
- •1. Сеть. Потоки в сети. Теорема Форда — Фалкерсона
- •3. Бинарное отношение. Свойства. Матрица смежности и граф отношения. Отношение эквивалентности. Примеры
- •5. Группа. Абелева группа. Аддитивная группа. Мультипликативная группа. Конечная группа. Таблица Кэли. Циклическая группа. Декартово произведение групп
- •8. Кольцо. Свойства. Коммутативное кольцо. Делители 0. Область целостности. Примеры. Подкольцо. Единица кольца. Поле. Примеры
- •11. Характеристика кольца. Теорема о характеристике кольца без делителей 0. Примеры. Кольцо классов вычетов. Примеры
- •14. Евклидово кольцо. Свойства (8 свойств). Примеры
- •Литература
|
|
Очевидно, что функция Эйлера — мультипликативная. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
≡ 1( . ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
Теорема Эйлера. Для любого модуля |
|
|
и любого числа |
. |
, |
взаимнопростого с |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
числом , имеет место формула Эйлера: |
|
|
|
|
|
|
|
|
249 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. Найти остаток от деления числа |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на |
|
|
|
|
. Заметим, что числа 174 и 13 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
функции Эйлера от делителя: |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
взаимно просты. Сначала вычислим значение174 |
|
|
|
|
|
13 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Тогда |
174 |
|
|
|
= 174 |
|
|
|
|
12 |
= (174 |
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
(13). |
|
|
|
|
|
12 |
|
20 |
|
249 = 12 20 + 9 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
По |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20 |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Затем разделим показатель |
степени 249 на |
|
|
|
|
|
|
|
|
с остатком: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
(13) |
= 13 − 1 = 12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
249 |
|
|
|
|
|
|
249 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 20+9 |
|
|
|
|
|
12 |
20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
(174 |
|
|
|
|
) |
|
|
≡ |
1 |
|
|
|
( . 13) |
|
|
9 |
|
||||||||||||||||||||||||||
174 |
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174, и |
|
≡ 1( . 13) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174 |
≡ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
≡ 174и |
( . 13) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
174 ≡ 5( . 13) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 |
|
|
|
теореме Эйлера |
|
|
|
= 125 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тогда |
|
|
|
|
|
|
9 + 8 ≡ 8( . 13) |
, откуда |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9 |
( . 13) |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
5 |
9 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
125 = 13 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 |
|
≡ |
8 |
|
|
( . 13) |
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
таким |
|
образом |
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
получаем |
|
, |
|
то |
|||||||||||||||||||||||||||||
9 |
3 |
|
|
|
3 |
= 512 = 13 39 + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
≡ 5( . 13) |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
так как |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то с учётом |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( . 13) ≡ |
|
|
|
, получим |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
есть остаток174 |
249 |
|
≡ 174 |
9 |
( . 13) ≡ |
5 |
9 |
( . 13) ≡ 8 |
3 |
5( . 13) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
получаем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Окончательно |
||||||||||||||||||||||
вычетов по модулю |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
сложения и |
|
|
при делении равен 5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| = / |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— главный идеал кольца |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Теорема. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Тогда множество классов |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
образуют коммутативное кольцо с 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с операциями |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
умножения: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
= + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Действительно, |
|
|
все |
|
аксиомы |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 0 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
), |
для |
|
|
любого 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кольца очевидны при таких введённых операциях |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
сложения и умножения. Нулевой элемент — это |
|
|
|
|
( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
), |
единичный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
противоположный 1 |
|
|
|
|
|
1 = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Ранее было |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ − |
|
|
|
|
элемента |
|
|
|
|
|
можно |
образовать |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
элемент — это |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
такой, что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
доказано, |
что сумма и произведение классов вычетов не зависят от |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
= + |
= + |
= + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
выбора представителей классов, поэтому кольцо | |
коммутативно: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кольцо |
— = |
|
|
= |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
). Кольцо |
| |
|
обозначается| |
так: |
|
= /( ): |
2, 3 |
, 4 |
… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Пример. |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(по идеалу |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кольцо классов вычетов по модулю |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. Кольцо |
: 0, 1, 2, 3, 4, : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
/(3): |
|
, |
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0, 1, 2 |
|
|
|
|
|
( . 3), 4 1 |
, 5 |
2, 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
+ 2 |
|
= 3 = 0 |
: 4 + 5 = 9 ≡ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 |
2 |
0 |
|
|
1 |
|
|
2 |
(или |
|
|
) — кольцо классов вычетов по модулю.3. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= 0 |
: 3 5 = 15 ≡ 0 |
( . |
3) |
|
|
0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
2 |
= 2 |
: 4 5 = 20 ≡ 2 |
( . 3) |
|
|
2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 1 |
= 3 |
= 0 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Противоположный |
|
2 |
это |
−2 |
= 1 |
. Действительно, |
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11. Характеристика кольца. Теорема о характеристике кольца без делителей 0. Примеры. Кольцо классов вычетов. Примеры
Характеристика кольца
|
|
, |
этим |
|
|
|
|
1 = |
1 + + 1 |
|
≡ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, для которого |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Характеристика кольца |
|
|
с 1 |
— целое положительное число |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
выполняется |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и никакое другое положительное число, меньшее |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
свойством не обладает. Если такого |
|
|
нет, |
то говорят, |
|
что кольцо имеет |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
характеристику 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 = 0 = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
имеет |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
1. Кольцо |
|
|
|
|
имеет характеристику 0, |
|
так как |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
; |
кольцо |
|
также |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
характеристику 0. |
|
|
|
|
|
0( . ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
классов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 = ≡ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
2. Кольцо |
|
|
|
|
|
, то естьмножествоклассоввычетовпо |
|
|
|
|
|
|
|
,имеетхарактеристику . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Действительно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0, 1, 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 1 = 3 ≡ 0( . 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. В частности, |
|
кольцо |
|
|
|
, |
то есть множество |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
+ + |
|
|
|
вычетов по модулю 3: |
|
|
|
|
, так как |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
то есть |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
(1 + + 1) = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
характеристика |
|
|
|
|
равна 3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
Лемма. |
Если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
то для любого |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
равна |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
характеристика кольца |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Теорема. Характеристика любого кольца без делителей 0 (в частности, поля) либо 0, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
то из определения характеристики |
|
|
|
|
|
|
|
следует, |
|
что |
|
, |
≠ |
0 |
|
|
|
|
= 0 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
либо простое |
число. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
Действительно, если нет делителей 0, то есть нет таких чисел |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, что |
|
|
|
|
|
|
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
имеются делители 0. Теорема доказана. = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
либо |
|
|
= 0 |
|
|
|
|
— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
простое, так как в противном случае |
1 = 0 |
|
и, |
|
следовательно, = 0 |
|
|
|
|
, |
то есть |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Простой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 5 = 10 ≡ 0 ( . 10) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
имеет |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Следствие. |
|
|
|
|
— множество классов вычетов по |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, где |
|
|
— не простое, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
делители 0. Например, |
|
|
|
|
|
имеет делители 0: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
идеал. Необходимое и достаточное условие того, что идеал |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кольца |
|
|
— простой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Простой идеал |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— всегда простой, так как это само кольцо . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Простой идеал |
|
|
|
|
в кольце |
|
|
|
|
— идеал, в котором из |
|
|
|
|
|
|
следует, |
что либо |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, либо |
|
|
|
|
|
|
|
|
либо оба. |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Так, например, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
В кольце целых |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
прост при простом |
|
|
|
|
|
|
|
|
— |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
прост, так как |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 3 |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
Единичный идеал |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
— не простое. 3 |
чисел |
|
|
|
идеал |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, 10 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 = 2 3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
30 |
6 , 30 = 3 10, 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Теорема. |
|
Идеал |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
содержит числа кратные 3. Идеал |
|
|
|
|
|
— не прост, так как |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
не |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Например, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
кольца |
|
|
|
является простым тогда и только тогда, когда кольцо |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
классов вычетов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
содержит делителей нуля. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
из |
|
|
|
, где |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ 0 |
|
|
|
≡ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
≡ 0 |
|
|
|
|
|
|
, ,| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Кольцо классов вычетов |
|
|
|
|
не имеет делителей 0 в том и только в том случае, если |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
+ ≡ 0 ≡ |
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ + ≡ 0 ≡ |
|
|
|
, либо оба, но тогда: либо |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
следует, что |
|
|
|
|
, либо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
либо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, либо оба, что равносильно по |
|||||||||||||||||||||||||||||||
определению тому, что идеал |
|
|
|
|
— простой. Теорема доказана. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. Поле классов |
вычетов. Минимальное поле. Примеры |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Поле классов вычетов

Теорема. (Следствие из предыдущей.) Кольцо классов вычетов кольца целых чисел
по модулю |
|
|
|
|
является полем тогда и только тогда, когда |
|
|
— простое число. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
: 0, 1, 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
|
|
|
= 1 |
|
|
= 2 |
|
|
|
|
|
|
= 2 |
|
|
|
2 2 = 4 ≡ |
||||||||||||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
— поле. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
1. |
1 ( . 3) |
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
. Если |
|
|
|
, то |
|
|
|
−1 |
|
|
|
, так как |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Все ненулевые |
|
|
элементы |
имеют противоположные |
, делителей нуля |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
0, 1, 2, 3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 2 = 4 ≡ 0 ( . |
4) |
|||||||||||||||||
|
нет, то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
2. |
|
: |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|||
|
есть4 — |
|
|
— есть делители 0, так как 4 — не простое. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
не поле. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Минимальное поле — поле, не имеющее подполей, отличных от него самого. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1. Поле рациональных чисел |
|
|
|
— минимально. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
2. |
2 |
, 3, 5 |
, 7 |
, 11 |
|
… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
целых |
чисел |
|
|
|
по |
|
|
простым |
|
модулям: |
||||||||||||||||||||||||
Поля |
классов |
|
|
|
|
вычетов кольца |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— минимальные. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
элементу |
|
|
|
|
|
|
|
14. Евклидово кольцо. Свойства (8 свойств). Примеры |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
элемента |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Евклидово кольцо |
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
, со следующими свойствами: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Евклидово кольцо |
|
|
|
— кольцо |
без делителей 0, в котором каждому ненулевому |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1. |
|
|
|
|
сопоставляется целое неотрицательное |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
называемое нормой |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
2. |
( , ≠ |
0)( |
, ≠ |
0): ( ) ≥ ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
, причём либо |
= 0 |
, либо |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
( )( , |
, |
≠ |
0)( |
|
)( ): ( = + ) |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
( ) |
< ( ) |
|
либо оба (возможность деления с остатком). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
= | | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
1. Кольцо |
|
|
|
|
— евклидово кольцо с нормой |
|
|
|
|
|
|
|
. Действительно, |
|
не имеет |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2. |
|
| | |
≥ |
|
| | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
делителей нуля, а введённая норма удовлетворяет условиям 1 и 2 определения: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1) |
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
. Действительно: |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, если |
|
|
— целое, 2) деление с остатком введено. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
( + ) |
= |
|
|
|
+ |
гауссовых чисел |
|
|
|
|
— евклидово кольцо с нормой |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Кольцо |
| |
≥ |
|
|
целых |
|
+ |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
| |
|
| | |
|
|
|
|
|
= |
+ , = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ( + ) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ( + )( + ) = ( − ) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, если |
|
|
|
|
|
|
|
) |
+ ( |
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
) = ( − |
+ )2 |
|
|
2 |
+2 + 2 |
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2 2−2 + 2 |
2 |
|
+ 2 |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
= ( 2 |
+ 2)( 2 + 2) ≥ 2 |
+ 2 |
= ( ) |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
= ( 2 + 2)( 2 + 2) ≥ |
2 |
+ 2 |
|
= ( ) |
|
|
|
2)Можно ввести деление с остатком. Например:
То есть 7 + 3 = 2(3 + ) + (1 + ). Остаток: (1 + ).
|
3. |
1) Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, тогда |
|
|
— |
|||||||||||||||||||||
|
Кольцо многочленов от одной переменной |
|
|
|
|
|
с коэффициентами в поле |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 |
|
+ 1 −1 |
+ + |
|
|
= 0 |
|
|
+ 1 |
−1 |
+ + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
евклидово кольцо с нормой |
|
|
|
|
|
|
|
равной |
степени многочлена |
|
|
|
. Действительно: |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2) Алгоритм |
( ) |
= ; ( ) |
= ; ( ) = + , + ≥ ; + ≥ |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
без |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
такой, что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
деления многочлена на многочлен известен. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
, то | |
|
|
|
|
|
|
|
|
(то есть |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Пусть |
|
|
|
— любое кольцо без делителей 0. Говорят, что |
|
|
делит |
|
|
|
|
|
|
делится |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
на |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
остатка), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Запись: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
Ясно, |
|
что |
|
делит |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если кратно , |
|
|
|
|
|
|
|
|
есть если элемент кратен |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кратно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
то идеал ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
то он кратен и |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
содержится в идеале ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Простой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
евклидового кольца — необратимый элемент |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
— |
|
|
|
|
|
|
необратимый элемент |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 = |
||||||||||||||||||||
евклидового кольца, |
|
который |
|
допускает лишь тривиальное разложение, то есть из |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
следует, что или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
равенства |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, или |
|
|
|
|
обратимы. Например, в случае: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
тривиальные делители числа |
|
|
: |
|
|
|
и . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Любое |
|
|
число |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
у |
|
|
которого |
|
существует |
|
|
|
нетривиальное |
разложение |
на |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
этих чисел: |
|
|
|
|
— |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
±2, ±3, ±5, ±7, ±11 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
множители, |
|
|
|
|
|
|
|
|
> 1составным |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
называется |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
±4, ±6 |
|
|
|
4 = 2 2, 6 = 2 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
±1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Свойства |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Пример. В кольце |
|
|
|
простые элементы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
… Причём сомножитель |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
обратим. Составные: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
… ( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
евклидовых колец |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
I. В евклидовом кольце все идеалы главные. |
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≠ |
0 |
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
— ненулевой идеал евклидового кольца |
|
|
|
. Выберем в |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
элемент |
|
|
( |
|
|
|
|
|
|
|
с = |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
любой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с |
|
наименьшей |
|
нормой |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
Тогда |
|
= |
|
|
|
можно |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
( ) |
< ( ) |
|
|
≠ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
представить в виде |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Не может быть так, чтобы |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
наименьшей нормой), следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. |
Любое евклидово кольцо содержит 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
при некотором |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
= |
свойства |
|
I. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Доказательство. |
|
|
Это |
|
|
следует |
из |
|
|
|
|
|
Действительно, применим I к |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
что |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
единичному идеалу. |
|
Тогда |
= |
|
|
|
, откуда, в частности, |
следует, |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= |
|
= |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
Для |
любого |
|
|
|
|
|
|
|
|
получаем, что |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
общий делитель) |
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
Докажем, что |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Свойство доказано. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
III. |
|
|
|
|
|
представим в виде линейной комбинации |
|
|
|
|
и |
|
|
= + , , |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
В евклидовом кольце |
|
|
|
|
|
любые 2 элемента |
|
|
|
|
|
|
|
имеют НОД (наибольший |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
который представим в виде: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
, то есть |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
НОД(36,162) |
= 18, 162 = 36 4 + 18, 18 = 162 1 + |
(−36) |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
элементов |
|
и |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
взять любой |
|
|
|
|
|
и |
|
), это легко |
|
|
{ + | , |
} |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Доказательство. |
Рассмотрим множество |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Это идеал (так как это |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
сумма идеалов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
проверить непосредственно, то есть если |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
элемент этого множества, умножить на любой элемент ко |
|
|
|
льца, |
то |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
следовательно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
{ + } |
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
снова попадаем в этот идеал. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= + |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Так |
|
|
как |
|
в |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
евклидовом |
|
|
кольце любой идеал |
|
|
главный, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
такие, |
что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
такие, |
|
|
что |
|
|
|
|
|
|
IV.
V.
VI.
VII.
= |
, то есть |
, |
, так как |
|
, |
— элементы идеала |
|
, то есть |
| |
и |
| |
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
для некоторого обратимого |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
то есть — есть НОД. |
|
|
делится на . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
−1 = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
случае делится на |
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
В любом евклидовом кольце |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
тогда и только |
тогда, |
когда |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
). В этом |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
элемента |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
. Обратное |
|||||||||||||||||||||||
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вытекает, что |
|||||||||||
утверждение очевидно, так как в этом случае из разложения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Действительно, если |
|
|
, то | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
< ( ) |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
(строгое | |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
), но |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||
Если в евклидовом кольце |
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
|
делит |
|
|
|
не делит |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
В( ) |
> ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, откуда по определению |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
для некоторого |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
неравенство, так как |
|
не делит |
|
|
). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
евклидовом |
|
кольце |
|
|
любой |
|
ненулевой |
|
необратимый |
|
|
элемент |
|
|
можно |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Если |
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то хотя бы один |
||||||||||||||||
разложить в произведение простых сомножителей. (Доказывается при |
помощи |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
из |
|
|
|
|
|
|
|
|
.) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
индукции по |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
делится на простой элемент |
|
|
, то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— прост). |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
сомножителей должен делиться на |
|
|
|
(иначе говоря, идеал |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
, так как |
|
не делится на |
|
|
, иначе |
бы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= НОД ( , ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
То есть если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
или |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
стороны, по свойству |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. С другой |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Доказательство. |
|
|
|
|
не делит |
|
, то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Тогда |
|
. |
Как |
|
видим, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
№3: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1−1 |
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
каждое = + , = |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
делилосьна |
|
. Отсюда следует, что |
— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
( + ) = |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
обратим, так как |
|
|
— простое, следовательно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
делится на . Свойство |
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
делится на |
и |
делится на |
|
), следовательно, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
слагаемое делится на |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
доказано.
VIII. |
Отсюда из трёх последних свойств вытекает: все элементы евклидового кольца |
|||||||||||||||||||
|
|
|
однозначно |
с точностью до |
обратимых элементов и порядка следования |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ]. |
кольцо |
|
|
|
[ ] |
|
|
||
|
|
|
сомножителей разлагаются в произведение простых элементов. |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
15. Кольцо многочленов |
|
|
Условия того, что кольцо |
|
— евклидово |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кольцо многочленов |
|
|
|
|
||||
|
|
Многочлен (полином) от неизвестной |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
над кольцом — выражение вида: |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
|
|
0 + 1 + + = , (1) |
|
|
||||||||||
0. |
( |
0 |
полагаем равным |
0 |
|
.) |
|
=0 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
Элементы |
|
|
— коэффициенты многочлена; все они или их часть могут быть равны |
|||||||||||||||
( |
|
Степень). Если |
= 0 |
для всех |
|
, то |
|
|
. |
|
≠ 0 |
|
|
deg |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
deg 0 = −∞ |
, при этом не имеется в виду, что |
||||||||||||
|
|
|
|
|
многочлена — наибольшее |
такое, |
что |
|
. Обозначается: |
|
||||||||||
это отображение (функция). |
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
Многочлен чисто символически обозначается |
|
|
|
|
|
|
Сумма и произведение двух многочленов определяются естественным образом:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
deg( + ) |
|
≤ max{deg |
|
, deg } |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
[ ] |
— обозначение |
|
|
|
|
|
|
deg( ) |
≤ deg + deg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
множества всех многочленов от |
|
|
|
с коэффициентами из |
|
|
. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Утверждение. Операции сложения и умножения определяют на множестве |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
степени |
||||||||||||||||
структуру кольца, тем самымпревращают |
|
|
|
в кольцо. Многочленынулевой |
|
|
|
|
|
[ ] |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
вместе с 0 образуют подкольцо |
констант |
|
|
|
|
|
, изоморфное кольцу . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
+ deg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Это очевидно, так как |
|
|
|
|
deg( ) = deg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Утверждение. |
Если — кольцо без делителей 0, то в |
|
|
|
|
имеет место равенство: |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
старшие коэффициенты многочленов |
|
и |
|
соответственно, |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
, |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
тогда старший член |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(то есть |
|
|
|
|
— |
|
|
|
|
|
|
|
)≠. |
|
|
|
|
≠ 0 |
|
|||||||||||||||||||||||||
Следствие. Если |
|
|
|
|
|
|
старший член многочлена |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, где |
|
|
|
|
|
|
|
|
— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
— |
|
( |
|
) |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
deg( ) = + |
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
причём |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Утверждение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
кольцом с нормой |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
таким образом |
|
|
|
|
( ) |
|
кольцо без делителей 0, то |
|
|
|
|
|
|
также не имеет делителей 0. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= deg |
|
|
|
|
|
кольцо многочленов |
|
|
|
|
является евклидовым |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Для любого поля |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Действительно, в поле нет делителей 0, введённая |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
норма удовлетворяет всем аксиомам нормы и алгоритм деления |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16. Приводимые |
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
многочленов также введён. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Следствие. В кольце |
|
|
|
|
|
|
обратимы ненулевые константы, и только они. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
[ Теорема] |
Безу |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Примеры. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и неприводимые многочлены в кольце |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Теорема о разложении |
|
|
|
в |
|
|
|
|
|
на произведение |
|
неприводимых множителей. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Аналогично простым числам |
|
простые элементы в кольце |
[ |
] |
имеют специальное |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
название. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
которого выполняется |
( ) = ( ) |
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
. В |
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
неприводимым |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, для |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Приводимый над полем многочлен |
|
|
|
|
— многочлен |
|
|
|
|
|
в кольце |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
( ), ( ) [ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
для подходящих непостоянных многочленов |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
противном случае |
|
|
|
|
|
называется |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
над . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Замечание. Приводимость или неприводимость данного многочлена существенно |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
зависят от поля . |
|
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 1 = |
||||||||||||||||
2. |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||
( − )( + )2 |
|
|
|
|
|
|
неприводим над полем |
|
|
, но приводим над полем |
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1. |
Многочлен |
|
|
2 |
|
|
− 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1, 2, 3, 4, 5, 6} |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: |
{0, 1, 2} |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
Многочлен |
|
|
|
7 |
: |
{0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
неприводим над |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
, но |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
неприводим над полем |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
приводим над |
|
|
|
|
|
7 |
|
2 |
− 2|=3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Действительно, в |
|
|
|
|
|
|
|
= 9 − 2 = 7 ≡ 0 ( . 7) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
— 3 и 4 — корни многочлена |
|
|
|
|
|
|
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
− 2|=4 |
|
= 16 − 2 = 14 ≡ 0 |
( . 7) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
( 2 − 2) = ( − 3)( − 4) |
= 2 |
|
− 3 − 4 + 12 = 2 |
− 7 + 12 ≡ 2 + 5 ≡ |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Замечание. |
Из |
|
|
|
равенства |
|
|
|
|
≡ |
|
2 |
|
− 2 ( . 7) |
|
|
|
|
|
|
|
ясно, что |
|
|
линейные |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
deg( |
|
) = deg + deg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
многочлены (то есть первой степени, |
deg 1 |
= 1 |
) неприводимы над любым полем. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Над |
полем (комплексные числа) неприводимы только линейные многочлены |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(вспомним |
основную теорему алгебры: любой многочлен имеет хотя бы один корень, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
вещественный или комплексный, откуда следует, что любой многочлен в |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
раскладывается на линейные множители). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Над полем |
|
|
|
|
(вещественные числа) неприводимы, кроме линейных, квадратные |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
многочлены с |
отрицательным дискриминантом. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
Над полем |
|
|
(рациональные числа) существуют неприводимые многочлены любой |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
степени. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в |
|
|
|
|
можно представить в |
||||||||||||||||||||
старшими коэффициентами. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Утверждение. |
Любой непостоянный многочлен |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
виде |
|
|
произведения |
константы |
|
|
|
|
|
и |
неприводимых многочленов с единичными |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
[ |
] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
множителей. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Это разложение единственно с точностью до порядка |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Замечание. Это утверждение верно для многочленов от любого члена переменных |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
в том и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в |
|
|
( ) |
[ ] |
|
|
|
( − ) |
||||||||||||||||||
над любым полем. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
, тогда |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
Теорема Безу. Пусть — коммутативное кольцо, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
делит |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
только в том случае, когда |
|
|
[ ] |
|
|
|
. |
|
|
( ) |
( |
− ) |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Необходимость |
|
|
, то есть |
|
|
|
|
( −). )| ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
(Для) = |
( − ) |
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в |
|
|
|
, |
то есть |
|
|
|
|
|
|
, |
то есть |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очевидна (если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
доказательства достаточности отметим, что для любого |
|
|
|
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
− ( ) = |
|
|
− |
|
= |
( |
− ) = |
−1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
= ( − ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
− −1 |
|
|||||||||||||||||||||
|
( −1 + −2 + −3 2 |
+ + −1) = ( − ) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1 |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тогда, − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1 |
|
=0 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
( |
|
|
|
+, |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
. |
|
|
|
|
|
( − )| ( ) − |
( ) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
−2 |
−3 |
|
2 |
+ + |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Действительно, |
|
|
= 0 |
|
при |
|
делении |
|
на |
|
|
|
|
даёт в |
остатке |
0, |
а |
в частном |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
( − )| |
( ) |
|
|
очевидно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
для |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
если же |
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Теорема доказана. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
[ ]/ ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Число элементов этого поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
17. Расширение поля (надполе). Теорема о том, что кольцо классов вычетов |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
по модулю неприводимого многочлена есть поле. Степень |
расширения. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
кольца ( ) по модулю |
|
|
|
|
|
является кольцом без |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
Расширение поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
Если |
|
|
|
|
|
|
— неприводимый многочлен над полем |
|
, то кольцо классов вычетов |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
многочлена |
|
|
|
|
|
|
|
есть поле. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
делителей нуля (это следует из |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ]/ ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
последней теоремы 12-го вопроса). Однако справедливо более сильное утверждение. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Теорема. |
( ) |
|
|
|
классов |
|
вычетов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
по |
модулю |
неприводимого |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Кольцо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
). |
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
НОД = 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[ ] |
|
( ) |
|
|
( ) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
— любой представитель любого класса вычетов (не совпадающего с |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Так как |
|
|
|
|
— неприводимый многочлен, то многочлены |
|
|
и |
|
|
|
— |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
взаимнопросты,следовательноих |
|
|
|
|
|
.Атогда,таккак |
|
|
|
|
— евклидовокольцо, |
отсюда |
|
ясно, |
|
что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
( ) |
|
|
(так |
как( ) |
( ) + ( ) ( ) = 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
, то есть кратна( ) (). ) ≡ 1 . ( ) |
|
|
|
|
|
что |
|
|
|
|
|
|
( ) |
( ) − |
1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
то в нём найдутся многочлены |
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
такие, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
(. Таким) |
|
образом, все классы, кроме нулевого, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
обратимы, то ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
= |
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
разность |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
содержащему |
|
|
|
|
|
|
, то есть |
|
|
|
Поэтому |
|
|
|
|
|
|
принадлежит классу, |
обратному к классу, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
есть |
[ ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Ясно, |
что поле |
|
|
|
|
|
|
над полем |
|
|
является подполем поля . |
В этом случае поле |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
которых меньше, |
|
|
= [ ]/ ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
называется расширением (или надполем) поля . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сложение таких |
|
|
|
|
|
deg ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
представить в виде многочленов, степени |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Элементы поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
можно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
кратное |
|
|
|
. |
|
|
|
|
чем |
|
|
|
|
|
|
(представителей соответствующих классов вычетов). |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
многочленов осуществляется как обычно, а после умножения надо |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
переходить к остатку от деления на |
|
|
|
|
|
|
|
, то есть от любого многочлена можно отнять |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≥ deg ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
На |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
замену |
|
степеней |
|
|
(если |
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
линейными |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
практике используют |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
= + −1 |
−1 |
+ + 1 + 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
комбинациями меньших степеней |
|
|
|
Действительно, пусть: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ |
−1 |
(− ) . ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
и далее: |
−1 |
(− |
) |
−2 |
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ |
−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
+1 |
≡ |
|
≡ |
(− +1) − −1 |
|
|
|
(− +1) − −1 |
(− ) |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
. |
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
|
+1 |
=0 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
2 |
|
— |
|||||||||||||||
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Очевидно, |
что |
|
в |
|
|
многочлен |
|
|
|||||||||||||||||||||||
Таким образом |
|
|
|
|
|
|
|
|
выражен через степени не выше |
|
|
, то есть не выше степени |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
модулю с ( ) |
= 2 |
+ 1. 3[ ]/( |
|
+ |
1) |
|
|
( ) |
= 4 |
+ 2 3 |
− 32 |
+ 1 и |
|
|
|
|
|
+ 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример. |
Пусть |
|
поле |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
неприводим. Возьмём элемент этого поля |
|
|
|
|
|
|
≡ −1 |
. ( ) |
|
сравним его по |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тогда |
|
|
|
+ 2 |
|
|
|
2 |
+ 1 ≡ 0 |
. ( ) 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
4 |
3 |
|
− |
2 |
+ 1 = |
( + 2) |
− + 1 ≡ −( + 2) + 2 ≡ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+1 |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
≡ −2 − 2 + 2 ≡ −2 ≡ . ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Заметим ещё, что любое расширение1 |
|
|
поля |
|
|
|
можно рассматривать как векторное |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
пространство над |
|
|
|
. Если |
|
образовано, |
как в |
теореме 1 (текущего вопроса), то базис |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= deg ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
пространства называют степенью1, , |
|
|
, … , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
классов, |
которым |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
этого векторного |
|
пространства |
состоит из многочленов (точнее, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— степень расширения |
|
над |
, |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
[ : ] |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
принадлежат эти многочлены): |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
−1 |
|
где |
|
|
|
|
|
|
|
|
. Размерность этого |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= ( ) |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
[ : ] |
|
. |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Теорема. [ ]/( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
расширения |
|
над |
|
|
и обозначают |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
+ 1) = [ ]; [ : ] = 2 |
|
|
|
|
|
|
|
Обозначение: |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример. |
|
|
элементов, где |
|
|
|
= [ ]/ ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= [ : ] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— надполе поля |
|
характеристики |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
состоит из |
|
Любое конечное поле |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— степень расширения. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
[ : ] |
= |
|
|
|
|
|
|
|
. Но тогда всякий элемент |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
в |
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
причём |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
{ 1 |
, 2, … , } |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
. Это значит, что векторное пространство |
|
над полем |
|
|
|
имеет базис |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
из |
|
элементов: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
однозначно представим |
||||||||||||||||||
каждый коэффициент |
|
, = 1 … |
, |
может принимать |
= 1 1 |
+ + |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
следует, что число |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
виде |
|
линейной |
|
|
комбинации |
|
базисных элементов: |
|
различных значений. |
|
Отсюда |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
таких линейных комбинаций равно |
|
|
|
|
. Теорема доказана. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
18. Поле Галуа. Примеры полей Галуа как |
расширения полей. Таблицы |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сложения и умножения |
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
) |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
неприводимые |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ( ) |
Поле Галуа |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
Поле Галуа |
— конечное поле, содержащее |
|
элементов. Обозначается |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Над |
полем |
|
вычетов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(в |
поле |
|
|
— |
|
|
элементов) |
|
|
|
существуют |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
многочлены любой степени, поэтому кольца классов вычетов |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
по модулю неприводимых многочленов образуют конечные поля любой |
|
степени над |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
/ ( ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
. Многочлены одинаковой степени приводят к одним и тем же (изоморфным) полям; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: 0, 1 |
(0) = 0 + 0 + 1 0 |
( . 2) |
|
|
|
( ) = |
|
|
+ + 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
никаких других полей из конечного числа элементов не существует. |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. В |
поле |
|
|
|
|
|
— всего 2 элемента. |
|
Многочлен |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— |
|||||||||||||||||||||||||||||||
неприводим. Действительно2 |
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
(1) = 1 + 1 + 1 = 3 0 ( . 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. (2 |
2) |
= 2 |
[ ]/( 2+ + 1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2 |
|
|
|
= 4 |
|
|
|
|
|
(то есть корней в |
|
|
нет) |
|
|
|
|
( . 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ + 1 |
= − |
− 1 ≡ + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
Построим |
поле Галуа |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
. Степень расширения равна 2. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
. Построим таблицы сложения и |
|
|
2 |
|
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0, 1, , + |
|||||||||||||||||||||||||||||
Элементов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Из |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. То |
есть в |
||||||||||||
таблице умножения будем заменять |
|
|
|
|
на |
|
|
. Тогда элементы этого поля: |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
умножения: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таблица 7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
= |
, 2 |
= |
+ 1, 3 = |
|||
|
|
Замечание. |
Легко |
убедиться в том, что в поле |
|
|
|
|
|
2 |
) |
все ненулевые элементы |
|||||||||||||||||||||||||
|
= ( + 1) |
= |
|
+ = + 1 + ≡ |
1 = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
являются степенями одного элемента . |
Действительно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
( ) |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
−1 |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
Теорема. Пусть |
|
|
|
|
|
— степень простого числа . Любой ненулевой элемент поля |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
удовлетворяет уравнению: |
|
|
|
|
|
— снова |
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1, 2 |
… −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
1, 2 |
… −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, отсюда |
|
|
|
. Теорема |
|||||||||||||||
( ), ≠ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
Пусть |
|
1 |
|
|
— все ненулевые элементы поля |
|
|
|
|
|
. Возьмем любой элемент |
||||||||||||||||||||||||
доказана. |
2 |
… −1 |
= −1 |
1 |
2 |
… −1 |
|
|
|
|
|
−1 = 1 |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
все |
|
ненулевые |
элементы поля. |
Следовательно,
|
|
Следствие. Любой элемент поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
удовлетворяет уравнению |
|
|
= |
. Для |
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
— простого это так называемая |
малая теорема Ферма: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Следствие. |
|
В |
|
|
|
|
поле |
|
|
|
|
|
|
≡ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
для всех целых |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на |
|
линейные |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
многочлен |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
раскладывается |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( . ) |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
множители: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
− |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( − ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
неприводимый( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
делит |
многочлен |
|||||||||||||||||||||||||||
( |
Следствие, то. |
|
При |
|
= ( ) |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
многочлен |
. ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
есть |
|
|
|
|
|
|
|
где |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
такой, |
||||||||
Теорема.Влюбомконечномполе |
|
|
|
|
|
|
|
|
существует(хотябыодин)элемент |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
− |
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
|
− |
1) ( ) |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
= deg ( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
этого |
|
поля |
|
|
|
являются |
|
степенями |
элемента |
|
|
: |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
что все |
|
ненулевые |
элементы |
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
−2 |
. То есть мультипликативная группа конечного поля |
|
|
|
|
|
|
является |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( ) |
|
|
|
|
|
= |
||||||||
циклической группой порядка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1, , |
|
, … , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
теореме (текущего вопроса), любой ненулевой элемент |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
По первой − 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
поля является корнем уравнения |
|
|
−1 |
|
|
|
. Но умногочлена степени |
|
|
|
|
не более |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
корней. Поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
равен |
|
числуненулевых элементов поля.Но это иозначает, что |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
мультипликативная группа поля циклическая: существует такой элемент |
|
|
, что его |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
порядок совпадает с порядком группы (и тогда все элементы группы являются |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
степенями этого элемента). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Примитивный |
|
|
|
|
элемент |
|
|
|
|
конечного |
|
|
|
поля |
|
|
— элемент |
|
|
|
конечного |
|
поля, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
удовлетворяющий условиям предыдущей теоремы (то |
|
|
есть |
|
порождающий |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
мультипликативную группу поля). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Примитивный многочлен — неприводимый многочлен, корнем которого является |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
любой его корень имеет (2 |
4 |
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
примитивный элемент. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
= 1, , 2, … , 14 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. |
|
Над полем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
многочлен |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
является примитивным, так как |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
, , |
, , ( = |
+ 1), |
|
= 2 |
+ , ( |
|
= 3 + 2), ( |
= |
4 |
+ 3 |
= |
3 |
+ + 1) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
( = 4 |
+ 2 |
|
|
|
15 разных степеней: |
|
+ ), ( |
= 4 |
+ 2 |
= 2 |
+ |
+ 1) |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
+ = |
2 |
|
+ 1), |
( |
= 3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
= |
3 |
+ 2 |
+ ), |
( |
= 4 |
|
+ 3 |
|
|
+ |
2 |
|
= 3 |
+ 2 |
+ + |
1) |
+ 1) |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
То есть( все= |
4 |
|
+ |
3 |
+ |
2 |
|
+ |
= |
3 |
+ |
2 |
+ 1), |
( |
|
= |
4 |
+ |
3 |
+ |
= |
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
корень |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
этого уравнения ( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
+ |
|
|
|
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
степени корня разные. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
= 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
4 |
|
2 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
А неприводимый многочлен |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
— не примитивен, так как любой |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
То есть |
|
, , |
|
|
|
, |
|
, ( |
|
= |
|
|
|
+ |
|
|
+ + 1), |
|
|
= |
|
+ |
|
+ |
|
+ = 1 |
|
|
|
|
|
|
: |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
= 5 = 1 |
многочлена), очевидно, удовлетворяет уравнению |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
уже |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Две степени корня совпали. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таблица всех неприводимых многочленов полей |
( … ) ( … ) |
( ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
, |
Таблица 8 |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
( |
) |
|
|
|
|
многочлены |
|
|
|
|
многочлены |
|
|
||||||||||||||||||
|
Поле |
|
|
|
Количество |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Неприводимые многочлены |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
элементов |
Все неприводимые |
|
|
|
Примитивные |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
8 |
|
|
|
|
3 + 2 + 1 |
|
|
|
|
3 |
+ 2 + 1 |
|
|
|
||||||||||||||
|
(24) |
|
|
16 |
4 |
|
|
|
4 |
|
+ 3 |
+ 1 |
|
|
|
|
|
44 |
+ |
3 |
+ 1 |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
+ |
3 |
+ |
|
2 |
+ + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
32 |
|
|
|
|
|
5 |
|
+ 3 |
+ 1 |
|
|
|
|
|
5 |
+ |
3 |
+ 1 |
|
|
|
|||||||
|
|
5 |
|
|
|
|
5 |
|
+ |
3 |
+ |
|
2 |
+ + 1 |
|
|
5 |
+ |
3 |
+ |
2 |
+ + 1 |
|
||||||||||
|
(2 ) |
|
|
|
|
5 |
|
+ |
4 |
+ |
2 |
+ |
+ 1 |
|
|
5 |
+ |
4 |
+ |
2 |
+ |
+ 1 |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
+ |
4 |
+ |
3 |
+ |
+ 1 |
|
|
5 |
+ |
4 |
+ |
3 |
+ |
+ 1 |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
5 |
+ 4 |
|
+ 3 |
+ 2 |
+ 1 |
|
5 |
+ |
4 |
+ |
3 |
+ |
2 |
+ 1 |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
64 |
|
6 |
|
|
|
64+ 32+ 1 |
|
|
6 |
+ |
6 |
+ |
+ 1 |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
6 |
|
+ |
4 |
+ |
|
3 |
+ + 1 |
|
4 |
3 |
+ + 1 |
|
||||||||||||||||
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
+ |
|
+ + 1 |
|
|
|
|
6 |
+ |
5 |
+ 1 |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
6 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
6 |
|
5 |
|
2 |
|
|
|
|||||||
|
(2 ) |
|
|
|
|
|
|
|
5+ |
2+ 1 |
+ 1 |
|
+ |
+ |
+ + 1 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
+ |
|
+ |
|
6 |
|
5 |
|
3 |
|
2 |
+ 1 |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
6 |
+ 5 |
|
+ 3 |
+ 2 |
+ 1 |
|
|
6+ |
|
5+ |
|
4+ |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
+ |
5 |
+ |
4 |
+ |
+ 1 |
|
|
|
+ |
|
|
+ |
|
+ |
+ 1 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
6 |
+ 5 |
|
+ 4 |
+ 2 |
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
(32) |
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
2 |
+ |
+ 2 |
|
|
|
|
|
22 |
|
|
|
+ 2 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 2 + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
+ 2 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
2 |
+ 2 |
|
|
|
|
|
3 |
|
+ 2 + 1 |
|
|
||||||||
|
|
3 |
|
|
27 |
|
|
|
|
3 |
+ 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 + |
2 |
+ + 2 |
|
|
3 + 2 + 2 + 1 |
|
|||||||||||||||||||
|
(3 ) |
|
|
|
|
3 |
+ 2 + 2 + 1 |
|
|
|
3 |
|
+ 2 2 |
+ 1 |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
+ 2 2 |
+ 1 |
|
|
|
3 + 2 2 |
+ + 1 |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
+ 2 2 + + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
+ 2 |
2 |
+ 2 + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
не простое число, поэтому не образует |
поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ |
+ 1 |
|
|
|
|
|
2 |
+ |
+ 2 |
|
|
|
||||||||||
|
|
2 |
|
|
25 |
|
|
|
|
|
2 |
+ |
+ 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 2 + 3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
+ 2 + 3 |
|
|
||||||||||||
|
(5 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 2 + 4 |
|
|
|
|
|
2 |
|
+ 3 + 3 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 3 + 3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
+ 4 |
+ 2 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 3 + 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
22 |
+ 4 + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 4 |
+ 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
не простое число, поэтому не образует |
поля |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|