езәнә эртин экн цагт эр така тоһстн хойр элдү сән үүрмүд бәәсн бәәҗ. Эр такань тоһстнас даву сәәхн өрвлгтә сәнҗ. Алгн шар өрвлгнь әмтнд һәәхмҗ бо- лад, өдрнн гегәнд өңгән һарһад, гилвкәд бәәдг бәәҗ. Шовун хамг эр такан сәәхнднь нүд хазад бәәдг сәнҗ. Шовудын кесгнь урһа модна ора деер суучкад, эн эр такала әдл сәәхн җивртә бидн юңгад эс болсн болхв гилдәд, гейүрҗ дуулдг бәәҗ. Эр така болхла эв- рәннь сәәхндән бахтад, элдү ик сана зүүһәд, зуг

һанцхн тоһсгнла харһҗ күүнддг, талдан шовудла мел төрүц күүнддго бәәж. Эр така йовсн цагтан талт-талт гиһәд, әвр караг кевәр алхж йовдг, басчн тинм караг кевәр һазрас буудя түүҗ иддг сәнҗ.

Тоһстнла эр така икәр үүрлдг бәәҗ. Тер хойр шовун төрл-садн әдл йир сән бәәдг бәәҗ.

Нег дәкҗ тоһстн ик хол хәр һазр орҗ гиичд одх зөвтә болҗ һар- на. Тоһстн эврәннь өрвлгән сәәхн биштнь икәр һундад, гейүрсн санан орад, эр така тал хәләһәд, иим уха ухална:

«Минь эн эр такала әдл иим сәәхн өрвлгтә болхла, би ямаран ик сәәхн болх биләв? Нанд юн бәәнә? Мини өрвлгм юуна бәәдлтә юмб? Минь иим му дүртә өрвлгтә би күүнә хәр һазрт ямаран чирәһәр гии- чд одхув? Нам би тегәд эр такаһас өрвлгинь юңгад эс сурҗ бәәхмб? Нанд тер өглго бәәхий?» — гиҗ тоһстн бийнь бийләһән күүндвр кев.

Тиигҗ санҗ бәәһәд, эр такаһур тоһстн одад: — Маңһдур күртл өрвлгән өгич, —■ гиҗ эр такаһас сурхлань, эр така невчк ухалҗаһад, тоһстнд иитҗ келдг болна:

— Не, би чамд өрвлгән өгсүв. Кемр чн маңһдур өрүн күртл эс ирәд бәәхләчн би тегәд яахув? — гинә. Тиигхләнь тоһстн эр такад иигҗ келнә:

— Кемр би өр цәәтл эс ирәд бәәхләм, өрлә чи намаг дуудад хәәкр. Би чини ду соңсчкад, эркн биш ирхүв. Кемр би өрүн эс ирәд бәәхләм, асхн ора нама дуудҗ хәәкр. Асхн оратад, би эркн биш ирхүв, —гиҗ тоһстн эр такад келнә.

Тиигхләнь, эр така тоһстниг иткәд, эврәннь өрвлгән тәәләд тоһст- нд өгәд, тоһстна өрвлгинь бийдән авад зүүчкнә. Эр такан өрвлгинь тоһстн зүүчкхләрн, йир кецү гидг сәәхн, наадк шовудас цугтаһаснь даву сәәхн шовун болҗ һарна. Тоһстн тиигәд, сәәхн өрвлг зүүсндән икәр байрлад, холд бәәх хәр һазр орад нисәд, йовад оддг болна.

3 Калмыцкие сказки

65

сзәнә бәәҗ. Барс, чон, арат, темән ах-дү дөрвн бәәҗ. Үвл болад, эднә иддг хотнь хатярдад ирнә.

— Гесн өлсәд бәәв, хот олдтл чидл орх төрлһтә негән идхм билә, — гиҗ арат наадкстан келҗәнә. — Наадн уга, арат, чамаг алхм, — гиж, барс, чон кслжәцхәнә.

— Намаг алҗ тадн амсур кехәс бишт, цадш уга- лмт. Түүнә ормд баратаһарнь темәг алхмн, күртә- мҗтә болх, хөөтн хавртан долан ботхар төрлһ босх-

хгов, — гиҗ арат келҗәнә.

— Тиигх болхла, буру гиҗәхшив, — гиҗ темән зөвән өгнә. Тиигх- ләнь барс чон хойр темән. тал хәләцхәнә.

— Буру гиҗәхшив, төрлһтәһәр алтн, — гиҗ темән дәкәд нег да- втв. Тиигәд темэһән алцхана.

Барс деес авад, түләнд одв. Арднь үлдсн чон арат хойр темәһәи өвчҗ бәәцхәнә. Зөвәр өвчҗәһәд, уҗрхаһинь авад идәд оркна. — Арат, уҗрхаһинь юңгад идвч? Барс бүрткхләрн маниг алхгов, — гиҗ чон

келв.

— Ай, чон, чи ода чигн генлч. Ухан уга юмнд уҗрха бас бәәдв гихгов, — гинә.

— Тиим чигн билтәл, — гиҗ чон санҗана.

Дәкәд невчк өвчҗәһәд, арат семҗинь авад идәд оркна.

— Яһлав, арат, семҗинь юңгад идчквч? Барс бүрткхләрн, маниг цокж алхгов, — болна.

— Яһсн генн юмбч? Серл уга юмнд семҗн бас бәәдв гихгов.

— Тиим чигн билтәл, — гиҗ чон санҗана.

Дәкәд невчк бәәҗэһәд, арат цаһан махинь авад идчкнә.

— Барст юн гиж. келхүвә? — гиҗ чон келҗәнә.

— Чи идсн бишч, би идсн бәәнәлм. Цаһан махн яһв гисн цагт, чн нан тал хәләһәд орк, — гинә арат.

Эдниг темәһән өвчәд чиләлһнлә, түләнд одсн барс ирнә.

— Цуһар бүтн-бүрн бәәнү? — гиҗ барс сурҗана.

— Бәәнә, бәәнә, — гиҗ чон келҗәнә.

Барс махан бүрткҗ йовад: — Уҗрхань яһла? — гиҗәнә. Тиигх- ләнь арат: — Ухан уга юмнд уҗрха бас бәәдв? — гинә. — Тиим чигн боллта, — гиҗ барс ухалҗана.

Дәкәд бүрткҗ йовад: — Семҗнь яһла? — гиҗәнә.

68