- •Тышқан тектес кеміргіштер.
- •Шегірткелер зиянкестері
- •Дәнді дақылдардың зиянкестері
- •Зиянды бақашық қандаласы және басқа астық қандалаларының түрлері
- •Астықтың жолақты бүргесі – Хлебная полосатая блошка
- •Сабақ ішінде жасырын өмір сүретін дәнді дақылдардың зиянкестері Скрытостеблевые вредители зерновых культур
- •Швед шыбындары – Шведская муха
- •Астық сабағының бүргелері – Стеблевые хлебные блошки
- •Астық цикадкалары – Злаковые цикадки
- •Бидай гүлінің кенесі – Пшеничный цветочный клещ
- •Күріштің зиянкестері
- •Шаянтәрізділер – Ракообразные
- •Техникалық дақылдардың зиянкестері.
- •Қызылшаның сұр бізтұмсығы.
- •Қызылша бүргелері.
- •Кәдімгі қызылша бүргесі.
- •Оңтүстік қызылшаның бүргесі.
- •Батыс қызылшаның бүргесі.
- •Қызылшаның тамыр биті.
- •Қызылшаның сабақ жегіші.
- •Қызылша сауытты қоңызы. Свекловичные щитоноски.
- •Түркістандық өрмекші кене.
- •Мақта зиянкестері
- •Мақта көбелегі- Хлопковая совка
- •Мақта (бақша) биті- Хлопковая (бахчевая) тля
- •Жоңышқа биті- Люцерновая (акациевая) тля
- •Үлкен мақта биті.
- •Темекі битесі.
- •Темекі зиянкестері.
- •Шабдалы биті.
- •Жидек қандаласы.
- •Майлы дақылдардың зиянкестері.
- •Күнбағыстың қан көбелегі.
- •Мақсарының кіші бізтұмсығы. Мақсарының үлкен бізтұмсығы.
- •Көкөніс дақылдарының зиянкестері.
- •Рапс гүл жегісі.
- •Рапс егеуіші.
- •Қырыққабат биті.
- •Қырыққабатың ақ көбелегі.
- •Айқыш гүлді бүргелері.
- •Айқышгүлдің қандаласы.
- •Шалқанның ақ көбелегі.
- •Қышаның ақ көбелегі.
- •Қырыққабат күйе көбелегі.
- •Қырыққабат қоңыр көбелегі.
- •Кәдімгі қырыққабат шыбыны.
- •Ауылшаруашылық дақылдарының ауруларына есеп жүргізу және болжамдау
- •Қара күйе аурулары және қастауыш (спорынья) Бидайдың қатты немесе сасық қаракүйесі
- •Бидайдың тозаңды қаракүйесі
- •Күздік бидайдың ергежейлы (қортық) қаракүйесі
- •Арпаның қатты немесе тас қаракүйесі
- •Арпаның тозаңды қаракүйесі
- •Арпаның жалған тозаңды қара күйесі
- •Сұлының қатты немесе жабық қаракүйесі
- •Сұлының тозаңды қаракүйесі
- •Қара бидай сабағының қаракүйесі
- •Тарының жабық қара күйесі
- •Жүгерінің толарсақ қаракүйесі
- •Жүгерінің тозаңды қаракүйесі
- •Қонақ жүгерінің (құмай) тозаңды қара күйесі
- •Астық тұқымдас дақылдарының қыстауышы
- •Дәнді дақылдардың тат аурулары Қоңырқай немесе жапырақ таты.
- •Сабақ немесе сызықша таты.
- •Сары немесе қабыршықтанған тат
- •Арпа мен сұлыны зақымдайтын тат ауруының түрлері.
- •Сабақ таты
- •Сары таты
- •Сұлының тәжді таты.
- •Арпаның қортық таты.
- •Саңырауқұлақты дақтар және ақ ұнтақ Септориозды дақ (теңбіл)
- •Астық дақылдарының ақ ұнтағы
- •Бидай жапырақтарының сарғылт дағы
- •Арпаның торлы дағы
- •Арпаның сызықша жолақ дағы
- •Арпаның жиектелген дағы.
- •Сұлының гельминтоспориозды дағы.
- •Күріш пирикуляриозы
- •Күріштің геьминтоспориозды дағы
- •Дәнді дақылдардің тамыр шіріктері. Гельминтоспориозды (кәдімгі) және фузариозды тамыр шірігі.
- •Офиоболезды тамыр шірігі.
- •Мақта дақылының аурулары Мақтаның қара шірігі
- •Мақтаның вертициллезды солу
- •Күнбағыс аурулары Күнбағыстың ақ шірігі
- •Күнбағыстың сұр шірігі
- •Күнбағыстың таты
- •Күнбағыстың жалған ақ ұнтағы
- •Күнбағыстың вертициллезды солуы
- •Күнбағыстың қара дағы (аскохитоз)
- •Темекі аурулары Темекінің жалған ақ ұнтағы
- •Темекі тамырының қара шірігі.
- •Темекі мозаикасы
- •Қант қызылшасының аурулары Қызылшаның тамыр жегіші мен тамыр жемісінің шіріктері
- •Қызылшаның тамыр церкоспорозы
- •Қызылшаның жалған ақ ұнтақ ауруы.
- •Қызылшаның ақ ұнтақ ауруы.
- •Қызылшаның ризоманиясы немесе шектен тыс тамырлануы.
- •Қызылшаның нематодозы немесе гетеродерезі.
- •Қырыққабат аурулары Қара мойнақ ауруы
- •Жалған ақ ұнтақ ауруы
- •Түтікті бактериоз ауруы
- •Шырышты бактериоз ауруы
- •Қызанақ аурулары
- •Фитофтороз
- •Макроспориоз
- •Бактериалды қара дақ.
- •Альтернариоз.
- •Столбур
- •Пияз аурулары
- •Мойын шірігі
- •Қияр аурулары Бактериоз
- •Бақша аурулары Қауынның бактериозы
- •Асқабақ пен қарбыздың антркнозы
- •Картоп аурулары Картоптың таз қотыры
- •Картоптың ұнтақ тәріздес таз қотыры
- •Картоптың ризоктониозы немесе қара қотыры
- •Картоптың фитофторозы
- •Картоптың күміс түстес таз қотыры
- •Картоптың альтернариозы
- •Картоптың қоңырқай теңбілі немесе макроспориоз
- •Картоптың фузароизды және вертициллезды солуы
- •Картоптың құрғақ шірігі
- •Картоптың қара мойнағы (шіруі)
- •Картоптың сулы шірігі
- •Картоптың түйнегінің сақиналы шірігі
- •Картоптың қатпарыл мозаикасы
- •Картоптың жолақ мозаикасы
- •Картоптың теңбіл мозайкасы
- •Картоп жапырақтарының бұралуы
- •Түйнектің ұршықтануы
- •Картоптың сабақ жұмырқұрты
- •Жеміс-жидек дақылдарының аурулары Алманың ақ ұнтағы
- •Алма мен алмұрттың таз қотыры.
- •Жеміс дақылдарының сұр шірігі немесе монилиозы.
- •Алма цитоспорозы.
- •Алманың қара ісігі.
- •Алманың таты.
- •Сүйекті жеміс дақылдарының тесік дағы немесе клястероспориозы.
- •Шабдалы жапырақтарының бұйралануы.
- •Шабдалы ақ ұнтағы.
- •Жеміс және жидек ағаштары тамырының ісігі.
- •Алмұрт пен сүйекті жеміс дақылдарының бактериозы.
- •Алма мозаикасы.
- •Жидекті дақылдарының аурулары. Бүлдіргеннің сұр шірігі.
- •Қарақат пен қарлығаның ақ ұнтағы.
- •Бүлдірген жапырақтарының ақшыл дағы.
- •Таңқурайдың қызғылт қоңыр дағы.
- •Жүзімнің аурулары.
- •Жүзімнің антракнозы.
- •Ауылшаруашылық дақыладарыны ауруларының мониторингі және болжамдау.
- •Астық және астықбұршақты дақылдарының аурулары
- •Тұқымның және топырақтың залалдануын анықтау.
- •Техникалық, көкөніс, бақша және картоп дақылдарының аурумен залалдануын анықтау әдісі.
- •Жеміс-жидек дақылдарының және жүзімнің ауруларын есептеу
- •Егіннің залалдануын есептеу және болжамдау әдістемелері
- •Арамшөптердің биологиялық ерекшеліктері
- •Біржылдық арамшөптер
- •Екіжылдық арамшөптер
- •Көпжылдық – тамыратпалылар, тамырсабақтылар, тамырөзектілер.
- •Егістердің ластануын есепке алу әдісі мен болжамы
- •Егістердің ластануын болжамдау
- •Арамшөптерге қарсы қорғаныс шараларын жоспарлау
- •Дәнді дақылдар егістіктеріндегі арамшөптердің басым түрлерінің экономикалық зиянды шектері (эзш, дана/м2)
Альтернариоз.
Ауру белгілері. Жапырақтары, сабақтары, жемістері залалданады. Жапырақтары мен сабақтарында алдымен қоңыр, жинақталған дақтар пайда болады, кейін ол дақтар ұлғайып, бүкіл жапырақ бетін қамтиды, ол өсімдіктің ерте солып, өліп қалуына әкеледі. Жемістерінде қара, батыңқы, дөңгелек дақтар қалыптасады. Жоғары ылғалдылықта дақтарда қара, бархатты өңез ретінде конидиальды спроношениялар пайда болады.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Ауру қоздырғыштары өсімдік қалдықтарында, топырақтарында сақталады.
Ауруға себеп болатын факторлар. Ауа-райының құрғақ және ыстық болуы және оқтын-оқтын жауын-шашынның болуы аурудың дамып таралуына әсер етеді.
Столбур
Ауру белгілері. Өсімдіктің барлық жер беткі мүшелері залалданады. Жас өркендері және өсімдіктің төбе бөлігі күлгін-қоңыр түсті болады. Жапырақтары жіңішке болып, сынғыш келеді. Гүл тостағаншасы пішіні бойынша қоңырау тәрізді болып келеді, жапырақтары ұсақ немесе қабырғалы болады. Ауырған өсімдіктерде жеміс қалыптаспайды,
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Ауру қоздырғыштары өсімдік қалдықтарында, топырақтарында сақталады.
Ауруға себеп болатын факторлар. Ауа-райының құрғақ және ыстық болуы және оқтын-оқтын жауын-шашынның болуы аурудың дамып таралуына әсер етеді.
Пияз аурулары
Жалған ақ ұнтақ
Ауру белгілері. Пияздың барлық түрлері зақымдалады. Ауру белгілері сабақтарында, жапырақтарында ақшыл-жасыл, ұзынша келген дақтар ретінде байқалады. Ылғалды және жылы жылдары дақтарын саңырауқұлақтары бар сұр-күлгін өңез басады. Зақымдалған жапырақтар тез сарғайып, солып қалады. Конидиендері жинақталған, 3-7 рет қайта тармақталған. Конидиилері жұмыртқа тәрізді, сұр-күлгін, 35-60х22-35 мкм. Ооспоралары шар тәрізді, эллиптикалық, беті тегіс, диаметрі 25-35 мкм.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Ауру қоздырғыштары тұқыммен, пиязшықтарымен, өсімдік қалдықтарымен бірге тасымалданады.
Ауруға себеп болатын факторлар. Ауаның және топырақтың жоғары ылғалдылығы, жиі-жиі жауын-шашынның болуы.
Мойын шірігі
Ауру белгілері. Ауру вегетация соңына қарай әлсізденген пиязды залалдайды. Көбіне сақтау кезінде залалданады. Пиязшықтарының мойнында батыңқы, іріңді, сұр дақтар пайда болады. Олардың бетінде саңырауқұлақтардан тұратын мамық, сұр өңездер пайда болады. Конидиилері эллипсиодальды, ұшталған, 7-16х4-6 мкм. Ауру пиязшықтың ішкі қабаттарында таралады, ол жұмсарып, сұр өңезбен қапталады.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Ауру қоздырғыштары өсімдік қалдықтарында, топырақта, қоймаларда сақталады. Екпе материалдары арқылы тасымалданады.
Ауруға себеп болатын факторлар. Жинар алдында, ылғалды және салқын ауа-райы, пияздың піспей қалуы, қоймадағы температураның және ылғалдың жоғары болуы аурудың дамуына әсер етеді.
Қияр аурулары Бактериоз
Ауру белгілері. Ауру тұқымжарнағын, нағыз жапырақтарын, сабақтары мен жемістерін залалдайды. Жапырақтарында қоңыр, бұрышты, майлы дақтар пайда болады. Олар кепкен соң құрғап, жарылып, түсіп қалады. Ылғалды жылдары жапырақтың төменгібетінде ашық қоңыр, шырыштар қалыптасады. Залалданған жемістің түрі өзгеріп кетеді. Құрғақ ауа-райында олар кеуіп кетеді. Сабақтарында сулы, қоңыр жолақтар байқалады, ал ауру қатты зақымдаса, өңездер пайда болады. Бактериялар грамотрицательді, спора түзбейді.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Инфекцияның негізгі көзі тұқымдар. Бактериялар өсімдік қалдықтарында сақталып қалады. Вегетация кезінде таралады (жауын тамшыларымен суғару суымен, насекомдармен).
Ауруға себеп болатын факторлар. Жоғарғы ылқалдылықта және оңтайлы 25-27 0С ауа температурасында ауру белсенді түрде дамиды.
Жалған ақ ұнтақ
Ауру белгілері. Негізінен жапырақтары залалданады. Онда бұрышты, қоңыр – сары немесе қоңыр дақтар, ал астыңғы бөлігінде сұр күлгінді өңездер қалыптасады. Дақтар бірігіп, залалданған жапырақтар сарғайып, қурап қалады. Мицелийлерінде гаусториялары бар, жан-жаққа тармақталған. Зооспорангийлері эллипсоидальды, жұмыртқа тәрізді, сұр немесе, күлгін, 20-28х16-20 мкм. Ооспоралар шар тәрізді, сары, диаметрі 36-42 мкм.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Сңырауқұлақтар мицелия және ооспоралар түрінде өсімдік қалдықтарында сақталады. Ауру инфекциялары жауын-шашынмен және ауамен таралады.
Ауруға себеп болатын факторлар. Аурудың дамуына ылғалдылық және салқын ауа-райы, түнгі және күндізгі ауа температурасының өзгермелі болуы әсер етеді.
Ақ ұнтақ
Ауру белгілері. Жапырақтарында, сабақтарында алдымен ұнтақты өңез ретінде дөңгелек дақтар, кейін топтасқан конидиен мен конидийлерден құралған үлкен өңез құрайды. конидийлер түссіз, эллипсоидальды.
Аурудың сақталу көзі және таралуы. Клейстотеций түрінде саңырауқұлақтар өсімдік қалдықтарында сақаталды. Вегетация кезінде конидийлер ауа арқылы және жауын-шашын тамшыларымен таралды.
Ауруға себеп болатын факторлар. Жаз мезгілінің құрғақ болуы, түнгі және күндізгі ауа температурасының ауыспалы болуы.
