1. Kąt padania:

- w dniach 21 III i 23 IX: h = 90 – f

- w dniu 22 VI: półkula północna- h=90 – f + 23 27’; półkula południowa h = 90 – f – 23 27’

- w dniu 22 XII: półkula północna- h=90 – f – 23 27’; półkula południowa h = 90 – f + 23 27’

2. Punkty skrajne

Na południu: 49’ 00’ N - szczyt Opołonek (Beszczady)

Na północ: 54’ 50’ N - przyl. Rozewie (Jastrzębia Góra)

Na zachód: 14’ 08’ E - zakole Odry

Na wschód: 24’ 08’ E - kolano Bugu

3. Granice Polski (punkty wysunięte):

• Polsko-Czeska (796m) Sudety:Karkonosze-Śnieżka(1603m)-Brama Morawska-rz.Odra na Cieszynie-Karpaty

• Polsko-Słowacka (549m) Babia Góra(1725m)-Tatry-Bieszczady(Beskidy)

• Polsko-Ukrainska (535m) Beskidy-Przemyśl-rz.Bug-Nowo Wolyńsk

• Polsko-Niemiecka (467m) Zatoka Pomorska(wyspy: Wolin,Uznam(tylko schodnia część,m.Świnoujście))-Zalew Szczeciński-rz.Odra-Nysa Łyżycka-Sudety

• Polsko-Białoruska (418m) Brześć-Puszcza Białowieska

• Polsko-Rosyjska ( 210m-sztuczna) część obwodu Kaliningradzkiego przez Zalew Wiślany

• Polsko-Litewska (100m-sztuczna)

• Granica Morska (700m) Zatoka Gdańska-półwysep Helski(m.Hel)

4. Klimat Europy. Polski.

Pogoda zależy od szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza Prąd Zatokowy(Golfstrom-ciepła) jest najważniejszym dla Europy

Kanaryjski,Bengalski(zimny)~dla Afryki

Peruwiański(zimny)~dla Am.Poł.

Morski vs Kontynentalny: - w morskim opady są większe

• są bardziej równomiernie rozmieszczone (w kontynentalnym są wiosną-latem)

• różnica temperatur w lecie i zimie - mniejsza

Europa: Południowa Europa – śródziemnomorski typ klimatu, strefa podzwrotnikowa. Jego charakterystyczną cechą są ciepłe i suche lata powyżej 20 °C oraz łagodne zimy powyżej 0 °C, a także fakt, że występuje głównie bezpośrednio nad morzem lub oceanem, zazwyczaj na zachodnim wybrzeżu, a bardzo rzadko w głębi lądu.

Centralna Europa – klimat przejściowy. Masy powietrza polarno-morskie i kontynentalne.

Opady: Na Nizinie Nadkaspijskiej największe opady w Europie.

Polska: strefa klimatów umiarkowanych ciepłych o typie przejściowym

   Cechy klimatu w Polsce:

- duża zmienność pogody

- występowanie 6 (termicznych) pór roku

- mniejsze amplitudy roczne na zachodzie, a większe na wschodzie

• średnie temperatury: przedwiośnie (0^o – 5^o C), wiosna (5^o – 15^o C), lato (powyżej 15^o C), jesień (15^o – 5^o C), przedzimie (5^o – 0^o C), zima (poniżej 0^o C)

Średnia temperatura roczna wacha się od 6^o na Pojezierzu Suwalskim do 8^o na Nizinie Śląskiej

- Najzimniej w górach oraz na pojezierzu Suwalskim.

Okres wegetacji – w Polsce wynosi 180-220 dni.

max - wybrzeże Bałtyku, nizina Śląska, Kotliny Podkarpackie, rejony Odry

min - poj. Mazurskie

Opady: w Polsce ~ 600 mm

max - w Tatrach

min - wschodnia część pojezierza Wielkopolskiego (Kujawy)

Masy powietrza:

• polarno-morskie (Pm) z północnego Atlantyku. Lato - zachmurzenie, opady, ochłodzenie. Zima - zachmurzenie, opady śniegu i deszczu, ocieplenie.

• polarno-kontynentalne (Pk).  Lato - ocieplenie, brak opadów, brak zachmurzenia. Zima - słoneczna, mroźna pogoda.

• arktyczno-morskie (Am) – z północnej części Morza Beringa Zima - ochłodzenie, zachmurzenie, opady śniegu

• arktyczno-kontynentalne (Ak) – z Arktyki, wschodniej części obszaru za kołem polarnym Zima - ochłodzenie i mrozy

• zwrotnikowo-morskie (Zm) – z południowego zachodu. Jest ciepłe i wilgotne. Lato - opady. Zima - odwilżenie.

• zwrotnikowo-kontynentalne (Zk) – napływa z południa latem i jesienią, jest suche i gorące, przynosi słoneczną pogodę.

3. Góry:

Stare (kaled. i herc.): Skandynawskie, Kaledońskie, Appalachy; półw. Iberyjski, Masyw Centralny (Francja), Wogezy, Schwarzwald, Harz, Sudety, Świętokrzyskie, Uralskie, Rudawy, Ardeny, Wododziałowe, Ałtaj, Tien-Szan)

Młode (alp): Karpaty, Alpy, Kordyliery, Himalaje, Betyckie, Pireneje, Bałkańskie, Kaukaz, Pontyjskie, Andy, Atlas, Apeniny, Dynarskie