O’ZBEKSITAN RESPUBLIKASI INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI HA’M KOMMUNIKATSIYALARIN RAWAJLANDIRIW MINISTIRLIGI
TASHKENT INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NO’KIS FILIALI
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
AT SERVIS QA’NIYGELIGI.
Mag’lumatlar bazasin basqariw sistemalari pa’ninen tayarlag’an.
KURS JUMI’SI’
Tema: Java Scripte brauzerler ushin oyinlar jaratiw.
Ori’nlag’an: Eshmuratov X
Qabi’llag’an: Risnazarov A
No’kis 2017-ji’l
Tema: Java Scripte brauzerler ushin oyinlar jaratiw .
Joba:
Kirisiw
Tiykarg’i’ bo’lim
a) Java Script haqqinda tusinik
b) Java Scripte hadiyseni qayta islew
c) Java Scripte te obektli model tu’snigi
Ameliy jumis
Adebiyatlar
Kirisiw
Web, gipertekstli sistema sipatinda eki tu’rli koz qaras penen qaraw mumkin. Birinshiden, gipertekstli otiwlerdi (ssilkalar - ANCHOR konteyneri), tekstlerdi ko’rsetiwshi esaplanadi. Ekinshiden, qatarda bar bolg’an bir qatar obektler menen islewshi sistema sipatinda.
Web saxipani generatsiya qiliw protsesinde "klient-server " arxitekturasi menen baylanisli rawishte dilemmalar payda boladi. Saxipalar klient tarepinde ham server tarepindegi siyaqli generatsiya qilinadi. 1995 jilda Netscape kompaniyasi mutaqasisleri klient tarepindegi saxipalardi generatsiya qiliw ushin arnawli programmalastiriw tili jaratiwdi ham oni JavaScript dep atadi.
Sonday qilip, JavaScript – klient tarepindegi gipertekstli Web saxipanin’ senariylarin basqariwshi til esaplanadi. Аtap aytatug’in bolsaq, JavaScript –bul tek qana klient tarepindegi programmalastiriw tili emes. JavaScript tin babasi Liveware - Netscape server tarepindegi qurilma esaplanadi. Sonday qilip, JavaScript kobirek klient tarepindegi senariylardi payda etiwshi til sipatinda tarqalg’an.
JavaScript tin’ tiykarg’i ideyasi HTML saxipalardi koriw waqtinda HTML teg ham konteynerlerdin manislerin ham qasiyetlerin o’zgertiwden ibarat. Sol sebep saxipani qayta juklew amelge aspaydi.
Amelyatta oni bizler saxipa foninin’ ren’i yakihu’jjetdegi su’wret qasiyetlerin o’zgertiriwde jana ayna ashiw yaki eskertiw beriw protseslerinde ayqin ko’riwimiz munkin.
"JavaScript" ati Netscape tin ozine g’ana tiyisli. Sog’an uqsas Microsoft tarepinen islep shig’ilg’an tildin’ rasmiy ati Jscript dep ataladi. JavaScript tin bir qatar versiyalari Jscript tin’ versiyalari menen birgelikte isleydi (biraq toliq emes), yagniy JavaScript tili JScript tilinin’ bo’lim toplami esaplanadi.
JavaScript tili ECMA (European Computer Manufacturers Association – Evropa kompyuter islep shig’ariw assotsiyasi) tarepinen standartlastirilg’an. Usi standartlar ECMA-262 ham ISO-16262 atlarin keltirip shigardi. Bul standartlar JavaScript 1.1 ge mas tusiwshi ECMA Script tilin taqdim etedi.Soni aytip o’tiw kerek bugingi kunde JavaScript tin’ barliq tu’rleri ham ECMA standartina mas tu’sebermeydi.
Bul brauzer en’ belgili ham ko’p isletiletug’in Web brauzerlerden biri.
Netscape kompaniyasi paydalaniwshi ushin ju’da apiwayi ham qolay bolg’an usi programmani biypul tarqatip Internet ham WWW aleminde o’zgeris qildi. Jillar dawaminda bul programma Internet ortalig’inda baylanis qurallarin ozinde toliq payda qildi. Bul programmaga elektron poshta hаm janaliqlarin oqiw qurallari qosildi. Bulardin’ hammesi birgelikde Netscpe Communiator dep at aldi.
Eger siz usi brauzerden paydalanbaqshi bolsan’iz ol jag’dayda http:/home.netscape.com saxipaga kirip programmani kompyuterinizge ornetiwin’iz munkin. Netscape ashiq arxitekturag’a iye, yagniy Java ham JavaScript tillerinde jazilg’an programmalardi tu’sinedi. Netscape tin’ joqaridagi inkaniyatlari ham onin’ iqtyariy flatformalar (Windows, Macintosh, OS/2 hаm UNIX tin’ barliq versiyalari) menen birge isley aliwi onin’ mashqurligin janede asiradi.
JavaScript – bul til Netscape ham Sun Microsystems tarepinen jaratilg’an bolip, Web-saxipanin’ funktsional imkanyatlarin artiwi maxsetinde qollaniladi.
Tiykarg’I’ bo’lim
JavaScript jardeminde adette mag’liwmatli hаm mulaqat aynalarin shig’ariw, animatsiyalarin ko’rsetiw kibi waziypalardi orinlaw munkin. Bunnan basqa,
Java Script-senariy bazan ozi islep turg’an brauzer ham flatforma tipin aniqlaw munkin. JavaScript-senariylar paydalaniwshi tarepinen kiritilgen mag’liwmatlardi durislig’in tekseriwde ham qolay esaplanadi.
Programmalastiriwdi endi baslawshilar ushin barhama bir soraw bar boladi: "Programmani qanday jihazlaw ham oni qanday orinlaw?". Usi sorawg’a juwap berip ko’remiz, biraq bunda JavaScript- kodtin barliq qasiyet ham manisleri haqqinda unitpaw kerek.
Birinshiden, JavaScript-kodin brauzerda orinlaw. Brauzerda JavaScript interpretator ornatilg’an. Uliwma alg’anda JavaScript ti qollawda tort funktsional usildan paydalaniw munkin:
gipertekstli murajat (URL sxema);
halatti qayta islewshi (handler);
подстановка (entity) (Microsoft Internet Explorer din 5.X ham joqari versiyalarida bar);
вставка (SCRIPT konteyneri).
JavaScript boyinsha qollanbalarda JavaScript ti qollaniliw SCRIPT konteyneri arqali beriledi. Biraq programmalastiriw koz qarasi boyinsha bul toliq tuwri emes, usi tartip to’mendegi sorawg’a juwap bermeydi: JavaScript-kod basqariwin qanday qolg’a kiritedi? Yagniy JavaScript te jazilg’an ham HTML hujjetke jaylastirilg’an programma qanday orinlanadi.
HTML hujjet avtorinin’ tajriybesi ham bilim darejesine qarap JavaScript tin’ bir neshe usillardan paydalaniw munkin.
Java script te formalar. Formalar internette ken’ isletiledi. Formag’a kiritilgen mag’liwmatlar tez – tez qayta serverge jiberiledi yaki birar bir adresske elektron poshta arqali jo’netiledi. Мashqala sonday, paydalaniwshi tarepinen kiritilgen mag’liwmat har qiylilig’ina isenim. Oni internetke jiberiwden aldin Java Script tili jardeminde ansat tekseriw munkin. Aldin bul formani tekseriw qanday boliwdi korsetpekshi edik, keyin bolsa internetke mag’liwmat din’ qanday imkanyatlari barlig’in korsetemiz. Daslep biz apiwayi script jaratayiq. Aytayiq html-saxipa 2 tekst kiriwshi elementke iye bolsin. Olardan birine paydalaniwshi o’z atin, 2 – ine elektron poshta manzilin kiritsin. Siz ol jerge birar bir mag’liwmatti kiritip tuymeni basip korin’.
Eger siz ol jerge hesh narse kiritpegen bolsaniz qateliki ju’z beriw haqqinda mag’liwmat alasiz. 1 – elementdegi qalegen mag’liwmat tuwriliq jag’inan tekseriledi. Albette eger paydalaniwshi basqa atti kiritken bolsa ol bulardi kepillemeydi. Brauzer qatelerdi sanlarg’a ham qarsiliq ko’rsetpeydi. Maselen, siz ’17’ dep kiritseniz ol halda siz ‘Salem 17’ degen salemdi alаsiz. Demek, bul tekseriw ideal bola almaydi.
Formanin’ 2 shi elementi bir qansha quramali esaplanadi. Og’an apiwayi qatar kirgizip, maselen ayinizdi. Siz Og’an @ di jazbag’ansha bul element jumis orinlamaydi. @ belgini barg’I menen paydalaniwshi elektron poshta manzilin tuwri kiritken bola aladi. Eger manissiz bolsada bir gana @ belginin’ ozi ham bul shartke tuwri keledi. Internetdegi har bir elektron poshta manzilinde @ belgi qatnasadi. Sonday eken bul belgige tekseriw bul jerde ju’da orinli. Script bul 2 I element penen qanday islendi ham onda tekseriw qay ko’riniste boladi. Bul to’mendegishe alip bariladi:
<html>
<head>
<script language="JavaScript">
<!-- Скрыть
function test1(form) {
if (form.text1.value == "")
alert("Пожалуйста, введите строку!")
else {
alert("Hi "+form.text1.value+"! Forma заполнена корректно!");
}
}
function test2(form) {
if (form.text2.value == "" ||
form.text2.value.indexOf('@', 0) == -1)
alert("Неверно введен adress e-mail!");
else alert("OK!");
}
// -->
</script>
</head>
<body>
<form name="first">
Введите Ваше имя:<br>
<input type="text" name="text1">
<input type="button" name="button1" value="Проверка" onClick="test1(this.form)">
<P>
Введите Ваш adress e-mail:<br>
<input type="text" name="text2">
<input type="button" name="button2" value="Проверка" onClick="test2(this.form)">
</body>
</html>
Daslep </body> bo’limindegi kodin korip shig’amiz. Biz bul jerde tek qana 2 tuymeni tekst kiritiw ushin jaratamiz. Bul tuymesheler test1(…) hаm test2 (…) funktsiyalarin qaysi biri basilg’anina qarap shig’ariwda.
Funktsiyaga argument sipatinda this.form kombinatsiyasi beremiz, sebebi ol keyinshelik bizge sol funktsiyaga ham tap sol bizge kerek elementke murajat qiliwg’a ruxsat beredi. Test1 (form) funktsiya berilgen qatar boslig’in tekseredi. If (form.text1.value= = “”)… arqali orinlanadi. Bul jerde ozgeriwshi ‘form’ gа funktsiya shaqirilg’anda ‘this form’ nan aling’an manis beriledi. Biz elementke kiritilgen qatardi form textine value so’zine qosip aniqlap aliwimiz munkin. Qatar bos emesligine iseniw ushin oni “ ” menen salistirip ko’remiz. Eger kiritilgen qatar “ ” menen mas kelse ol halda qatarg’a hesh zat kiritilmegen boladi hаm olardan paydalaniwshi qate haqqinda xabar qabil qiladi. Eger birar bir narse kiritilgen bolsa paydalaniwshi “ok” tastyg’in aladi. Keyingi mashqala sonday ibarat paydalaniwshi forma maydanina probel kiritiw munkin ham bul tuwri mag’liwmat sipatinda qabil qilinadi! Eger bul probellerdi alip taslaw qalewi bolsa ol halda albette Og’an bul imkanyatti tekseriwdi qosiwin’iz munkin. Endi test2(form) funktsiyasin koremiz. Bul jerde ja’ne kiritilgen qatar bosliq penen tekseriledi. (oqiwshi tarepinen kiritilgen mag’liwmat haqiyqatdan bar joqlig’ina iseniw ushin). Lekin biz if buyrig’ina ja’nebir zat qostiq. // belgiler jiyindisi “ok” buyrig’i dep ataladi. If buyrig’i birinshi ham ekinshi salistiriw menen tawsiliwin tekseredi. Eger olardan birewi orinlansa if buyrig’i true manisine erisedi ham keying script orinlanadi. So’z benen tu’sindirilgende keltirilgen qatar yaki bos yaki onda @ belgisi joqlig’i haqqinda qatelik degen xabar alаsiz. (if buyrig’indg’i 2 shi operator kiritilgen qatar @ belgisine iye ekenligi tekseredi). JavaScript tilinde du’zilgen ko’pshilik programmalarda funktsiyalardan faydalanamiz. Sonin’ ushin hazir bul tildin’ kerekli elementi haqqinda aytiw ju’da orinli. Funktsiyalar ko’pshilik hallarda o’zinde bir neshe buyriqlardi baylanistiriw usilin belgili qiladi. Kelin misal ushin birar bir tekstti ush marte birden shan qiliwshi script jazamiz. Da’slep apiwayi joldi koreyik :
<html >
< script language= “JavaScript”>
< ! - - hide >
document.Write( “Menin’ web betime xosh kelipsiz! < br >”);
document.Write( “Bul JavaScript! < br >”);
document.Write( “Bul JavaScript! < br >”);
document.Write( “Bul JavaScript! < br >”);
< /Script >
< /html >
Ham bul script qosimsha tekstti basip shig’ariladi:
Menin’ web betime xosh kelipsiz!
Bul JavaScript!
Bul JavaScript!
Bul JavaScript!
Eger daslepki kodqa qaraytug’in bolsaq, kerekli natiyjeni aliw ushin kodtin aniq bir bo’limi 3 marte takrarlang’an. Axir bul onimlime?
Yaq biz usi maseleni ansatraq sheshiwimiz munkin:
< html >
< script language= “JavaScript”>
< ! - - hide
function myfunction () {
document. Write( ` Menin’ web betime xosh kelipsiz! < br >”);
document. Write( `Бу JavaScript! < br >”);
}
myfunction ();
myfunction ();
myfunction ();
< /Script >
< /html >
{} qawis ishinde jaylasqan barliq scriptler myfunction() funktsiyaina tiyisli. Bul soni anlatadi document.write() dаn ibarat 2 I buyriq birlestiredi ham olar funktsiya shaqiriliwi menen birgelikde orinlanadi. Haqiyqatdan ham bizdin’ misalimizda funktsiya 3 marte shaqirilg’an ham oni funktsiyanin’ o’zi aniqlag’annan son’ myfunction() qatarin 3 marte jazg’animizdi ko’riwimiz munkin. Ham o’z nawbetinde bul soni bildiredi , funktsiyanin’ quramindag’I narseker (buyriqlar,{}qawis ishindegi ko’rsetilgenler ) 3 marte orinlang’an. Bul funktsiyanin’ isletiliwine jeterli darejedegi apiwayi misal ham sizde ne ushin funktsiya JavaScript ushin usi dareje orinli degen soraw tuwiladi. Usi qollanbani oqiw waqtinda siz albette funktsiyanin’ paydasin bilip alаsiz. Funktsiyani shig’ariwda ozgeriwshilerdin’ uzatiw imkanyatinin’ o’zi bizdin’ scriptler ushin ju’da iqshamliq jaratadi hаm oni biz keyinrek ko’remiz.
Java Script te window ham document obektlerinen basqa location dep ataliwshi ja’ne bir orinli obekt bar. Bul obektte HTML document juklengen adress saqlanadi. Eger siz http://www.xyz.com/page/html saxipasin juklegen bolsaniz, ol halda location.href tin’ manisi ham tap usi adressqa say tu’sedi. Sonday bolsada biz ushin ju’da orinli narse sol , siz location.href g’ а jana manis jaziwiniz munkin. Maselen, tomendegi misalda tuymeshe belgili darejeden jana saxipag’a o’tiwdi jukleydi :
< form >
< input type = button value=“Yahoo”>
onclick = “location.href = ` http://www.Yahoo.com ` ; ”
< /form >
Java Script da hadiyseni qayta islew
Hadiyseler ham olardi islep shig’ariwshilar JavaScript tilinde programmalastiriwdin’ en’ зарур bo’limi esaplanadi. Hadiyseler paydalaniwshinin’ ol yaki bul hareketkerinen juzege keledi. Eger ol qanada tuymeni bassa, murajatti kesip o’tse, “Mouse Over” hadiysesi ju’z beredi. Hadiyselerdin’ bir neshe tu’rleri bar. Biz Java Script programmamizda olardan bir neshewin orinlawimiz munkin ham oni hadiyselerdi islewshi arnawli programma jardeminde amelge asiriwimiz munkin. Demek, tuymeni basiw arqali tu’sip ketiwshi ayna hadiysesin jaratiw munkin. Bul soni anаlatadi, Click – basiw hadiysesi menen ayna jaratiw reaktsiyasi boliwi kerek.
Hazirgi waqitta biz isletiwimiz kerek bolg’an programma – hadiyselerdi islep shig’ariwshi OnClick dep ataladi. Ham ol kompyuterge hadiyse juz bergende ne qiliw kerekligin xabar beredi.
Beriletug’in misal bir neshe jana qasiyetlerge iye, olardi tartip boyinsha korip shig’amiz. Birinshi jana qasiyet bul OnClick=”alert(‘Y0’)” bolip ol <input> tegine tiyisli. Aytip o’tkenimizdey, bul tuymeni basqanimizda ne zat sadir boliwdi aniqlaydi. Usi tartipte , eger Click hadiysesi ju’z beretug’in bolsa, kompyuter alert(Y0) buyrig’in orinlawi kerek. Bunin’ o’zi JavaScript tilindegi kodqa misal boladi (Og’an itibar qaratiw , bul halda biz hatte <script> teginen paydalaniladi).
Alert funktsiyasi tusiwshi darejelerdi payda qiliw imkanin beredi. Oni shaqiriwda siz qawislar ishine bir qatar beriwiwiniz kerek. Bizdin’ jag’dayda bul ‘Y0’. Ham bul tap usi tekst tu’sip atirg’an tesikshe payda boladi. Sol tartipte , oqiwshi tuymeni shiqirlatqan waqitta , bizdin’ script ‘Y0’ tekstli tesik payda qiladi.
Berilgen misalda bir qansha tusinbewshilkler tuwiliwi munkin: biz document.write() buyrig’inda jup qos tirnaq , aler() konstruktsiyasinda bolsa birlik qostirnaq isletdik. Nege ? Ko’pshilik hallarda 2 haldan ham paydalaniw munkin. Biraq, son’I misalda biz OnClick=”alert (‘Y0’)”dа birlik ham 2 lik qostirnaq isletdik. Eger biz OnClick=”alert (“Y0”)” dep isletkende kompyuter bunday script ga tu’sinbegen bolar edi. Ham qaysi konstruktsiya OnClick funktsiyasina tiyisli, qaysisina tiyisli emesligin aniqlay almaydi. Sonin’ ushin bunday hallarda 2 iwi qostirnaq turin isletiwge majbursiz. Qostirnaqti qanday tartipte isletiwin’iz muxin rol oynamaydi, daslep ekilik qostirnaq, son’ birlik qostirnaq ham basqasha. Yagniy siz to’mendegishe jaziwiniz munkin: OnClick=’alert (“Y0”)’.
Jana hadiyseler
Java Scripte 1.2 tomendegi hadiyselerdi qayta islewdi qollap quwatlaydi:
Abort Dblclick Keydown Mousedown Mouseup Select
Blur DragDrob KeyPress Mousemove Move Submit
Click Error Keyup Mouseout Reset Unload
Change Fox Load Mouseover Resize
Tablitsiyani u’yreniw dawaminda ko’riwimiz munkin bul jana hadiyselerdin bir neshewi royapqa shig’arilg’an. Biz bul bo’limde olardin’ bir neshewin korip shig’amiz. Daslep resize hadiysesin koreyik. Usi hadiyse jardeminde tesikshe o’lshemi oqiwshi tarepinen o’zgertilgenin aniqlawiniz munkin. Tomendegi script soni qanday orinlawdi ko’rsetedi:
<html>
<head>
<script language = “ JavaScript ” >
window.onresize = message;
function message ( ) {
alert (“tesikshe o’lshemi o’zgertiledi”);
}
</script>
</head>
< body>
Iltimas bul tesikshe o’lshemin o’zgertin’
</body>
</html>
window.onresize = message Qatarda biz sol hadiyse protsedurasin beremiz. Aniq qilip aytqanda paydalaniwshi tesik o’lshemin o’zgertirgennen darriw usi message ( ) funktsiyasi shaqiriladi. Itimal siz hadiyselerdi qayta islewshi programmalardi bunday tarizde beriw menen tabiwdi bilmeseniz kerek. Biraq bul jerde hesh qanday janaliq joq. Maselen, eger sizde button obekti bar bolsa, bul hadiyseni qayta islew protsedurasi to’mendegi tarizde aniqlaw munkin.
<form name = “my form” >
<input type = “button” name = “my button”onclick = “alert (‘tesik o’lshemi o’zgertiledi’ )”>
</form>
Biraq siz soni ja’ne bir basqa ko’riniste beriwiniz munkin:
<form name = “my form” >
<input type = “button” name = “my button”>
</form>
-----
<script language = “JavaScript”>
document.myform.mybutton.onclick = message;
function pressage ( ) {
alert+ (‘tesikshe o’lshemi o’zgertildi!’);
}
</script>
Oylaw munkin 2 shi variant biraz quramali. Lekin ne ushin biz aynan onnan 1 shi script de paydalandiq ? Sebebi sonda biz window obektin birar bir aniq teg jardeminde aniqlay almaymiz han sonin ushin biz 2 shi variantin qollawimizg’a tuwri keledi. 2 i orinli esletpe: 1 – den window.onResize dep jazbawiniz kerek balkim barlig’in u’lken haripler menen jaziw kerek. Eger siz window.onResize = message ( ) dep jazsaniz brauzer message( ) ni funktsiya shig’ariwshi dep qabil qiladi. Lekin bizdin halatda biz funktsiyani tuwridan – tuwri shig’ariliwin qaleymiz, tek qana hadiyselerdi qayta islewin aniqlap qoyamiz.
Event obekt.
Java Scrip1.2 tiliга jana event obekti qosilg’an. Ol o’zinde birоr hadiyseni jazip bariwshi qasiyetke iye. Har waqit bir hadiyse ju’z bergende event obekti mas qayta islewshi programmag’a jiberiledi.
Nawbettegi misalda ekrang’a birar bir ko’rinis shig’ariladi. Siz onin’ qay jerge tishqansha korsetkishin menen turiwiniz munkin. Natiyjede ekranda tishqansha tiyisli waqitta turg’an nusqasinin’ kordinatalari korsetilgen xabar shig’adi.
<layer>
<a href = “ # ” onclick = “alert(‘x:’ +event.x+’y:’+event y); return false;”>
<img src = davinci.jpg “width = 209 height = 264 border = 0”>
</a>
</layer>
korip turg’anin’izday Java Script tin’ alding’I versiyalarinda orinlag’animizday <a> teg te onclick hadiyseni qayta islewshi programmani jaylastirdiq. Bul jerde jana bolip event.x ham event.y lar menen jaratilg’an xabar tesikshesi esaplanadi. Tap usi sonin o’zi bizge tishqansha koordinatalardi aniqlap beriwshi bizge kerek bolg’an event obektinde. Bunnan basqa men barliq buyriqlardi <layer> tagine jaylastiramiz . Sol sebepli biz tiyisli qabatqa salistirmali yagniy bizdin halatqa suwretinin’ o’zine salistirmali koordinatalar haqqindagi xabardi qabil qilamiz. Keri jag’dayda biz brauzer tesikshesine salistirmali koordinatalar alg’an bolar edik. (return false instruktsiyasi bul jerde brauzer tiyisli murajatti uzaqraq qayta islew ushin faydalanilg’an).
Event obekti tomendegi qasiyetlarга iye:
Data – DragDrop hadiysesi ju’z bergende toqtatilg’an obektlerdin’ URL adressler massivi.
Layer x qabatina salistirmali korsetkishi gorizontal halati (noqatlarda) resize hadiysesi menen birgelikde bul qasiyet brauzer tesikshesi ken’liginin’ bildiredi.
Layer x qabatina salistirmali korsetkishi gorizontal halati (noqatlarda) resize hadiysesi menen birgelikde bul qasiyet brauzer tesikshesi ken’liginin’ bildiredi.
Modifiers Моdifikator giltin beriwshi qatar – alt_Mask, control_mask, meta_mask yaki saift_mask .
Page x Brauzer tesikshesine salistirmali korsetkishinin’ gorizontal jag’dayi ( noqatlarda )
Page y Brauzer tesiksheсига salistirmali korsetkishinin’ vertical jag’dayi (noqatlarda)
Screen x Ekrang’a salistirmali korsetkishinin’ gorizontal jag’dayi. (noqatlarda)
Screen у Ekrang’a salistirmali korsetkishinin’ vertikal jag’dayi. (noqatlarda)
Target Daslep hadiyse jiberilgen obektin namaeon qiliwshi qatar.
Type Hadiyse tiliни ko’rsetiwshi qatar.
Which Tishqansha yaki tuymeniнг ASCII manisи.
Х layer x sinonim
У layer у sinonim