3 Марганец қорытпаларының сұраптары мен өңдіру көлемдері

Марганец қорытпаларының негізгі төрт сұрабы өндіріледі:

1) жоғары көміртекті ферромарганец: 6-8% C, 1-9% Si, 70-82% Mn;

2) орта және төмен көміртекті ферромерганец: 0,5-2% С, 0,5-2,0%Si, 70-82%Mn;

3) силикомарганец: 10-25% Si, 0,5-3,5%С, 60-70% Mn;

4) металдық марганец: 0,04-0,2% C, 0,8-1,8% Si, 95-99,8% Mn.

Қазіргі уақытта жылына 7,5-8 млн. т. марганец қорытпалары өндіріледі (кесте 7.5). Жоғары көміртекті ферромарганецтің негізгі өндірушілері (сурет 9): Қытай - 850 мың т., ОАР - 471 мың т., Жапония – 427 мың т., Франция – 402 мың т., Украина – 345 мың т. мен Бразилия – 124 мың т. Силикомарганецтің негізгі өндірушілері (сурет 10): Қытай – 880 мың т., Украина – 583 мың т., ОАР – 237 мың т., Норвегия – 215 мың т., Бразилия – 175 мың т. мен Үндістан 165 мың т. Орта және төмен көміртекті ферромарганецтің өндірісі негізінен Жапония – 157 мың т. (24%), Қытай – 125 мың т. (19%) мен Норвегияда – 125 мың т. (19%) орналасқан.

Қазіргі уақытта әлемдік нарықта көміртекті ферромарганец силикомарганецпен, орта және төмен көміртекті ферромарганецпен ығыстырылуда. Бұл дамыған елдерде болатты өңдірудің экологиялық таза және тиімді әдістеріне (электр пештер мен оттекті конверторлар) көшуімен, сонымен қатар силикомарганец өндірісінде сапасы төмен (SiO₂ мөлшері жоғары) кендерді қолдану мүмкіндігімен түсіндіріледі.

ТМД елдерінде марганецті қорытпалар өндірісінің көлемдері 7.6 кестеде келтірілген.

Кесте 5 – Марганец қорытпаларының әлемдік өндірісі

Қорытпа атауы	Жылдар бойынша өндіріс көлемі, мын т
	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	2000
Жоғары көміртекті ферромарганец	3664	3566	3232	3076	3335	3276	3573	3465	3520
Орта және төмен көміртекті ферромарганец	549	536	434	385	547	681	684	670	660
Ферросиликомарганец	3420	3327	3198	3005	3219	3198	3633	3251	3255
Барлығы	7633	7429	6864	6466	7101	7155	7890	7386	7435

Кесте 6 – ТМД елдерінде марганецті қорытпалар өндірісі 2005 ж., мың т.

Ел, зауыт	Ферромарганец	Силикомарганец	Металдық марганец	Барлығы
Украина	338,03	1032,88	0,6	1371,51
Никополь Ф3	238,03	586,44	0	824,47
Запорожье Ф3	71,10	346,34	0,6	418,04
Стаханов Ф3	0	100,10	0	100,10
Краматорск М3	28,90	0	0	28,90
Қазахстан		195,41		195,41
Ақсу Ф3		155,41
ТХМЗ		40,0
Ресей	54,4	80		134,4
Сатка ШҚЗ	54,4			54,4
Челябі ЭМК		80,0		80,0
Грузия
Зестафон Ф3	20	100		120

Сурет 9 - Жоғары көміртекті ферромарганецтің әлемдік өндірісіндегі елдердің үлесі

Сурет 10 – Ферросиликомарганецтің әлемдік өндірісіндегі елдердің үлесі

Сонымен, бүгінгі күнде Қазақстан марганец кендерінің қорлары бойынша әлемде 3 орында орналасқандығымен, марганец қорытпаларының өндірісі бойынша сонғы қатардағы орындарға ие болып отыр. Марганецті қорытпалар өндірісін арттыру үшін келесі шараларды іске асыру қажет:

1. қазіргі уақытта ферроқорытпалар өндірісінде фракциясы 10-150 мм тауарлы концентраттар ғана қолдануда, ал олардың шығымы 30-60%-дан аспайды. Осыған байланысты металлургиялық өндіріске фракциясы 10 мм-ден кіші концентраттар мен байыту қалдықтарын кесектеу (агломераттау, түйершіктеу немесе брикеттеу) қажеттілігі туындайды. Бұл шикізат базасын екі есе арттыруға мүмкіндік береді.

2. Қазақстандағы марганец қорларының 70%-ы темірмарганецті кендер түрінде кездеседі, және қазіргі уақытта қолданылмай отыр. Оларды пайдаға асыру үшін құрамындағы марганец пен темір минералдарын бөлу қажет. Бұны екі жолмен іске асруға болады: а) темірмарганецті кендерді электр пештерде тотықсыздандыра балқыту арқылы бай марганецті қож бен марганецті шойын алу; б) темірлі марганецті кендерді күйдіре магнитті байыту нәтижесінде темір мен марганец концентраттарын алу.