Методическое пособие 296
.pdf
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
5 |
2x |
3 |
4x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
4x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
4 |
2x |
3 |
2x |
2 |
|
x |
2 |
|
x |
2 |
2x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Интегрируем полученное равенство: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
5 |
2x |
3 |
|
4x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
4x |
2 |
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
2x |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
4 |
2x |
3 |
2x |
2 |
|
|
x |
2 |
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4x 2 |
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
x 1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Обозначим |
x 1 t |
, тогда |
x t 1 |
, |
dx dt |
. Таким образом, |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4x 2 |
|
|
dx |
|
4t 4 2 |
dt |
|
4 |
|
|
t dt |
|
2 |
|
|
dt |
|
|
4 |
|
1 |
ln |
|
t2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
t |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
1 |
|
|
|
t |
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2arctg t C 2 ln |
|
|
|
|
2x |
2 |
|
2arctg |
|
x 1 |
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Окончательно получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
x |
5 |
2x |
3 |
4x 4 |
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
dx |
2x |
2ln |
x2 2x 2 |
2arctg |
|
x |
|
|
C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4 |
|
|
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
2x |
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Отметим, что интеграл от любой рациональной функции может быть выражен через элементарные функции.
Задачи для самостоятельного решения
|
|
x |
2 |
4x 4 |
|
|||||
1. |
x x |
2 |
4 |
|
dx |
|||||
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
||||||
4. |
|
|
2 |
x 7 |
|
|
dx |
|||
x |
|
4x |
5 |
|
||||||
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
||||||
7. |
|
|
2 |
|
x 4 |
|
|
dx |
||
x |
|
2x |
|
|
||||||
|
|
|
10 |
|||||||
10. |
x |
|
|
3 |
|
dx |
||||
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
x2 3 |
|
|
2. |
|
|
|
|
4x 3 |
|
dx |
|
|
||||||
|
x |
2 |
x 3 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
5. |
|
|
|
|
2 |
x 6 |
|
dx |
|
||||||
|
|
|
2x |
|
|||||||||||
|
|
|
x |
|
10 |
|
|
|
|||||||
8. |
|
|
|
|
|
|
xdx |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
(x |
|
1) |
2 |
(x |
2) |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
2x 4 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11. |
|
|
|
|
|
|
x2 4 |
|
dx |
||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
3. |
|
x2 x 2 |
dx |
|
||||||||
|
|
|
|
x 1 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
6. |
|
|
2 |
|
|
x 2 |
|
|
dx |
|
||
x |
|
|
6x 13 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
x |
2 |
6x 6 |
|
|
|||
9. |
x |
2 |
3x x |
2 |
dx |
|||||||
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
6x 3 |
|
dx |
|
|||
12. |
|
|
||||||||||
x(x2 1) |
|
19
13. |
|
16. |
|
|
|
19. |
|
|
|
|
x |
3 |
dx |
|
|
|
||
(x |
2 |
1)(x 1) |
||
|
x8x 1
x 4 x2 1 dx
x2 8x 8
x2 2x x 4 dx2
14. |
|
|
|
17. |
|
|
|
20. |
|
|
|
|
|
|
|
x 3 |
|
dx |
||||
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x 1 |
3 |
|
|
|||||||
|
|
|
|
(3x 7)dx |
|
|
|||||
x |
3 |
|
4x |
2 |
4x 16 |
||||||
|
|
|
|||||||||
|
|
x |
2 |
8x 4 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
4x |
|
|
|
dx |
|||||
|
|
||||||||||
|
|
|
x 1 |
|
15. |
|
|
|
||
|
|
|
18. |
|
|
21. |
|
|
|
|
|
x |
2 |
4x 2 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
x |
2 |
x |
x 2 |
dx |
||||||
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|||
x |
3 |
x |
2 |
4 x 4 |
||||||
|
|
|||||||||
|
|
|
|
3 2x |
|
dx |
||||
|
x |
2 |
|
x2 |
|
|||||
|
||||||||||
|
|
|
3 |
|
7. ИНТЕГРИРОВАНИЕ ТРИГОНОМЕТРИЧЕСКИХ ФУНКЦИЙ
Рассмотрим интегралы от некоторых классов тригонометрических функций. Функцию с переменными sin x и cos x , над которыми выполняются рациональные действия (сложения, вычитания, умножения и деления), обозначают R sin x, cos x .
Вычисление интегралов вида
R sin x, cos x dx
сводится к
вычислению интегралов от рациональной функции с помощью
подстановки |
t tg |
x |
, которая называется |
|
2 |
||||
|
|
|
нометрической подстановкой. Выразим
tg |
x |
, а следовательно, и через t: |
|
2 |
|||
|
|
универсальной триго-
sin x и cos x через
|
2sin |
x |
cos |
x |
|
|
|
2sin |
x |
|
cos |
x |
|
|
|
2tg |
x |
|
|
|
|
||||||||
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||
sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
cos |
2 |
|
1+tg |
2 |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
cos2 |
x |
sin |
2 x |
|
|
cos2 |
x |
|
sin2 |
x |
|
1 tg2 |
|
x |
||||||||||||||
cos x |
2 |
|
2 |
|
2 |
|
2 |
|
|
2 |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
sin |
2 x |
cos |
2 |
|
1+tg |
2 |
x |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t 1 t2
1
1
,
t2 . t2
20
|
x |
2arctg t , dx |
2dt |
. |
|||||||
|
1 |
t |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
Поэтому |
2t |
|
1 t |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||
R sin x, cos x dx R |
1 t |
2 ; |
1 t |
2 |
|
|
1 |
t |
2 dt |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
где |
R1 t – рациональная функция от t. |
|
|
|
|
t dt |
R |
|
1 |
|
,
Часто этот способ оказывается весьма громоздким, зато он всегда приводит к результату.
На практике применяют и другие, более простые подстановки, в зависимости от вида подынтегральной функции. В частности, удобны следующие правила:
1. Если интеграл имеет вид
R sin
x cos
x
dx
, то подста-
новка t sin x ,
dt cos x dx
приводит этот интеграл к виду
|
|
|
|
|
|
R t dt . |
|
|
|
|
|
2. Если интеграл имеет вид |
R cos x sin x dx , то подста- |
||||
|
|||||
новка t cos x , |
dt sin x dx |
приводит этот интеграл к виду |
R
t
dt .
3. Если интеграл имеет вид
R tg
x dx
, то подстановка
t
tg
x
,
x
arctg t
,
dx |
dt |
|
t |
||
1 |
||
|
2 |
приводит этот интеграл к интегра-
лу от рациональной функции |
|
R |
|
4. Если интеграл имеет вид
t
|
|
dt |
. |
1 |
t |
||
|
|
2 |
|
R sin x, cos x dx , но
sin x
и
cos x входят подстановка нально через
только в четных степенях,
t tg x , так как |
sin |
2 |
x |
и |
cos |
|
tg x :
то применяется та же
2 |
x |
выражаются рацио- |
|
21
cos |
2 |
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
1 tg |
2 |
x |
||||
|
|
|
|||||
|
|
|
|
||||
|
|
|
tg |
2 |
|
x |
|
sin |
2 |
x |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|||
|
1 tg |
2 |
x |
||||
|
|
|
|||||
|
|
|
|
||||
|
|
dx |
|
|
dt |
||
|
|
|
t |
||||
|
|
|
1 |
||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1
1t2
t2
1t2
.
,
,
После подстановки мы получим интеграл от рациональной функции.
Пример 1. Найти
dx 3 sin x cos x
. Сделаем универсаль-
ную подстановку |
t tg |
x |
. Тогда |
dx |
2dt |
, |
sin x |
2t |
|
|
2 |
1 t |
2 |
1 t |
2 |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x |
1 |
t |
2 |
. Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
dt |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
3 sin x cos x |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
2t |
2 |
|
1 t |
2 |
|
|
|
t |
|
t 2 |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 |
|
|
1 |
t |
|
1 |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
t |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 2 tg |
x |
|
||||||
|
|
|
|
d t |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
C |
|
arctg |
|
|
|
|
C. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
7 |
7 |
|
|
|
7 2 |
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
||||||
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
3 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2. Найти |
|
2 |
|
dx . Приведем этот интеграл к |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
виду |
R cos x sin x dx |
. Получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
,
sin |
3 |
x |
|
|
sin |
2 |
x sin x |
|
|
|
dx |
|
|
dx |
|||||
2 cos x |
|
2 cos x |
|||||||
|
|
1 cos2 x sin
2 cos x
x dx
.
Сделаем замену t cos x , тогда dt sin x dx . Следовательно,
22
|
1 cos |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
cos x |
sin x dx |
|
|
2 t |
|
t |
|
2 |
|
dt |
t 2 |
|
|
|
|
|
dt |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
2t 3ln t 2 |
C |
|
|
2cos x 3ln cos x 2 C. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
3 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
Пример 3. Найти |
|
|
dx |
. Приведем этот интеграл к |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
sin |
4 |
x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
виду |
R |
sin x cos x dx . Получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
3 |
x |
|
|
|
|
|
cos |
2 |
x cos x |
|
|
|
|
|
|
|
1 sin |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
dx |
|
|
cos x dx . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
4 |
x |
|
|
sin |
4 |
x |
|
|
|
|
sin |
4 |
x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Сделаем замену t sin x |
, тогда |
dt cos x dx . Следовательно, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 sin |
2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x dx |
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
C |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
sin |
4 |
x |
|
|
t |
4 |
|
|
|
|
4 |
|
t |
2 |
3t |
3 |
|
|
t |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
3sin3 x |
sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Пример 4. Найти |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
. Так как sin x |
входит только в |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 sin |
2 |
x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
четной степени, то сделаем замену
t
tg
x
, тогда
x
arctg t
,
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
, sin |
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
. Следовательно, |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
1 t |
2 |
|
1 t |
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
1 sin2 x |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
2t 2 1 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
arctg |
|
|
|
tg x C. |
|
|||||||||||||
|
|
|
arctg |
|
2 t C |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Рассмотрим теперь интегралы вида
12
|
sin |
m |
|
|
d 2
2 t 2
x cos |
n |
|
t
x
1
dx , где
m и n – целые числа. Для нахождения таких интегралов используют следующие приемы:
23
а) подстановка
t
sin
x
, если n – положительное нечетное
число; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
б) подстановка |
t cos x , если m – положительное нечетное |
|||||||||||||||
число; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
в) |
формулы |
понижения |
|
степени |
cos |
2 |
x |
1 cos 2x |
, |
|||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
x |
1 cos 2x |
, sin x cos x |
|
1 |
sin 2x , если m и n – |
неотрица- |
||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
2 |
2 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
тельные четные числа; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
г) подстановка |
t tg x |
, если |
m n – отрицательное чет- |
|||||||||||||
ное число. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Пример 1. Найти |
sin |
4 |
x cos |
5 |
x dx . |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сделаем подстановку
t
sin
x
, тогда
x arcsin t ,
dx |
dt |
||
1 |
t |
||
|
|||
|
|
2 |
,
cos x |
1 sin |
2 |
x |
1 t |
2 |
. Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
x cos5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
dt |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
sin |
|
x dx |
|
|
t4 |
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
4 |
1 t 2 |
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
5 |
|
|
|
t |
7 |
|
|
|
t |
9 |
|
|
|
sin |
5 |
x |
|
2sin |
7 |
x |
|
sin |
9 |
x |
|
||||||||
|
t |
4 |
2t |
6 |
t |
8 |
dt |
|
2 |
|
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
|
C. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
7 |
|
|
|
9 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
Пример 2. Найти |
|
sin |
4 |
|
x dx . Используя формулы пониже- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ния степени, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 cos 2x |
2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
sin4 |
x dx |
|
sin2 x |
|
dx |
|
dx |
|
1 2 cos 2x cos2 2x |
|
dx |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
1 |
|
x |
sin 2x |
|
1 cos 4x |
dx |
|
|
1 |
|
3 |
x sin 2x |
sin 4x |
C. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
4 |
|
2 |
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
Пример |
3. |
Найти |
|
|
dx |
cos 1 |
x sin 3 x dx . |
|
Здесь |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
cos x sin3 x |
|
m n 4 – отрицательное четное число, следовательно, сдела-
24
ем замену
t
tg
x
, тогда
x
arctg t
,
dx |
dt |
|
t |
||
1 |
||
|
2 |
,
sin x |
t |
|
t |
||
1 |
||
|
2 |
,
cos x |
1 |
. Следовательно, |
|
t |
|||
1 |
|
||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
1 |
t |
2 |
|||
|
|
|
3 |
dx |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
cos x sin |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
1 |
ln |
t |
C |
1 |
ctg |
2 |
x ln tg x C. |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
2t |
2 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
6. |
Интегралы |
типа |
sin ax cos bx dx |
||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
sin ax sin bx dx |
вычисляются |
с |
помощью |
|||||||||||||||||
|
dt |
1 |
|
1 |
|
dt |
|
|
3 |
|
|
|||
|
|
|
|
|||
|
t |
|
|
t |
|
, |
|
cos ax cos bx dx , |
|
известных формул
тригонометрии:
sin cos |
|||
cos cos |
|||
sin sin |
|||
Пример. |
|
|
|
sin 5x sin 3x |
1 |
cos |
|
2 |
|||
|
|
1 sin
2
1 cos
2
1 cos
2
2x cos 8x dx
sin , |
||||
cos |
, |
|||
cos . |
||||
sin 2x |
|
sin 8x |
C |
|
4 |
16 |
|||
|
|
.
Задачи для самостоятельного решения
1. |
|
4. |
|
cos3xdx 4 sin3x
dx
4sin x 3cosx 5
sin x
2. 2 sin xdx
sin x
5. 2 sin xdx
|
cosx |
dx |
|
3. |
5 4cos |
||
x |
|||
|
|
cosxdx
6.1 cosx
25
7. |
|
tg |
2 |
3xdx |
|
||||
|
|
10. |
|
sin |
3 |
x cos |
2 |
xdx |
|||||
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. |
|
sin |
2 |
|
x cos |
2 |
xdx |
||||
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
16. |
|
sin 4x cos5xdx |
|||||||||
|
|||||||||||
19. |
|
sin |
2 |
x sin |
5 |
x cos |
|||||
|
|||||||||||
|
|
|
|
8. |
|
sin |
4 |
2x cos 2xdx |
|
||||
|
|
11. |
|
cos |
3 |
2xdx |
|
|
||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|||||
14. |
|
sin |
4 |
xdx |
|
|
||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
||||
17. |
sin |
3 |
xdx |
|
|
|||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
||||
xdx |
|
20. |
|
8 sin |
2 |
x |
||
|
|
|||||||
|
|
|
9. |
|
cos |
4 |
2x sin 2xdx |
|
||||
|
|
12. |
|
sin |
3 |
2xdx |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
||||
15. |
sin x cos 2xdx |
||||||
18. |
|
cos3x sin 5xdx |
|||||
|
|||||||
cos xdx |
21. |
|
cos |
4 |
2xdx |
||
|
|||||||
|
|
8.ИНТЕГРИРОВАНИЕ ИРРАЦИОНАЛЬНЫХ ФУНКЦИЙ
8.1.Дробно-линейная подстановка
|
|
|
m |
|
|
|
|
|
|||
Рассмотрим интеграл |
R x, x |
n |
,..., |
||
|
|||||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
нальная функция от своих аргументов.
|
r |
|
x |
s |
dx , где R – рацио- |
|
|
|
|
|
|
Пусть k – наименьшее
общее кратное знаменателей дробей mn ,..., rs . Сделаем подста-
новку:
x
t k
,
dx k t |
k 1 |
dt |
|
.
Тогда каждая дробная степень x выразится через целую степень t и, следовательно, подынтегральная функция преобразуется в рациональную функцию от t.
Пример 1. Найти |
4 |
|
3 |
x |
dx |
|
|
||||
|
|
|
|
||
|
|
x |
|
1 |
|
общее кратное знаменателей дробей
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
x
и
|
1 |
|
x |
||
|
2 |
|
3 |
|
|
4 |
||
|
||
|
3 |
|
|
4 |
dx . Наименьшее
1
равно 4. Поэтому
делаем подстановку x t 4 |
, тогда dx 4t3dt . Следовательно, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
t5 |
|
|
|
|
|
t2 |
|||||||
|
|
|
x |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
4t |
dt |
4 |
|
|
|
|
|
dt 4 |
t |
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
||||||||
4 x3 1 |
t |
1 |
t |
1 |
|
t |
1 |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
26
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
4t |
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4 |
|
|
t |
|
|
dt |
|
|
|
d |
|
t |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
ln t |
|
1 C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
2 |
3 |
|
|
t |
|
1 |
|
|
|
|
3 |
|
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
x |
4 |
ln x |
4 |
1 C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
Рассмотрим теперь интеграл вида |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
ax b |
n |
|
|
ax |
|
b s |
|
dx . Этот интеграл сводится к ин- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
R |
x, |
|
|
|
|
|
|
,..., |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
cx |
d |
|
|
|
|
cx |
d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тегралу от рациональной функции с помощью подстановки |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax b |
t |
k |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
где |
|
|
k |
|
|
– |
|
наименьшее |
|
|
|
общее |
|
кратное |
|
знаменателей |
дробей |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
m |
,..., |
|
r |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
n |
|
s |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
Пример 2. Найти |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
x 2 |
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 3 |
|
2 2 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Наименьшее общее кратное знаменателей дробей |
2 |
и |
1 |
равно |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
6. Поэтому |
|
делаем |
|
подстановку |
|
|
x 2 t |
6 |
, тогда |
|
|
x t |
6 |
2 |
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5 |
dt , |
t |
6 |
x |
2 |
. Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
dx 6t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6t |
5 |
dt |
|
|
|
|
t |
2 |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
4 |
t |
3 |
6 |
t |
|
1 |
6 |
|
t |
1 |
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
3 |
|
x 2 |
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
3t |
2 |
6t 6ln t 1 C 3 |
3 |
|
x 2 6 |
6 |
x 2 6ln |
6 |
x |
2 1 C. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8.2. Тригонометрические подстановки
Интегралы вида
R x, a2 x2 dx , R x, a2 x2 dx , R x, x2 a2 dx
27
приводятся к интегралам от функций, рационально зависящих от тригонометрических функций, с помощью следующих тригонометрических подстановок: x a sin t для первого интеграла;
x a tg t
грала.
для второго интеграла;
x |
a |
|
sin t |
||
|
для третьего инте-
Пример 1. Найти
4 x2
x2
dx
. Сделаем подстановку
x 2sin t , тогда dx 2 cos t dt , t |
arcsin |
x |
. Следовательно, |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4 x |
2 |
|
|
|
|
4 4sin |
2 |
t |
|
|
|
|
|
4 cos |
2 |
t |
|
|
|
|
|
1 sin |
2 |
t |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
dx |
|
|
2 cos t dt |
|
|
dt |
|
|
dt |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
2 |
|
|
4sin |
2 |
t |
|
|
4sin |
2 |
t |
|
sin |
2 |
t |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
dt ctg t t |
C ctg |
|
arcsin |
x |
|
arcsin |
x |
C |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
t |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
x |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||
|
|
4 x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
1 sin |
t |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
4 x |
|
|
|||||||||||||||
|
arcsin |
C |
|
ctg t |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
2 |
|
|
sin t |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x, |
|
dx |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Интегралы вида |
R |
ax2 bx c |
|
вычисляются сле- |
дующим образом. Выделим под корнем полный квадрат:
|
|
|
|
|
|
b |
2 |
|
|
ax |
2 |
bx c |
|
|
|||||
|
a x |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
2a |
|
|
|
Сделаем подстановку |
x |
b |
t , |
dx dt . |
|||||
2a |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
занного типа приводятся к интегралам
типа, т.е. к интегралам типа |
|
|
|
|
|
||||||||
|
R t, |
a |
2 |
t |
2 |
dt , |
|
R t, |
a |
2 |
t |
2 |
dt , |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
b |
2 |
|
|
|
|
|
c |
|
|
. |
|
4a |
Тогда интегралы ука-
уже рассмотренного
|
R t, |
t |
2 |
a |
2 |
dt . |
|
||||||
|
|
|
Эти интегралы можно вычислить с помощью соответствующих тригонометрических подстановок.
28