістерін автоматтандыру үшін қолдану әдістерін оқып-үйрену.

Жұмыс мазмұны: