Тэма 3 Культура беларускіх земляў у іх-хііі ст.

Варыянт 1 Распаўсюджванне хрысціянства на усходнеславянскіх землях

1 Узнікненне хрысціянства

2 Хрысціянізацыя славян. Царкоўны раскол 1054 г.

3 Распаўсюджванне хрысціянства на беларускіх землях

Крыніцы і літаратура

1 Арлоў Ул. Таямніцы Полацкай гісторыі. – Мн.: Полымя, 2002. – 464 с.

2 Асвета і педагагічная думка ў Беларусі: са старажытных часоў да 1917 г. - Мн.,1984.

3 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / Уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

4 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.

5 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: Вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

6 Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ-ХІІІ стст.: вучэб. дапам. - Мн.: Универсітэцкае, 1998. – 240 с.

7 Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. 2-е выд.- Мн.: Мастацкая літаратура, 2001.

8 Кніга жыцій і хаджэнняў. Уклад. А.А.Мельнікаў. - Мн.,1994.

9 Лысенко П.Ф. Туровская земля ІХ-ХІІІ вв. НАН Беларуси, Ин-т истории. - 2-е изд. - Минск : Белорусская наука, 2001. - 268 с.

10 Лыч Л., Навіцкі У. Гісторыя культуры Беларусі. - Мн.: Экаперспектыва,1996. – 453 с.

11 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

12 Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. Мн.: БелЭн, 1995.

13 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

14 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Варыянт 2 Пісьменства і літратура беларускіх земляў у ІХ-ХІІІ ст.

1 Распаўсюджванне пісьменства.

2 Літаратура і асвета ў Беларусі ў ІХ-ХІІІ ст.

2 Кірыла Тураўскі, Ефрасіння Полацкая, Клімент Смаляціч, Аўрамій Смаленскі

Крыніцы і літаратура

1 Арлоў Ул. Таямніцы Полацкай гісторыі. – Мн.: Полымя, 2002. – 464 с.

2 Асвета і педагагічная думка ў Беларусі: са старажытных часоў да 1917 г. - Мн.,1984.

3 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

4 Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. Мн.: БелЭн, 1995.

5 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: “Экаперспектыва”, 2000. – 351 с.

6 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

7 Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. 2-е выд.- Мн.: Мастацкая літаратура, 2001.

8 Еўфрасіння Полацкая / аўт.-уклад. У.А. Арлоў; Маст. У.А. Фандулеў. —Мн.: Полымя, 2000. —272 с.

9 Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ-ХІІІ стст.: вучэб. дапам. - Мн.: Университэцкае, 1998. – 240 с.

10 Лысенко П.Ф. Туровская земля ІХ-ХІІІ вв. НАН Беларуси, Ин-т истории. - 2-е изд. - Минск : Белорусская наука, 2001. - 268 с.

11 Лыч Л., Навіцкі У. Гісторыя культуры Беларусі. - Мн.: Экаперспектыва,1996. – 453 с.

12 Мельнікаў А. А. Кірыл, епіскап Тураўскі: жыццё, спадчына, светапогляд. 2-е выд. — Мн.: Беларус. навука, 2000. — 462 с.

13 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

14 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Варыянт 3 Мастацтва беларускіх земляў у ІХ-ХІІІ ст.

1 Архітэктура Беларусі ІХ-ХІІІ ст.

2 Жывапіс Беларусі ІХ-ХІІІ ст.

Крыніцы і літаратура

1 Арлоў Ул. Таямніцы Полацкай гісторыі. – Мн.: Полымя, 2002. – 464 с.

2 Архiтэктура Беларусі: Энцыкл. давед. / Беларус. Энцыкл.; рэдкал.: А.А. Воінаў і інш. – Мн.: БелЭн, 1993.

3 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

4 Гiсторыя беларускага мастацтва: У 6 т. Т. 1. Мн., 1987.

5 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: “Экаперспектыва”, 2000. – 351 с.

6 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

7 Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. 2-е выд.- Мн.: Мастацкая літаратура, 2001.

8 Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ-ХІІІ стст.: вучэб. дапам. - Мн.: Университэцкае, 1998. – 240 с.

9 Лысенко П.Ф. Туровская земля ІХ-ХІІІ вв. НАН Беларуси, Ин-т истории. - 2-е изд. - Минск : Белорусская наука, 2001. - 268 с.

10 Лыч Л., Навіцкі У. Гісторыя культуры Беларусі. - Мн.: Экаперспектыва,1996. – 453 с.

11 Чантурия В.А. История архитектуры Белоруссии. Т.1 (Дооктябрьский период). 3-е изд. Мн., 1985.

12 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Тэма 4 Беларускія землі ў складзе ВКЛ у 2-й палове ХІІІ ст. - І пал. XV ст.

Варыянт 1 Утварэнне Вялікага княства Літоўскага (2-я пал. ХІІІ ст.)

1 Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы ўтварэння ВКЛ

2 Знешнепалітычная дзейнасць Міндоўга і яго нашчадкаў

Крыніцы і літаратура

1 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

2 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

3 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / Пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

5 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

6 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). пад. р эд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

7 Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. - Мн.,1993.

8 Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. - Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.

9 Міндаўг-Mindauh: Пачатак гаспадарства: нарыс / Алесь Краўцэвіч; маст. А. Лукашык.— Мн.: Маст. літ., 2005.— 163 с.

10 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

11 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

12 Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. - Мн.: Полымя, 1993.

13 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIIIст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

14 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

15 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Варыянт 2 Вялікае княства Літоўскае у XIV стагоддзі

1 Палітыка вялікіх князёў Віценя, Гедыміна і Альгерда

2 Палітычная барацьба ў ВКЛ у канцы XIV ст. Крэўская унія 1385 г.

3 Шляхі уваходжання беларускіх земляў у склад ВКЛ і характар дзяржавы

Крыніцы і літаратура

1 Беларускія летапісы і хронікі: пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

2 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

3 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: Вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

5 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

6 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). пад. рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

7 Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. - Мн.,1993.

8 Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. - Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.

9 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

10 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

11 Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. - Мн.: Полымя, 1993.

12 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIIIст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

13 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

14 Ткачоў М. А. Замкі і людзі / пад. рэд. Г.В.Штыхава. - Мн.: Навука і тэхніка,1991. – 184 с.

Варыянт 3 Вяліке княства Літоўскае ў І пал. XV ст.

1 Вялікая вайна з крыжакамі. Грунвальдская бітва

2 Грамадзянская вайна ў ВКЛ паміж праваслаўнымі і каталікамі

Крыніцы і літаратура

1 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

2 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

3 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

5 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

6 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). Пад. Рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

7 Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. - Мн.,1993.

8 Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. - Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.

9 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

10 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

11 Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. - Мн.: Полымя, 1993.

12 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIIIст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

13 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

14 Ткачоў М. А. Замкі і людзі / пад. Рэд. Г.В.Штыхава. - Мн.: Навука і тэхніка,1991. – 184 с.

15 Чаропка, В. Уладары Вялікага княства. 2-е выд. Мінск: Беларусь, 2002.

16 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Тэма 5 Беларускія землі ў складзе ВКЛ у 2-й палове ХІІІ ст. - І пал. XV ст.

Варыянт 1 Вялікае княства Літоўскае у 2-й пал. XV – І пал. XVI стагоддзяў

1 Праўленне Казіміра Ягайлавіча

2 Барацьба з крымскімі татарамі

3 Войны з Маскоўскай дзяржавай у к. XV – І пал. XVIст.

Крыніцы і літаратура

1 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

2 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

3 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

5 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

6 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). Пад. Рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

7 Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. - Мн.,1993.

8 Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. - Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.

9 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

10 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

11 Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. - Мн.: Полымя, 1993.

12 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIIIст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

Варыянт 2 Дзяржаўны і сацыяльна-палітычны лад ВКЛ

1 Дзяржаўны лад. Станаўленне саслоўна-прадстаўнічай манархіі

2 Органы кіравання і ўлады у ВКЛ

3 Судовая сістэма у ВКЛ. Статуты 1529, 1566, 1588 гг.

Крыніцы і літаратура

1 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.

2 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

3 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

5 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

6 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). Пад. Рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

7 Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. - Мн.,1993.

8 Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. - Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.

9 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

10 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

11 Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. - Мн.: Полымя, 1993.

12 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIIIст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

13 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.

14 Ткачоў М. А. Замкі і людзі / пад. Рэд. Г.В.Штыхава. - Мн.: Навука і тэхніка,1991. – 184 с.

15 Чаропка, В. Уладары Вялікага княства. 2-е выд. Мінск: Беларусь, 2002.

16 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.

Варыянт 3 Сацыяльна-эканамічнае развіцце беларускіх земляў у 2-й пал. XV – XVI стагоддзях

1 Запрыгоньванне сялянаў

2 Аграрная рэформа 1557 г.

3 Гарады, рамествы, гандаль. Магдэбургскае права

Крыніцы і літаратура

1 Вялікага княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1-2. / рэдкал. : Г.П.Пашкоў (гал. Рэд.) і інш. – 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007.

2 Гiстoрыя Беларусi: У 6 т. Т. 2. Беларусь у перыяд Вялiкага Княства Лiтоускага / Ю. Бохан (i iнш.); рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.). - Мiнск: Экаперспектыва, 2008. - 688 с.

3 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / Пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.

4 Гудавичюс Э. История Литвы с древнейших времен до 1569 года. Т. 1. пер. на рус. яз. Г. И. Ефремова. Издательство: Фонд Имени Сытина, 2005 г. - 679 с.

5 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). Пад. Рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.

6 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.

7 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк і інш. - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.

8 Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII ст. – Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. – 412 с.

9 Спиридонов М. Закрепощение крестьян Беларуси (XV – XVI вв.). – Мн., 1993.

10 Цітоў А. Вольныя беларускія месты: самакіраванне ў нашых гарадох ХIV–ХVIII стст. – Мн., 1996.

11 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.