2. Қылмыстыққұқықтыңбасқақұқықсалаларыменарақатынасы

Қылмыстыққұқықбасқадақұқықсалаларымен,атапайтқандаконституциялыққұқықпенӛзарабайланысты.МұндайбайланысбіріншіденқолданыстағықылмыстықзаңнаманыңзаңинегізінҚазақстанРеспубликасыныңКонституциясыболыптабылатындығынанкӛрінеді.ҚРҚК-нің1-бабында«осыКодексҚазақстанРеспубликасыКонституциясынанегiзделедi»делінген.Конституциядабекітілгенкӛптегенережелер,ҚазақстанРеспубликасыныңҚылмыстықкодексініңбаптарындаайтарлықтайтолықдамыпнақтыланған.

Қылмыстыққұқыққылмыстықісжүргізужәнеқылмыстық-атқаруқұқығымендебайланысты,себебібұлсалалардыңбарлығыныңміндеті-қылмыстылықпенкүресболыптабылады.

Қылмыстықісжүргізуқұқығықұқыққорғауоргандарыныңқылмыстықістердіқозғау,тергеужәнеашубойыншақызметінреттейді,яғниаталғанқұқықсаласықылмыстыққұқықбекітетінережелердітәжірибедежүзегеасыруғамүмкіндікбереді.

Қылмыстық-атқаруқұқығықылмысжасағаныүшінсотпентағайындалатынжазалардыатқаруменорындаушарттарынжәнеоныңтәртібінбелгілейді.

Әкімшілікқұқықпенқылмыстыққұқықтыңұқсастығы,олардыңміндеттерінде:адамның,заңдытұлғаның,қоғамменмемлекеттіңқұқықтарын,бостандықтарынжәнезаңдымүдделерінқорғау.Олардыбұзуқылмыстыжасағаныүшіннемесеәкімшілікқұқықбұзушылықжасағаныүшінәкімшілікжазалаушараларынқолдануғаалыпкеледі.Бұлекіқұқық

саласыныңұқсастығыбірдейсипаттағыіс-әрекеттерқылмыснемесеәкімшілікқұқықбұзушылықболыптанылатындығыменанықталады.Мұндайіс-әрекеттерсипатынақарайемес,ӛзгедебелгілерібойыншаайрықшаланады.

2. Қылмыстыққұқықғылымы

Қылмыстыққұқықғылымы-бұлқазіргікездегіқылмыстыққұқықжәнеоныңнегізгітүсініктеріжӛніндегібілімдерментүсініктержүйесініңжиынтығы.

Пәніболыпқылмыстық-құқықтыққатынастартанылатынқылмыстыққұқықсаласынанӛзгешелігі,қылмыстыққұқықғылымыныңпәнінқылмыстыққұқықтыонытәжірибедеқолданудызерттеуқұрайды.Сондықтандақылмыстыққұқықғылымыныңпәніболыпеңбастысықылмыстық-құқықтықнормалар,яғниқолданыстағықылмыстықзаңнаматанылады.

Алайдақылмыстыққұқықғылымыныңпәнісаларетіндегіқылмыстыққұқықтыңпәнінеқарағандаауқымды,себебіолқылмыстыққұқықтыңжәнеқылмыстықзаңнаманыңдамутарихын,сондай-аққылмыстыққұқықтыоданәріжетілдірумендамуперспективаларынзерттейді.Сӛйтіп,ҚазақстанРеспубликасындажаңаҚылмыстықкодекстіәзірлеуменқабылдауқылмыстыққұқықғылымыныңсоңғыжетістігіболыптабылады.Қылмыстыққұқықғылымыныңпәніне,соныменқатаршетелдікқылмыстықзаңнаманыталдау,оныңхалықаралыққұқықжүйесіндегіорныменресейлікқылмыстыққұқықпенарақатынасыжатады.

Қылмыстыққұқықғылымыныңәдістері:салыстырмалы-құқықтық,диалектикалық, тарихи, әлеуметтік,статистикалық.

Салыстырмалы-құқықтықәдіс-әлемніңтүрлімемлекеттерініңқылмыстыққұқығыныңбіртиптіқұқықтықинституттарынсалыстыруғанегізделеді.Аталғанәдісшетелдікқылмыстықзаңнаманыңартықшылықтарынқолдануға,мәселелердішешудіңоңтайлыжолдарынтабуғамүмкіндікбереді,басқамемлекеттердіңқылмыстықзаңнамасыменжақындастырады,зерттеушініңой-ӛрісінкеңейтеді.

Диалектикалықәдіс-қылмыстық-құқықтықзерттеулердіжүргізукезіндефилософияныңнегізгізаңдарыментүсініктеріқолданылатындығыментүсіндіріледі.Мұндайәдіссебептібайланыс,қажеттілікменкездейсоқтық,сана-сезімменерік,себепментергеужәнетағыбасқақылмыстыққұқықтыңнегізінсалушытүсініктердіанықтаумен зерттеукезіндеқолданылады.

Тарихиәдіс-қылмыстыққұқықпеноныңинституттарыныңтарихи,кезеңдікдамуынзерттеугемүмкіндікбереді.Бұләдісқылмыстыққұқықдамуыныңалдыңдыкезеңдеріндегі,соныңішіндереволюцияғадейінгікезеңдерініңжетістіктеріментәжірибесінескеругемүмкіндікбереді.Тарихиәдісқылмыстықзаңнамадамуындағыауыспалылықтықамтамасызетеді.Басқажағынанолбұрынжіберілгенқателіктерменкемшіліктердіжібермеугемүмкіндікбереді.

Әлеуметтікәдіс-қылмыстықзаңнаманы,оныңинституттарынәлеуметтіктұрғыданталдауға,қылмыстықзаңнаманыәзірлеуменжетілдіру

кезінденақтыәлеуметтік-саясижағдайдыескеругемүмкіндікбереді.

Статистикалықәдіс-түрліоқиғалардыңкрминализациясынуақытылыесепкеалуүшін,соныменқатарқылмыстықзаңнамадабелгілібіртыйымдардыжәнесанкциялардыбекітуүшінқажет.ОсыныңнәтижесіндеҚРҚК-десоңғыуақытқадейінбелгісізкӛптегенқылмысқұрамдарыпайдаболды.

Қылмыстыққұқықғылымықылмыстыққұқықсаласынақарағандаәртүрліқайнаркӛздергеие.

Қылмыстыққұқықғылымыныңқайнаркӛздеріболыпбіріншіден,қылмыстыққұқықнормаларыбарқұқықтықактілер,яғниҚазақстанРеспубликасыныңКонституциясыменҚазақстанРеспубликасыныңҚылмыстықкодексітанылады.

Қылмыстыққұқықғылымыныңасамаңыздықайнаркӛзіболып,соныменқатарқылмыстықзаңнаманыңмәселелері,оныңтарихыменперспективаларызерттелгенғалымдардың,мамандардыңеңбектерітанылады.

Сондай-ақғылымныңқайнаркӛзінеқылмыстыққұқықтыжүзегеасыруменқолданутәжірибесіжатады.Кез-келгенғылымитеория,кез-келгенқылмыстықзаңбіріншіден,онықолданудыңнақтышарттарыкезіндетанылады.Қылмыстықзаңнамаережелерінжүзегеасырубойыншатәжірибелікқызметтіталдамай,қылмыстыққұқықтыңмәселелерінзерттеумүмкінемес.Тектәжірибеғанақылмыстыққұқықнормаларыныңнақтыартықшылықтарыменкемшіліктерінкӛрсетеді.