
Касаткина Е.Г. - Латинский язык для юристов
.pdfзона zona, ae f; regio, onis f зря in vanum; in cassum зуб dens, dentis m
зять gener, eri m
И
и et (и тому подобное, и так далее et cetera (etc.))
иго jugum, i n игра ludus, i m
играть ludo, si, sum, e˘re идеал effigia, ae f; effigies, ei f идея idea, ae f; notio, onis f
идти eo, ii, itum, ire; vado, di, sum, e˘re
из e(x); de; a (ab, abs)
избиение verberantia, ae f; verberatio, onis f; internecio, onis f
известно constat; notum est извинение venia, ae f; excusatio,
onis f; causatio, onis f; ignoscentia, ae f
из1за ob; propter
измена proditio, onis f (государ ственная измена alta proditio; супружеская измена furatrina conjugalis)
изобилие copia, ae f из под desub; ex; ab; subter
изучать cognosco, gnovi, gnotum, e˘re; studeo, ui, e˘re
или seu; sive; aut; vel
иметь habeo, ui, itum, e¯re (uni cam filiam; magnam pecuni am); possideo, sedi, sessum, ere; teneo, ui, tentum, ere; obtino, ui, tentum, ere
имущество bona, orum, npl; peculium, ii n (конфискован ное имущество bona confisca ta; движимое имущество bona
mobilia; res mobiles; недвижи мое имущество bona immo bilia; res immobiles; владение имуществом bonorum posses sio; унаследовать фамильное имущество familiam hercis cere)
имя nomen, inis n
иначе aliter; alio modo; alia иногда interdum; nonnunquam интерес causa, ae f; jucunditas,
atis f
интересный curiosus, a, um
иск actio, onis f (личный иск personalis actio, actio in perso nam; вещный иск actio in rem)
исключение exceptio, onis f; amo tio, onis f (из сословия)
искусство ars, artis f
исполнить, исполнять compleo, evi, etum, e¯re (исполнять обя занность fungi officio)
использование usus, us m; admi nistratio, onis f
использовать adhibeo, ui, itum, e¯re; utor, usus sum, uti
испытание examen, inis n исследовать examino, avi, atum,
are; exploro, avi, atum, are; specto, avi, atum are
истец actor, oris m истина veritas, atis f
исток, источник fons, ntis m
истолковать interpretor, atus sum, ari (истолковывать дан ные notitias interpretari)
исчезать evanesco, ui, , e˘re итак ergo; igitur; itaque
итог summa, ae f (общий итог summa summarum)
июль Julius, ii m июнь Junius, ii m
240
мораль mores, um море mare, is n моряк nauta, ae m
мочь possum, tui, ; liceo, ui, licitum, e¯re
мошенник stellio, onis m мошенничество fraudatio, onis f мудрый sapiens, ntis
муж maritus, i m
мужественно fortiter мужчина vir, i m
мука, мучение cruciamentum, i n; crux, cis f
мы nos
мыслить cogito, avi, atum, are; puto, avi, atum, are; intellego, legi, lectum, e˘re
мысль sententia, ae f; sensus, us m мятеж commotion, onis f; seditio,
onis f
Н
на in; super наверно certe; certo
навстречу obviam
навык usus, us m; consuetude, inis f
награда praemium, ii n над supra; circa; super надежда spes, ei f
надеяться spero, avi, atum, are надо opus est; necesse est; oportet наём conductio, onis f (отдавать в
наём loco, avi, atum, are; colloco, avi, atum, are; брать в наем conduco, xi, ctum, e˘re
назад retrorsum; retro; rursus; in tergum
назначать creo, avi, atum, are; noto, avi, atum, are
называть appello, avi, atum, are; nomino, avi, atum, are
найти invenio, veni, ventum, ire
наказание poena, ae f
наказ(ыв)ать castigo, avi, atum, are; multo, avi, atum, are; punio, ivi, itum, ire
наконец deinde; denique
налог vectigal, is n; tributum, i n; indictio, onis f
намереваться cogito, avi, atum, are; in animo habeo, ui, itum, e¯re
намерение consilium, ii n; inten tio, onis f (с благими намере ниями bono studio)
намного multo
нанимать conduco, xi, ctum, e˘re написать (con)scribo, psi, ptum,
e˘re; inscribe˘re
направо dextrorsum; dextrorsus; ad dextram; dextra
народ gens, ntis f; natio, onis f народный popularis, e; publicus,
a, um
нарушение violatio, onis f; tur bor, oris m; perturbatio, onis f
насилие vis, is f; violentia, ae f наследие reliquiae, arum fpl; he
redium, ii n; patrimonium, ii n наследник heres, edis m; succes
sor, oris m
наследование hereditatio, onis f (вступать в права наследова ния usurpare hereditatem; succedere)
наследовать succedo, cessi, ces sum, e˘re
наследство hereditas, atis f; pa trimonium, ii n
настоящее praesens, ntis n; prae sentia, ae f
настоящий verus, a, um настроение affectio, onis f
243
лежать cubo, bui, bitum, are; jaceo, cui, citum, e¯re
лекарство medicamentum, i n ленивый ignavus, a, um; piger,
gra, um лес silva, ae f
лето aestas, atis f
лечить curo, avi, atum are лживый falsus, a, um
либо vel
лицо persona, ae f; caput, itis n (юридическое лицо collegium, iin)
личный proprius, a, um; ipsius; personalis, e; privates, a, um лишать abalieno, avi, atum, are;
abdico, avi, atum, are (лишать кого л. дожности, места ab officio aliquem tollere / amovere)
лишь modo; solum
ловить capio, cepi, captum, e˘re; capto, avi, atum, are
ложь commentum, i n; fraus, fraudis f; falsum, i n
лошадь equus, i m; caballus, i m (рабочая)
луч radius, ii m лучше melius; potius
лучший melior, ius; optimus, a, um; potior, ius; potissimus, a, um
льгота beneficium, ii n; venia, ae f любовь amor, oris m; venus, (e)ris f любой qualiscumque; quilibet;
quivis
люди homines; gens
М
мало parum; paulum
малый parvus, a, um; minor, us мальчик puer, pueri m
март Martius, ii m мать mater, tris f медленно tarde; lente
между inter
международный internationalis, e менее, меньше minus; parcius менять muto, avi, atum, are меняться vertor, rsus sum, verti;
mutuor, atus sum, ari
мера mensura, ae f; modus, i m (сверх меры super debitum; сверх всякой меры per super gressum)
мёртвый mortuus, a, um (мерт вый капитал pecunia, ae f otiose)
место locus, i m
месть ultio, onis f; vindicta, ae f месяц mensis, is m
метод methodus, i f; via, ae f мечта somnium, ii n; opinio, onis f миллион millio, onis m
минус signum, i n negativum
мир mundus, i m; orbis, is m; universus; cosmos, i m; univer sum, i n
мир pax, pacis f младший minor natu
мнение opinion, onis f; setentia, ae f
многий multus, a, um; plures; plurimi
много multum; nimio
множество multitude, inis f; nu merus, i m; copia, ae f
можно licet; potest мой meus, a, um молва fama, ae f
молодой juvenis, e; parvus, a, um молчание silentium, ii n; tacitur
nitas, atis f
молчать taceo, ui, itum, e¯re
242
О
о de
обвинение criminatio, onis f; accusatio, onis f
обвинитель accusator, oris m обвинительный accusatorius, a,
um (обвинительный акт libelli accusatorii)
обвинить, обвинять accuso, avi, atum, are; culpo, avi, atum, are (обвинять в уголовном пре ступлении accusare capitis; об винять в убийстве accusare inter sicarios)
обвиняемый reus, a, um; peri clitans, ntis
обеспечение cautio, onis f обещание pollicitatio, onis f;
promissum, i n
обещать polliceor, icitus sum, eri; promitto, misi, missum, ere;˘ ostendo, ndi, ntum, ere
обида contumelia, ae f; injuria, ae f обилие copia, ae f
обладать polleo, ui, , e¯re; habeo, ui, itum, e¯re
обманывать fallo, fefelli, falsum, e˘re; illudo, lusi, lusum, e˘re
обмен mutatio, onis f; permu tatio, onis f
обменивать muto, avi, atum, are; permuto, avi atum, are; com muto, avi, atum, are
обрабатывать colo, ui, cultum, e˘re; elaboro, avi, atum, are; tracto, avi, atum, are
образ modus, i m; forma (hu mana); facies, ei f (каким обра зом quo modo)
образец species, ei f; exemplum, i n; exemplar, is n
обращение appellatio, onis f; conversatio, onis f (обращение
за советом consultatio, onis f; обращение с речью к кому л. allocutio, onis f)
обслуживать servio, ivi, itum, ire обстоятельство res, ei f; titulus, i m (обстоятельства таковы res
hoc statu est)
общение usus, us m; communitas, atis f
общество societas, atis f; col legium, ii n; consortium, ii n; civitas, atis f
общий communis, e; generalis, e; totus, a, um
объявить edico, xi, ctum, e˘re; appello, avi, atum, are; nuntio, avi, atum, are; declo, avi, atum, are
объяснение explanatio, onis f; explicatio, onis f; interpre tatio, onis f
объяснить explano, avi, atum, are; explico, avi, atum, are
обыкновенный, обычный ordi narius, a, um
обыск pervestigatio, onis f; per scrutatio, onis f
обыскивать ruspo, avi, atum, are; pervestigo, avi, atum, are
обычай mos, moris, m (обычай вместо закона mos pro lege)
обязанность munus, eris n; of ficium, ii n
обязательство obligatio, onis f; receptum, i n
огонь ignis, is m
ограбить expilo, avi, atum, are; spolio, avi, atum, are
ограбление expilatio, onis f; spo liatio, onis f
один unus, a, um
одиннадцать undecim
245
наука scientia, ae f; doctrina, ae f; disciplina, ae f
находить invenio, veni, ventum, ire; reperio, peri, partum, ire находиться sum, fui, esse; con
sisto, stiti, e˘re
начало initiu, ii n; principium, ii n начать incipio, cepi, ceptum, e˘re наш noster, tra, um
не non; haud; ni; ne; haudqua quam
небо caelum, i n
невеста sponsa, ae f; destinata, ae f невестка nurus, us f невиновность innocentia, ae f невиновный innocens, ntis; in
nocuous, a, um
недалеко haud (non) procul (a); non longe; prope
неделя hebdomas, adis f; septi mana, ae f
недоверие diffidentia, ae f; sus picio, onis f
недостаток defectus, us m; vitium незаконный illegitimus, a, um;
injustus, a, um
незнание inscientia, ae f; igno rantia, ae f
неизвестный incognitus, a, um; ignotus, a, um
некий aliqui
некогда olim; quondam; aliquando некоторый aliqui; certus, a, um некто quidam; aliquis
нельзя non posse; non licet ненавидеть odi, , odisse ненависть odium, ii, n необходимость necessitas, atis, f;
necessitudo, inis, f; opus, eris n
необходимый necessaries, a, um; inevitabilis, e
неподкупный incorruptus, a, um
неправильно perperam
несколько aliquantum; aliquot (несколько раз aliquoties)
несправедливость injuria, ae f; injustitia, ae f
несправедливый improbus, a, um; injustus, a, um
нести, носить fero, tuli, latum, ferre; subio, ivi, itum, ire
нет non; immo;
неудача male gesta res, rei, f; incommodum, i n
нечаянно 1. (неожиданно) ab rupte; subito; 2. (ненарочно) imprudenter
ни nec; neque; neve; neu
ниже 1. (сравн. степ. к низкий) humilior, ius
низкий humilis, e
никакой nullus, a, um; nemo, inis m
никогда nunquam
никто nemo, inis m; nullus, a, um ничей neminis; nullius;
ничто, ничего nihil, nil
но at; sed
новобрачная nympha, ae f
новость novitas, atis f новый novus, a, um
нога pes, pedis, m; crus, cruris, n норма norma, ae f; mensura, ae f;
regula, ae f ночь nox, ctis f
ноябрь November, bris m нрав mos, moris m
нравиться placeo, ui, itum, ere; (очень) perplace¯re (alicui)
нуждаться egeo, ui, , e˘re
нужно decet; necesse est; opus est; usus est; oportet
нужный necessarius, a, um
244
ivi, itum, ire; defendo, ndi, nsum, e˘re
очень maxime; nimis ошибаться erro, avi, atum, are
ошибка erratum, i n; error, oris m
П
падать cado, cecidi, casum, e˘re падчерица privigna, ae f палач carnifex, icis m память memoria, ae f
пари pignus, oris n пасынок privignus, i m
пеня opprobrium, ii n; convicium, ii n; poena, ae f
первый primus, a, um
перед ante; prae; ob; palam; supra; ante
переда(ва)ть trado, didi, ditum, ere˘
переносить, перенести transfero, tuli, latum, transferre
петь canto, avi, atum, are писать scribo, psi, ptum, e˘re письмо epistola, ae f
пить bibo, bibi, , e˘re
плавать naro, avi, atum, are; nato, avi, atum, are
плакать fle¯o, evi, etum, e¯re
план ichnographia, ae f; mappa, ae f; propositum, i n
племя gens, ntis f племянник nepos, otis m
плохо male
плохой malus, a, um по ad; per; secundum победа victoria, ae f
победитель victor, oris m
побеждать, победить vinco, vici, victum, e˘re; triumpho, avi, atum, are
повинность munus, eris n; servi tus, utis f
повод ansa, ae f; causa, ae f
под sub
подкуп corruptela, ae f; corrup tio, onis f
подлог fraus, fraudis f; falsum, i n подлость nequitia, ae f
поднимать, поднять levo, avi, atum, are
подозрение suspicio, onis f подпись subscriptio, onis f; titu
lus, i m
подруга amica, ae f; puella, ae f; socia, ae f
подсудимый reus, i m
подтверждение confirmatio, onis f; testimonium, ii n; fides, ei f подчинять subordino, avi, atum, are; submitto, misi, missum, ere˘ подчиняться obtempero, avi,
atum, are
познавать cognosco, novi, nitum, ere
пока adhuc; nondum; donec; dum показание testimonium, ii n; indicium, ii n (показание про тив кого л. testimonium in ali quem; давать показания tes
timonium dicere, dare) показ(ыв)ать (de)monstro, avi,
atum, are; indio, avi, atum, are покупатель emptor, oris m покупать ememi, emptum, e˘re полагать aestimo, avi, atum, are;
censeo, ui, censum, e¯re
поле area, ae f; ager; agri m; campus, i m
полезный utilis, e
полный completus, a, um; plenus, a, um
получить capio, cepi, captum, e˘re польза utilitas, atis f; commo
dum, i n; usus, us m
247
однажды semel; olim
однако tamen; quamquam; sed ожидание exspectatio, onis f;
spes, ei f
означать significo, avi, atum, are; denoto, avi, atum, are
оказываться appareo, ui, itum, ere˘ окно fenestra, ae f; lumen, inis n около ad; apud; circa; juxta;
prope; non procul
он, она, оно hic, haec, hoc; is, ea, id; ille, illa, illud
опасность periculum, i n опасный periculosus, a, um описание descriptio, onis f опись descriptio, onis f
оплатить, оплачивать solveo, uui, tentum, e¯re
оправдание excusatio, onis f; ab solutio, onis f
оправдать, оправдывать excuso, avi, atum, are; absolvo, lvi, lutum, ere˘
опыт experientia, ae f оратор orator, oris m
организация constitutio, onis f; institutum, i n
орёл aquila, ae f оружие arma, orum
освобождать libero, avi, atum, are; absolvo, lvi, lutum, e˘re
осень autumnus, a, um оскорбление contumelia, ae f (ос
корбление словом injuria ver balis; оскорбление делом in juria realis)
основа basis, is f; fundamentum, i n основать condo, didi, ditum, e˘re основной principalis, e особенность character, eris m;
proprietas, atis f
оставаться maneo, nsi, nsum, e¯re остров insula, ae f
острый acer, cris, cre
осудить, осуждать condemno, avi, atum, are
осуждение condemnatio, onis f осуждённый condemnatus, a, um от a (ab, abs); de; e; ob; per
ответ responsum, i n
ответственность periculum, i n ответчик reus, i m
отвечать, ответить respondeo, ndi, nsum, e¯re
отда(ва)ть reddo, didi, ditum, e˘re отдых requies (animi, corporis);
otium, ii n
отдыхать, отдохнуть quiesco, evi, etum, e˘re
отец pater, tris m; parens, ntis m; papa, ae m
отказ detrectatio, onis f; repulse, ae f
отказ(ыв)ать nego, avi, atum, are отказ(ыв)аться abdico, avi, atum,
are
откуда unde; ex quo loco отличие differentia, ae f отношение relatio, onis f отрицать (de)nego, avi, atum, are отсутствие absentia, ae f
отсутствовать absum, afui, abesse отчаиваться despero, avi, atum,
are
отчего cur; quamobrem; quare; qui (modo)
отчёт relatio, onis f отчим vitricus, i m
охрана protectio, onis f; custodia, ae f
охранник custos, odis m охранять tego, xi, ctum, e˘re;
servo, avi, atum, are; custodio,
246
превращать, превратить muto, avi, atum, are; trasformo, avi, atum, are
предавать trado, didi, ditum, ere предлагать fero, obtuli, oblatum,
offerre
предмет res, ei f; argumentum, i n; thema, atis n
преднамеренно destinato; ex destinato; consulto
преднамеренный volens, ntis; spontivus, a, um
предок ancestor, oris m; proge nitor, oris m; majores, um предписание praescriptum, i n;
praescriptio, onis f предпочитать antepono, posui,
positum, e˘re; praepono, posui, positum, e˘re
представитель actor, oris m; repraesens, ntis m; repraesen tans, ntis m; auctor, oris m
предупреждать praedico, xi, ctum, ere;˘ praecaveo, cavi, cautum, ere˘
предъявитель redditor, oris m предъявить praepono, posui, po
situm, e˘re
преемник successor, oris m; he res, edis m
преимущество praestantia, ae f; privilegium, ii n
прекращать cesso, avi, atum, are преобладать praevaleo, ui, , e¯re препятствие impedimentum, i n;
obstaculum, i n преследование persecutio, oni, f;
insectatio, onis f преступление scelus, eris n;
delictum, i n; crimen, inis n; maleficium, ii n; malum, i n
преступник scelestus, i m; noxi us, ii, m; nefarius, ii m
преступность criminalitas, atis f преступный scelestus, a, um;
sceleratus, a, um; criminalis, e претор praetor, onis m
при sub; apud; ad
прибывать venio, veni, ventum, ire; adeo, ii, itum, ire
приветствовать saluto, avi, atum, are
приводить fero, tuli, latum, af ferre
привычка consuetudo, inis f приговор sententia, ae f приговорить damno, avi, atum,
are; condemno, avi, atum, are признак character, eris m; nota,
ae f; signum, i n
приказ jussum, i n; mandatum, i n; imperatum, i n; praedictum, i n; edictum, i n
приказать impero, avi, atum, are; mando, avi, atum, are
пример exemplum, i n; exemplar, is n
приходить venio, veni, ventum, ire
причина causa, ae f причинный causalis, e приятный gratus, a, um
про de
проблема problema, atis n; quaestio, onis f; deliberatio, onis f
продать, продавать vendo, didi, ditum, e˘re
проживать (прожить) habito, avi, atum, are; vivo, xi, ctum, ere произведение opus, eris n; opera,
ae f; scriptum, i n
прокурор actor, oris m publicus промедление cunctatio, onis f;
mora, ae f
249
пользование usus, us m помогать, помочь juvo, juvi,
jutum, are; expedio, ivi, itum, ire; bene facio, feci, factum, e˘re по1моему credo; mea (quidem)
sentential
помощник, помощница adjutor, oris m; adjutrix, icis f; minister, tri m
помощь auxilium, ii n (при помо щи ope)
понедельник dies, ei m/f Lunae; feria, ae f secunda
понимать intellego, legi, lectum, e˘re
понятие notio, onis f; notitia, ae f поручать mitto, misi, missum, e˘re; manado, avi, atum, are;
commendo, avi, atum, are поручение mandatum, i n поручитель intercessor, oris m поручительство intercessio, onis
f; satisdatio, onis f; sponsio, onis f
порядок ordo, inis f; institutum, i n; structura, ae f
после post; posterius; sub; ultra; infra; proxime; secundum
последний postremus, a, um посредник arbiter, tri m; leno,
onis m
постоянный constans, ntis
поступок actum, i n
потом dein(de)
похожий similis, e; propinquus, a, um
почему cur; quamobrem; quod; quid
почти fere; paene; quasi
пощада venia, ae f; clementia, ae f; indulgentia, ae f
поэтому idcirco; quo
появляться appareo, ui, itum, e¯re; compareo, ui, itum, e¯re правда veritas, atis f; verum, i n
правило lex, legis f; regula, ae f правильно vere (dicere); recte;
probe; verum est
правильный rectus, a, um; regu laris, e; planus, a, um; justus, a, um; verus, a, um
право jus, juris n; potestas, atis f непреложное (неотъемлемое)
право jus certum
права суверенитета jura summi imperii
права личности jura personarum торговое право lex mercatoria избирательное право jus suffra
gii; suffragium ii n (novorum civium)
права гражданства без избира тельного права civitas sine suffragio
право выбора arbitrium, ii n право голоса suffragium, ii n право гостеприимства hospitium,
ii n
право иска petitio, onis f
право на вступление в брак conubium, ii n
право пользования водой haus tus, us m
право прохода iter, itineris n право собственности mancipium,
ii n; proprietas, atis f правовед juris peritus, i m правоведение juris scientia, ae f;
juris prudentia, ae f
правонарушение injuria, ae f правонарушитель legirupa, ae m/f
правосудие justitia, ae f
правый dexter, tra, um; rectus, a, um
248
род genus, eris n родина patria, ae f
родители parentes; genitores рождать genero, avi, atum, are;
gigno, genui, genitum, e˘re; creo, avi, atum, are
рождаться nascir, natus sum, nasci; gignior, genitus sum, gigni
рот os, oris n рука manus, us f
русский Rossicus, a, um; Rus sicus, a, um
рядом ad; apud; circa; juxta; prope; propter; non procul
С
с, со cum
садиться sid, sidi/sedi, sessum, e˘re
сам ipse, ipsa, ipsum
санкция (отрицательная) repro batio, onis f; (положитель ная) probatio, onis f; sanctio, onis f; poena, ae f
свадьба nuptiae, arum fpl; taeda, ae f
сведения notitiae, arum fpl; sci entia, ae f
свекор socer, eri m свекровь socrus, us f
свет lux, cis f; lumen, inis n свет orbis, is m; mundus, i m свидание congressus, us m свидетель testis, is m свидетельство testimonium, ii n свобода libertas, atis f
свободный liber, era, um; libe ralis, e
свой meus, a, um, tuus, suus, nos ter, vester; ipsius
свойство proprietas, atis f; cha racter, eris,m
сегодня hodie
семнадцать septendecim; decem septem
семь septem семьдесят septuaginta семьсот septingenti
семья familia, ae f; domus, i f сентябрь September, bris m сестра soror, oris f
сигнал signum, i n; lituus, i m сидеть assideo, sedi, sessum, e˘re сила vis, is f
сильный validus, a, um; fortis, e сирота orbus, i m; orba, ae f скрывать abdo, didi, ditum, e˘re слабый debilis, e; imbecillus, a, um слава gloria, ae f; fama, ae f следователь quaesitor, oris m;
investigator, oris m следовательно ergo; igitur; ita
que
следствие cognitio, onis f; conse quentia, ae f (последствие, ре зультат)
следует oportet; decet словесный verbalis, e слово verbum, i n слуга minister, tri m
служить servio, ivi, itum, ire случай casus, us m
слушать, слышать audio, ivi, itum, ire
смерть mors, mortis f смеяться rideo, risi, risum, e¯re
смотреть specto, avi, atum, are; video, vidi, visum, e˘re
смысл sensus, us m; sententia, ae f собирать colligo, xi, ctum, e˘re собственный proprius, a, um; su
us, a, um
251