- •Химия факультеті магистратура
- •Мұнай мен көмірден алынған дизель отынының сапасын жақсарту
- •Алматы 2011 резюме
- •Нормативтік сілтемелер
- •Глоссарий
- •Белгілеулер мен қысқартулар
- •1 Әдебиеттерге шолу
- •4 Кесте – Жылдың әр түрлі мезгілдерінде фильтрлену температурасына тәуелді
- •1 Индикаторлы диаграмма – Дизельді қозғалтқыштарда отынның жануы
- •2 Индикаторлы диаграмма – Дизель отынының тұтқырлығының температураға тәуелділігі
- •1.2.1 Гидротазалау процесінің термодинамикасы, химизмі және механизмі
- •1.2.2 Көмір және мұнай дистилляттарын гидротазалау және гидрокрекинг процестерінің катализаторлары
- •Көмір дистилляттарын гидротазалау мен гидрокрекингілеу катализаторлары 11-кестеде берілген.
- •2 Эксперименттті жүргізу әдістемелері
- •2.1 Шикізаттың және катализатордың сипаттамалары
- •2.1.1 Экспериментті жүргізу әдістемесі мен құрал-жабдықтары
- •2.2 Алынған өнімдерді анықтаудың физико-химиялық әдістері және құрал-жабдықтары
- •14 Кесте – пост 2Мк аппаратының техникалық көрсеткіштері
- •2.2.2 Дизель отынының лайлану, қату және шекті фильтрлену температураларын анықтау
- •Дизель отынының фракциялық құрамын анықтау
- •2.2.4 Дизель отынының цетан индексін есеп жолымен анықтау.
- •2.2.5 Дизель отынын озондау
- •2.2.6 Газдын тығыздығын пикнометр көмегімен анықтау
- •2.2.7 Йод санын анықтау
- •2.2.8 Электронды микроскопия.
- •2.2.9 Инфрақызыл спектрлік анализ
- •2.2.10 Газды–хроматографиялық талдау
- •2.2.11 Дизель отынының тығыздығын пикнометр көмегімен анықтау
- •2.3 Өлшемдер мен эксперимент қателіктері
- •3 Экспериментттік бөлім және нәтижелерді талқылау
- •3.1 Зерттеу нысаны, гидрлейтін орта және катализатор сипаттамалары
- •Промотирленген Ni-қаңқалы катализаторлар әртүрлi көмiрсутектi шикiзаттарды, күкiрттi мұнайды, қайнау температурасы 1800с және одан жоғары температурадағы фракцияларды гидротазалауда қолданылады [77].
- •3.4 Озондаудың гидрлеу процесіне әсері
- •5 Гистограмма. Тауарлы дизель отындарының күкірт мөлшерінің озондау жағдайына тәуелді өзгеруі
- •Cурет 23 – Көлемдік жылдамдығы 0,5 л/мин озон-ауалы қоспамен және 30 мин уақыт аралығында озондалған пмөз-ң тауарлы дизель фракциясының иқ-спектроскопия әдісімен алынған кескіні
- •Cурет 24 – Көлемдік жылдамдығы 0,125 л/мин озон-ауалы қоспамен және 60 мин уақыт аралығында озондалған «Жанажол» кен орны дизель фракциясының иқ-спектроскопия әдісімен алынған кескіні
- •Қорытынды:
- •Пайдаланылған әдебиеттер:
2.2 Алынған өнімдерді анықтаудың физико-химиялық әдістері және құрал-жабдықтары
Дизель отыны құрамындағы күкіртті анықтау әдісі
Дизель отыны құрамындағы күкіртті анықтау ГОСТ 1437-56 бойынша ПОСТ 2Мк аппаратында жүргізілді (6-сурет). Бүл әдіс жану кезінде түзілетін күкіртті газ пероксиді ерітіндісі арқылы байқалатын SO2-ні SO3-ке тотығуына негізделген. Анықтау құралы ретінде тегістелген тізесі бар кварцты түтік қолданылады.
Cурет 6 – ПОСТ 2Мк аппараты
Ұстап алғыш реагент ретінде 150 мл дистилденген суға 5 мл пергидрол және 0,02н күкірт қышқылының 7 мл құю арқылы дайындалатын күкірт қышқылды сутек пероскиді ерітіндісін пайдаланылады.
14 Кесте – пост 2Мк аппаратының техникалық көрсеткіштері
Аппараттың техникалық көрсеткіштері | |
Жағу температурасы, °С |
900-950 |
Күкірт мөлшерінің диапазоны, % |
0,001 - 5,0 |
Жағуға берілетін ауа көлемі, дм3/мин |
0,5 |
Қуаттылығы, кВт |
1,5 |
Өлшемдері, мм |
740х336х436 |
Массасы, кг |
28 |
Индикатор ретінде 1:1 қатынасында алынған метил қызылдың 0,2 % спирт ерітіндісін, 40% NаОН ерітіндісін және гидроскопиялық мақтаны қолданады. Өлшендіні 30-40минут бойы пешті өнімге ақырын жылжыту арқылы 900-9500С өртейді. Сұйық мұнай өнімдерінің өлшендісін 0,05-0,2 г аралығында , ал мұнай коксын 0,2-0,5 г аралығында алып, 0,0002 г дәлдікпен өлшейді. Өлшендіні қайықшаның түбіне тең орналастырады. Әр сынамадағы күкірт мөлшерін екі өлшендіде қатар анықтайды. Екі бірдей зерттеудегі нәтиженің алшақтығын 5%-дан аспауы керек. Егер күкірт мөлшері 0,5%-дан аз болса, рұқсат етілген ауытқу төменгі нәтиженің биіктігінің 10%-нан аспауы керек. Егер үлкен ауытқу тіркелсе үшінші рет анықтау жүргізіп, нәтиже ретінде стандартты ауытқуға сәйкес келетін, бір-біріне жақын екі зерттеудің орташа арифметикалық санын алады [72].
2.2.2 Дизель отынының лайлану, қату және шекті фильтрлену температураларын анықтау
Cурет 7 – ИНПН "КРИСТАЛЛ" аппараты
ISO 9001 стандарты бойынша дизель отынының лайлану, қату және шекті фильтрлену температураларын анықтау ИНПН «КРИСТАЛЛ» аппаратында жүргізілді (сурет 7). ИНПН «КРИСТАЛЛ» аппаратының техникалық көрсеткіштері 15-кестеде берілген. Зерттеу үшін дизельдің 2,3-2,5 мл мөлшерін аппараттың арнайы пробиркасына құйып, оны салқындату криостатына орналастырамыз. Салқындату процесін іске қосып, электронды дисплейде нәтиже шыққанша күтеміз. Сигнал дыбысынан кейін, дизелі бар пробирканы алып, лезде төмен қаратамыз. Сұйықтық 5 сек ішінде қозғалыссыз тұрғаны зерттеудің аяғына дейін жеткенін білдіреді. Тәжірибені кемінде 3 рет қайталаймыз.
15 кесте – ИНПН «КРИСТАЛЛ» аппаратының техникалық көрсеткіштері
Көрсеткіш |
Өлшем бірлігі |
Мәні |
Үлгі көлемі |
мл |
1,9 ±0,1 |
Салқындатудың ең төменгі көрсеткіші |
гр. С |
-70 |
Лайлану температурасынын қателігі |
гр.С |
1 |
Қату температурасының қателігі |
гр.С |
2 |
Өлшеудің максималды уақыты |
мин. |
25 |
Өлшеудің минималды уақыты |
мин. |
15 |
Өлшемі |
мм |
240х240х140 |
Массасы |
кг |
3 |