Tilewbergen Jumamuratov - Aralga keldim oralip

JÁNJELGE JIGER SARP ETPEY...

Jánjelge jiger sarp etpey,

Saqlawlı tur kúshleri,

Jasındaǵı túsleri.

Álpayım Qarakeń, Zor opalı yar eken.

Ayımgúldur jubayı, Paldan tatıw udayı.

Otız-qırıqta jasları,

Ayday arıw qostarı,

Turmısları órnekli,

Eregisip kórmepti.

Birin-biri sıylaydı,

Awır gápke qıymaydı.

Bolǵan emes sógispe,

Aytısadı degishpe.

Jánjelge jiger sarp etpey,

Olarǵa waqıt parq etpey,

Saqlawlı tur kúshleri,

Jasındaǵı túsleri.

Bılay boldı bir kúni,

Doslarınıń dúrkini.

Bolǵanlıqtan miymanı,

Izzet etip sıyladı.

Túrli tamaq tayın gil,

Asqa sheber Ayımgúl,

Dasturxanı bay boldı,

Miyman kewli jay boldı.

Taǵamları mazalı,

Jáne piser qazanı.

Áńgime-sóz qozǵaptı, Birew bılay sóz qattı:

181

— Bolıp júrmiz qonaqta, Juptıń menen biraq ta,

On jeti jıl turısıp, Kórdiń be, bir urısıp? —

Degen gápti Qarabay,

Eskermegen baladay, Ayımgúlin shaqırıp, Is buyırdı aqırın.

— Qawın saqlap hár dayım, Kútip aldıq mart ayın.

Miymanlardıń payınan, Birin ákel, Ayımjan! —

Dedi kúlip Qarakeń,

Aytqanınday, bar eken. Alıp keldi Ayımgúl:

—Aytqanıńız tayın bul!

—Mazasız bul qawınnıń,

Qawınımnıń táwirin,

Saylandısın inám et,

Mınawıńdı alıp ket! —

Degen shaqta kúyewi,

Ayım basın iyedi. Taǵı keldi birewi,

Áwelgidey gúlábi.

— Bunnan góre jumsaǵı, — Dep qaytadan jumsadı,

Ayım hesh gáp aytpadı, Bes mártebe qatnadı.

Taǵı keldi birewi, Á depkidey gúlábi.

— Áne, bunıń jaraydı, — Dep Ayımǵa qaraydı.

182

Qawındı bul biledi,

Dasturxanda tiledi. Bolıp shıqtı dım tatlı,

Hámme miyman dám tattı.

— Usı meniń talayım,

Qaytarılmas ırayım,

On jeti jıl jasastım,

Urısıwǵa joq ásas dım.

Juwımayman obalǵa,

Juwabım sol sawalǵa: Ayımgúlim tózimli,

Qaytarmaydı sózimdi.

Hesh sezbedim ókpeni,

Abırayımdı tókpedi: Bar edi bir taq qawın, Kórdińler ǵoy qatnawın!

183

SHAYÍR HÁM QAYQÍ JIGIT

Shayır kórdi bir jigitti mini joq,

Beti tegis, ózi qayqı, júdá shoq.

Óz qádirin álláǵanday túsingen, Esken jeldey burqıp sóyler, kewli toq.

— Shayır, — deydi, —bir kórsem dep júr edim.

Qálem al da, táriypley ber, tilegim.

Súyip alǵan hayalımdı tasladım,

Bir gózzalǵa qawıp qalıp júregim.

Qońsı-qoba «zor eken» dep maqtadı,

Biraq, kem-kem ol da maǵan jaqpadı.

Kewlim suwıp ajırastım. Unattım —

Bir sulıwdı Taxtakópir jaqtaǵı.

Wáde berdim joldas etip alıwǵa.

Taǵı qızdım tórtkúlshi bir sulıwǵa. Q ońıratlı qız benen de tanıstım. Úshewi de qayıl joldas bolıwǵa.

Sóytip maǵan kewilleri burıldı,

Bilmes olar bólek-bólek sırımdı.

Bir qosıq jaz, tap ózimniń atımnan,

Bárine de jibereyin jırımdı.

Shayır ayttı: — Bilip turman shamalap,

Bul júregiń júrek emes, sabalaq! Adamshılıq namısıńnan bezipseń,

Qorazday-aq kóringendi quwalap!

1956-jıl.

184

NAWQASÍ SONDAY

Ishiń janǵan jalınday,

Diydarıń qıs sup-suwıq. Á detińnen arımay,

Sharshadı Sánem kir juwıp.

Jasıńnan súyip alǵanıń,

Teginlikte jılay ma?! Azanda kiygen shalbarıń, Batadı kúnde ılayǵa.

Minezińe qarasam,

Uqsamaysań basqaǵa. Kúnde satıp alasań, Awırıwıńdı aqshaǵa.

Perzentleriń ózińnen,

Dúrkiresip qashadı. Judırıqtay ezilgen, Shıday bersin qashanǵı?!

Úyińdi sıran qıs ettiń, Gúl kógermes suwıqta.

Nawqası sonday Esettiń, Jazılar ma juwıqta?!

185

SHERNIYAZDÍŃ DUWASÍ

Shopan jigit bar eken

Kórip júrgen Sherekeń. Kelinshegi tenteklew,

Qasarısqısh ór eken.

Aysha menen Orazbay,

Ata dushpan arazday. Kúnde qıyqıw úyinde, Tápinsken qorazday.

Kópke sırı bilindi,

Gápke, sózge ilindi.

Q ayta-qayta arasha, Q ońsıları búlindi.

Aysha qattı zorıqtı,

Ishine dárt tolıptı, Muńın aytıp shaǵınıp, Sherniyazǵa jolıqtı:

— Erim meni uradı, Qulaǵımdı buradı, Kúnde jánjel, kúnde daw,

Boladı da turadı.

Qarasam da aynaǵa, Meni kem dep oylama.

186

Dúzegendey erimdi,

Bir duwa ber, qaynaǵa! —

Dep jalındı jas kelin, Ór kókirek, más kelin.

Sherekeń birden sezip tur,

Kelin kewli óskenin.

«Bilmesem de duwanı, Dawdan shataq tuwadı.

Eger duwa bermesem, Eriń seni quwadı.

Bolsań da sen erikli,

Millet etpe kórikti» — Sonı jazıp úsh búklep, Duwa etip beripti.

— Aynalayın kelinim,

Ashıwı kelse erińniń

Q aǵazdı bekkem tislep tur,

Búlk etpesin eriniń! —

Dep aqın onı sınaptı, Ótkeripti sınaqtı. Sonnan baslap kúyewi,

Kelinshegin unattı.

Ashshı tillik — kelinde,

Gáp joq eken erinde.

Jantaspaptı hesh shawqım,

Búlk etpegen eringe.

187

Tatıw turmıs qurıptı,

Paldan tatlı turıptı.

Aqınnıń sol duwası,

Daw-jánjelden qurıttı.

Bir sózden qalsań «haw!» deme,

Sál nárseni daw deme.

Óz úyińniń adamın, Pitispestey jaw deme!

188

BIR DÚKANSHÍ JÓNINDE

Bir kúni dúkanǵa bardım,

Bir qutı konserva aldım.

Satıwshı qolǵa berdi,

Qabaq úyip, zorǵa berdi.

Kirge de batqan eken,

Shańı menen satqan eken.

Q aǵazǵa da oraǵan joq,

Keshirim de soraǵan joq.

Q aytımı da berilmedi,

Joldasım da erinbedi.

Kóp kúttik, «qaytayıq» dedim.

Joldasım «aytayıq» dedi.

Esitti: «Sdacha ma?» —

Dedi ol joldasıma.

Aqshanı atıp urdı,

Tárezisin tartıp urdı.

Aqshanı joldasım aldı,

Satıwshı ókpelep qaldı.

«Ol kim?» dep atın sorasań, Dúkanǵa barıp qarasań,

Shamalı sawdalasıp kór,

Óziń de tawıp alasań.

1958-jıl.

190