Բդոյան Վ., Ջավախքի հայոց ազգագրությունը և ժողովրդական բանարվեստը, Երևան, 2014

­ ­ ­

­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ,­ ­­ ­ ­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­... ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­­

­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­-­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :

, ­ 90-­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­, , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ -­ ­ ­ ­­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ :­

­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ , ­ ­ ­ ­ « ­ ­ ­­» ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ` ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­

5

`­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ (« ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ »),­ ,­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­, ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ (« ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ »):­ ­ ` ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ :­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­:­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ , ,­ ­ ,­ ­ ­-­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ `­ ,­ ­ ­ . ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ,­ , ­ ­­­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , , ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­« ­ »­ 38 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

6

, ­ ­ ­ ­ ­ (« ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ »)­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ` ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­, ­:

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 19- ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ (1888 . ) . ­ ­ ­ ­ « »­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 1910 ­ ­ « ­ ­ ­ ­ »­ ­ ­ ( , 19, 1910, 158-163):

­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­­­ ­ ­ ­ ­ « ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ `­ 1880-­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1898- ­ ­ ­ ­ « ­ ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ . ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ( , 3, 1898, 91-104): ­ ­ ­ , ­ ­­­ ­ ­ . ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1909-1910 ­ ­ ­ . ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­1911- « ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ :­ « ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 1908 ­ ­ ­ 30- ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­-­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­« ­ ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ :­ ,­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­­, ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­

7

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ,­ ,­ ,­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ),­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ),­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ , ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ , ,­ ­ ­ , ,­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­-­ ­ ­ ­ ­­ :­

­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : 1960-­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 14 ­ (« ­ ­ ­ ­ ­ »,­ .-9, 501-543):

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , 1938 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ( ­ )­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1940 ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ,­ ­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­­ , ­ ­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ,­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1941-1944 ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ :­ ­ ,­­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1947- ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ :­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ,­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ­ ),­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

1965- « ­ ­ ­ ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

8

( ` ­ ­ ­ ­ ` ­ ­ )­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ (1980 .) ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ :

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ 21- ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ :­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 1828-1830-­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ `­ ­ ­ :­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ (1930-1970-80-­ ­ ),­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­-­ ­ ­ ­ ­ ­ « ­ »­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 19- ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ :­ ­ 1930-­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ­ ­ ):­ ­ ­ ­ ­ ­

9

­ ­ ­ , ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ , ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­-­ ,­­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ `­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ :­

­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ « ­ ­ ­ ­ »,­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ( ­ ­ ­ ­ ­ ­ « ­ ­ »­ ­ ­ ­ ­ ),­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ 1947- ­ ­ ,­ ­ ­­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ « ­ ­ ­ ­­ »­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ­ ­ 21 ), ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ « ­ »­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ `­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­-­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­-­ ­ ­ :­

­ ­ , ­ ­ ­ ­ ( ­ )­ ­ ` ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : ,­ -­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ( ­ ­ `­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ )­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ , ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­

­ ­ ­ ­ ­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­ ­ ­ ,­ ­ ` ­ ­ ­ ­ ­ , ,­ ­ ­ :­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ,­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ :­ ­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ : ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­­­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­. «...­ ­ ­ ­

10