Хойр өргәллһн

езәнә бәәҗ. Өнчн ах-дү һурвн көвүн нег дү күүктә бәәҗ. Дөрвүлн өнчән авх болҗана. Цагнь болна. һурвн ахан өнчән авхм гиһәд күүндхлә, дү күүкнь 0 бичкн ахдан:

— Би дү күүкән дахулҗ һарнав, деернь һанцхн хар үкрән авнав, нанд тернь болх гиҗ келтн, — гинә.

Өнч авх цаг болна.

— Күүкнә бичкн ахнь хойр ахдан:

— Та хойр наадк малан цугтнь автн, би дү күүкән дахулҗ һарнав, деернь һанцхн хар үкрән авнав, — гиҗ келҗәнә. Тиигхләнь хойр ахнь амрад одна. Дала мал авх улс болад байрлад бәәцхәнә. Өнчән авлд- на. Бичкн ахнь дү күүктәһән хар үкрән авад талдан һарна.

һанцхн үкр авч һарсн хойр бичкн дүүнрнь үсн, тосн, әркәр дала- нала болад бәәнә.

Дала малта һарсн хойр ахнь хагсад, нам цәәдән тосн уга бәәцхә- нә.

Хойр ахнь хоорндан хүүвләд күүндҗәһәд, дү көвүндән ирәд:

— һанцхн үкр саасн та хойр иигәд дала-нала болад бәәцхәдмт, долаһад-нәәмәһәд үкр саасн бидн хойр хагсад бәәдмб. Тегәд хаандан одҗ, негән олцхай, — гилднә.

— Нә, одый.

Ах-дү һурвн хаанаг орад һарна...

Хаанад ирәд, хойр ик ахнь түрүләд:

— Ода эн дүүмдн һанцхн үкр саана, бидн хойр долаһад-нәәмәһәд үкр саанавидн, тер бийнь ,эн дала болад бәәнә, бидн хагсад бәәнә- видн, — гиж келцхәнә.

Хань өмнәснь келнә:

— Маңһдуртан һазр деер юн сәәхнинь болн хурднинь олад уха- лад иртн, — гиһәд эдниг хәрүлнә.

Эдн хәрәд күрч ирцхәнә.

Хойр ахнь гертән ирәд:

— һазр деер юн сәәхн болх? — гиҗ негнь сурна. Хаҗуһаснь наад- кнь келнә:

— Кезәңк мана ээҗин өмсдг цеңкр торһнас сәәхн юмн бәәхий? — гиҗ түрүнкәсн сурна.

— Уга боллго! — гиҗ тернь хәрү өгнә.

127

һазр деер сәәхниг олад авчксн улс болад байрлад бәәцхәнә. Дәкәд негнь сурна:

— һазр деер юн хурдн болх? — гинә.

— Саак мана хө хәрүлдг хоңһр маштгас хурдн юмн бәәхий? — гиҗ негнь хәрү өгнә.

— Уга боллго! — гиҗ тернь хәрү өгнә.

һазр деерк хурдниг олад авчксн улс болад, байрлад бәәцхәнә.

Хойр ик ахнь хаанад одхар белдцхәнә.

Бичкн ахнь дү күүкндән ирнә.

Дү күүкн бичкн ахасн сурна:

— Хан юн гиҗ зәрлг болв?

Тиигхләнь бичкн ахнь келнә:

— һазр деер юн сәәхнинь, юн хурднинь олҗ авч иртн гиҗ келв,— гинә.

Тиигхләнь дү күүкнь ахдан цәәлһнә:

— һазр деер юн сәәхмб гиҗ сурхлань, сар сәәхн, сарас наря сәә- хн, — гиҗ келтн.

— Юн хурдмб гихләнь, сальин хурдн, салькнас санан хурдн гиҗ келтн.

— Кен зааҗ өгв, келҗ ас гихләнь, күн зааҗ өгсн уга гиһәд, гөр- дтн, — гиҗ дү күүкнь ахдан зааҗ өгнә,

Маңһдуртнь ах-дү һурвн хаанад одх болна.

Хаанад ирхлә, хан түрүләд хойр ахаснь:

— Нә, һазр деер юн сәәхн? — гиҗ сурна.

Тиигхләнь хойр ахиннь негнь келнә: •

— Кезәңк мана ээҗин өмсдг цеңкр торһнас сәәхн юмн бәәхий? — гихлә, бас негнь хаҗуһаснь: — Уга болл уга! — гиҗ келнә.

— Нә, юн хурдн? — гиҗ сурхлань, бас негнь: — Саак мана хө хэ- рүлдг хоңһр маштгас хурдн юмн һазр деер бәәхий? — гихлә, негнь:

— Уга болл уга, — гинә.

Хан дүүһәснь: — һазр деер юн сәәхн? — гиҗ сурна.

— Сар сәәхн, сарас нарн сәәхн, — гиҗ хәрү өгнә.

— Юн хурдн? — гиҗ хан сурна.

— Салькн хурдн, салькнас санан хурдн, — гинә.

— Чамд кен келҗ өгв? — гиһәд хан мөшкнә.

— Күн келҗ өгсн уга билә, — гиһәд гөрднә.

— Тиигхлә чамаг хәәчлә харһулнав, — гиһәд шахна.

Хәәчәс әәһәд: — Дү күүкм зааҗ өглә, — гиһәд, келәд өгчкнә.

— Нә, хәртн. Тер дү күүкнчнь маңһдур манад һаза чигн биш, герт чигн биш ирж суутха, — гиҗ хан бичкн ахднь закна.

Цугтан хәрҗ ирцхәнә.

Бичкн ахан ирхлә, дү күүкнь:

— Хан юн гиҗ зәрлг болв? — гиҗ сурҗана.

— Хан намас сурхан сурв, би хәрүһән бас өгүв. Иигҗ чамд кен зааҗ өгв гив. Тиигхләнь би нуувув. Нуухлам — хәәчлә харһулнав

128