12. Эем-де сандық жəне символдық ақпаратты кескіндеу.

Символдық мәліметтерді өңдеу символдық типті анықтайтын CHAR(ағылшынның CHARACTER-символ деген сөзінен қысқартылып алынған)түйінді сөзі арқылы жүзеге асырылады.CHAR типіндегі айнымалының мәні компьютерде пайдаланылатын кез келген жеке символ болып,ол мәлімет өрнектеудің кодтық кестенің белгілі бір мәніне сәйкес келуі тиіс.Әрбір символ 0 мен 255 арасындағы кез келген бір бүтін санмен бейнеленеді,оның негізі болып ASCIIкодтары саналады.Оның 0-127кодтарына сәйкес символдары әмбебап таңбалар болып табылады,оларға латын әріптері,тыныс белгілері,цифрлар,арифметикалық операция таңбалары және басқару символдары кіреді.Ал 128-255 кодтарына сәйкес символдар арнайы символдар мен ұлттық алфавит әріптері осы соңғы топта орналасқан.

Символдар типтегі мәлімет үшін төмендегідей стандартты функциялар анықталған:

сhr(x)-byte типіндегі х өрнегін символға түрлендіреді;

ord(ch)-с символын оның byte типіндегі сәйкес кодына түрлендіреді;

pred(ch)-ch-тың алдыңғы кодына сәйкес символды береді;

succ(ch)-ch-тан кейінгі кодына сәйкес символды беоеді;

upcase(ch)-кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады басқа символдарға әсер етпейді.

Программада сандық және символдық мән қабылдайтын айнымалылар үшін екі рет енгізу операторын жазудың да қажеті жоқ.Жоғарыдағы екі оператор орнына READ(A,B,C,D)операторын ғана жазуға болады.

Символдық және сандық мәндерді енгізгенде,көбінесе EOLN(end of line-жол соңы)стандартты функциясын пайдалану қолайлы болады.Бұл функция мәні «жолдың соңы болды»немесе «мәндер беріліп болды»дегенді білдіретін Enter пернесі басылғанда ғана ақиқат (True)болады.Бұл функция көбінесе циклдік опреторларда пайдаланылады.

13. Екілік санау жүйесін басқа санау жүйелеріне ауыстыру.

Cандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу қабылданған. Санадарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жиынтығы – санау жүйесі деп аталады. Санау ж-де төртке бөлдінеді: 1) ондык; 2) екілік; 3) сегізідік; 4) он алтылық с ж. Соның ішіндегі екілік санау жүйесіне тоқталып кетейік.

Екілік санау ж- кез келген сан 0&1 цифрларыың көмегімен жазылады ж(е оны екілік сан деп д(а. Екілік санның әрбір разрядын бит д(а. Кез келген с ж-нің негізін осы санау жүйесінде қолданылатын цифрлар санын анықтап ЭЕМ-да ақпараты өрнектеу үшін екілік жүйе қолданылады. Е ж-де қосындыда негіздеуші ретінде 2 саны қолданылады. Мысалы, 1101 санын екілік сан үшін қосынды түрінде былай жазады: 1101(2)=1*2 +1*2 +0*2 +1*2 = 13(10). Егер қосынды бүтін санмен жазылған жағдайда бүтіннен кейінгі сандардың разряддық дәрежелері теріске ауысады. Мысал: 11,101=1*2 +1*2 + 1*2 + 0*2 + 1*2 =

Екілік с ж-дегі санды сегіздік ж(е оналтылық с.ж-не ауыстыру:

3. Екілік ж-дегі санды сегіздік жүйеге аудару үшін екілік санды оңнан солға қарай цифрларды үштен жеке-жеке топқа бөледі. Содан кейін цифрдың әрбір тобын көрсетілген цифр түрінде жаз-ды: 000=0; 001=1; 010=2; 011=3; 100=4; 101=5; 110=6; 111=7. Мысал: 100 101 101(2)=455(8)

4. Екілік ж-дегі санды оналтылық жүйеге аудару үшін екілік санды оңнан солға қарай цифрларды төтртен жеке-жеке топқа бөледі. Содан кейін цифрдың әрбір тобын көрсетілген цифр түрінде жаз-ды:0000=0; 0001=1; 0010=2; 0011=3; 0100=4; 0101=5; 0110=6; 0111=7; 1000=8; 1001=9;1010=А (10); 1011=В(11); 1100=C(12); 1101=D(13); 1110=E(14); 1111=F(15).Мысал: 0001 0010 1101 (2)=12D(16)