Ұңғыманы тексеру

Ұңғыманың сүзгілейтін бөлігін және тізбектің жағдайын, ұңғымада қалған сорапты- компрессорлы құбырлардың, штангілердің, сораптардың және басқа да аспаптарды қаңқасы қалыңдығы 8-10 мм қорғасын қаптамасымен қапталған арнаулы мөрлермен қондырады.

Жазық мөр-ұңғымадағы аппатты жер асты жабдығының тереңдігін, оның ұштарының және шегендеу бағанасының өтпелі воронкасының (құйғыштың) жағдайын анықтауға арналған. Мөрдің қорғасын қабығының цилиндрі бөлігінің диаметрі тексерілетін бағананың ішкі диаметрінен 10-12 мм аз болады.

Конусты мөр-пайдалану бағанасының қабырғасының сүзгілейтін бөлігін, күрделі бұзылған учаскелерінің майысуы мен жарықшақтарының іздерін алуға арналған.

Конусты мөрдің қорғасын қабығының кең бөлігі бағанасының ішкі диаметрінен 6-10 мм аз етіп дайындайды, ал конустың төменгі бөлігі кең бөлігінен 50-55мм аз болады.

ПУ-2- Әмбебап мөрі- қорғасынды мөрден ерекшелігі, ол алюминийлі қабықтан және қаңқадан, қысқыш құрылғы мен өткізгіштен тұрады. Қаңқа 3 цилиндрлі денелі оның жоғарғы ұшында өткізгіш 9 астында конусты бұранда ойылған. Қаңқаның қалың бөлігінде төменінен ауыстырмалы резинкалы стакан 1 және алюминийлі қабық 2 кигізеді. Қаңқаға бұралған төрт бұрамамен (винтпен) стакан ұсталынып тұрады. Қаңқаның цилиндрлі бөлігіне шпонка 4 пісірілген, ал бірнеше жоғары трапециялы бұранда ойылған, оған гайка 6 бұралады.

Қысқыш құрылғы гайкадан және сығу төлкеден 5, ішкі жағында шпонкалы ойығы бар және ол қаңқаға еркін кигізетін мөрден тұрады. Гайка және сығу төлкесі 5 өзара винтпен байланысқан, оның ұштары сығу төлкесінің сақиналы ойығына кіреді. Гайка 6 айналу кезінде соңғысы өзінің шетімен шпонка бойымен сығу төлкесін сығады (итереді) да сонымен оны қозғалысқа алып келеді.

Гайка 6 өздігінен бұралып кетеді және алюминийлі қабықтан босату үшін шайба 7 контргайка 8 қарастырылған.

Жиналған түрдегі мөрді сорапты-компрессорлы құбырларда және бұрғылау құбырларында ұңғымаға түсіреді.

Тексеру объектінің жоғарғы ұшына жеткізбестен мөрді түсіруді баялаулатады, әрі қарай оның түсуі мен отырғызылуын жуу сұйықтығымен жүргізіледі. Сонымен мөрге берілетін сығу жүктемесі, 1,5-2,0 тк құрайды, ол ұңғымада қалған заттың жоғары ұшының алюминийлі шетінде есептелмелі дәлел алуғаға жеткілікті болады.

Сығу жүктемесінің әсерінен алюминийлі қабық пен резиналы жастық деформацияға ұшырайды. Жүктемені түсіргеннен соң бағананың деформациясы туралы дәлел ұңғымадағы заттың формасы мен өлшемдерін алуға болады.

Ұңғымадан мөрді көтерген соң дәлелі бар алюминийлі қабықты шешеміз, қажет жағдайда ұңғыманың сағасында сол кезде келесі қолдану үшін жаңа алюминийлі қаптамамен қаптайды.

Гидравликалық мөр - ПГ-146-1-146 мм пайдалану тізбегін тексеруге арналған. Ұңғымаға мөрді түсіретін құбырларға сұйықты айдайды. А-саңылауы арқылы өтіп, ішкі құбыр арқылы өткен сұйықтық резиналы элементке түседі, ол тізбектің ішкі қабырғасына тығыз жабылады. Қысымды 12 МПа дейін жеткізіп, 5 мин ішінде ұстап тұрады.

ПГ-146-1 гидравликалық мөрі анологиялық құрылғыларынан айырмашылығы шегендеу тізбегінің және резиналы элементтің барлық алаңы бойынша жанасытан беттерінің тізбегінің бұзылу конфигурасын және сипаттамасы туралы анық мінездеме алады.

Аулау жұмыстары кезінде кезінде аулау аспабын дұрыс таңдау үшін аппатты құбырларының ұштарын және апатты жерасты жабдықтарын алу үшін жұмыстарын да тексеру қажет.

Мөрді түсіру, көтеру және тексерілетін жерге орнату және апатты жабдығының ұшына орнату шебер бақылауымен жүргізілу керек. Мөрді орнату екі рет жүргізілмейді, өйткені ол дәл емес және дұрыс емес ізді береді. Ұңғымадан мөрді көтерген соң металл заттар мен қорғасын қабықты ұруға, шынжырлы және басқа кілттермен сығуға лақтыруға болмайды. Барлық бұзылымдар іздердің бұрмалануына және әрі қарай жұмыс жоспарын құру кезінде қателіктерге алып келеді.

Іздерді нақты зерттеу мен қажетті құжаттарға тіркеу қажет жағдайда суретке түсіруге болады.

Кейде тізбектегі ақаулардың болуы, ол арқылы ұңғымаға бөтен сулардың келуін мөр көмегімен білуге болмайды. Мұндай жағдайларда ұңғыманы зерттеу мен тексеру басқа тәсілдермен жүргізіледі.

Тізбектің жағдайын тексеру тәсілдерінің бірі фильтрлейтін бөлігін құм мен сазға толып қалуы болады. Ұңғыманы мөрмен тексерген соң оның фильтрлейтін бөлігін құм мен сазбен тығыздайды, оның жасанды тығыны фильтрдің жоғарғы саңылауынан 5-10 м жоғары болады.

Содан соң тізбекті опресовкамен герметикалыққа сынайды. Егер тізбек герметикаланған болса, жасанды тығынды жою үшін жояды, фильтрлі бөлігін шешеді және фильтр саңылауы арқылы қысыммен құяды.

Егер тізбек герметикалық болмаса, онда ақаудың орны мен сипатын анықтауға болады және жөндеп әрі қарай жөндеу жұмыстарын жүргізеді. Тізбектің жоғарғы бөлігін тығындамай, пакер көмегімен тексереді.

Ұңғымаларды жер асты жөндеу технологиясы

1. Ұңғымалардағы жер асты жөндеу жұмыстарының түрлері және классификациясы

2. Күрделі жөндеу жұмыстырын түрлері

Ұңғыманы жер асты жөндеу деп жер асты жабдықтардың және ұңғыма бағанасында ақаулықтарды алдын алу және жою жұмыстарының жиынтығын атайды.

Жер асты жөндеу жұмыстарын шартты түрде ағымдағы және күрделі деп бөлуге болады. Ағымдағы жөндеу жұмыстары жоспарлы-алдын алу (немесе профилактикалық) және қалпына келтіру жұмыстарына бөлуге болады.

Ұңғыманы жоспарлы-алдын алу жөндеу - жер асты жабдықтардың және ұңғыманың жұмысының мүмкін болатын ақаулықтарына байланысты ұңғыманы пайдаланудың беріліген технологиялық режимнен ауытқуды алдын алу мақсатындағы жөндеу жұмыстары. Жоспарлы-алдын алу жөндеу жұмыстары алдын ала жоспарланады және жөндеу графигіне сәйкес жүргізіледі.

Ұңғыманың қалпына келтіру жөндеу жұмыстары - ұңғыманы пайдаланудың технологиялық режимінің кездейсоқ күрт төмендеуіне немесе сораптың істен шығуына, штанга тізбегінің үзілуінен және басқада жағдайлаға байланысты ұңғыманың тоқтауында жұргізілетін жөндеу жұмыстары.

Ұңғыманың жөндеу аралық жұмыс жасау периоды - бұл алдыңғы жөндеуден келесі жөндеуге дейінгі ұңғыманы шынайы пайдалану ұзақтығы. Бұл ұзақтық белгіленген период (квартал, жарты жылдық) аралығында ұңғыма-күн шамасының осы периодта осы ұңғымада жүргізілген жер асты жөндеу жұмыстарының санына бөлумен анықталады.

Ұңғыманы пайдалану коэффициентін К_э жоғарылатудың негізгі жолдары болып: ұңғыманы жер асты жөндеу мерзімін қысқарту және ұңғыма жұмысының жөндеу аралық периодын ұзарту болып табылады.

Ұңғыманы ағымды жөндеу деп келесі жұмыстарды жүргізуге бағытталған жұмыстар жиынтығын атайды: ұңғыма және сағалық жабдықтардың жұмысқа қабылеттілігін қалпына келтіру, ұңғыманы пайдалану режимін өзгерту жұмыстары, сонымен қатар ұңғыма жабдықтарынан, ұңғыма қабырғасын және түбін әртүрлі шөгінділердін (парафин, гидратты пробка, тұз, коррозия).

Ағымды жөндеуге келесі жұмыстар жатады.

Ұңғыманы ағымды жөндеу жұмыстарының түрлері

Шифр	ҰАЖ бойынша жұмыстар түрлері
ТР1 ТР1-1 ТР1-2 ТР1-3 ТР1-4	Пайдалануға қосу (бұрғылаудан, меңгеруден, тоқтап тұрдан, консервациядан кейін) ұңғыманы жабдықтармен жабдықтау Фонтанды ұңғымаларды қосу Газлифті ұңғымаларды қосу ШТС жабдықталған ұңғымаларды қосу ЭОТС жабдықталған ұңғымаларды қосу
ТР2 ТР2-1 ТР2-2 ТР2-3 ТР2-4 ТР2-5 ТР2-6 ТР2-7 ТР2-8 ТР2-9 ТР2-10	Ұңғыманы басқа пайдалану әдісіне ауыстыру Фонтандыдан - газлифтіге Фонтандыдан - ШТС Фонтандыдан - ЭОТС Газлифтіден - ШТС Газлифтіден - ЭОТС ШТС - ЭОТС ЭОТС - ШТС ШТС - жеке-жеке пайдалануға арналған жабдықтарға ЭОТС - жеке-жеке пайдалануға арналған жабдықтарға Ауыстырудың басқада түрлері (ЭОТС -ЭВС, Фонтанды-ЭВС штангалы немесе штангасыз, ЭОТС-диафрагмалыға, ЭОТС- струный және т.б.)
ТР3 ТР3-1 ТР3-2	Пайдалану режимін оңтайландыру Сораптың түсірілу тереңдігін және ШТС типтік өлшөмін өзгерту Сораптың түсірілу тереңдігін және ЭОТС типтік өлшөмін өзгерту
ТР4 ТР4-1 ТР4-2 ТР4-5 ТР4-6 ТР4-7 ТР4-8	ШТС, ШВС жабдықталған ұңғыманы жөндеу Сорапты тексеру және ауыстыру Штанга үзілуін жою Шынықтырылған штокты ауыстыру СКҚ саңлауын ауыстыру, қысыммен тексеру және жою СКҚ тазалау және булау Сағалық жабдықтарды тексеру және ауыстыру
ТР5 ТР5-1 ТР5-2 ТР5-3 ТР5-4 ТР5-5 ТР5-6	ЭОТС, ЭВС, ЭДС жабдықталған ұңғыманы жөндеу Сорапты тексеру және ауыстыру Электрқозғалтқышты ауыстыру Кабельдің зақымдалуын жою СКҚ саңлауын ауыстыру, қысыммен тексеру және жою СКҚ тазалау және булау Сағалық жабдықтарды тексеру және ауыстыру
ТР6 ТР6-1 ТР6-2 ТР6-3	Фонтанды ұңғыманы жөндеу СКҚ саңлауын тексеру, ауыстыру, қысыммен тексеру және жою СКҚ тазалау және булау Сағалық жабдықтарды тексеру және ауыстыру
ТР7 ТР7-1 ТР7-2 ТР7-3 ТР7-4	Газлифті ұңғыманы жөндеу СКҚ саңлауын тексеру, ауыстыру, қысыммен тексеру және жою СКҚ тазалау және булау Газлифті клапандарды тексеру, ауыстыру және тазалау Сағалық жабдықтарды тексеру және ауыстыру
ТР8	Артизанды және айдау ұңғымаларын тексеру және ауыстыру
ТР9 ТР9-1 ТР9-2	Ұңғыма түбін тазалау және жуу БАЗ қосу арқылы ыстық мұнаймен (сумен) жуу Түпті химиялық реагенттермен өңдеу
ТР10	Жер асты жабдықтардың жаңа түрлерін сынау бойынша тәжірбиелік жұмыстар
ТР11	Жұмыстардың басқада түрлері

Жоғарыда көрсетілген жұмыстарды ұңғыманы ағымды жөндеу бригадасы жүргізеді.

2. Ұңғыманы күрделі жөндеу (КРС) деп келесі жұмыстарды жүргізуге бағытталған жұмыстар жиынтығын атайды: шегендеуші құбырлардың, цемент сақинасының, түп аймағының жұмысқа қабілеттілігін келтіру, күрделі аварияларды жою, жеке-жеке пайдалану және айдауда жабдықтарды түсіріп және көтеру жұмыстары.

Фонтанды-компрессорлы әдіспен пайдаланатын ұңғымаларды жөндеу

1. Ұңғыманы жөндеуге дайындау

Фонтанды-компрессорлы ұңғыманы жөндеуге дейін фонтандауды токтату мақсатында мұнаймен, сумен немесе бұрғылау ертіндісінмен жабу керек. Құм пробкаларынан немесе сальниктерді коррозиядан тазалау үшін (аэрированной жидкость) жуу сұйығымен жуады немесе газ айдайды.

Сағалық арматураны бөлшектеу үшін алдымен бүйір фланецтерді ажырату, буферлі құбырларды алу қойып, оның орнына төменгі бөлігіне фланец пісіріліп қосылған және жоғарғы бөлігіне муфта бекітілген көтеру құбырын ауыстырады.

Түсіріп-көтеру операциясы. Срапты-компрессорлы құбырларды түсіру және көтеру АПР-2ВБ автоматы комегімен жүзеге асады. Құбырларды түсіруде оларды ұқыпты түрде шабылондау, резьбалы қосылысын тазалап арнайы графитті маймен майлайды.

Мұндай майды дайындау келесі құрамда дайындалады (салмағы бойынша)%:

Графит ұнтағы 50-60 Техникалық май 5 Кауститі сода (320Ве) 1,5 Машина майы 33,5-43,5

Графит 30 Солидол 24 Әктас 8 Машина майы 36 Канифоль 2

Бұдан басқа СКҚ резьбалық қосылыстарын майлау мақсатында Р-2 немесе Р-402 консистентті майларды қолданады. Құбырлардың төлкесі пайдаланушы шегендеуші құбырлардың төлкесіне тимеу үшін бағыттауыш воранкасын қолданады. Ұңғымаға түсірілетін әр бір құбыр болатты рулетка ұзындық өлшегішпен лшенеді (дәлдігі 1 см дейін) және төменгі біріншісінен бастап белгілі тәртіппен жазылып отырады.

Ұңғымаға түсірілетін құбырлардың әр бірін дәл өлшеу үшін:

а) мостик стеллаждарына ұңғыма сағасына құбыр муфтасыны қаратын оранластырады; муфталарды төлкенің бір сызық бойында орналасатындай етип түзейді;

б) ұзындығы 0,01 м дейін дәлдікте құбырлардың ұзындығын өлшенеді;

в) бірінші қатарға жиналған құбырларды өлшеп және жазып, үстінен көлденең қалыңдығы 25 мм ағаш тақтайша төсеніш жабамыз;

г) бірінші қатардағы құбырларды өлшеп және жазып болған соң, екінші қатарға құбырларды дәл сондай етип жаямыз;

д) екінші, үшінші және т.б. құбырар ұзындығын өлшеп және жазу

Сорапты-компрессорлы құбырларды көтеру алдында оның ұсталып қалмағанына көз жеткізу керек. Бұл үлкен тереңдікті ұңғымаларды жөндеуде маңызды. Құбырлардың ұңғымады ұсталуы масса индикаторымен анықталады.

Құбырлар тізбегін ұңғымадан көтеруде келесі тәртіптерді сақтау керек:

а) бірінші құбырды көтеру арнайы көтеру құбырмен жүзеге асады, үлкен тереңдікті ұңғымаларды жөндеуде резьбасы жылумен өңделген көтергіш құбырын қолдану керек;

б) құбырлар тізбегін көтеруде көреру жылдамдыған тез ауыструға және құбырлар салмағының 20% жоғары күш түсіруге болмайды;

в) көретілген құбырды мостикке жіберу алдында оның резьбасына сақтандырғыш сақинасын кигізу қажет, сосын құбыр басын арнайы лотокпен қойып баяу түсіреді.

Сорапты-компрессорлы құбырларды түсіруде келесі тәртіптерді сақтау керек:

а) мостиктен көтеруде құбырлардың бұралып ажырап кетпеуін және вышка, станок-качалка, фонтанды-компрессорлы жабдықтардың және басқада заттардың бөлшектеріне соқтығысуын болдырғау керек;

б) бұралатын құбырды алдынғы құбырға орналастыру баяу бірқалыпты, ешқандай соқысыз жүру керек, сосын құбырдың тік бағытын сақтай отыра 2-3 бұранда қолмен бұрау қажет;

в) құбырлады бұрап қосу АПР-2ВБ автоматымен немесе құыр кілтімен жүзеге асады, құбырдың резьбасының толық бұралуына қол жеткізу керек.

г) құбырлар тізбегінің оларды бұрап бекітуде айналуын болдырмау керек, мұны болдырмас үшін муфтада бақылау кілтін орнату керек.

д) сатылы тізбекті түсіруде кіші диаметрлі құбырдан үлкен диаметрлі құбырларға өткенде сәйкесті өткізгіш орнатады.

ж) брак болған құбырлардың барлығын мостиктен алып, "Брак" деген белгі салынады.

и) 10-12 жөндеуден кейін төменгі құбырларды тізбектін жоғарғы бөлігіне ауыстыруды ұсынылады, жоғарғыны - төменгі бөлігіне (егер құбырлар бірдей маркадан жасалса).

Сорапты-компрессорлы құбырлардың ұзындығын ұзарту келесі жағдайларда жүреді: ұңғыманы меңгеру бату тереңдігін біртіндеп ұзарту әдісімен жүргізгенде немесе пайдалану барысында ұңғымадағы сұйықтың деңгейі түсуі байқалғанда. Барлық жағдайда құбырларды ұзындығын ұзарту алдын ала жоспарлану және құбыр ұзындығы кеніш бастығымен келісілуі қажет

Ұңғымаға түсірілетін құбырлар маркасы, диаметрі және резьбасының өлшемдері ұңғымада түсіріліп тұрған құбырға сәйкес болу қажет.

Ұзартылатын құбырды түсірудің негізгі шарттары - бұл опреацияны тез аз уақыт аралығында жүргізу және тізбектін төменгі бөлігі өткізгішке тиіп соққы болмау керек.

ұзындығын қысқарту келесі жағдайларда жүреді: ұңғыманы жабу және компессорлы әдіспен пайдалану мүмкін болмағанда. Сонымен қатар құбырлардың ұзындығын келесі жағдайларда қысқартуға болады: сұйықты өндіруді шектеуде, оның деңгейін көтеруде, сұйық құрамында механиалық қоспалардың жоғарылауында немесе басқада геология-техникалық себептер.

Құбырдың ұзындығын қысқарту тәртібі оларды көтеру тәртібі бойынша жүреді.

Сорапты-компрессорлы құбырларды ауыстыру келесі жағдайларда жүреді:

а) резьбалы қосылыстардың қатты желінуінде, яғни сығылған газ құбыр ішіне кіреді;

б) құбыр денесінде тесік, жарықшақ болуы немесе олардың қатты коррозияға ұшырауы байқалса;

в) құбырдың ішкі бетіне тұз қатса;

г) құбырдың ішкі бетіне парафин қатқанда және оны тазалау көтеріп алмай мүмкін болмағанда;

д) көтеру құбырларының диаметрін азайту немесе көбейту қажет болғанда;

е) көтеру жүйесін немесе консртукциясын өзгерту қажет болғанда.

Құбырлады ауыстыруда түсіріп-көтеру операцияларының тәртібін сақтау керек.