Б а р т е л шкаласы

Тамақтану:

10 - өздігінен тамақ іше аламын;

5 – тамақ ішуге көмек керек;

0 – мүлдем тамақ іше алмаймын.

Жуынып-шайыну, қырыну:

5 – көмек керек емес;

0 – көмек керек.

Киіну:

10 – көмек керек емес;

5 – аздап көмек керек (түймелеуге, аяқ киім киюге);

0 – толық көмек керек.

Суға түсу:

5 – көмек керек емес;

0 – көмек керек.

Үлкен – кіші дәрет:

20 – көмек керек емес;

10 – аздап көмек керек (клизма, катетер, свечалар);

0 – көмек керек.

Әжетханаға бару:

10 – көмек керек емес;

5- киіндіріп, шешіндіретін көмекші керек;

0 – көмек керек (судна, утки).

Төсектен тұру:

15 – көмек керек емес;

10 – аздап көмек керек;

5 – отыра аламын, бірақ тұру үшін көмекші керек;

0 – орнымнан тұра алмаймын.

Қозғалып, жүру:

15 – 500 метрге дейін көмексіз жүре аламын;

10 – 500 метрге дейін көмекпен жүре аламын;

5 – мүгедектер арбасыменен жүре аламын;

0 – жүре алмаймын.

Баспалдақпен жүру:

10 – көмек керек емес;

5 – көмек керек;

0 – көмекпен де жүре алмаймын.

Ең жоғарғы балл – 100 ешкімге тәуелсіз, өзі жүріп-тұрып, өзін күте алатын адам.

Нортон шкаласы

Ауру-дың физи-калық жағдайы	балы	Психи-калық жағдайы	балы	Жүріп-тұр-уы	балы	Қоз- ғал-уы	балы	Үлкен –кіші дәреті келуі	балы
жақсы	4	жақсы	4	өзі жүр-еді	4	толық	4	дұрыс	4
орташа	3	нашар	3	көм екпен жүр-еді	3	толық емес	3	дұрыс емес	3
жаман	2	шатысу бар	2	оты-рады	2	өте қи-ын	2	кіші дәреті тоқта-мау	2
өте ауыр	1	ступор	1	тұра алмайды	1	қоз-ғала алмайды	1	кіші үлкен дәрет жүр-мейді	1

Егер балдардың қосындысы 14 немесе одан да аз болса, онда ойық пайда болуына жағдай бар. Ойыққа қарсы шаралар жүргізілуі керек.

Салмақ индексін (си) анықтау

СИ = ^салмақ

^бой2

Бойдың ұзындығы метрмен есептеледі. Яғни, салмағы 70 кг, ал бойы 1 м 70 см болса.

СИ 20,0 -дан кем болса салмақ аз.

СИ 20,0 -дан 24,9 -ға дейін болса салмақ дұрыс.

СИ 25,0 -тен 29,9 болса, артық салмақ бар.

СИ 30,0 -дан артық болса – семіздік. 2

ІV-тарау

Орталық жүйке жүйесінің ісіктері.

Миды, мидың қабығын, мидың тамырларын және шеткі жүйке жүйесін қамтитын ісіктер барлық ісіктер ішінде 5-ші орын алады. Ауратын аурулардың жасы көбіне 45-50 дің шамасы.

Ісіктер қатерлі, қатерсіз, жалғыз және көп болып бөлінеді. Қатерлі түрінде аурудың дамуы жылдам болса, қатерсіз түрінде ісік жай өсіп, ем қолданса (хирургиялық) жазылып кетеді.