6. Халықаралық-құқықтық шарттар Халықаралық сауда құқығының қайнар көзі ретінде

Халықаралық сауда құқығы - бұл халықаралық сауда қатынастарын реттейтін халықаралық қағидалар мен нормалардың жиынтығы. Ғасырлар бойында халықаралық экономикалық жалғыз бірден - бір түрі сауда болды.

Ең алдымен халықаралық шартта басқа мемлекеттер нормаларын қолдану Қазақстан Ресубликасы шартын ескере отырып басқа да елдің шарттарына таратады. Халықаралық сауда қатынастарын реттейтін халықаралық шарттар мыналар:

• Халықаралық сатып алу сату тур Вена конвенциясын 1980ж

• Тауарларды сатып алудағы талап ету мерзімінік ескіруі туралы Нью- Йорк ков

• Тауарларды сатып алу сатудағы құқықты қолдану тураалы 1986ж Гаага Конвенциясы

• Факторинг туралы 1988ж

• 1988ж Халықаралық Лизинг туралы Оттава Конвенциясы

• ХСҚ қайнар көздері:

• - Халықаралық заңнама. Экономика және ғылыми-техникалық саланы реттеу үшін

• мемлекеттер нормалар қабылдайды. Халықаралық заңнама екі нысанда болады:

• а) Халықаралық шарттар;

• б) Халықаралық ұйымдардың шешімдері, мысалы, Еуропалық Одақ мемлекеттеріне

• қатысты Еуропалық Одақ шешімдері.

• - Жергілікті халықаралық заңнама:

• а) Конвенциялар;

• б) Еуропалық Одақ органдарының қабылданған актілері.

• Бұл актілердің келесі түрлері бар:

• 1. Ережелер - барлық мемлекет территориясына таратылды.

• 2. директивтер - нормаларды қалыптастыру қызметін атқарады.

• 3. Мысалы, қандай да бір әрекет жасауға тыйым салу туралы шешімдер т.б.

• - ТМД көлеміндегі шарттар. ТМД көлемінде Парламентаралық Ассамблея әртүрлі

• актілер қабылдайды. Олар ТМД мемлекеттеріне міндетті. Осы актілерге

• негізден мемлекеттер ұлттық заңды қабылдайды.

• ТМД көлеміндегі негізгі құқықтық акт- Үлгілі Азаматтық Кодекс.

7. Халықаралық сауда құқығындағы заңды тұлғалардың құқықтық мәртебесі

Халықаралық сауда құқығының негізгі субъектісі заңды тұлға болып саналады. Бұл субъектінің Халықаралық сауда құқығында болуы қиыншылықтармен байланысты: басқа мемлекетте заңды тұлға ретінде саналатын оқу (білім), басқа мемлекетте саналмау мүмкін.Сондықтан заңды тұлғаның құқықтық беделі оның өзіндік беделімен жәге ұлттық тиісілігіне қарай (национальная принадлжность) анықаталады.

Өзіндік беделдің анықтаудың үш түрі бар:

• Отырықшылық принципі(принцип оседлости) – заңды тұлға әкімшілігің орталығының орналасқан орнына байланысты;

• Инкорпарация принципі – заңды тұлғаның немес оның жарғысының тіркелген жері

• әрекет етушілік орнына байланысты

Заңды тұлғаның ұлттық тиісілігі (национальная принадлжность) - өз заңды тұлғалар мен шетел заңды тұлғаларды ажырату үшін қажет, яғни бұл, мысалы: инвестициондық қатыснастарға қатысты. Қазірге заманда заңды тұлғаның шаруашылық қызметі бір мемлекетпен ғана шектелмейді. Капиталд экпортына байланысты, бір мемлекетте құрылған заңды тұлға, толығымен немесе ішінара басқа мемлкеттер компанияларына бағынышты болады. Ірі монополиялардың қызметі бірнеше мемлекеттерде іске асады, бұл жерде транснационалдық корпорациялар жайлы сөз туындап жатыр.

Әдетте оларды бірнеше топқа бөледі: Басқа мемлекеттерде филиалдары мен еншілес компаниясы бар националдық компаниялар.

Құқықтық көз қарастан Транснационалдық команиялар халықаралық заңды тұлғаларға жатқызылмайды. Заңды тұлға ретінде өздерінің құқықтық мәртебесін растайтын, халықарлық шарттар негізінде құрылғандар танылады.