Табліца 18 – Вызначэнне саставу дрэвастоя пасля высечкі догляду

Да высечкі			Падлягае высечцы		Пасля высечкі
састаў	запас		запас		запас		састаў
	%	м3	%	м3	м3	%
3Д	30	64,5	2	4,3	60,2	35,0	4Д
3Г	30	64,5	5	10,75	53,75	31,25	3Г
2Б	20	43	10	21,5	21,5	12,5	1Б
2Кл	20	43	3	6,45	36,55	21,25	2Кл
	100	215	20	43	172	100

Чарговасць назначэння насаджэнняў у высечку – другая.

Сезон правядзення высечкі – пажадана да выпадзення глубокага снега: праектуем жнівень.

4. Указанні да курсавога праекта на тэму «Праект лесагаспадарчых мерапрыемстваў у лясах ______________ лясніцтва _______________ лясгаса»

4.1. Структура курсавога праекта

Тлумачальная запіска да курсавога праекта аб’ёмам 45–50 старонак афармляецца ў адпаведнасці з СТП БГТУ 002-2007 і скла­да­ец­ца з наступных структурных адзінак і раздзелаў:

Тытульны ліст.

Заданне на курсавое праектаванне.

Рэферат.

Змест.

Уводзіны.

1. Прыродныя ўмовы раёна размяшчэння лясніцтва.

1.1. Месцазнаходжанне аб'екта праектавання.

1.2. Прыродна-кліматычныя ў мовы тэрыторыі.

1.3. Характарыстыка ляснога фонду.

2. Праект высечак галоўнага карыстання.

2.1. Агульная характарыстыка высечак галоўнага карыстання і іх аналіз за 20.. – 20...гг. па ………. лясніцтву.

2.2. Абгрунтаванне спосабаў высечак галоўнага карыстання.

2.3. Праект суцэльнай высечкі.

2.4. Праект раўнамерна-паступовай (або іншай несуцэльнай) вы­сеч­кі.

3. Праект высечак догляду.

3.1. Агульная характарыстыка высечак доглядуза лесам.

3.2.Абгрунтаванне высечак догляду па ……. лясніцтву.

3.3. Праектасвятлення (прачысткі).

3.4. Праект прарэджвання (прахадной высечкі).

4. Мерапрыемствыпа павышэнню прадукцыйнасцілясоў.

4.1.Паняцце аб прадукцыйнасці лясных насаджэнняў.

4.2. Праект мерапрыемстваў па павышэнню прадукцыйнасцілясных насаджэнняў па ……. лясніцтву.

5. Мерапрыемствы па ахове і бяспецы працы пры выкананні лесасечных і іншых лесаводчых работ.

6. Эфектыўнасць лесагаспадарчых мерапрыемстваў.

Заключэнне і рэкамендацыі.

Спіс выкарыстаных крыніц.

Дадаткі.

Характарыстыка насаджэнняў па варыянтах прыведзена ў дадатках 1 і 2. На ўсе ўчасткі, прадугледжаныя заданнем, складаецца характарыстыка ляснога фонду (дадатак 3), вычэрчваецца план насаджэнняў у маштабе 1:25000 (пасля праектавання лесагаспадарчых мерапрыемстваў участкі суцэльналесасечных высечак афарбоўваюцца ў чырвоны колер, несуцэльных ВГК – у зялёны, асвятленняў і пра­чыс­так – у жоўты, прарэджванняў і прахадных высечак – у блакітны).

4.2. Указанні да выканання асобных раздзелаў праекта

Тытульны лістафармляецца ў адпаведнасці з СТП БГТУ 002-2007.

Заданне на курсавое праектаванне прадстаўляе сабой спе­цы­я­ль­ны бланк, які выдаецца кіраўніком курсавога праекта, запаўняецца сту­дэн­там і зацвярджаецца загадчыкам кафедры.

Рэфератафармляецца ў адпаведнасці з СТП БГТУ 002-2007.

Зместпавінен уключачь усе структурныя часткі курсавога праекта.

Ва ўводзінах коратка аналізуюцца асноўныя напрамкі развіцця ляс­ной гаспадаркі краіны, мэты і задачы курсавога праектавання.

У падраздзеле 1.1 «Месцазнаходжанне аб'екта пра­ек­та­ван­ня» раздзела 1 «Прыродныя ўмовы раёна размяшчэння лясніцтва» ко­рат­ка выкладаюцца звесткі аб геаграфічным становішчы лясгаса і ляс­ніц­т­ва, прыводзяцца звесткі аб геабатанічнай падзоне, акрузе і ле­са­рас­лін­ным раёне.

Падраздзел 1.2 «Прыродна-кліматычныя ўмовы тэрыторыі» раз­дзе­ла 1 «Прыродныя ўмовы раёна размяшчэння лясніцтва» па­ві­нен утрымліваць звесткі аб клімаце раёна, працягласці вегетацыйнага пе­ры­я­ду, датах позніх вясенніх і ранніх асенніх замаразкаў, сярэдняй тэм­пе­ра­ту­ры і суме ападкаў, гідраграфіі і гідралогіі раёна, рэльефе мяс­цо­вас­ці і найбольш распаўсюджаных глебах.

У падраздзеле 1.3 «Характарыстыка ляснога фонду» раз­дзе­ла 1 «Прыродныя ўмовы раёна размяшчэння лясніцтва» ха­рак­та­ры­зу­ец­ца лясістасць раёна, прыводзіцца размеркаванне лясоў лясгаса (лясніцтва) па групах і катэгорыях ахоўнасці, класах узросту і ба­ні­тэ­ту, паўнаце і тыпах лесараслінных умоў.

Звесткі для напісання раздзела бяруцца з лесаўпарадкавальнага пра­ек­та, гадавых справаздач лясгасаў, Энцыклапедыі прыроды Бе­ла­ру­сі. На аснове атрыманых дадзеных ацэньваецца ўплыў клі­ма­тыч­ных і глебавых умоў на працэс росту і аднаўлення асноўных дрэ­ва­вых парод і адзначаюцца магчымасці вырошчвання вы­со­кап­ра­дук­цый­ных насаджэнняў у дадзеных лесараслінных умовах.

У падраздзеле 2.1 «Агульная характарыстыка высечак га­лоў­на­га карыстання і іх аналіз за 20.. – 20...г. па ………. лясніцтву» раз­дзе­ла 2 «Праект высечак га­лоў­на­га карыстання» даюцца агу­ль­ныя звесткі пра высечкі галоўнага ка­рыс­тан­ня (ВГК) і праводзіцца іх ка­рот­кі аналіз у лясніцтве за апошнія 5 гадоў (табл. 19), крытычна ацэ­нь­ва­юц­ца правільнасць выбару спосабаў высечкі і лесааднаўлення, вы­ка­нан­ня лесаводча-экалагічных патрабаванняў, спосабы ачысткі ле­са­сек і меры садзейнічання натуральнаму аднаўленню лесу.

Табліца 19 – Дынаміка высечак галоўнага карыстання

Год	Спосабы высечак
	суцэльныя		несуцэльныя
	плошча, га	нарыхтавана драўніны, м3	плошча, га	нарыхтавана драўніны, м3
1	2	3	4	5

У падраздзеле 2.2 «Абгрунтаванне спосабаў высечак галоўнага ка­рыс­тан­ня» раздзела 2 «Праект высечак галоўнага карыстання» для ўчасткаў ВГК прыводзіцца лесаводча-таксацыйная ха­рак­та­рыс­ты­ка насаджэнняў па форме табліцы дадатку 3, выконваецца ацэнка пас­пя­хо­вас­ці натуральнага аднаўлення лесу (па табл. 11 і 12, стар. 41–42), устанаўліваюцца і абгрунтоўваюцца сістэмы і спосабы вы­се­чак згодна з Правіламі высечак лесу ў РБ [3] і іншымі галіновымі нар­ма­тыў­ны­мі дакументамі [4–8] (Тлумачальная запіска да выканання заданняў 5 і 6, стар. 43).

У падраздзеле 2.3 «Праект суцэльнай высечкі» раз­дзе­ла 2 «Праект высечак галоўнага карыстання» для аднаго з участкаў ВГК, дзе абгрунтаваны спосаб суцэльналесасечнай вы­се­чкі, праектуюцца яе ар­га­ні­за­цый­на-тэхнічныя элементы: для су­цэ­ль­на­ле­са­сеч­най па­лос­най высечкі – шырыня і форма лесасекі, напрамак вы­сеч­кі, напрамак ле­са­се­кі, спосаб прымыкання лесасек, тэрмін пры­мы­кан­ня лесасек, тэх­на­ло­гія лесасечных работ, ачыстка месцаў высечак і ме­рап­ры­ем­с­т­вы па лесааднаўленню, для суцэльна-участковай вы­сеч­кі – толькі фор­ма лесасекі, тэхналогія лесасечных работ, ачыстка мес­цаў высечак і мерапрыемствы па лесааднаўленню (Тлумачальная за­піс­ка да вы­ка­нан­ня заданняў 5 і 6, стар. 43).

Тэх­на­ло­гія лесасечных работ уключае тэх­на­ло­гію валкі дрэў, абрэзкі сучча, рас­к­ра­жоў­кі хлыстоў на сартыменты, тралёўкі, пагрузкі і вывазкі драў­ні­ны. Для праектуемай высечкі падбіраецца і замалёўваецца адпаведная тэхналагічная схема распрацоўкі лесасек, аб­г­рун­тоў­ва­ец­ца тэхналогія правядзення высечкі. Пры абгрунтаванні сістэмы машын і механізмаў і распрацоўцы най­больш рацыянальных тэхналагічных схем лесасечных работ рэ­ка­мен­ду­ец­ца выкарыстоўваць матэрыялы, выкладзеныя ў Руководстве по организации и проведению рубок в лесах Республики Беларусь (2006), Рекомендациях по переработке древесного сырья в лесу для энер­гет­и­ческих целей (2010) і Рекомендациях по проведению по­лос­но-постепенных рубок в лесах Республики Беларусь (2011).

У падраздзеле 2.4 «Праект раўнамерна-паступовай (або іншай несуцэльнай) высечкі» раз­дзе­ла 2 «Праект высечак галоўнага карыстання» выбіраецца адзін з участкаў ВГК, дзе абгрунтаваны спосаб несуцэльнай вы­се­чкі, праектуюцца яе арганізацыйна-тэх­нічныя элементы (Тлумачальная за­піс­ка да выканання заданняў 5 і 6, стар. 43).

На схематычным плане часткі лясніцтва ўмоўнымі знакамі паказваюцца ўчасткі, дзе праектуецца правядзенне ВГК.

У падраздзеле 3.1 «Агульная характарыстыка высечак догляду за лесам» раз­дзе­ла 3 «Праект высечак догляду» даецца агульная характарыстыка высечак догляду па літаратурных крыніцах.

У падраздзеле 3.2 «Абгрунтаванне высечак догляду па ……. лясніцтву» раз­дзе­ла 3 «Праект высечак догляду» на аснове таксацыйнага апісання неабходна скласці ведамасць участкаў, на якіх патрабуецца правядзенне высечак догляду (табл. 20).

Табліца 20 – Ведамасць участкаў, назначаных пад высечкі догляду

Квар­тал	Выдзел	Плош­ча	Сас­таў	Уз­рост	Бані­тэт	Тып лесу/ ТЛУ	Паўната		Запас
							да высеч­кі	пасля высеч­кі	на 1 га	на выдзеле
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Від догляду	Метад догляду	Чарговасць	Паўта-ральнасць	Мінімаль­ная паўната пасля высечкі	Інтэнсіўнасць высечкі
					%	м3
12	13	14	15	16	17	18

Уключэнне ўчасткаў у ведамасць высечак догляду праводзіцца асобна па відах догляду. Для кожнага віду догляду (асвятленне,прачыстка, прарэджванне і прахадная высечка) падбіраюцца ўчасткі насаджэнняў з улікам чарговасці, а затым абгрунтоўваюцца арганізацыйна-тэхнічныя элементы высечак догляду (Тлумачальная запіска да выканання заданняў 7 і 8, стар. 60).

На падставе ведамасці ўчасткаў, назначаных пад высечкі догляду (табл. 20), у падраздзеле 3.3 «Праект асвятлення (прачысткі)» раз­дзе­ла 3 «Праект высечак догляду» з улікам чарговасці студэнт скла­дае праект асвятлення або прачысткі, а ў пад­раз­дзе­ле 3.4 «Праект пра­рэд­ж­ван­ня (прахадной высечкі)» раз­дзе­ла 3 «Праект высечак дог­ля­ду» – праект прарэджвання або прахадной высечкі (Тлумачальная запіска да выканання заданняў 7 і 8, стар. 60).

На схематычным плане часткі лясніцтва ўмоўнымі знакамі паказваюцца ўчасткі, дзе праектуецца правядзенне гэтых высечак догляду.

Мэтазгоднасць усіх праектуемых мерапрыемстваў па догляду за ле­сам падцвярджаецца літаратурнымі данымі і нарматыўнымі да­ку­мен­та­мі, якія дзейнічаюць у Рэспубліцы Беларусь. У выпадку ра­зы­ход­жан­ня з апошнімі робяцца дадатковыя абгрунтаванні.

Выбар тэхналогіі лесасечных работ пры высечках догляду – арганізацыйна-вытворчага пра­цэ­су па выкананню ў паслядоўным парадку ўсіх рабочых апе­ра­цый на дадзеным участку, пачынаючы з валкі дрэў, абрэзкі сучча, рас­к­ра­жоў­кі хлыстоў на сартыменты, тралёўкі, пагрузкі і вывазкі драў­ні­ны – вызначаецца ўзростам (а значыць відам высечкі догляду) і струк­ту­рай дрэвастояў, а таксама асаблівасцямі выкарыстоўваемых машын і механізмаў у лясніцтве.

Для ўчасткаў, уключаных у праект высечак догляду, падбіраецца і замалёўваецца адпаведная тэхналагічная схема распрацоўкі лесасек, аб­г­рун­тоў­ва­ец­ца тэхналогія правядзення догляду.

Пры абгрунтаванні сістэмы машын і механізмаў і распрацоўцы най­больш рацыянальных тэхналагічных схем лесасечных работ рэ­ка­мен­ду­ец­ца выкарыстоўваць матэрыялы, выкладзеныя ў Руководстве по организации и проведению рубок в лесах Республики Беларусь (2006), Рекомендациях по переработке древесного сырья в лесу для энер­гет­и­ческих целей (2010) і Рекомендациях по проведению по­лос­но-постепенных рубок в лесах Республики Беларусь (2011).

У падраздзеле 4.1 «Паняцце аб прадукцыйнасці лясных на­сад­жэн­няў» раз­дзе­ла 4 «Мерапрыемствы па павышэнню пра­дук­цый­нас­ці лясоў» выкладаюцца агульная звесткі аб прадукцыйнасці лясных насаджэнняў па лі­та­ра­тур­ных крыніцах.

Прадукцыйнасць лясоў (ПЛ) – колькасць спажываемай чалавекам ляс­ной прадукцыі з адзінкі плошчы за пэўны перыяд часу. Ад­роз­ні­ва­юць прадукцыйнасць насаджэння, дрэвастою, фактычную, па­тэн­цы­я­ль­ную, агульную, комплексную і інш. Прадукцыйнасць насаджэння – за­пас стваловай драўніны, кары, сучча, галінак, лісця і каранёў дрэ­вас­тою, а таксама падросту, падлеску і жывога наглебавага покрыва на адзінцы плошчы (часцей 1 га), звычайна ва ўзросце спеласці. Фак­тыч­ная прадукцыйнасць – рэальная прадукцыйнасць, якая ўтвараецца дадзе­ным (звычайна мадальным) насаджэннем. Патэнцыяльная пра­дук­цый­насць – максімальна магчымая ў дадзеных умовах пра­дук­цый­насць, што дасягаецца пры найбольш поўным выкарыстанні на­сад­жэн­нем глебавай урадлівасці. Агульная прадукцыйнасць – сума на­яў­най прадукцыйнасці (якая акумулявана ў насаджэнні на момант уліку) і сумарнага адпаду (у тым ліку прамежкавае карыстанне) да ўзросту на той жа момант уліку. З падыходу шматмэтавага лесакарыстання мож­на выдзеліць наступныя віды прадукцыйнасці: драўнінную, бі­я­ла­гіч­ную, экалагічную, комплексную.

У падраздзеле 4.2 «Праект мерапрыемстваў па павышэнню пра­дук­цый­нас­ці лясных насаджэнняў па ……. лясніцтву» раз­дзе­ла 4 «Мерапрыемствы па павышэнню пра­дук­цый­нас­ці лясоў» ана­лі­зу­юц­ца мерапрыемствы па павышэнню прадукцыйнасці ля­соў, якія праводзяцца ў лясніцтве, і па магчымасці пры­водзяц­ца даныя аб памерах гэтых работ і іх сабекошце.

Затым для 5 участкаў найбольш распаўсюджаных у лясніцтве ты­паў лесу даецца пералік мерапрыемстваў па павышэнню пра­дук­цый­нас­ці лясоў па наступнай форме (табл. 21).

Табліца 21 – Мерапрыемствы па павышэнню прадукцыйнасці лясных насаджэнняў

Квартал, вы-дзел	Тып лесу ТЛУ	Характарыстыка насаджэння				Фактары, якія абмя-жоўваюць прадукцыйнасць	Меры, накіраваныя на:
		узрост	састаў	банітэт	Паўна­та		дрэва-стой	ася-род-дзе	Рацыяна­лізацыю лесакарыстання
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Магчымыя мерапрыемствы па павышэнню прадукцыйнасці насаджэнняў праектуюцца зыходзячы з існуючых класіфікацый. І.С. Мелехаў (1970) асноўныя мерапрыемствы па павышэнню ПЛ уключыў у 4 групы:

І. Рацыянальнае выкарыстанне лясоў і барацьба са стратамі драўніны:

- своечасовае комплекснае выкарыстанне лясоў;

- перавод дрывяной драўніны ў тэхналагічную сыравіну;

- выкарыстанне адыходаў лесанарыхтовак;

- памяншэнне страт пры транспарціроўцы і перапрацоўцы драўніны;

- актыўная ахова лясоў ад пажараў;

- барацьба са стратамі ад насякомых, грыбных захворванняў і пашкоджанняў ветрам;

- забарона лесанарыхтовак, якія выклікаюць эрозію глебы і забалочванне;

- зніжэнне прамысловых выкідаў;

- рэгуляванне колькасці дзікіх жывёл і пасьбы скаціны.

ІІ. Уздзеянне на прыродныя ўмовы лесаўзрастання:

- лесаасушальныя меліярацыі;

- удабрэнне глебы;

- увядзенне біямеліярантаў;

- змена парод;

- выкарыстанне высечак для паляпшэння мікраклімату наса­­джэнняў і глебавых умоў.

ІІІ. Паскарэнне ўзнаўлення і фарміраванне лясоў:

- захаванне падросту і танкамера пры лесанарыхтоўках;

- прымяненне спосабаў высечак, што забяспечваюць больш хуткае ўзнаўленне галоўных парод;

- своечасовае аблясенне высечак, пажарышчаў;

- догляд за маладнякамі;

- увядзенне другога яруса дрэвавых парод.

IV Абнаўленне і паляпшэнне саставу лясоў:

- інтрадукцыя дрэвавых відаў;

- развядзенне мясцовых хуткарастучых, устойлівых, з высокімі механічнымі ўласцівасцямі парод;

- селекцыя перспектыўных форм, догляд за імі і развядзенне;

- гібрыдызацыя дрэвавых раслін;

- рэканструкцыя саставу і гушчыні дрэвастояў.

Н.М. Гаршэнін і А.І. Швідэнка (1977) выдзяляюць 3 групы мерапрыемстваў:

1) арганізацыйныя;

2) якія ўздзейнічаюць на дрэвастой;

3) якія ўздзейнічаюць на ўмовы лесаўзрастання.

Б.Д. Жылкін (1974) прапанаваў меры ўздзеяння на асяроддзе і лясное насаджэнне па тыпах лесу (табл. 22).

Табліца 22 – Мерапрыемствы па павышэнню прадукцыйнасці лясоў