Әлемдегi су ресурстары (Калинин мен Быков бойынша)

	Көлемi, мың км3-пен алғанда	Жыл сайынғы жаңаратын (жаңғыратын) бөлiгi, мың км3-пен алғанда	Жаңғыртуды тудыратын процестер
Жалпы көлемi		449	булану
Әлемдiк мұхит	1370000	37,3	бет жағындағы ылғал
5 км тереңдiкке дейiнгi жер асты суы	60000	13	жер асты ағыны
Көл	750		булану
Мұздақ пен қар	29000	1,8	ағын
Топырақтың және топырақ астындағы қабаттың ылғалдылығы	65	7114	жер асты ағынды судың булануы
Атмосферадағы ылғал	14	520	жауын-шашын
Өзендер	1,2	37,3	ағын

Жер шарындағы халықтың (5 млрд адам) су ресурстарын тұтынуын былайша бөлеуге болады (км3-пен алғанда):

Ирригация	7000;
өнеркәсiп	1700;
Тұрмыстық қажеттiлiк	600;
Ластанған суды таза сумен араластыру	9000;
басқа қажеттiлiктер	400;
Барлығы	18700 км3

Бұл тек бiр-ақ рет пайдалынатын суға құрылған есеп. Нақты тұтыну 18700 км3 судан ез, яғни су ресурстарын пайдалануға жарамдысының жартысынан көбiн құрайды.

Сумен қамтамасыз етiлу дегенде, бiз өнеркәсiптiң, ауылшаруашылығының, коммуналдық және басқа да халық шаруашылығы салаларының және олардың жыл сайын жаңғыртылатын ресурстарының суға деген қажеттiлiктерiнiң қанаттану мүмкiндiгiн түсiнемiз. Бұл арада судың статистикалық қоры ескерiлмейдi, өйткенi, оны халық шаруашылығы айналымына тартатын болса, қолайсыз экологиялық салдарды тудырады. Бұл өз кезегiнде шаруашылық жүргiзудiң негiзгi принципiне қайшы келедi. Мәселен, принцип бойынша ерiту арқылы (мұздықтардың үстiңгi бетiн қарайту немесе басқа да жолдармен) таудағы мұздықтарда ғасырлар бойы жинақталған су қорын пайдалануға болады. Сондай-ақ, терең жер асты суларын да пайдалануға болады. Оны көптеген қалаларды сумен жабдықтау үшiн жүзеге асыруға болады. Алайда мұздықтарды және жер асты суларының қалпына келуi ұзақ жылдарға созылатындықтан, экологиялық тұрғыдан алғанда бұл қауiптi болып саналады.

Табиғи ресурстарды тауысу есебiнен шаруцашылық жүргiзуге, былайша айтқанда, келешек ұрпақтың үлесiне қол салуға болмайды. Сондықтан да бұдан былай қарай халықты сумиен қамтамасыз еткенде жаңғыртылатын тұщы су қорын немесе ағынды су ресурстарын тек бүгiггi күн үшiн ғана емес, сондай-ақ алдағы келешекте де халық шаруашылығын сумен қамтамасыз етудiң негiзгi көзi ретiнде қарастыруымыз керек. Орташа есеппен алғанда планетаның 1 тұрғығына күнiне 3 мың литрге дейiн су кетедi екен, алайда Жердегi 5 миллиардтың 1 миллиард тұрғыны күнiне кем дегенде 2-3 литр тұщы суға қолы жетпей отыр. Миллиондаған адардар мал мен егiстiктi суаруға судың жетiспеуi салдарынан аштыққа ұщыраған.

Жаңғыртылатын ресурстардың абсолюттiк шамасы бойынша әлемде бiрiншi орында Бразилия алады. Ондағы тек бiр ғана Амазонка өзенiнiң су ресурстары бүкiл әлемнiң су ресурсы жиынтығының 20%-ға жуығын құрайды, ал бұл елдiң барлық территориясындағы (жылына 9230 км3) ресурс бұрыңғы кеңес Одағындағы су ресурстарынан 2 есе көп (19 кесте).