9.Спорт: аматарскі і прафесійны. Дасягненні і праблемы

Звычайна спорт уяўляе сабой спецыфічны род фізічнай або інтэлектуальнай актыўнасці, якая здзяйсняецца з мэтай спаборніцтва, а таксама паляпшэння здароўя, атрымання маральнага і матэрыяльнага задавальнення, імкнення да дасканаласці і славы, паляпшэнне навыкаў.

Развіццё і змена спорту на працягу чалавечай гісторыі можа шмат распавесці як аб сацыяльных зменах у грамадстве наогул, так і аб сутнасці спорту ў прыватнасці.

Шматлікія прыклады пячорнага мастацтва, адкрытыя на сённяшні дзень, утрымоўваюць выявы рытуальных цырыманіяльных сцэн. Нягледзячы на тое, што дзеянні, якія захаваны на гэтых выявах, нельга аднесці выключна да сучаснага паняцця аб спорце, усё жа можна зрабіць выснову, што ўжо тады існавалі заняткі і рытуалы, якія нагадваюць спартыўную дзейнасць. Прычым гэтыя выявы, змешчаныя ва Францыі, Афрыцы і Аўстраліі, былі зробленыя 30 000 гадоў назад.

З часоў Старажытнай Грэцыі і па сённяшні дзень гісторыя спорту лёгка прасочваецца. З часам спорт станавіўся ўсё больш арганізаваным і рэгуляваным. З'яўляліся і фарміраваліся ўсе новыя віды і падвіды спорту, удакладнялася кіраўніцтва, спорт набываў традыцыі і прыхільнікаў.

Індустрыяльная рэвалюцыя і масавая вытворчасць прывялі да таго, што ў вялікай колькасці людзей стаў з'яўляцца вольны час, што прывяло да масавасці спорту — больш людзей жадала і магло зрабіць спорт часткай свайго жыцця, займаючыся спортам напроста або прысвячаючы свой вольны час назіранням за спартыўнымі змаганнямі. Гэтыя тэндэнцыі атрымалі яшчэ большае развіццё з з'яўленнем СМІ і глабальных камунікацый. Спорт стаў прафесійным, што яшчэ больш павялічыла яго папулярнасць.

Тое, што мы называем "сучасным спортам", набыло знаёмыя нам формы на мяжы XIX-XX стагоддзяў. Яго з'явленне звязана з развіццём гарадской культуры. Яго вытокі ляжаць не ў патрэбах фізічнага вдасканалення і не ў традыцыйных формах святаў, а ў новых магчымасцях вольнага часу: калі атлеты старажытнасці сваёй дасканаласцю набліжаліся да багоў, то спорт новага часу народжаны, хутчэй, нудой і азартам. З першых крокаў развіцця сучаснага спорту ў ім узнікаюць і падзяляюцца так званы "спорт джэнтльменаў", з якога вырас аматарскі спорт, і спорт прафесійны, прадставлены першапачаткова ў цырку і на кірмашах. Назваў прафесійнаму спорце шмат: гэта і вялікі спорт, і спорт вышэйшых дасягненняў, міжнародны, алімпійскі, элітны, але сутнасць і мэта яго адна - рэкорд і перамога аднаго коштам. Такі спорт стаў палітыкай давно, дакладней, з 1936 года, асабліва в пасляваенныя гады, ды і цяпер. У "вялікі", г.зн. элітны спорт вцягнутыя тысячы людзей: спартсменаў, трэнераў, арганізатараў, людзей забяспечваюць утрыманне, харчаванне, пражыванне, транспарціровку, экіпіяванне, ахову спартсменаў і г.д. На спорт расходуюць і на спорце зарабляюць сотні мільёнав долараў. На чале спартыўных праграм стаяць вышэйшыя службовыя асобы дзяржаў. Масавы спорт: школьны, студэнцкі, рабочы, армейскі адсунуты на другі план. Тэарэтыкі спорту сталі называць яго: базавым, рэзервовым, народным, спортам для ўсіх. Мэта масавага спорту - умацаванне здароўя народа, выхаванне становчых маральных якасцяў, арганізацыя здаровага ладу жыцця, умацаванне сям'і, як найважнейшай ячэйкі грамадства і яшчэ вырашэнне многіх сацыяльных задач. Варта адзначыць, што ва многіх краінах "Спорт для ўсіх" атрымаў вельмі шырокае развіццё. Пад гэтыя праграмы інвестуюцца велізарныя сродкі, будуюцца спартывныя збудаванні, фабрыкі спартыўнага інвентару, адзення і абутку; пераканаліся, што масавы спорт можа прыносіць значны прыбытак.

Лічыцца, што элітны спорт служыць прэстыжу дзяржавы, умацаванню міру, і нават развіццю масавага спорту. Пра ўмацаванне здаровя спартсменаў казаць не даводзіцца, каля 80% спартсменаў-прафесіяналаў - хворыя людзі. Вялізныя нагрузкі, асабліва для жанчын і дзяцей, "нетрадыцыйныя" метады падрыхтовкі, якія включаюць у сябе допінгі і стымулятары, шматлікія травмы, жорсткая, бескампрамісная барацьба за месца на п'едэстале гонару, за месца у зборнай камандзе, за выгадныя кантракты калечаць людзей і фізічна і маральна. Не вельмі складана сакрэту і тое, што ў элітным спорце, там дзе круцяцца вялікія грошы квітнее крыміналізацыя. Мела месца і тэрарыстычныя акты на найбуйнейшых спаборніцтвах, і забойства спартыўных функцыянераў.

І гэта яшчэ не адзіныя праблемы ў спорце. Да актуальных праблем сучаснага спорту можна аднесці ў першую чаргу вялікія фізічныя нагрузкі. З самага дзяцінства спартсмена нельга назваць здаровым. Праблемы са здароўем, на жаль, вельмі часта прыводзяць да лятальнага канца, або да інваліднасці. У апошні час можна часта пачуць жудасныя гісторыі, як у спарсмены пад час матчу або трэніроўкі. Ніхто не застрахаваны ад няшчасных выпадкаў,прыклад таму смерць грузінскага саначніка на апошней Алімпіадзе.

Ад спартсменаў заўсёды патрабуюць рыкорды, пагоня за якімі можа прывесці да таго, што чалавек пачне прынімаць допінг,ён проста жадае быць лепшым за свайго канкурэнта, або прынімае допінг па няведанню. Допінг шкодзіць усяму арганізму чалавека, адсюль праблемы са скурай, печанню, сэрцам. Пра праблему допінга можна гаварыць не адну гадзіну.

Яшчэ адна сур’ёзная праблема спорта гэта вялікая увага са стараны грамадскасці (у асаблівасці СМІ), моцны псіхалагічны ціск. Вельмі часта асабліва дакучлівыя журналісты параждаюць плёткі, але спарсмены з’яуляюцца публічнымі людзьмі і павінны быць гатовы, заўсёды к такой увазе.

Занадта ярыя фанаты могуць з’яўляцца таксама вялікай небяспекай(забойства футбаліста фанатамі ў Бразіліі). Расізм, нацыяналізм, пагромы, стычкі, праяўленне неталерантнасці- гэта ўсе вельмі сур’ёзныя пагрозы для грамадства, таму іх неабходна не прымаць у ўвагу.

Мы можам казаць, што спорт даўно з’яўляецца бізнэсам, і ён вельмі залежыць ад грошэй. Ў выніку гэтага, ўзнікае праблема дагаварных матчаў, подкупаў судзей і спратыўных чыноўнікаў.

Тым не менш, сярод работнікаў па фізічнай культуры і спорце, трэнерскага складу ўжо шмат гадоў спорт вышэйшых дасягненняў мае прыярытэт перад масавым спортам. Любымі шляхамі работнікі спорту рвуцца ў сферу элітнага спорту. Прэстыж, фінансавае забеспячэнне, замежныя паездкі, ганаровыя званні і, нарэшце, урадавыя ўзнагароды - усё гэта атрыбуты спорту вышэйшых дасягненняў. Масавы спорт на працягу многіх гадоў падвяргаўся толькі крытыцы. Сярод студэнтаў фізкультурных навучальных устаноў рэзка ўпаў прэстыж прафесіі настаўнікі фізічнай культуры. Навошта ісці ў наставнікі, калі лепш у трэнеры. Хай ў школу ідзе той, хто нічога не можа ў спорце.

Дык чаму ж спорт элітны і спорт масавы ўвайшлі ў такую вострую супярэчнасць? Усё мае свае прычыны і сваю гісторыю. Шмат у чым справа в эканоміцы, у рэсурсным забеспячэнні. Па сенняшні дзень у Беларусі усе сродкі накіраваны на прафесійны спорт а менавіта на заваяванне медалеў. Але і тут есць свае нюансы. Прызідэнт даручыў фінансаваць толькі тых,хто заваюе медалі. Але гэтыя медалі не магчымы без добрай экіпіроўкі,лекаў,залаў,удзелу ў спаборніцтвах, добрых спецыялістаў, трэнераў (асабліва дзіцячых). Усе гэта патрабуе вялікіх фінансавых сродкаў, і без гэтага немагчыма вырасціць добрых спартсменаў.У Беларусі жа на ўсім жадаюць зэканоміць. Таму неабходна, каб развіццем спорта у краіне займаліся кампетэнтыя людзі. У першую чаргу неабходна развіваць дзіцячы спорт. Для гэтага патрабуецца паляпшаць матэрыальны стан дзіцячых трэнераў.

У Беларусі фізічнай культуры і спорту ўдзяляецца вялікая ўвага. Гэта пацвярджаюць высокія дасягненні ў спорце і наяўнасць спартыўных збудаванняў сусветнага класа.

Палітыка дзяржавы нацэлена на тое, каб усім прадаставіць магчымасць займацца спортам. Дзякуючы такому падыходу беларускія школы, ВНУ, а таксама дзіцячыя дашкольныя ўстановы цудоўна аснашчаны для заняткаў спортам.

Беларусь можа ганарыцца сваёй гісторыяй удзелу ў Алімпійскіх гульнях. 69 беларусаў сталі алімпійскімі чэмпіёнамі.

Упершыню беларусы прынялі ўдзел у Алімпійскіх гульнях у 1952 годзе ў Хельсінкі ў складзе зборнай СССР.

Як незалежная дзяржава Беларусь удзельнічала ў зімовых Алімпійскіх гульнях у Лілехамеры ў 1994 годзе і заваявала два сярэбраныя медалі.

На Алімпійскіх гульнях у Пекіне ў 2008 годзе Беларусь заваявала 19 медалёў, у тым ліку 4 залатыя і 5 сярэбраных. Найбольш паспяхова беларуская каманда выступіла ў лёгкай і цяжкай атлетыцы, веславанні на каноэ і заняла 16-е месца па колькасці заваяваных медалёў.

10.СМІ – чацвёртая ўлада. Рэклама. Рэаліты-шоу

Існуюць тры галіны ўлады зацверджаныя законам - заканадаўчая , выканаўчая , судовая. Органы гэтых галін улады валодаюць пэўнымі паўнамоцтвамі ў сферы заканатворчасці і пэўнымі прававымі паўнамоцтвамі. Неафіцыйную назву « Чацвёртая ўлада » ў сучасным грамадстве атрымаў інстытут сродкаў масавай інфармацыі ( СМІ ) . Улада сродкаў масавай інфармацыі іншага роду , яна заснаваная на распаўсюджванні інфармацыі і на ўплыў гэтай інфармацыі на жыццё людзей. Газеты сталі « чацвёртай уладай» у індустрыяльным грамадстве. Тэлебачанне далучылася ў пачатку 1970- х , калі выявіла правільны фармат навінаў , падабраўшы ключы да таго , што менавіта « лянівы » глядач хоча бычыць у прайм-тайм , а што - раніцай .

Прырода СМІ пабудавана на вядомай тэорыі камунікацый , якая вывучае шляхі распаўсюджвання інфармацыі , ідэй і установак сярод людзей. Масавая інфармацыя перадаецца вялізнарнай колькасці людзей на бязмежныя адлегласці, і сфера яе ўплыву гэтак жа не ведае межаў. Зацверджанымі ўладнымі правамі СМІ не валодаюць , але з дапамогай распаўсюджвання інфармацыі яны валодаюць уплывам на людскія розумы . Акрамя таго, органы трох асноўных галін улады даводзяць праз СМІ патрэбную і важную людзям інфармацыю. Не без іх дапамогі здзяйснялі перавароты і « выбіралі » патрэбны ўрад , нягледзячы на канкурэнцыю , укараняючы ў масавую свядомасць людзей любой « прыхільны» палітычны імідж , дабудаваўшы яго « вобраз » за яго і яго публіку.

Менавіта СМІ фармуюць і « парадак дня » у грамадстве і « моду » на тое , што і як трэба рабіць, каб быць « сучасным чалавекам » . Кіно і серыялы паказваюць нам прыклады сваіх “герояў нашага часу” , якіх дзеці з радасцю прымаюць як свой ідэал , а дарослыя шмат у чым кіруюцца іх паводзінамі.

Вельмі груба , але рэальна гучаць словы вядомага псіхолага Х. Артэга -і- Гасета « Маса людзей не мае думкі. Народ ніколі не меў ніякіх ідэй ; непрыстасаванасць да тэарэтычнага мыслення перашкаджае яму прымаць разумныя рашэнні і складаць правільныя думкі. Таму думкі трэба укараняць ў людзей пад націскам знадворку» . Многія СМІ , сапраўды , « ўціскваюць » у насельніцтва « правільную » інфармацыю , суправаджаючы яе «правільнымі » каментарамі , і больш за ўсіх атрымала поспех у гэтым вядома ж рэклама - нязменны рухавік гандлю.

Рэклама - з'ява , якую можна лічыць самай яркай рысай сучаснага свету. Рэклама ўсюдыісная : радыё , тэлебачанне , прэса , білборды на сценах будынкаў і па абочынах дарог , аб'явы і лістоўкі на ліхтарных слупах , у метро і г.д. Фактычна , нас пастаянна бамбардзіруе паток рэкламнай інфармацыі.

Асноўныя прыёмы рэкламы - гэта маніпуліраванне свядомасцю і выкліканне тых ці іншых псіхалагічных установак. І тут вялікую ролю адыгрывае кожнае слова , кінутае ў рэкламным роліку або выкарыстанае ў слогане той ці іншай маркі. Мабыць рэкламшчыкі адзіныя , хто могуць спрачацца з-за аднаго прыметніка суткамі, бо менавіта гэтаму трапнаму слаўцу трэба будзе надаць нам якую-небудзь ідэю . Напрыклад , « дэфіцытнае значыць якаснае » , або спроба падаць тавар у якасці «старадаўняга » , «асвечанага стагоддзямі і традыцыяй» , або паднесці нам «дасканаласць » і « рай » у звычайнай абгортцы. Як пісаў Фрэдэрык Бегбедэр ў сваёй даволі вядомай кнізе 99 франкаў : «Адбылося магічнае дзейства : мы разбудзілі ў людзей , якія не маюць сродкаў на куплю , жаданне здзейсніць гэтую самую куплю , аб якой яны і думаць не думалі яшчэ дзесяць хвілін таму».

На Захадзе рэклама дае 100 % даходаў тэлебачання. Некалькі секунд рэкламы падчас трансляцыі , скажам , футбольнага матчу з Манчэстэр Юнайтэд могуць каштаваць сотні тысяч даляраў. І вось жаданне тэлегледача ўжо не належыць яму , яно становіцца вынікам шматмільярдных інвестыцый. Рэклама вырашае, што мы пажадаем заўтра. І каб не ператварыцца ў бездапаможную ахвяру рэкламы , неабходна старанна фільтраваць ўсе паступаючыя паведамленні.

Нават калі здаецца , што мы бачым на экране цалкам звычайных людзей, якія ні чым ад нас не адрозніваюцца. Рэаліты - шоу ( ад англ. Reality - рэчаіснасць , рэальнасць) - гэта асаблівыя перадачы , дзе нібыта без сцэнарыяў , пераздымання , няўдалых дубляў і прафесійных акцёраў , адбываецца толькі паказ жыцця людзей у зададзеных умовах. Гледача пераконваюць , што ён нібыта становіцца сведкам ня разыгранага спектакля, а рэальных сцэн з жыцця , у чым і складаецца «іскрынка» рэаліты-шоу. Нібыта .

Рэаліты -шоу надзвычайна папулярныя ў аўдыторыі гледачоў. Гэта звязана з падсьвядомым імкненнем да « падгляданняў » за чужым жыццём , якое задавальняецца такога роду перадачамі . А асабліва моцна выяўляецца падобная цікаўнасць на фоне манатоннага паўсядзённага жыцця.

Арганізатары шоў, у сваю чаргу, у пагоні за відовішчнасцю балансуюць на мяжы непрыстойнасці , а часам і яўна пераходзяць яе . Акрамя таго , цяжка ўявіць сабе эмоцыі удзельнікаў , якія вымушаны на працягу доўгага часу жыць ва ўмовах , калі кожны іх крок фіксуецца і можа быць паказаны мільёнам гледачоў.

У даследаванні « Чаму людзі глядзяць рэаліты - шоу» амерыканскія прафесара Стывен Райсс і Джэймс вільцаў даказалі, што людзі глядзяць падобныя перадачы з самых жудасных памкненняў. Галоўнае для гледачоў так званага «шоу за шклом» - гэта падмацаваць адчуванне ўласнай важнасці і ненадоўга вызваліцца ад аковаў маралі. Па версіі аўтараў даследавання , такіх людзей значна больш уласных поспехаў матывуе назіранне за чужымі пакутамі і проста непрыемнымі дурнымі сітуацыямі.

Аднак , як мне здаецца , попыт на такога роду перадачы дыктуюць не колькі самі гледачы , колькі кіраўніцтва тэлеканалаў. Такія рэчы вырабляюцца каб хоць неяк манетызаваць эфірны час, не заняты вячэрнімі рэйтынгавымі перадачамі. Атрымліваецца, што засілле глупства на тэлебачанні - гэта не карыстацкі выбар , а звычайны « баласт » .

Калі вы бачылі мастацкі фільм « Шоу Трумана» з Джымам Кэры ў галоўнай ролі , то напэўна памятаеце , на чым заснаваны сюжэт : герой Кэры - просты абывацель , які і не падазравае, што за кожным ягоным крокам сочаць відэакамеры , а ўсе моманты яго жыцця ў прамым эфіры транслююцца па тэлебачанні. На сённяшні час існуе нават псіхічны феномен, процілеглыы таму , што апісана ў фільме: чалавек упэўнены , што ён увесь час знаходзіцца пад камерамі і мяркуе , што знакаміты, па меншай меры , на ўвесь свет.

Аднак пад уплывам прэсы , тэлебачання і рэкламы і наше жыццё пачынае быць падобным на шоу Трумана. Дзе вакол дэкарацыі, якія складаюцца з незлічоных плакатаў і білбордаў , СМІ ўкараняе паўсюль сваіх найманых акцёраў , а нашы жаданні дыктуюцца рэкламай і брэндамі. Чацвёртая ўлада бясспрэчна валодае уплывам на наша жыццё , аднак калі мы не будзем забываць пра сваю здольнасць думаць і самастойна прымаць рашэнні, яна зноў стане крыніцай інфармацыі, а не адзіным пастаўшчыком ідэй.