4.1) Кристалл тордың ақаулары

Кристал торлардың барлық атомдары идеалды дұрыс қалыпта орналаспайды, нақты кристалдардың құрылымында (торларында) ақаулары пайда болады. Ақаулар куш әсерінде жылжу және бiр-бiрiмен әрекетке түсу мүмкін. Өңдеу кезінде материалдардың ақау концентрациясы өзгереді. Кристалдық ақаулар нүктелiк, сызықтық және беттiк түрлеріне бөлінеді. Нүктелiк ақаудың мөлшерi атомаралық қашықтығына сәйкес. Сызықтық ақаудың ұзындығы енiнен бiрнеше есе артық болады. Беттiк ақаудың қалындығы өте жұқа, ал енi мен ұзындығы оның қалындығынан бiрнеше есе артық болады.

4.2) Сөзу сынаудың диаграммасы

4.3) Жұмсарту және оның өткізу мақсаты

Шынықтырылған металды фазалық өзгеріс температурадан төменгі температураларында кыздырып, сол температурада біраз ауқыт ұстап тұрғаннан кейін баяу жылдамдықпен суытуын жұмсарту деп айтады.

Жұмсартылған металл тепе-теңдік күйіне келеді, оның қаттылығы мен беріктігі төмендейді және пластикалық қасиеті жоғарылайды.

Металды теңсіздік күйден тепе-теңдік күйге өткізетін процестері қалыпты температурада да жүруі мүмкін. Металдың өздігінен жұмсартуын табиғи ескіру дейді, ал төменгі температураларда жұмсаруды жасанды ескіру деп айтады.

4.4) Х14г14н4т; р12ф3; 10хнма– болаттардың сипаттамаларын берініз

Коррозияға тұрақты болаттарға тот баспайтын (атмосфералық жемірілуіде тұрақты) және қышқылға төзімді болаттар (қышқылдық, сілті, тұз және басқа агрессивтік орталарда тұрақты) жатады Коррозияға тұрақтылығын арттыру үшін болаттың құрамына Cr немесе Cr-мен Ni еңгізіледі. Cr мөлшері 12-13% -ға дейін болса болатта бір-фазалық ферриттік құрылымы пайда болады, коррозияға тұрақтылығын жоғарылытып. Никельдің жетіспеушілігіне байланысты құрамында Ni төменгі мөлшерімен болат әзірленген. Болаттын аустениттік құрылымды сақтау үшін көп мөлшерде марганец қосылған, мысалы, Х14Г14Н4Т және Х14АГ15 болаттар. Ең таралған ьезкескіш болаттар: Р12, Р18, Р12Ф3. Олардан бұранда жасайтын құралдар, жоғыштар, бұрғылар, т.б. құралдар жасайды. Азоттауға Cr, Mo, Al немесе Ti-мен легірлейтін болаттар жатады (38ХМЮА, 30ХТ2М, 40ХНМА). Бұл л.э. өте қатты және берікті нитридтерді беттік қабатында түзейді

5.1) Сызықтық дислокациялары және олардың жылжуы (сызбасы)

Әдетте сырғу жазықтықтарында шеттік дислокациялар орналасады. Жанама кернеулердің әсерінен олардың орын ауыстыруы созымды деформацияның дамуын тудырады. Кристалдың бетіндегі сатының биіктігі олардан шығатын дислокациялардың санына сәйкес.

5.2) Құйманың құрылымы

• Кристалдану кезiнде жылу бөлiнiп шыққанда алынған құймада түйiршiктердiң пішіні өзгеріп өседі. Құйманың құрылымда үш аймақтары пайда болады:

• I - ұсақ кристалдар пайда болатын жұқа аймағы;

• II – бір бағытымен созылған үлкен кристалдар;

• III - құйманың ортасында үлкен мөлшерімен тепе-тең кристалдар пайла болатын аймағы.

• Ең жоғары аймағында бос құрылымы п.б.

• Әртүрлі технологиялық тәсілдермен аймақтардың өлшемін өзгертіге болады. Мысалы, тек II -аймағын қалдырып басқаларын жойып (сұйықтығын қызып кетумен және жылдамдатылған суытумен)