Бастапқы деректер

5-шi кесте

Өнім	тауарлық өнiмнiң шығарылымы, шт.		өнiм бiрлiгiнiң өзiндiк құны, руб.		өнiм бiрлiгiнiң бағасы, руб.
	по плану	факт.	по плану	факт.
А	7 000	8 500	29	27	34
Б	4 500	4 500	47	45	54
В	3 500	3 500	74	73	81

Жауап: З1р.ТП = 0,881 руб./руб.; З1р.ТП=0,843 руб/руб.; ▲З1р.ТП = - 4,31 %.

Есеп 14. Цехтың жылдық есеп берудегі шығындары 580 мың руб., жылдық жоспарда 560 мың руб. болған кездегі өнімнің өзіндік құнын анықтаңыз. есеп беру мәліметінде өнімнің өзіндік құнында осы шығындардың үлесі 3,5 % құрайды.

Шығарылатын тауардың көлемі тұрақты.

Жауап. Көрсетілген факторлар әсерінен өзіндік құны 2,61% құрайды.

Есеп 15. есеп берудегі тауардың өзіндік құны 507 мың руб. құрады, бұл тауарлық өнім 1 руб. шығынға, 0,9 руб. келеді. Жылдық жоспарда тауарлық өнімнің 1 руб. шығынға 0,86 руб. келеді. Өндірістің көлемі 10% жоғарлайды. Жылдық жоспардағы тауарлық өнімнің өзіндік құнын анықтаңыз.

Жауап. Жылдық жоспардағы тауарлық өнімнің өзіндік құны 532,91 млн. руб.

Есеп 16. Есеп беру мәлiметiнiң нормалар материалдардың үнемдеуi төмендету есебiнен 8%-ға орнатылған және бағаны төмендету 3%-ға. Есептеу нәтижесi бойынша тауарлық өнiмнiң өзiндiк құны 86,9 миллион руб. шикiзат және материалдарға шығын 128,4 миллион руб. құрады.

Өнiмнiң өзiндiк құнына көрcетiлген факторларының ықпалын анықтау.

Жауап. Өнiмнiң өзiндiк кұнының арқасында көрcетiлген факторлары 7,78 %-ға төмендедi.

Есеп 17. Кәсiпорынның жылғы өнiм өндiруiн өзiндiк құнды 200 млн. руб құрады, соның iшiнде тұрақты шығындар 40 млн. руб. құрады.

Ұйымдастыру-техникалық шаралардың жоспарланатын мерзiмiнде (қосымша ақша жұмсауларсыз) арқасында өндiрiс көлемiн 15%-ға жоғарлайды.

Жоспарланатын мерзiмдегi өнiмнiң өзiндiк құнының төмендетуiнен жылғы үнемдеудi анықтау.

Жауап. Жоспарлалатын мерзiмдегi өнiмнiң өзiндiк кұнының төмендетуiнен жылғы үнемдеу 6 млн.руб. тең.

Есеп 18. Кәсiпорындағы өнiмнің өзіндік құны 100 руб/дана бойынша шығаратын тауар мөлшері 15 млн.дана құрады. Шығынның шартты-тұрақты бөлігі 15% құрады. Негізгі қордың амортизациялық нормасы 13,5%-ға ие.

Негiзгi қорларды құн жабдықтар жаңғыртудың нәтижесiнде 800 мың руб. өстi, өндiрiс көлемi 20%-ға үлкейдi. Жұмысшыларға еңбекақы төлеу қоры (мамандығын жетiлдiрумен байланысты жұмыс) 792 мың руб. үлкейтілген.

Өнiм құрамын жабдықтарды жаңғыртуынан кейiн анықтау.

Жауап. Өнiмнiң өзiндiк күнiн жабдықтың жаңғыртуынан кейiн құрайды 98 руб./дана.

Есеп 19. Егер шығару 91-ден 92,2%-ға дейін өссе, 1 т металлдың өзiндiк құнын өзгерiстi анықтау. Қалған көрсеткіштері тұрақты және құрайды: шихтаның көлемі жылына 2 млн. т, шихта құрамыдағы металдың мөлшері 15%, шихтаның өзіндік құны 3600 руб./т, шихтаны қайтадан өңдеуге кеткен шығындар 620 руб,/т, өңдеу кезіндегі шартты-тұрақты шығындардың үлесі 60%.

Жауап. 1 т металлдың өзiндiк құны 1, 23%-ға төмендейдi.

Есеп 20. Кәсiпорын жылдық есеп беру мәліметтері бойынша 60 млн.руб. соммадағы 1,2 млн.дана өнім шығарылды. Шығарылған өнімнің 1 руб. шығын деңгейі 0,8 руб. құрайды.

Өндiрiс көлемi алдыңғы жылмен салыстырғанда 15%-ға үлкейдi, бұл өнімнің өзіндік құның жылына 4,8 млн. руб. үнемдеуге мүмкіндік береді. (Өндiрiс көлемiнiң үлкеюi жеткен қосымша iргелi салым, барлық шығарылған өнiмiсiз iске асырылған).

Алдыңғы жылдағы ағындағы шығынның тұрақты шығын сомасын анықтау және шығын үнемдеудi анықтау.

Жауап. Алдыңғы жылдың ағымдағы шығындарындағы тұрақты шығындары 30,96 млн. руб. құрайды, алдыңғы жылмен салыстырғанда есеп беру жылындағы өзiндiк құндағы үнемдеуi 5, 88 млн.руб. тең.

Есеп 21. Егер салыстырғанда есеп беру жылының шикiзат және материалдарына шығын 35%-ға өссе, өндiрiс көлемiның өзгерісін анықтау. Өнiм бiрлiгiне өндiрiстер қалған құрайтын айнымалы шығындар өзгерiссiз, меншiктi жиынтық шығындарда қалды 25000 руб, ортақ тұрақты шығындар өзгермедi. Меншiктi өзiндiк құнды есеп беру жылында 100000 руб. құрады, есеп беру жылындағы айнымалы шығындарындағы шикiзат және материалдарға шығын еншi 30000 руб. меншiктi тұрақты шығындар 72% құрады.

Жауап. Өндiрiс көлемi 20%-ға қысқарады.

Есеп 22. Кәсіпорын есеп беруде өндірісті 20%-ға өсуі жүзеге асқанда алдыңғы жылмен салыстырғанда өзіндік құнының төмендеуінен қосымша пайда 40 млн.руб құрады. Жылдық есеп беру мәліметтерінде сатылған өнімнің жалпы сомасы 750 млн.руб. тең.

Егерде есеп беру жылында кәсіпорындағы өнімді шығару 5,0 млн.руб. құраса және тауарлық пен сатылған өнімнің теңдігі кезіндегі тауарлық өнімнің 1 руб. есептегенде шығындардың деңгейі 0,8 руб тең болған жағдайдағы жылдық өнімнің өзіндік құнының айнымалы және қатысты тұрақты шығындарының қатынасын анықтау.

Жауап. Жылдық өнімнің өзіндік құнының айнымалы және қатысты тұрақты шығындарының қатынасын 37, 4 және 62, 6 % құрайды.

Есеп 23. Цехтағы өндiрiс көлемiнiң қалдығы аз технологиясы енгiзудiң нәтижесiнде 10%-ға үлкейдi. Материалдардың үнемдеуi бұйымға 18 сомды құрады. Iргелi салым цехтың жабдықтарына бұйымға 22 сомдарды жаңа технологияның енгiзуiнде құрады. Цехтық жабдықтың амортизациясының нормасы жаңа технологияның енгiзуiнен кейiн және дейiн 12%, цехтың шартты-тұрақты шығындарын 20% құрады. Бұйымның өзiндiк құны жаңа технологияның енгiзуiнен кейiн 300 руб.

Енгiзудiң нәтижесiнде жаңа технологияның бұйымының өзiндiк құнының төмендетуiн анықтау.

Жауап. Енгiзудiң нәтижесiнде жаңа технологияның бұйымының өзiндiк құнының төмендетуi 21,2 руб. құрайды.

Есеп 24. Зауытты есеп беру жылында құрамында 1,0 % металл бар кеннiң 350 мың т. артық жұмыс iстедi. Жоспарлалатын мерзiмде құрамында 1,2% металлдың өзгерiссiз жабдықтау көлемi сақтап кендi пайдалануға есептейдi. Екi жағдайларға металлдың шығаруы бiрдей: 92%; құрамында 1% металл бар кеннiң өзiндiк құны 750 руб.; құрамында 1,2% металл бар кеннiң 850 руб/т, шекті өзіндік құны 375 руб/т; шартты-тұрақты шығындар 40%.

Кендегi металдың құрамын жоғарлату нәтижесiнде өнiмнiң өзiндiк құнының өзгерiсiн анықтау.

Жауап. Кендегi металдың құрамын жоғарлату нәтижесiнде өнiмнiң өзiндiк құнының 5, 93 % құрайды.

Есеп 25. Бастапқы шикiзаттағы металлдың құрамының үлкеюіне бағытталған шараның енгiзуiнен шартты - жылғы үнемдеудi кесте 6 мәлiметтердi пайдалана есептеу.

Кәсiпорынның жұмысының көрсеткiштерi

6-шы кесте

Бастапқы мәліметтер	шараның енгiзулерiне дейiн	шараның енгiзулерiнен кейiн
қайта өңделетiн шихта, мың т шихтадағы металлдың құрамы, % өнiмге металлдың шығаруы, % пайдалану шығындары: а) «шикiзат» бап бойынша шихтадағы 1 т металлдың құны, руб. б) 1 т шихтаны өңдеуге,руб.	1000 20 92 2000 300	1000 22 92 2000 300

Жауап. Шараның енгiзуiнен шартты - жылғы үнемдеу 30 млн руб. тең.

Есеп 26. Келесi мәлiметтiң жоспарлы мерзiмге өнiмнiң өзiндiк құнының төмендетуiнің жиынтық пайызын анықтау: (өнiм өндiру) өндiрiс көлемi 17,0% өседi, шикiзаттың шығынының нормасы және негiзгi материалдар 11%-ға төмендейдi, еңбек өнiмдiлiк 14, 0%-ға өседі, орташа еңбекақы - 7, 0%.

Технологиялық қажеттіліктерге отын шығыны және энергияның нормалары 8,0%-ға төмендейдi, амортизацияның сомасы 5,0%-ға өседі. Цехтық шығындар 3,0%, зауыт аралыққа 2%-ға азайяды.

Есеп беру жылындағы тауарлық өнiмнiң өзiндiк құнының құрылымы төменде келтіріледі, %:

Шикізат және негізгі өнім 62,2

Отын және энергия 12,4

Өндiрiстiк жұмысшылардың еңбекақысы 4,7

Амортизация 4,7

Цехтың шығындары 4,7

Жалпы зауыттық шығындар 3,7

Баска да шығындар 7,6

Барлығы: 100

Жауап. Өнiмнiң өзiндiк құнының төмендетуiнің жиынтық пайызы 3,4% тең.

Есеп 27. Келесi мәлiметтiң салыстырылатын тауарлық өнiмнiң өзiндiк құнының төмендету нәтижесіндегі жиынтық пайызды анықтау: жоспарлы мерзiмдегi тауарлық өнiмнiң шығарылымы екi есе үлкейедi, салыстырылатын тауарлық өнiмнiң үлесі 62%, шикiзаттың үнемдеуi, негiзгi материалдар 13%, отынның 10%, қосалқы материалдарының 20%, электр энергиясының технологиялық қажеттіліктерге 15%, негiзгi өндiрiстiк жұмысшылардың еңбек өнiмдiлiгі 40%-ға өседi, олардың орташа еңбекақысы 24% үлкейедi шартты-тұрақты шығындар 10%-ға өседi, өзгермелi шығындар - 70%-ға, цехтық шығындардағы шартты - тұрақты бөлiктерi еншi 20%, зауыт аралық 80%, ақау жоғалтулары толық алып тастаған.

Негiздi жылдағы тауарлық өнiмнiң өзiндiк құнының құрылымы келесiдей болады:

Шикізат және негізгі өнім 40

Көмекші материалдар 3,2

Технологиялық отын 0,8

Технологиялық энергия 1,6

Есеп аударыммен еңбекақы төлеу қоры 12

Цехтың шығындары 40

Жалпы зауыттық шығындар 16

Ақаудан жоғалтулары 6,4

Барлығы: 120,0

Жауап. Салыстырылатын тауарлық өнiмнiң өзiндiк құнының төмендетуiнің жиынтық пайызы 18,38% құрайды.

Есеп 28. Байыту фабрикасымен мамырда 1000 т кен өңдеген. Кендердi өңдеуден алынған: негiзгi өнiм - 4т бериллилі концентраты, ілеспелі өнiмнiң - дала шпатының концентраты 300 т және слюда концентраты 40 т. 1000 т кеннiң өңдеуiне жалпы шығын 477200 руб. құрайды. Дала шпатының концентратының 1 т есептегенде көтерме бағасы 980 руб., слюда - 580 руб/т.

1 т негiзгi өнiмнiң өзiндiк құны көтерме бағалар бойынша ілеспе өнiмдерге кеткен шығынды есептеу әдiстерін анықтау.

Жауап. Берилли концентратының өзiндiк құны 40 000 руб/т.