Huqiq

qáliplestirildi. «Sudlar tuwrısında»ǵı jańa Nızam tiykarında sud kadrların tańlaw hám tayarlaw nátiyjeli hám demokratiyalıq huqıqıy mexanizmi jaratıldı. Bul mexanizm sud lawazımına tayınlawda hadallıqtı támiyinlewge qaratılǵan. Huqıqıy mámleketti júzege keltiriwdiń bas sbepleriniń biribekkem nızamshılıqtı jaratıw. Áne usı ólshep basqarıw diziminen tartıp, turmıstıń eń kishi tarawlarına tiyisli bolǵan nızamlar dizimin islep shıǵıw zárúrlikke aylandı.

Ózbekstan Prezidenti I.Karimov demokratiyalıq reformalardı tereńlestiriw hám aqırına jetkiziw barısında jańa nızamlar qabıl etiw, ámeldegi nızamlardı bolsa sın kóz benen bahalap, olarǵa zaman talap etip atırǵan ózgerislerdi kiritiw maqsetinde úlken islerdi ámelge asırıw oazımlılıǵın túsindiredi. Ózbekstan Respublikası Prezidenti sud dizimi menen bir qatarda jámiyette nızamshılıqtı hám huqıq-táripti támiyinlewshi diziminde eńgizilip atırǵan reformalardı sın kóz benen bahalap, olardı jáne de tereńlestiriw hám úzil –kesil alıp barıw zárúrligin túsindiredi.

«Búgin biziń huqıqıy doktrinamız pútkilley jańasha, demokratiyalıq baǵdarlarǵa tiykarlanǵan. Ol, eń dáslep Ózbekstan Konstituсiyası talaplarına kóre, insan huqıqlarınıń ústemligin támiyinleydi. Insan qorǵawdıń bas subekti bolıp, onıń ómiri hám sawlıǵına qastıyanshılıq etiw awır jınayat esaplanadı»,- deydi I.Karimov. Mine usı doktrinaǵa tayanǵan halda ekinshi shaqırıq Oliy Májilistiń altınshı sessiyası mámleketimiz Prezidenti I.A.Karimov tárepinen islep shıǵarılǵan

«Jınayıy jazalardıń liberallastırılıwı múnásebeti menen Ózbekstan Respublkasınıń Jınayat, Jınayat –proсessual hámde Hákimshilik juwapkershilik Kodekslerine ózgertiwler hám qosımshalar kiritiw tuwrısında»ǵı Nızam qabıl qılınıwı sudhuqıq tarawındaǵı reformalardı tereńlestiriw ushın úlken áhmiyetke iye boldı.

Jańa redakсiyalawdaǵı «Prokuratura tuwrısında»ǵı Nızam, áwele, nızamshılıq hám huqıq tártiplerin bekkemlewge, Konstituсiya hám nızamlar ústemligi baǵdarın támiyinlewge qaratılǵan.

Puqaralıq jámiyet hám huqıqıy mámleket

Ózbekstan Respublikasınıń Konstituсiyasında biz demokratiyalıq huqıqıy mámleket penen bir qatarda puqaralıq jámiyetti quramız degen ideya óz táriypin taptı. Bul ideya tiykarında

«puqara-jámiyet-mámleket» ortasındaǵı óz-ara múnásebetlerdiń aqıllı huqıqıy sheshimin tabıw mashqalası jatadı. Puqaralıq jámiyettiń talqılanıwı óziniń tariyxıy rawajlanıwında bir neshe basqıshlardı basıp ótti. Aristotelden baslap XVIII ásirge deyin puqaralıq jámiyetti puqaralar birlespesi,

100

jámiyetlik qatnasıqlardı tártipke salıp turıwshı mámlekettiń bir túri mánisinde túsinildi.

XVIII-ásirdiń ekinshi yarımınan puqaralıq jámiyettiń talqını ósip kiyatırǵan burjuaziyanıń feodal jámiyetlik –siyasiy tártiplerinen qutılıw ushın alıp barǵan gúresiniń teoriyalıq tiykarlawǵa qaratılǵan edi. Bunda adamdı adam ústinen húkimranlıq qılıwǵa tiykarlanǵan jámiyetlik qatnasıqlar pútkilley joqqa shıǵarıldı. «Erkinlik», «Teńlik», «Doslıq»-súrenleri mine usılar óz táriypin tapqan. Jańa dáwirde Puqaralıq jámiyeti jámiyetlikekonomikalıq qatnasıqlarǵa mámleket aralaspawınan awlaq bolǵan jeke múlk iyeleriniń jámiyeti dep túsindirildi. Bunda adam ústinen adamnıń húkimranlıǵı ornına shaxs erkinligi onıń múlkke iyelik huqıqı birinshi orınǵa qoyıldı. Puqaralıq jámiyetiniń házirgi talqını da usı túsinshege tiykarlanǵan.

Ózbekstan Prezidenti Islam Karimov puqaralıq jámiyeti túsinshessiniń mazmunan bılay túsindiredi: «Biz ushın puqaralıq jámiyet bul insannıń óz-ózin kamal taptırıwǵa tosqınlıq qılmaytuǵın, bálkim járdemlesetuǵın, onıń huqıq hám erkinlikleriniń eń kóp dárejede támiyinleniwine shárayat tuwdıratuǵın jámiyetlik mákan.

Puqaralıq jámiyettiń tiykarǵı belgileri:

-insan hám puqara huqıqları hám erkinlikleriniń tolıq támiyinlengenligi;

-ózin-ózi basqarıwdıń qáliplestiriliwi;

-erkin jarıs ushın keń shárayat jaratılıwı;

-júzege kelgen erkin jámáátshilik pikiri hám plyuralizm; -insannıń jańalıq alıw huqıqınıń tolıq támiyinlengenligi; -kóp ukladlıq ekonomika;

-jámiyet aǵzalarınıń múnásip turmıs dárejesin támiyinlewge qaratılǵan kúshli jámiyetlik siyasat hám basqalar.

Puqaralıq jámiyet huqıqıy mámleket penen birgelikte júzege keledi. Olardı bir-birisiz kóz aldımızǵa keltiriw mumkin emes. Bul jaǵday jámiyettiń jámiyetlikekonomikalıq, mádeniy rawajlanıwı, onıń ilimiy hám texnikalıq tiykarların jaratıw menen belgilenedi. Jámiyet huqıqtı haq niyet penen qabıl etkende ǵana nızamlardıń orınlanıwı, olarǵa boysınıw májbúriy ekenligin túsiniw támiyinlenedi. Bunısız hákimiyatta, huqıqtıń ózi de nızamlardıń orınlanıwın tolıq támiyin qıla almaydı.

Puqaralıq jámiyet joqarı dárejeli puqaralıqtı materiallıq, mádeniy hám intellektual rawajlanıwınıń joqarı basqıshına kirip barıwın talap e tedi.

101

Puqaralıq jámiyet aǵzaları óz múlki, huqıq hám erkinliklerine tolıq iye. Olar qorqıw hám zorlıq tártibi menen kisenlengen emes. Sonıń ushın da olar insan hám jámiyet tınıshlıǵın hám qáwipsizligin támiyinlew juwapkershiligin óz moynına alǵan mámlekettiń nızam hám qádiriyatların húrmet etedi hám ıqtıyarlı túrde orınlaydı.

Puqaralar jámiyettegi huqıqıy qatnasıqlar tiykarında huqıqıy normalar hám olardıń sankсiyaları menen bir qatarda hújdan, minnetleme, juwapkershilikti seziw, ishki tártip, qullası, huqıqıy puqaralıq sıyaqlı insanıylıq qásiyetler jatadı. Korrupсiya, paraxorlıq, qarındasurıwshılıq, shovinizm, milletshilik sıyaqlı illetler puqaralıq jámiyetke pútkilley jat. Bul jámiyet aǵzası rawajlanǵan huqıqıy mádeniyatqa iye bolǵan shaxs. Ol nızamǵa boysınıwdı eń joqarı artıqmashlıq dep kóz aldına keltiredi. Buǵan erisiw jolında ele kóp-kóp qıyınshılıq hám sınawlardan ótiwimiz, kóp-kóp mashqalalardıń sheshimin tabıwımız kerek.

«Aldımızda tuwǵan barlıq ǵaw hám tosıqlardı jeńiw jaǵdayında hámmemiz ushın eń tásirli quralǵa aylanatuǵın kúsh-bul xalqımızdıń huqıqıy sanasın, oyın tárbiyalaw, huqıqıy mádeniyatın asırıw, kewilinde erkinlik hám juwapkerlik tuyǵıların qarar taptırıw. Respublikamız puqaraları jámiyet hám mámleket islerin basqarıwda, nızamlar jobaların talqılawda, óziniń wákilleri arqalı hám tikkeley qatnaspaqta. Xalqımızdıń jámiyet hám mámleket islerin basqarıwda tikkeley qatnasıwı referendumlarda óz táriyipin tabadı. Referendumlarda mámleket, xalıq táǵdiri ushın

ájayıp úlken áhmiyetke iye bolǵan huqıqıynormativlik aktler, siyasiy mashqalalar sheshiledi.

Ǵárezsizlikke eriskenimizden beri úsh márte ulıwma xalıqlıq referendumı ótkizildi. Olardıń nátiyjeli xalıqtıń siyasiy huqıqlardan sanalı hám aktiv paydalanıp atırǵanlıǵınıń dálili.

Mámleket puqaraları kásiplik awqamlarǵa, siyasiy partiyalarǵa hám basqa jámáát birlespelerine birlesiw, massalıq háreketlerde qatnasıw huqıqlarınan tolıq paydalanbaqta.

Mámleketimiz xalqınıń huqıq hám erkinliklerin qorǵawshı jámáát shólkemlerinen biri kásiplik awqamlar. Olar bir qatar shólkemlestiriw hám ámeliy islerdi xalıq penen mámleket ortasındaǵı qatnasıqtı tártipke salıw wazıypasın ámelge asırmaqta. Búgingi kúnde Ózbekstanda kóp partiyalılıq qarar taptı. Kóppartiyalılıq diziminiń tabısları jámiyette bar partiyalar sanı menen emes al siyasiy hákimiyattı ámelge asırıwdaǵı qatnasıǵı menen belgilenedi.

Siyasiy partiyalar puqaralıq jámiyetiniń áhmiyetli elementi esaplanadı. Usınday puqaralıq jámiyeti negizinde xalıqtıń siyasiy erki júzege keledi. Siyasiy partiyanıń dıkqat orayında demokratiyalıq saylawlar arqalı mámleket hákimiyatın

102

iyelew maqseti turadı. Ol xalıqtıń belgili bólimin birlestiredi hám onnan málim múddetke mámleketti basqarıwǵa wákillik aladı. Mámleket hákimiyatın iyelew bolsa, óz náwbetinde, siyasiy partiyanıń dástúriy maqsetleri, xalıqqa bergen saylaw aldı wádelerin orınlaw ushın rásmiy insanıylıq bolıp xızmet etedi.

Ózbekstan Prezidenti I.A.Karimov jámiyetimizde túrli partiyalar hám háreketlerdiń payda bolıp atırǵanın jaqsı jaǵday e kenligin aytıp bılay deydi:

«Keleshekte partiyalar hám jámáát háreketlerinń roli hám jaǵdayı artadı. Qaysı partiyanıń dástúri xalıqtıń dıqkatına ılayıq bolsa, sol partiya hákimiyat basına keledi. Eger dástúrin bergen wádelerin bejere almasa, ornın basqa partiya wákillerine bosatıp beriwge tuwrı keledi. Bunday jaqsı jarıslardan xalıq waqıttı utıwı múmkin». Bizdegi bar partiya hám háreketler demokratiya shárayatında jasap kórmegen. Olardıń hár biri ózin pútkilley haqıyqat jarshısı dep biledi. Tuwrısın aytsaq, ózara húrmet, báseki hám tartısıw etpeydi»,- deydi jurtbasshımız.

Usı waqıtta bizdegi bar bes partiya endi óziniń jámiyettegi ornın ózi tanıp hám onı xalıqka tanıtıw proсessinde mámleket siyasiy turmısında áhmiyetli orındı iyelep barmaqta. Biraq másele bul jaǵdaydı jánede aktivlestiriwde. Tiykarǵı nızamda puqaralardıń pikir, sóz hám isenim erkinlikleri belgilep qoyılǵan. Bul mámleketimizde oylaw rawajlanıwınıń kamal taptırıwda úlken rol oynamaqta. Biraq pikir erkinligin bir jaqlama túsiniw, nadurıs paydalanıw da jaramaydı.

Jámiyet ruwxıy ortalıqtı taza saqlaw bul barada nadurıs paydalanıwǵa qoymaslıq pikir erkinligin hám de belgili norma hám huqıqıy shegara qoyıwdı talap etedi. Puqaralıq jámiyetiniń júzege keliwinde qarama-karsılıqtıń ornı da ózine tán.

Biz,-deydi I.Karimov, -rásmiy hákimiyat penen ideyalıq hám ámeliy jaqtan jarısa alatuǵın ámeliy usınıslar kirite biletuǵın jámiyetimizdiń túrli siyasiy qatlamları mápleriniń táriyiplewshisi sıpatında shıǵa alatuǵın qarsılıqtı kóriwdi qáleymiz. Ǵárezsiz mámleketimizde barǵan sayın tereńlesip atırǵan demokratiyalıq reformalar logikası tap sonday siyasiy qarsılıq júzege keliwin talap etpekte».

Puqaralıq jámiyetiniń júzege keliwinde puqaralardıń siyasiy erkinligi, múlkke iyelik etiwi, hadal jarıs ushın shárayat bolıwı ayrıqsha áhmiyet payda etti. Búgin respublikamızda túrlitúrli múlk túrlerin tiykarlanǵan ekonomikalıq qatnasıqlar dizimi júzege keldi. Bul óz náwbetinde insan máplerin júzege shıǵarıwdıń eń tásirli quralı, onıń háreketke keltiriwshi kúshi bolıp qaldı.

Mámlekette shınınan orta múlkdarlar klassı júzege kele basladı. «Adam ózin shınınan múlk iyesi dep sezinbes e ken ol óz huqıqları ushın, juwmaqlawshı

103

nátiyjeler hám islep shıǵarıw nátiyjeliligi ushın múlk iyesi sıpatında gúrespeydi. Jámiyette turaqlılıqtı saqlap qalıwǵa hám qorǵawǵa umtılmaydı.

I.Karimov «Kúshli mámleketten kúshli jámiyetke qaray» degen baǵdardı ámelde turmısqa engiziw zárúrligin tiykarlaydı. «Hámmemizge ayan, bul baǵdar jámiyetlikekonomikalıq jaǵdaylar menen baylanıslı kóp máselelerdi sheshiwde mámleket dizimleriniń rolin kemeytiriw hám bul wazıypalardı basqıshpa-basqısh jámáát shólkemlerine ótkizip barıwdı talap etedi. Bunıń ushın, áwele, mámlekettiń ekonomikalıq tarawǵa, xojalıq júritiwshi dúzilmeler, birinshi gezekte, jeke sektor iskerligine aralasıwın sheklew lazım».

Mámleket, deydi I.Karimov, ekonomikanı rawajlandırıw barısındaǵı turaklı baǵdarlardı anıqlaw, qabıl qılınǵan nızamlar hám huqıqıy normalardıń barlıq tárepinen sózsiz orınlawın támiyinlew, isbilermenlikti qollap-quwatlaw xojalıq júritiwshi subektler ortasında jarıs ortalıǵın qarar taptırıw ushın zárúr hám hámmege teńdey bolǵan shárt-shárayatlar jaratıw isleri menen shuǵıllanıwı dárkar. Búgingi kúnde xojalıq júritiwshi subektlerdiń erkinligi hám ekonomikalıq

ǵárezsizligin asırıw. Isbilermenlik iskerligin rawajlandırıw jolındaǵı barlıq tosıqlardı joq etiw, mámlekettiń kárxanalar xojalıq iskerligine, ásirese jeke biznes iskerligine aralasıwın sheklew menen baylanıslı huqıqıy –normativlik hújjetler qabıl qılındı.

Prezidentimiz arnawlı pármanlarına kóre mámleketimizge tekseriw organlarınıń sanı qattı qısqartırıldı, tekseriwshi organlardıń wákilligi hám tekseriw tártipleri qattı shegaralap qoyıldı. Usı waqıtta wázirler mekemesi janında ekonomikaǵa baylanıslı bolǵan fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń arzaları menen islewshi arnawlı komitet dúzildi. Bulardıń hámmesi mámleketimizde ekonomikalıq tarawdıń, adamlar ekonomikalıq iskerliginiń erkinlesip baratırǵanlıǵın hám sonıń nátiyjesinde Puqaralıq jámiyettiń ekonomikalıq bazası bekkemlenip baratırǵanlıǵın kórsetedi.

Mámlekette puqaralıq jámiyetti qurıw demokratiyalıq institutlardıń ǵárezsiz iskerlik kórsetiwi ushın shártshárayat jaratıw bir qansha wákillikli wazıypalardı mámleketten jergilikli hákimiyat organlarına, jámáát dúzilmelerine hám puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organlarına basqıshpabasqısh tapsırılıwın kózde tutadı.

Búgin mámlekette mámleketlik emes shólkemler ǵárezsizliginiń huqıqıy hám ámeliy jaqtan támiyinleytuǵın belgili nızamshılıq dizimi júzege keldi. Sol waqıtta mámleketimizdiń jámiyetlik-siyasiy turmısında, Respublika Oliy Májilisinde demokratiyalıq institutlar, mámleketlik e mes shólkemler hám

104

puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organları komiteti, Oliy Májilis janındaǵı Ámeldegi nızam hújjetleri monitoringi institutı, kommerсiyalıq emes xalıqaralıq orayı hám puqaralardıń xalıqaralıq qızıǵıwına kóre júzege bir talay huqıqıy, siyasiy, ekonomikalıq hám ruwxıy tábiyatqa iye bolǵan mámleketlik emes shólkemler jámiyetlik turmısımızdıń túrli tarawlarında iskerlik kórsetpekte.

Jurtımızda túrli formadaǵı óz-ózin basqarıw organları dizimi júzege kelmekte. Bul dizimler 1993jıl 2- sentyabrde «Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organları tuwrısında»ǵı nızamı menen huqıqıy jaqtan bekkemlep qoyılǵan. Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organları jergilikli mámleket organları menen birgelikte jergilikli áhmiyetke iye máselelerdi sheshedi. Óz iskerliginde xalıq baslama beriwshilerge tayanadı. Xalıqtı hákimiyat islerin ámelge asırıwǵa qızıqtıradı. Búgingi kúnde máhálle hám jergilikli aktivleriniń roli hám abıroyı asıp barmaqta. Jergilikli belgili jámiyetlik ádep-ikramlıq hám turmıs tártip qaǵıydalarǵa boysınıw, tınıshlıq hám sabırlılıq óz-ara mehiraqıbet, awızbirshilikti támiyinlewge xızmet etetuǵın ruwxıy hám jámiyetlikekonomikalıq wazıypalardı ótep kelmekte. Jergilikliler aktivligin shólkemlestiriw hám jetilistiriwde bir talay tabıslarǵa iye bolǵan bolsaqta, bul tarawda ámelge asırıw lazım bolǵan ilajlar joq emes. Prezident I.Karimov Ózbekstan Respublikası Konstituсiyasınıń on jıllıǵına baǵıshlanǵan saltanatlı máresimdegi shıǵıp sóylewlerinde máhálleniń turmısındaǵı abırayın jáne de asırıw onıń nızamlı, huqıqıy tiykarların bekkemlew, onı materiallıq finanslıq shárayatların dúziw máselelerine toqtaldı hám 2003jıldı «Abbat máhálle jılı» dep daǵazaladı.

Máhálleniń mámleket hám jámáátshilik hákimiyatı hám basqarıw diziminde tutqan ornı hám rolin asırıw menen baylanıslı máselelerdi ámelde sheshiw zárúrligin inabatqa alıp, Ózbekstan

Respublikası Prezidenti «Abbat máhálle jılı» isjobasın islep shıǵıw hám ámelge asırıw boyınsha Respublika komissiyasın dúziw tuwrısında párman qabıl etti. Jurtbasshımız jergilikli hákimiyat organları hám puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organları orınaytuǵın wazıypalar shegarasın wákillikleriniń bir bólimin basqıshpa-basqısh tapsırıw lazımlıǵı, bul bolsa puqaralardıń ózlerine óz ómiri hám pútin jámiyet ómirin basqarıwda hám dúziwde keńnen qatnasıw ushın imkaniyat jaratıp beredi dep, túsindiredi. Prezident I.Karimov «Kúshli mámleketten puqaralıq jámiyetke qaray» konсepсiyasına ayraqsha itibar beredi. «Isenimim kámilki, waqıt –saatı kelip, búgingi ótiw dáwiri ushın zárúr kúshli mámleket funkсiyaları hám belgileri ásteaqırınlıq penen izbe-iz ráwishtke jámiyet juwapkershligine ótedi. Mine usı jol, mine usı teoriyalıq máseleniń tiykarın hár

105

tárepleme jaratıw, onı turmısımızǵa, is háreketimizde sheshiwshi siyasatqa aylandırıw tek ǵana búgingi emes, bálkim erteńgi kúnimizdiń de eń áhmiyetli hám joqarı dárejeli wazıypası. Xalqımız óziniń tilekerkin, kóz-qarasın, ulıwma xalıq minberinen turıp tikkeley aytıw hám onıń sáwlelegin sestin ulıwmalastırıw imkaniyatlarına iye bolıp barmaqta. Bul proсesstiń barıwında massalıq xabar qurallarınıń roli artıp barmaqta.

«Házirgi waqıtta qabıl etilgen nızamlar hám nızam hújjetleri atqarılıwı ústinen jámáát baqlawın, mámleket hám de ámeldar shaxslardıń iskerligi ústinen baqlawdı ámelge asıratuǵın mexanizm sıpatında massalıq xabar qurallarınıń statusın kúsheyttiriw zárúr. Tap usı xabar quralları hár bir adam óz pikirin bildiriwge imkan beretuǵın erkin minber bolıwı kerek. Tap usı massalıq xabar quralları jámiyetimizdiń demokratiyalıq qádiriyatların hám túsinshelerin qorǵaw adamlardıń siyasiy, huqıqıy hám ekonomikalıq sanasın dóretiw boyınsha aktiv is alıp barıw kerek».

Prezident I.Karimov massalıq xabar quralları haqıyqıy tórtinshi hákimiyatqa aylanıwın támiyinlew máselesine ayrıqsha itibar beredi. Bul tarawda qılınǵan isler haqqında aytıp, I.Karimov ǵalaba xabar quralların haqıyqıy tórtinshi hákiiyatqa aylandırıw barısında qılınıwı zárúr bolǵan wazıypalardı belgilep beredi. Bular tájiriybeli jurnalist kadrların tayarlaw isiniń dárejesin kóteriw, xabar tarawında jarıstı rawajlanlırıwdan ibarat. Mámleket, deydi I.Karimov, xabar mákanında hadal jarıs bolıwı ushın tiyisli shártshárayat jaratıp beriwi kerek. Jámiyette real demoratiyalasıwınıń girewi usında.

Bunnan tısqarı jurtbasshımız massalıq xabar qurallarınıń nátiyjeliligin támiyinlewge qaratılǵan «Massalıq xabar tarawında ekonomikalıq qatnasıqlar tiykarları haqqında», «Teleradio esittiriw haqqında» arnawlı nızamlar qabıl etiw máselesin qoydı. Puqaralıq jámiyetiniń jaǵdayınıń ólshewi, barometri jámáát pikirin úyreniw hám júzege keltiriw demek. Bul áshkaralıq hám ashıqlıqtı támiyinlew quralı I.A.Karimov bul máselege ayrıqsha áhmiyet beredi.

Jámiyetimizdiń jáne de demokratlasıwı hám puqaralar institutlarınıń júzege keliwi xalıqtıń siyasiy aktivligi, onı mámleket siyasiy, jámáát hám mámleket turmısında qatnasıwı menen tıǵız baylanıslı. Islam Karimov insan huqıqları hám erkinliklerin, sóz hám baspa sóz erkinligin qorǵaw, olardıń kepilliklerin sózde emes, real turmısta támiyinlew, nızamshılıǵımız hám ámeliy iskerligimizdiń mudamı itibar orayında bolıwın túsindiredi.

106

Prezidentimiz Ózbekstan rawajlanıwınıń tiykarı kámil áwlad ekenligin ayrıqsha keń hám tereń analiz etip berdi. «Búgingi kúnde aldımızǵa qoyılǵan ullı maqsetlerimizge, qayırlı is, niyetlerimizge erisiwimiz, jámiyetimizdiń jańalanıwı, turmısımızdıń rawajlanıw hám keleshegin

ámelge asırıp atırǵan reformalarımız rejelerimizdiń nátiyjeliligi, táǵdiri, olardıń hámmesi, áwele zaman talaplarına juwap beretuǵın joqarı dárejeli, sanalı qánige kadrlar tayarlaw mashqalası menen tıǵız baylanıslıǵın bárimiz túsinip jetpektemiz».

Búgingi kúnde «Kadrlar tayarlaw dástúri» tiykarında tálim-tárbiya mekemelerinde treń reformalar ámelge asırılmaqta. Bul jaǵday mazmunı jaǵınan jańa oqıw isjobaları, usılları járdeminde ámelge asırılmaqta. Bul búgin bul jaǵdaydıń dáslepki nátiyjelerin kórip, onıń rawajlanıw tendenсiyaların kóz aldımızǵa keltirmektemiz. Huqıqıy reformalardı ámelge asırıw ulıwmalıq wazıypa. Jámiyet, mámleket puqara bul iske juwapkershilikli. Biraq bul wazıypanı orınlawda huqıq hám tártipti saqlaw tarawında xızmet etiwshi kadrlardı tayarlawdı jaqsılaw wazıypası mine usıdan kelip shıǵadı.

Ózbekstan Prezidenti qánigeli yurist kadrlardı tayarlaw, isin jetilistiriw milliy huqıqtanıwshılıq mektebin jaratıw, huqıqtanıw páni ilimiy hám praktikalıq úlken mashqalalarına tiyisli ashıq hám keń básekilesiw alıp barıw, huqıqıy dizimdi rawajlandırıw, nızamlar tayarlawdıń perspektivli is jobaların jaratıw wazıypaların qoydı.

Házirgi kúnde jurtbasshımız belgilep bergen wazıypalardı ámelge asırıw barısında

Ózbekstan yuristleri tárepinen belgili isler ámelge asırıldı hám asırılmaqta.

Ádebiyatlar

1.Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiѐt ywlida. 6-tom. — T., «Wzbekiston»,1998.

2.Karimov I. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon haѐt - pirovard maqsadimiz. T.:Wzbekiston. 2000. - 109 b.

3.Karimov.I. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash mamlakatni modernizaсiya va isloh etishdir-T.:Wzbekiston,2005.

4.Karimov I.A. Wzbekiston mustaqillikka erishishi ostanasida. –T.: Wzbekiston, 2011.

5.Istoriya politicheskix i pravovıx znaniy. Pod obshey redakсiey Nersesyanсa V.S.-Moskva, izd. ―Norma-Infra‖, 1999. - 736 s.

6.Al-Farabi. Istoriko-filosofskie traktatı. Alma-Ata: Nauka, 1975.

7.Nersesyanс V.S. Sokrat. - Moskva, ―Nauka‖, 1977.150 s.

8.H.B.Boboev va boshqalar. Siѐsiy va huquqiy talimotlar tarixi. Darslik.2002.

9.Nikkolo Makiavelli. Gosudar. Per. s it. – M.: Planeta, 1990. 84 s.

10.Istoriya politicheskix i pravovwx ucheniy. Uchebnik dlya vuzov. Izd. 2-e stereotip. Pod obshiy red. chlena-korrespondenta RAN, doktora yuridicheskix nauk, professora V.S.Nersesyanсa. – M.: norma-infra M, 1999.-736s.

11.Istoriya politicheskix i pravovwx ucheniy. Xrestomatiya. - M., 2000.

107

12.F.Muhiddinova. Siѐsiy va huquqiy talimotlar. TDYuI. 2002.

13.Xolov.B. Monteske siѐsiy-huquqiy talimotida hokimiyat bwlinishi tamoyili.MI. 14.F.Muhiddinova. Siѐsiy va huquqiy talimotlar. Maruzalar matni. 2005.

15.Boboev X.B. Kutıbaeva E.D. Utemuratov M. Tanirbergenov S.B. Siyasiy hám huqıqıytáliymatlar tariyxı. T. TMYuI. 2009

108

Ádebiyatlar dizimi

Ózbekstan Respublikası Prezidenti I.A.Karimov miynetleri

2.Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. T. 2. – T.: Wzbekiston, 1996. – 380 b.

3.Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. T. 3. – T.: Wzbekiston, 1996. – 366 b.

4.Karimov I.A. Bunѐdkorlik ywlidan. T. 4. – T.: Wzbekiston, 1996. – 394 b.

5.Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. T. 5. – T.: Wzbekiston, 1997. – 384 b.

6.Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiѐt ywlida. T. 6. – T.: Wzbekiston, 1998. – 429b.

7.Karimov I.A. Biz kelajagimizni wz qwlimiz bilan quramiz. T. 7. – T.: Wzbekiston, 1999. –413 b.

8.Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon haѐt pirovard maqsadimiz. T. 8. – T.: Wzbekiston, 2000. – 525 b.

9.Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz masulmiz. T. 9. – T.: Wzbekiston, 2001. – 439b.

10.Karimov I.A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. T. 10. – T.: Wzbekiston, 2002. –432 b.

11.Karimov I.A. Biz tanlagan ywl – demokratik taraqqiѐt va marifiy dunѐ bilan hamkorlikywli. T. 11.

– T.: Wzbekiston, 2003. – 320 b.

12.Karimov I.A. Tinchlik va xavfsizligimiz wz kuch-qudratimizga, hamjihatligimiz va qatiy irodamizga boǵliq. T. 12. – T.: Wzbekiston, 2004. – 400 b.

13.Karimov I.A. Wzbek xalqi hech qachon, hech kimga qaram bwlmaydi. T. 13. – T.: Wzbekiston, 2005. – 448 b.

14.Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash,mamlakatni modernizaсiya va isloh etishdir. – T.: Wzbekiston, 2005. – 96 b.

15.Karimov I.A. Inson, uning huquq va erkinliklari hamda manfaatlari-eng oliy qadriyat. //Xalq swzi, 2005 yil 10 dekabr soni.

16.Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, Wzbekiston sharoitida uni bartarafetishning ywllari va choralari –T.: Wzbekiston, 2009. – 56 b.

17.Karimov I.A. Eng asosiy mezon-haѐt haqiqatini aks ettirish. –T.: Wzbekiston, 2009. -24 b.

18.Karimov I.A. ―Asosiy vazifamiz - vatanimiz taraqqiѐti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir.‖ Prezident I.A.Karimovning 2009 yilning asosiy yakunlari va 2010 yilda

Wzbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor ywnalishlariga baǵishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi maruzasi. ―Xalq swzi‖ gazetasi, 30 yanvar 2010. №21 (4936).

19.Karimov I.A. Mamlakatni modernizaсiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etishustivor maqsadimiz. Prezident I.A.Karimovning Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qwshma majilisidagi maruzasi. «Xalq swzi» gazetasi. 28.01.2010. №19.

20.Karimov I.A. Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qwshma majlisidagi ―Mamlakatimizni modernizaсiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish – ustuvor maqsadimizdir‖ mavzusidagi maruzasi // Xalq swzi. 2010 yil 28 yanvar, №19 (4934).

21.Karimov I.A. Wzbekiston mustaqillikka erishishi ostanasida. –T.: Wzbekiston, 2011.

22.Karimov I.A. 2012 yil vatanimiz taraqiѐtini yangi bosqichga kwtariladigan yil bwldi Wzbekiston Respublikasi I.A.Karimovning 2011 yilning asosiy yakunlari va 2012 yilda Wzbekistonning ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor ywnalishlariga baǵishlangan Vazirlar Maxkamasining majlisidagi maruzasi// Xalq swzi, 2012 yil 20 yanvar, № 14 (5434).

109