Памятка работы над памылкамі

1. Гук і літара ў (у нескладовае)

Выпішы правільна слова або словазлучэнне. Падкрэслі галосную літару перад ў. Запішы два прыклады.

Рабі так:

Пішу правільна	Тлумачу	Прыклады
дзяўчынка пайшла ў школу	пасля галоснай пішацца ў (у нескладовае)	паляўнічы былі ў лесе

!Запомні!

Ў (у нескладовае) пішацца пасля галосных пры чаргаванні [у], [в], [л] з [ў]:

а) у пачатку слова (калі гэта слова не пачынае сказ і перад ім няма знакаў прыпынку): на ўвесь дзень, моцны ўдар, ва ўніверсітэце;

АЛЕ: краіна В’етнам, рака Влтава, армія В’етконга, змаганне за В’енцьян;

б) у сярэдзіне і на канцы слова пасля галосных перад зычнымі: змоўклі, воўк, шоўк, поўны, саўна, фаўна, каўбой, аўторак, лаўка, крыўда, аўра, даўн, джоўль, каўчук, маўзер, кроў, любоў, маўр, паўза, раўнд, даў, мыў, казаў; 

АЛЕ: траур,палка,памылка,сеялка,Алдан, Алжыр, Албанія, Волга, Валдай, Балгарыя;

в) пасля двукосся і злучка (калі папярэдняе слова канчаецца на галосную): крыкі “ўра”, паўночна-ўсходні.

У пішацца:

а) пасля зычных: нясу, ён узяў;

б) у канцы запазычаных слоў ненаціскное у не скарачаецца: фрау, шоу, Ландау, Каратау, Дахау, ток-шоу, ноу-хау;

в) гук [у] пад націскам не чаргуецца з [ў]: да урны, Брэсцкая унія, групоўка ультра, насілі унты, чулася уханне, аул, баул, аукаць; 

г) у выклічніках у (у, нягоднікі!), ух (ух ты!), уй (уй, які смешны!);

д) гук [у] не чаргуецца з [ў] у запазычаных словах, якія заканчваюцца на -ум, -ус: акварыум, прэзідыум, кансіліум, радыус, страус, соус і вытворных ад іх;

е) на пачатку ўласных імён і назваў: ва Узбекістан, на Уральскіх гарах ,на Украіне, за Уладзіміра.

2. Зычныя [ж], [ш], [ч], [дж], [р], [ц] і галосныя пасля іх

Выпішы правільна слова. Падкрэслі зычную ж, ш, ч, дж, р, ц і галосную пасля яе. Запішы два прыклады.

Рабі так:

Пішу правільна	Тлумачу	Прыклады
вожык жоўты	[ж]- зацвярдзелы	жалеза жолуд

!ЗАПОМНІ!

Зычныя [ж], [ш], [ч], [дж], [р], [ц] мяккімі не бываюць. Яны ЗАЦВЯРДЗЕЛЫЯ. Пасля іх пішацца галосныя а, о, у, ы, э.

3. Правапіс парных звонкіх і глухіх зычных

Выпішы правільна слова. Правер зычную: падбяры праверачнае слова з галосным або зычным р, л, м, н, в пасля гэтага зычнага. Запішы два прыклады.

Рабі так:

Пішу правільна	Тлумачу	Прыклады
дуб зуб	дуб - дубы зуб - зубны	блізка дарожка

!ЗАПОМНІ!

У беларускай мове наступныя пары зычных па звонкасці – глухасці:

[б]-[п], [д]-[т], [дз’]-[ц’], [з]-[с], [ж]-[ш], [дж]-[ч], [г]-[х].

1. Звонкія парныя гукі аглушаюцца:

а) у канцы слова: зу[п], са[д];

б) у сярэдзіне слова перад глухімі зычнымі: блі[с]ка, чаро[т]ка.

2. Глухія парныя гукі ў сярэдзіне слова перад звонкімі азванчаюцца: бара[дз’]ба, ка[з’]ба.

3. Словы лязг, лязгаць маюць варыянты ляск, ляскаць.

4. Правапіс уласнабеларускіх і запазычаных слоў, у якіх напісанне звонкіх і глухіх зычных нельга праверыць, вызначаецца па слоўніку: футбол, баскетбол, вакзал, айсберг, струбцына, экзамен, Афганістан.