61. Мұнай және газ саласының техникалық негізгі даму бағыт

Основные направления развития техники для нефтяных и газовых промыслов.

Мұнай мен газ адамзат қоғамының энергия көздерінің ең негізгісіне айналды, әрі ең маңызды химиялық шикізат болып табылады. Мемлекетті мұнай - газ шикізаттарымен қамтамасыз ету елдің экономикалық дамуын айқындайды және технологиялық прогресті белгілейді.

Мұнай-газ өндіру саласының ерекшелігі айтарлықтай жоғары, ілгері қарқынды, сапа жағынан алдыңғы қатарлы, әрі мұнай өнімдері жыл сайын өндірілуде. Қазіргі мұнай өндіру саласы техниканың ең соңғы үлгілерімен жабдықталған, автоматтандырылған, ондаған күрделі технологиялық процестерді жүзеге асыра алатындай жағдайда екені белгілі.

Оларды жүзеге асыру үшін пайдаланылып жүрген саны, күрделілігі, әртүрлілігі жағынан машиналар мен жабдықтар қазіргі өнеркәсіп салаларында алдыңғы қатарлы орындарды иеленеді. Толассыз даму үстіндегі мұнай-газ өндіруге арналған машиналар мен жабдықтардың саны жаңа мұнай-газ өндірісінің жаңа саласының қалыптасуына әкеліп соқтырды.

Мұнай-газ саласының дамуымен қатар бір мезгілде машина құрастыру салалары да даму үстінде. Осымен қатар ғылым да даму бағытында.

«Мұнай кәсіпшілігінің жабдықтары» курсы мұнай-газ өндірудің әртүрлі тәсілдерін, жөндеу жұмыстарының түрлерін, мұнай мен газды тасымалдау әдістерін, газ бен мұнайға арналған құбырларды, сонымен қатар осы салаларда қолданылатын машиналар мен жабдықтарды зерттейді.

62. Пакерлер.Олардың тағайындалуы, жұмыс істеу принципі.

Пакеры. Их назначение, принцип работы.

Пакерлер оқпан бойындағы аумақтарды тікелей ажырату және тізбектің бұзылған аймақтарын герметизациялау үшін қолданылады. Олар ұңғыма ішінде профилактикалық тексерусіз және жөндеу жұмыстарынсыз бірнеше сағат (мысалы, қабатты сұйықпен жару кезінде), бірнеше ай (мысалы, жылутасығыштарды енгізген кезде), немесе бірнеше жыл (мысалы, әртүрлі өндіру технологиялары үшін) жұмыс істеуге арналған. Ұңғымалық нығыздауыштар – пакерлер пайдалану кезінде шегенделген бөлікте ұсталынып, ал бұрғылау жұмыстары кезінде оның шегенделмеген бөлігіне орналастырылады.

Пакерлердің қабылдайтын қысымдары 7 МПа -дан 70 МПА -ға дейінгі аралықта болады. Ортаның температурасы оны пайдалану кезеңінде 40-100⁰С аралығында, ал қабатқа жылулық әсер ету кезінде 300...400⁰С -қа дейін жетеді. Қалыпты жағдайда пакердің жұмыс істейтін ортасы мұнай мен газдың орын алу себебінен коррозияға ұшырайды, сондықтан пакердің элементтерін мұқият таңдау қажет. Сонымен қатар, тұз, гидрат, смолалардың шөгуі және өнімдердегі механикалық қоспалардың орын алуы пакердің жұмысын одан әрі қиындатады.

Пакердің және оның элементтерінің функционалды қызметі мынадай: ұңғыма оқпанын бөлу және герметизациялау; қысымның өзгеру себебінен пайда болатын осьтік жүктемелерді қабылдау. Бұл функцияларды орындау үшін пакердің конструкциясы оның элементтерін ұңғымаға түсіру, орнату және демонтаждау кезінде басқару жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік беруі қажет; кейбір технологиялық операцияларды (мысалы, ажыратқыш пакерде сұйықтың өту мүмкіндігін жою) орындау. Осының бәрін ескеріп оның структуралық сұлбасын келесі элементтерден құрастырады: нығыздаушы элементтер, пакердің тірегі, пакерді басқару жүйесі, технологиялық қондырғылар.

Қолдану шартына байланысты элементтердің конструкциялық орындалуы өзгеруі мүмкін. Пакердің негізгі элементтерін қарастырайық. Оның түрлі элементтері 1.13-суретінде көрсетілген.

Нығыздаушы элементтер. Бұл элементтердің әртүрлі орындалуы 1.12 а және б суреттерінде көрсетілген. Пакердің конструкциясында бір немесе бірнеше нығыздаушы элементтер болуы мүмкін.

1.12-сурет. Конструкциялары әртүрлі пакерлердің сұлбасы:

а – осьтік жүктемелер әсер еткенде тығыздаушы элементті ашатын және шегендеуші тізбектегі шлипсті тірегі бар пакер; б - өздігінен нығыздалатын пакер; 1 - төлкедегі жарықшақ; 2 – штифт; 3 – төлке; 4 - пружина; 5 – пакер тогы; 6,7 – нығыздаушы элементтер; 8 – конус; 9 – шлипсті ұстағыш