- •1,Физиология ұғымы
- •2.Ауыздағы ас қорытылу.
- •3.Ұйқы безі, гормондары
- •1.Ағзаның ішкі ортасы туралы түсінік
- •2. Асқазандағы ас қорыту
- •3. Бүйрекүсті безі. Қыртысты қабатының гормондары
- •1.Қанның функциясы, физико-химиялық қасиеті
- •2. Аш ішекте астың қорытылуы
- •Асты сіңіру.
- •Ас сіңіру механизмі.
- •3. Бүйрекүсті безі, милы қабатының гормондары
- •1.Қанның құрамы, қан плазмасы және оның құрамы
- •2.Сіңірілу және оның физиологиялық маңызы
- •3.Жыныс бездері. Ер және әйел жыныс бездерінің гормондары
- •1.Қан және формды элементтері. Эритроцит
- •2.Ағзадағы зат алмасу жүйесіне түсінік.
- •3.Қозғыш тіндерге түсінік
- •1.Қанның формды элементтері. Лейкоцит, қасиеттері мен қызметі
- •2.Дәрумендерге түсінік және олардың маңызы
- •3.Жүрек биотогы және оның тіркелуі (экг)
- •2.Бүйрек физиологиясы, құрылысы
- •3.Биоэлектрлік құбылыстың тірі тінде пайда болуы
- •1.Тромбоциттердің қасиеті мен функциясы
- •2.Юкстагломерулалық аппарат
- •3.Бүйрекүсті безі. Қыртысты қабатының гормондары
- •1.Гемостаз. Қанның ұюы және ұюға жүйе
- •2.Нефрон құрылысы
- •3.Синапс туралы түсінік, құрылысы, құрылымы және түрлері
- •1.Қан топтары.
- •2. Зәрдің түзілуінің механизмі. Шумақтық сүзілу
- •3.Парабиоз туралы түсінік. Қозғалыс аппараты..
- •Еттің жиырылуы.
- •1.Гемостаз. Қанның ұюы және ұюға жүйе
- •Түтікшелердегі сіңірілу (Реабсорбция)
- •Бұлшық еттердің физиологиялық қасиеті. Бұлшық еттің жиырылу түрлері
- •Бұлшықеттің жиырылу түрлері.
- •1.Кіші және үлкен қанайналым шеңбері
- •2.Жинағыш түтіктердің қызметі
- •3.Нейронның қызметі мен құрамы
- •1.Жүрекке анатомиялық мінездеме
- •2.Бүйрек қызметін реттеу
- •3.Рефлекс. Рефлекстік доға
- •1.Жүрек бұлшықетінің физиологиялық қасиеті
- •2.Зәрдің құрамы
- •3.Рефлекстік жіктелуі
- •1.Жүрек айналымы, оның кезеңдері
- •2.Зәр шығарудың механизмі
- •3.Жүйке орталығы жайлы түсінік
- •1.Жүрек қызметінің сыртқы белгілері ( жүрек тондары , жүрек ұшы, соққысы)
- •2.Тері бездері, терінің бөлінуі
- •3.Жұлынның орталығы және функциясы
- •1.Жүрек қызметінің көрсеткіштері
- •2.Ішкі сөлініс бездеріне жалпы мінездеме
- •3.Сопақша мидың физиологиялық рөлі
- •1.Жүрек қызметінің реттелуі
- •2.Гормон түсінігі және қасиеті
- •3.Орталық мидың физиологиялық рөлі, құрылымы
- •1.Қантамырларының түрлері, құрылысы, ерекшеліктері
- •2.Гипофиздің физиологиялық рөлі. Гипофиздің алдыңғы, артқы, ортаңғы бөлім гормондары
- •3.Мишықтың физиологиялық маңызы
- •1.Қан қысымы, пульс туралы түсінік
- •2.Қалқанша безі, оның физиологиялық маңызы
- •3.Жжж анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері
- •1.Лимфа құрамы, қасиеті
- •2.Гемостаз туралы түсінік
- •3.Жжж жайлы түсінік, шартты рефлекс түрлері
- •1.Тыныс алудың ағза үшін маңызы
- •2.Есте сақтау, маңызы және физиологиялық механизмі
- •3.Жжж түрлері
- •1.Тыныс алу жүйесіне анатомиялық мінездеме
- •2.Ұйқы физиологиясы
- •3.Сана туралы түсінік
- •1.Дем алу және дем шығару механизмі
- •2.Бас ми қыртысының қызметі және құрылысының ерекшеліктері
- •3.Рецепторлардың жіктелуі
- •1. Өкпе көлемі. Өкпе вентиляциясы
- •2.Аралық мидың физиологиялық рөлі
- •3.Жақыннан, алыстан көргіштік. Бейімделу
- •1.Асқазан ішек жолының қызметі
- •2.Айырша бездің физиологиялық рөлі
- •1.Ас қорыту маңызы
- •2.Базальды ядролардың қызметі және түзілуі
- •3.Вестибулярлы аппараттың физиологиялық рөлі
- •2.Тыныс алу орталығы, оның орналасуы
- •2.Тоқ ішекте ас қорытылуы
- •3.Дәм сезу және көркемдік мүшелер
- •1.Тамақтану туралы түсінік, физиологиялық маңызы
- •2.Ұлтабарда ас қорытылуы
- •3.Тактильді, температуралық және ауру сезімталдығы
- •1.Адамдағы жылу алмасу
- •2.Қалқанша маңы безі, физиологиялық рөлі
- •3.Рефлекс.Рефлекстік доға. Көру мүшесінің құрылысы. Көздің аккомадация механизмі. Бинокулярлы көру
- •Көру анализаторы
1.Жүрек айналымы, оның кезеңдері
Қан айналу жүйесі жүрек пен қан айналысының үлкен ж/е кіші шеңберінен тұрады. Бұл жүйенің кіндігі-жүрек насос тәрізді қанды сығымдап қан тамырларына айдайды да оның үздіксіз ағысқа айналуын қамтамасыз етеді. Жүрек тоқтап қалса, табиғи ырғағы бұзылса, немесе әлсіресе, қан дене тіршілігіне қажет мөлшерде тарамайды.
Қан айналасының үлкен шеңбері жүректің сол қарыншасынан-қолқадан басталады. Қан қолқадан артерияларға /қылтамырларға/ жетеді. Онда қан құрамындағы оттегі тканьдегі көмір қышқыл газы қанға өтеді де, артериялық қан вена қанына айналады. Вена қаны капилярлардан жіңішке венулаларға, одан әрі веналарға, жоғары және төменгі венаға /v.cava inferior, v.cava posterior / жетеді де сол арқылы жүректің оң жүрекшесіне құйылады. Сонымен қан айналысының үлкен шеңбері бітеді.
Қан айналысының кіші шеңбері оң қарыншадан шығатын өкпе сабауынан басталады. Оң қарыншадан шыққан өкпе сабауындағы қан көмір қышқыл газға бай веналық қан. Бұл өкпе көпіршіктеріне қарай артериялар арқылы ағып отырып өкпе капиллярларына жетеді, осы сәтте қандағы көмірқышқыл газ өкпеге, оттегі қанға өтеді де, веналық қан артериялық қанға айналады. Одан әрі артериялық қан әр өкпеден екі-екіден жұптасып шығатын төрт вена арқылы ағып отырып, сол жақ жүрекшеге құйылады. Сонымен қан айналымының кіші шеңбері 4 өкпе венасымен аяқталады. Адамда жүректен шыққан қан үлкен кіші шеңберлерімен ағып отырып, 20-30 секунд ішінде қайтып оралады.
2.Зәр шығарудың механизмі
Бүйректе қанмен келген заттардан зәр түзіледі. Бүйрек арқылы тәулігіне шамамен 1700 лқанағып өтеді. Зәр түзілу үрдісі үш кезеңнен өтеді:
сүзілу немесе фильтрация.
қайта сіңірілу немесе реабсорбция.
Секрециялық.
Бірінші фильтрация кезеңінде қан плазмасының капилляр шумағынан бүйрек денешігіне сүзіліп өтеді.Мұның нәтижесінде бірінші реттік зәр түзіледі. Капиллярдың және бүйрек денешігініңқабырғалары сүзгінің қызметін атқарып қан жасушаларын және ірі нәруыздарды өткізбейді.Бірінші реттік зәрдің құрамында керексіз заттарға (несепнәр, зәр қышқылы) қоса керектізаттар (амин қышқылдары, глюкоза, витаминдер, тұздар) да бар. Бірінші реттік зәрде ақуызболмайды.
Реабсорбция кезеңінің нәтижесінде екінші реттік зәр түзіледі. Иір өзекшелерден өтубарысында бірінші реттік зәр қайта сүзіліп, оның құрамындағы су, амин қышқылдары,глюкоза, витаминдер, тұздардың біршама мөлшері қайта қанға өтеді. Екінші деңгейлі иірім каналдардың эпителий жасушаларының белсенді секрециялық қызметі. Мұнда аммиак, сутегі иондары, креатинин т.б. заттар сонғы несепке қосылады және кейбір улы заттар залалсыздандырылады. Сөйтіп,, түзілген екіншіреттік зәрдің құрамында несепнәр (мочевина), зәрмүшеге – қуыққа құйылады. Қуықтың көлемі 500 мл. Қуық 3-3,5 сағатта екінші реттік зәрді жинайды, одан кейін оның қабырғасы зәршығару кезінде жиырылады да зәр зәр шыгыру түтігімен сыртқа шығады. Зәр шығыру түтігініңұзындығы еркек адамда 18-20см, ал әйел адамдарда 3,5см болады. Қуық тым созылса (көлемі 200-300 мл-ге дейін жетсе) зәр рефлекторлық жолмен сыртқа босатылады.
Ағзаның барлық мүшелері сияқты бүйрек жұмысы жүйкелік-гуморальдық жолмен реттеледі.
Зәр шығарудың орталық рефлексі жұлында орналасқан, ересек адамда бас миыныңсыңарларында орналасқан. Симпатикалық жүйке қан тамырларының диаметрін тарылтады, алпарасимпатикалық жүйке керісінше кеңейтеді. Бұл