Бақылау сұрақтары

1. Келісімді-премиальды жалақы төлемі дегеніз не?

2. Бағалау қалай анықталады?

3. Еңбекақы төлем фондының жаспарлы өлшемі қалай анықталады?

4. Жанама келісімді еңбекақы төлемні қандай формула бойынша анықталады?

5. Келесімді жалақы қандай формула бойынша анықталады?

Глоссарий

1. Еңбек мотивациясы – еңбек өнімділігінің өсуіне түрткі болатын күштер жиынтығы.

2. Жалақы – кәсіпорындағы жұмысшылардың табысы және негізгі ынталандыру көзі.

3. Келісімді жалақы (Ж_к) мына формуламен анықталады:

Ж_к =Б_к В

Мұндағы Б_к - бір шығарылған өнім (істелген жұмыс) үшін келісімді бағасы, руб; В – есеп айру периоды ушін (ай, кун) шығарылған өнім мөлшері (көлемі).

4. Келісімді баға (Б_к) жұмыстың дәрежесіне сәйкес тарифті жалқының (Т_жал) жұмысты орындау ушін қажет уақыт нормасына (Н_уақ) көбейтіндісімен анықталады:

Б_к =Т _{жал *} Н_уақ

5. Мерзімді жалақы (Ж_мер) оның жұмыс уақыты мен квалификациясымен анықталады:

Ж_мер = Б_мер *Т_шын,

Мұндағы Б_мер – белгіленген жұмыс уақытындағы баға, руб; Т_шын - есеп айыру периоды үшін шын мәніндегі жұмыс уақыты, сағ.

6. Қажеттіліктер – іс-әрекетке қозғауды шақыратын бір нәрсенің болмауды сезіну.

7. Стимул – бұл іс-әрекетке қозғаушы сыртқы күш, оның себебі қызығушылық (материалды, моральды, жеке және топтық), мысалға еңбекақы төлемі.

8. Мотив – бұл іштік қозғаушы күш (қалау, емдеу, бейісделу, ішкі сезімдер)

9. Тұтыну иерархия (Маслоу бойынша) - физиологиялық, қауіпсіз, әлеуметтік, сыйлы.

10. Материалды және моральді стимул – бұл жұмысжылардың істік белсенділігін жоғарлатуға бағытталған шаралар жиынтығы.

Есептердiң шығару мысалдары

Есеп 1.

Бiр күнде жұмысшы кәсiпорында 42 бұйым жасады. Бұйымның бағасы 80 руб. Бiр күндегi жұмысшының жалақысын есептеңiз.

Шешімі.

1 айдағы келiсiмдi түрде жұмыс iстейтiң жұмысшының жалақысы;

80 руб. * 42 = 3360 руб.

Есеп 2.

Келiсiм түрде жұмыс iстейтiн жұмысшы 2000 кг қосымша шикiзат шығарды (1 т бағасы – 200 руб.). Содан басқа, 1250 руб тауарды өткiздi. (сатудан премиясы 2 % құрады).

Жұмысшының толық жалақысын анықтаңыз.

Шешімі.

Жұмысшының негiзi жалақысы: 200 руб/т * 2 т – 400 руб. Тауарды өткiзгендегi премия мөлшерi 1250 руб * 2 %/100 % = 25 руб. Қосымша өнiм дайындағанның негiзгi жалақысына премия мөлшерiн қосып, толық жалақыны аламыз: 400 + 25 = 425 руб.

Есеп 3.

Келiсiм түрде жұмыс iстейтiн жұмысшы өнiмдi өндiру нормасын 120 % орындады. Тiкелей келiсiмдi баға бойынша оның жалақысы 800 руб. өндiру нормасына құрады. Зауыт iшiндегi ереже бойыеша нормадан жоғары 110 % дейiн жасалған өнiмнiң келiсiмдi бағасы 1,2 есеге көбейдi,100 – нан 120 % - ге 1,4 есеге көбейдi.

Жұмысшының толық жалақысын анықтаңыз.

Шешімі.

Тарифтiң жоғарлауынсыз жұмысшының негiзгi жалақы төлемi:

800 * 120 / 100 = 960 руб.

Жоспардан көп өнiм шығару үшiн ақының өсуi (бұл қосымша 20%) (коэффициент 0,2) ж/е 40 % (коэф. 0,4) асыра орындау үшiн):

[800 * (110 – 100)/100] * 0,2 = 16 руб.;

[800 * (120 – 100)/100] * 0,4 = 32 руб.;

Негiзгi ақыға жоспарды асыра орындағаны үшiн қосымша ақыны қосып, жұмысшының толық жалақысын аламыз:

960. 16 + 32 = 1008 руб.

Есеп 4.

Екiншi учаскедегi жөндеушi тарифтi ақы бойынша 700 руб. жалақы алады. Оның учаскесiнiң өндiру нормасы – 1000 өнiм.

Шын мәнiнде 1200 өнiм жасалды. Жөндеушiнiң жалақысын табыңыз.

Шешімі.

Жанама келiсiмдi баға: 700 / 1000 = 0,7 руб. Жөндеушiнiң жалақысы: 0,7 * 1200 = 840 руб.

Есеп 5.

Механик наурызда 165 сағат жұмыс iстедi. Сағаттық тарифтiк жалақысы 5– руб. 20 тиын

Механиктiң жалақысын есептеңiз.

Шешімі.

5 руб. 20 тиын * 165 сағ = 858 руб.

Есеп 6.

Мерзiмдi түрде жұмыс iстейтiн жұмысшы 170 сағ жұмыс iстедi ж/е ай iшiнде 260 руб. материалды үнемдедi. Кәсәпорында материалды үнемдеген үшiн барлық үнемдеу мөлшерiнен 40 % беру туралы ереже бар. Сағаттық тарифтi жалақысы – 5 руб. 60 тиын.

Жұмысшының жалақысын есептеңiз.

Шешімі.

Негiзгi жалақы төлемi: 5 руб. 60 тиын * 170 сағ. = 952 руб. Материалды үнемдеген үшiн премия: (260 * 40)/100 = 104 руб. Бiр айдағы жалақының жалпы саны: 952 + 104 = 1056 руб.

Есеп 7.

Инженердiң сағаттық жалақысы – 6 руб. 20 тиын ж/е шарт бойынша ай сайын 30 % премия. Ол 1 ай iшiнде 140 сағат жұмыс iстейдi. Инженердiң жалақысын есептеңiз.

Шешімі.

140 сағат үшiн мерзiмдi ақы: 6 руб. 20 тиын * 140 = 868 руб. Осы ақыдан премиясы: 868 * 30/100 = 260 руб. 40 тиын

1. айдағы жалпы ақысы: 868 + 260,4 = 1128 руб. 40 тиын

Есеп 8.

Бухгалтердiң 1200 руб. оклады бар. Наурызда жалпы жұмыс айының ұзақтығы 22 күн. Кезiнде ол 6 жұмыс күнiн демалыста өткiздi. Жұмыс iстелген уақыт үшiн үшiн бухгалтердiң жалақысын табыңыз.

Шешімі.

Бiр күндiгi оклады: 1200/22 = 54 руб. 55 тиын. Жұмыс iстеген күндегi жалақысы: 54,55 *(22-6) = 872 руб. 80 тиын.

Есеп 9.

Желтоқсанда жұмысшы 5 күн ауырды. Қарашада оның жалақысы 20 күнүшiн 2000 руб. құрады, қазанда 19 күн үшiн 1855 руб., қыркүйекте 25 күн үшiн 2700 руб. құрады. Үздiксiз стажы – 12 жыл. Ауырған күндер үшiн жәрдем ақы мөлшерiн анықтаңыз .

Шешімі.

Алдыңғы ауырған үш ай үшiн орташа күндiк нақты жалақысы:

(2000+1855+2700) / (20+19+25) = 102 руб7 42 тиын

Уақытша еңбек етуге жарамсыздық бойынша жұмысшыға берiлген ақша: 102 руб. 42 тиын * 5 = 512 руб. 10 тиын

Есеп 10.

Жұмысшыға жыл сайынғы 24 күндiк демалыс берiлдi (24 тамыздан 17

қыркүйекке дейiн). Оның жалақысы мамырда – 2800 руб., маусымда 2900 руб., шiлдеде 2800 руб. Жұмыс күндерi толығымен iстелдi, премиялар белгiленген жоқ. Демалыс жалақысын есептеңiз.

Шешімі.

Соңғы үш айдағы орташа күндiк жалақы:

(2800+2900+2800)/(25+26+27) = 108 руб. 97 тиын.

Тамызға (7 күн) ж/е қыркүйекке (17 күн) берiлетiн демалыс жалақысы:

108,97 * 7 = 762,79 руб.

108,97 * 17 = 1852,49 руб.

Есеп 11.

Келесi мәләметтер негiзiнде бұйымның бағасын анықтаңыз:

А) V дәрежелi жұмысшының сағаттық тарифтi жалақысы 55 руб. Бiр бұйымды өңдеуге кететiн уақыт нормасы – 2,6 норма – сағат .

Б) агрегатты жинау үшiн V дәрежелi жұмысшының 2 норма – сағат, III дәрежелi жұмысшының – 6 нормасағат ж/е I дәрежелi жұмысшының – 4 нормасағат жұмсалу керек, I дәрежелi жұмысшының тарифтi жалақысы – 35,8 руб., III дәрежелi – 41,3 руб.

Ж/е V дәрежелi – 55 руб.

Шешімі.

1. Баға әдетте бiр бiрлiк өнiмге берiледi. Бір бұйымның бағасы (iстелген жұмысқа) 55 * 2,6 = 1,43 руб.

2. Жұмысшылар тобымен бiр уақытта орындалуы керек. Жұмыстар жағдайында операцияның еңбек сыйымдылығы және жұмысшылардың тарифтi дәрежесiн ескергендiгi. Бiр бiрлiк өнiмге (жұмысқа) коллективтi келiсiм баға берiледi. Бiр агрегатты жинаудың келiсiмдi бағасы

55 * 2 + 41,3 * 6 + 35,8 * 4 = 501 руб.

Есеп 12.

Келесi мәлiметтiр негiзiнде келiсiмдi түрде жұмыс iстейтiн жұмысшының күнделiк жалақысын анықтаңыз.

1. Жұмысшы бiр күнге бiр цистерна 8 бөлiк 12 цилиндр жасайды.

1. Цистерна бағасы 30 руб. Бiлiк бағасы 30 руб. Цилиндр бағасы 11 руб.

Шешімі.

Бiр жасалған өнiмнiң немесе iстелген жұмыстың бағасы өнiм мөлшерiне немесе жұмыс көлемiне көбейту керек. Жұмысшының күндiк жалақысы

30 * 5 + 15 * 8 * 11 * 12 = 402 руб.

Есеп 13.

Коллективтi келiсiмдi жалақы төлеу кезiнде әрбәр жұмысшының индивидуалды жалақысын анықтаңыз, егер

1. химиялық аппаратты реттеу үшiн келетiн коллективтi бағасы 2668 руб.,

2. Реттеу 4 жұмысшымен орындалады. Жұмысты орындау үшiн III дәрежелi жұмысшы 10 сағат. IV – 5 сағат. V – 20 сағат. VI дәрежелi – 6 сағат жұмсайды.

3. Қазiргi сетка бойынша тарифтi коэффициенттер III дәрежелi 1,126 IV 1,324

V- 1,536, VI – 1,788.

Шешімі.

Басында дәрежеге берiлген әрбiр жұмысшының жұмысын iстеген сағат санын анықтау керек. Ол үшiн тарифтi коэффициенттi сәйкесiнше дәрежелi жұмысшының жұмысын iстеген сағат санын көбейтемiз. Дәрежеге берiлген сағат саны III дәрежелi жұмысшы үшiн 1,126 * 10 = 11,26

IV дәрежелi – 1,324 * 5 = 6,62 V дәрежелi 1,536 * 20 =30,72.

V дәрежелi 1,788 * 6 = 10,73 құрады.

Сөйтiп дәрежеге келтiрiлген жұмыс iстеген сағаииың жалпы саны 11,26 + 6,62 +30,72 + 10,73 = 59,33 құрады. Жұмысшының 1 сағат жұмысына келетiн орташа жалақысы 2268/59,33 = 44,97 руб.

Дәрежеге келтiрiлген әрбiр жұмысшының жұмысшының жұмыс iстеген сағат санын бiле отырып оның жалақысын анықтау қиын емес. Химиялық аппаратты реттегенi үшiн III дәрежелi жұмысшы 44,97 * 11,26 = 506,3 руб.

IV дәрежелi 44,97 * 6,62 = 297,7 руб. V дәрежелi 44,77 * 30,72 =1381,5 руб.

VI дәрежелi 44,97 * 10,73 = 482,5 руб. алды.

Есеп 14.

Кәсiпорында уақыт нормасы және өндiру нормасы қайта қарау бойынша жүйелi жұмыстар енгiзiлдi. Осыған байланысты көптеген қызығушылықты жалақы төлемiнiң уақыт нормасымен өндiру нормасын әсерiнiң талдауы бiлдiредi.

Келесi мәлiметтер негiзiнде прогрессивтi өндiру нормаларын енгiзуге байланысты келiсiмдi жалақы төлеу бойынша шығындардың үнемдеуiн және осы жылдағы жалақы бойынша үнедеп есептеңiз.

1. Цехтегi келiсiмдi түрде жұмыс iстейтiн жұмысшылардың орташа айлық жалақы төлеу қоры 40000 руб.

2. 1 шiлдеден бастап цехте қазiргiлерден 25 % үлкен прогрессивтi жаңа өндiру нормалары енгiзiлдi.

Шешімі.

Цех бойынша прогрессивтi өндiру нормаларын енгiзуге байланысты айлық үнемдеу 40000[(1-100/100+25))]=8000 руб. Жыл аяғына дейiнгi үнемдеу (1 шiдеден бастап) 8000 * 6 = 48000 руб. Бұл жалақы төлемнiң үнемдеуiн кәсiпорынмен қолдану мүмкiн. Мысалы өнiм шығаруын ұлғайту үшiн және қосымша жұмыс күшiн жұмылдыру үшiн.

Есеп 15.

Жұмысшылар категориясы бойынша жалақы төлеу қорын қолданудың мақсаты – жұмысшылардың әрбір категориясы бойынша жалақы төлеу қорының шығындарын зерттеу, жоспар мен резервтерден ауытқуларды анықтау.

4.3. кестенің мәлеметтері негізінде жалақы қорын қолданудың абсолютті және салыстырмалы ауытқуды анықтау, егер кәсіпорын жоспарды 100% орындаса.

Кесте 4.3.

Жұмысшылар категориясы	Жұмысшылар саны, адам		Орташа жалақы, руб		Жалақы қоры руб
	жас	Өткен	Жас	Өткен	Жас	Өткен
Жұмысшылар ИТЖ Қызметкерлер Кіші Барлық өнеркәсіпті – өндіріс	300 15 30 20 395	320 15 35 20 120	1000 1200 3900 3900 4010,1	1050 1220 3900 3900 4048,6	1200000 189000 117000 78000 1583990	1296000 189900 136500 78000 1700412

Шешімі.

Біріншіден кәсіпорын бойынша жоспардан көп жұмысшылар санын қамтамасыз ету және орташа жалақы төлемін көбейту арқылы жалпы жалақы қорының шығындалу кезіндегі ауытқуларды анықтау керек. Жалпы кәсіпорын бойынша жоспардан көп жұмысшылар саны 420-395=25 адам кұрады. Осыған байланысты жалақы қорының көп шығындалуы байқалды 4010,1*25=100252.5 руб. Бір жұмысшыға орташа жалақыны өсіру (4018,6-4010,1 )*420=16170 руб. Мөлшерінде жалақы төлеу қорының көп шығындалуына әкелді. Барлық шығындалғаны: 100252,5+16170=116422,5 руб.; немесе 170412-1583990=116422 руб (есептеу санды дөңгелектеу кезіндегі ауытқу 0,5).

Жұмысшылар категориясы бойынша санын қамтамасыз ету кезінде

1000*(320-300)=80000 руб жалақы қорының шығыны байқалды. Жұмысшылардың орташа жалақы толемін өсіру нәтижесінде (4050-4000 )*320=16000 руб. шығындалды. Барлық шығындалғаны 80000+16000=96000, немесе 1296000-1200000=96000 руб. қүрады. ИТЖ бойынша шығындалу орташа жалақыны ( 4220-4200)*45=900 руб. өсіру кезінде байқалды;

Қызметкерлер категориясы бойынша жалақы төлеу қорынын 19500 35 -30 х 3900 шығындалуы жоспардан көп жұмысшылар санынан пайда болды. Сөйтіп, кәсіпорында жоспардан коп жұмысшылар санын қамтамасыз етудегі жалақы қорының шығындалуы (100252( 1583990) *100=6,33 % жоспарлы жалақы қорына құрады. Бір жұмысшынын орташа жалақысын көтеру кезіндегі шығындалу (16170/1583990 )х100% = 1,02 % құрады жалпы шығындалу 6,33 +1,02 =7,35%.

Есеп 16.

Еқк келісімді жалақы және премияға орнату кезіндегі бригада мүшесінін айлық жалақы төлемін есептеніз егер:

1. бір айдағы жалпы бригадалық еңбек ақы қоры 18315 мың руб :

2. тариф бойынша жалақы төлемі 10980 мың руб :

3. бригаданын келісімді жалақысы – жұмысшынын өндіру нормасын асыра орындау кезінде қолданылатын тариф үстіндегі бөлім -1647 мың руб.

4. салалық нормалар бойынша жұмыс үшін келісімді бағанын өсуінің жалпы саны 1894 мың руб.

5. қазіргі ереже бойынша премия 3794 мың руб.есептелуі: еқк ескергендегі бригада жұмысшыларынын айлық жалақы есебі 4,2 кестеде келтірілген.

1. әрбір бригада мүшесінің тарифті жалақы төлемі жұмысшынын тарифты сағаттық жалақысы онын жұмыс істеген нақты уақытына көбейтіледі – 7 топ кесте 4,2.

2. келісімді жалақы мен премиясы тарату үшін қолданылатын есеп шамасын алу үшін әрбір жұмысшынын тарифты жалақы төлемі 7 топ белгілі айдағы оның еқк көбейтімді 11 топта алынған нәтижелер қосылады (e=11095,2 мың руб ).

3. есеп шамасынын бірлігіне келетін келісімді жалақы мен премия шамасы (3794,0 + 3541,0) = 7335,0мың руб. 7355/11095,2= 0,661.

4. әрбір жұмысшыға түсетін келісімді жалақы мен премия мөлшерін анықтау үшін есептеу шамасы 0,661 еқк ескергендігі есептелген тарифты жалақыға көбейтіледі: 12 топ = 0,661х 11 топ.

5. түскен келісімді жалақы және премиямен тарифті жалақы төлемін қосып, өткен айдағы әрбір жұмысшынын жалақы төлемін анықтауға болады: 13 топ = 7 топ +12 топ.

Есеп 17.

1 жылдағы жұмысшылардын орташа сағаттық күндік айлық жылдық жалақы төлем есебі 4,4 кестеде келтіріледі.

Кесте 4.4

№ т/б	Бригада Мүшелерінің Аты, жөні, Тегі.	Кәсібі	Дәрежесі	Сағаттқ, тарифтік,жалақы сы руб.	Жұмыс Істеген уақыты,сағ	ЖұмысІстегенУақыт ҮшінТарифтікЖалақысы (6топ*5 топ)	ЕҚК	ТОН жумысы бойынша келісім бағаларының өсуін қосқандағы келісім бағасы, мың руб	Премия ,мың руб	ЕКҚ Ескергендегі Есептік тарифті(7топ*8топ)жалақысы	Келісім жалақысы және премия мың ру Б	Айлық жалақы толемі руб (7топ*12 топ)
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
1	Бубнов Г.Г	токарь	6	8,630	168	144,9840	1,5			2174,7	1437,5	2887,34
2	Козлов В.В	токарь	6	8,630	144	1242,720	0,9			1118,4	739,6	1982,3
3	Богданов Н.Г.	токарь	5	7,540	168	1266,720	1,2			1520,0	1004,8	2271,5
4	Романов В.Г.		5	7,540	168	1266,720	0,5			633,3	418,7	1685,4
5	Песков Г.С	токарь	4	6,700	160	1072,000	1,0			1072,0	708,8	1780,8
6	Попов В.Т.	токарь	4	6,700	128	851,600	0,8			686,0	453,6	1311,2
7	Русаков С.И.		3	6,060	152	921,120	1,0			921,1	609,0	1530,1
8	Иванин А.М.	фрезерлеуші	1	6,700	144	964,800	1,3			1254,2	829,1	1793,9
9	Шатров К.П.		3	6,060	168	1018,080	0,6			610,8	403,7	1421,7
10	Фадеев А.Л. Жалпы Бригада бойынша		2	5,480	168	920,640 10980240	1,2	3541,0	3794,0	1104,7 11095,2	730,2 7335,0	1650,8 18315,0

Кесте 4.5

Көрсеткіш	Негізгі өндіріс жұмысшылары	Қосымша жұмысшылар
		Келісім түрде	Мерзімді түрде
1	2	3	4
Келісімді баға және тариф бойынша жалақы төлемінің қоры	218360	170420	60260
Прогрессивті жүйе бойынша қосымша төлем	5680	-	-
Мерзімді жұмыс істейтіндерге премия	-	-	12530
Қосымша төлемдер, түнгі жұмыс үшін басқа	1840 700	880 750	160 -
Сағаттық жалақы төлемінің қоры	2265,80	1720,50	729,50
Күндік жалақы төлеміне дейінгі қосымша толемдер: емізетін әйелдерге жұмыс үзілістері үшін	180	120	6
Күндік жалақы төлем қорына кіретін басқа төлемдер	2,0	80	60
Күндік жалақы төлем қоры	226960	172250	73070
Айлық (жылдық) жалақы төлеміне дейінгі қосымша толемдер: кезекті және қосымша демалыс үшін мемлекеттік және жалпы міндеттерді орындау үшін	11770 440	8400 650	3880 250
Жылдық жалақы қоры	2395,00	1813,00	772,00
Жұмысшылар саны	2414	1824	833
Жұмысшының жұмыс істеу сағаты (жұмыс уақытының бюджеті бойынша бір жұмысшы 1928,97 сағ жұмыс істеу керек), мың.	4656	3518	1607
Бір жұмысшының орташа сағаттық жалақысы ,руб	48,70	48,90	45,40
Жұмысшының жұмыс істеу кұні жұмыс уақытының бюджеті бойынша бір жұмысшы 235,7 күн жұмыс істеу керек мың.	569	430	196
Орташа күндік жалақы төлемі; руб	399	401	373
Бір жұмысшының жылдық жалақысы (жылдық жалақы төлем қорының жұмысшылардың орташа тізімдік санына қатынасы) руб	99213	993,97	92677
Бір жұмысшының орташа айлық жалақы толемі; руб.	8267,75	8283,08	7723,08

Есеп 18.

Жұмысшыға демалыс бергендегі орташа күндік жалақыны есептеу. Демалысты төлеу және компенсация беру үшін орташа жалақыны есептеу әдістемесі қолданылмаған. Осыған сәйкес жұмысшыларға берілетін жыл сайын төленетін демалыс ұзақтығы 6 күндік жұмыс істеу аптасы есебіне календарлы немесе жұмыс күндерімен анықталады. (Сенбі және жексенбі ескеріледі және мереке күндері ескерілмейді ).

Жылдық негізгі төлемі үшін орташа күндік жалақы анықталады.

Жұмыс күндерінде - есептеу периодында түскен жалақы төлемі (соңғы ұш календарлы ай ұшін) 6 күндік жұмыс аптасы бойынша осы периодтың жұмыс кұн санына бөлінеді; Календарлы күндерінде – есептеу периодында түскен жалақы төлемі 3-ке және жылдағы айдың календарлы күннің орташа мөлшеріне 29,6 бөлгенге тең болады.

Мысал 1.

Жұмысшы қызметінің оклады айына 1000 руб құрайды. 2002 жылдың 18 қырқүйегінен бастап оған ұзактығы 28 календарлы күн жыл сайындағы негізгі демалыс берілді .

Демалыс периодында сақталатын жалақының мөлшерін анықтаңыз. Есептеу периодына маусым, шілде, тамыз кіреді. Демалыс периодында сақталатын күндік жалақының орташа мөлшері:

( 1000+1000+1000)/329,6=33руб78 коп.

Жалақы мөлшері:

33 руб 78 коп 28=945 руб 84 коп.

Мысал 2.

Ұйымның жұмысшысына айына 1200 руб оклад белгіленген. 2000 жылдың 14 қыркүйегінен бастап, оған ұзақтығы 20 календарлы күн оқуға арналған демалыс берілді. Оқуға арналған демалыс периодында сақталатын жұмысшының орташа жалақы мөлшерін анықтаңыз. Есептеу периодына маусым, шілде, тамыз кіреді.

Демалыс периодында сақталатың жалақы толемі:

{( 1200 +1200 +1200)/3/29,6}*20=810руб 81 коп.

Бұған дейін біз мысалдарда жұмысшының есептеу периодында толық жұмыс істеген қарастырдық. Практикада осындай өте оңды жағдай кездесе бермейді. Жұмысшы ауырып қалу мүмкін немесе басқа себептермен жұмыста болмауы мүмкін.

Бірақ есептеу периодынан орташа жалақыны есептеу үшін зандармен қарастырылған тек қана сол істелмеген уақыт және теқ қана толенген ақша жойылады. Бұл тек қана осы жағдайларда қатысты: жұмысшы уақытша еңбекке қабілетсіздігі үшін жәрдем ақы немесе жұктілігі үшін жәрдем ақы алса; инвалид баланы тәрбиелеп отырған жұмысшыға демалыс күндері қосымша ақша төленсе; жұмысшы басқа жағдайларда жалақы төлемінен толық немесе жартылай сақталуында немесе ҚР заңына сәйкес төлемсіз жұмыстан босатылса, жұмысшы өзінің кінәсіз болған жағдайларда жұмыс істеген жоқ, соның ішінде ұйымның, цехтің, өндірістің тоқтап қалуында; жұмысшы ереуілдерге қатыспаса, бірақ соған байланысты жұмыс істеу мүмкіндігі болмаса. Егер есептеу периоды толық істелмесе немесе одан жоғарыда айтылғандар бойынша уақыт шегерілсе, онда орташа күндік жалақы былай анықталады:

Егер демалыс жұмыс күндерінде берілсе, онда есептеу периодындағы түскен жалақы төлемі жұмыс істеген уақытқа келетін жұмыс күн санына бөлінеді, (күнтізбе бойынша 6-күндік жұмыс аптасы).

Егер демалыс календарлы күндерде берiлсе, онда есептеу периодындағы түскен жалақы төлемiн 3 – ке және айдың күнтізбе күнiнiң орташа мөлшерiне бөлу керек. (29,6)

Мысал 3.

Айына 1300 руб. оклад алатын жұмысшыға, 2002 ж. 25 қыркүйегiнен бастап ұзақтығы 28 жұмыс күн жыл сайынғы демалыс берiлдi. Осы кезде 3 нен 15 шiлдеде жұмысшы ауырып қалды, ал 1–нен 17 тамызға дейiн бiреудiң кесiрiнен жұмыс iстеген жоқ.

Есептеу периодына маусым, шiлде және тамыз кiредi. Жұмыс iстелген уақыт үшiн жалақы төлемi:

Маусымда – 1300 руб.

Шiлдеде483 руб. 10 тиын (1300 руб/29,6 күн * 11 күн)

Тамызда – 439 руб. 20 тиын (1300 руб. / 29,6 күн * 10 күн)

Демалыс периодында сақталатын орташа жалақы мөлшерi

1300+183,10+439,20 * 28 = 700 руб. 72 тиын

3*29,6