48.Материалдарды өңдеудің физика-химиялық әдістері қалай жүйленеді?

Метал өңдеудің физика химиялық әдісі қазір кең түрде машина жсаау және материалдан зат жасау , металл өңдеу кезінде кең пайдаланылады,оларды әдеттегі механикалық тәсілмен өңдеу мүмкін емес.

Бұл әдістерге электроұшқынды,электроимпульсті,электроконтантты және анодо механикалық әдістерді жатқызады. Бұл әдістерде метал өңдеу өңделетін аумаққа электрлік энергия енгізу арқылы металды жергілікті жоюға негізделген.

ФХӨ әр әдісі өзінің жеке технологиялық мүмкіндіктеріне ие, бірақ олардың бәрі энергия жұмсайтын және механикалық өңдеумен салыстырғанда нәтижесі аз болып табылады. Сондықтан да ФХӨ әдісін қолдану келесі жағдайларда ғана қолдану нәтижелі:

абразивті құрылғылармен және жүзбен өңдетуі төмен конструкциялық металды өңдеу, оның ішінде жоғарыколегрлі болат, қатты қорытпа, ферриттар,керамика, жартылай өткізгіштер,ситалла және тағы басқалар.

Өңделуі қиын материалдан жасалған геометриялық формалары күрделі бөлшектерді өңдеуге арналғн(пресс формалар, турбинаның күрекше бөлшектері және тағы басқалар)

Жұқақабатты нәзік қаттыемес бөлшектер, және де формасы күрделі бөлшектер мен саңылау мен тесіктері бар бөлшектер

.Өңделетін форманың беті күрделі болған сайын ФХӨ әдісінің нәтижелілігі артады, материалдың физико механикалық ерекшелігі жоғары және оны механикалық өңдеу кезінде үлкен қиындықтар туындаған кезде нәтижелі болады.

49

50. Плазматрондардың негізгі сұлбалары

Плазматрон - қоректендіру көзінің электр энергиясын плазма ағыншасының (ағынының), яғни плазмалы генератордың жылу энергиясына түрлендіруге арналған құрылғы. Электр энергиясын жылу энергиясына түрлендіру тәсілдеріне байланысты плазматрондар былай бөлінеді: догалы, индукциялы (жогары жиілікті) жэне электрондык(аса жогары жиілікті).

1) Доғалы плазматрондар кеңінен қолданысқа ие болды, онда плазма температурасын 104 К дейін жеткізу дога баганасын арна қабырғаларымен (гидродинамикалық сыгылу), газды агынмен (аэродинамикалық сығылу) немесе сыртқы магнит өрісімен (электр магниттік сыгылу) сыгылумен жүзеге асуы мүмкін.

Доганың газды агынмен сыгылуы кезінде (эдетге бүл плазматронның разрядты камерасына бірнеше артық қысыммен берілетін плазма қалыптастырушы газ агыны) газдың бір бөлігі дога баганасы арқылы өте отырып, қызады, иондалады жэне разрядты камера арнасынан (соплодан) плазмалы агынша түрінде шыгады, ал газдың сыртқы қабаты арнадагы өзінің қысымымен доганы сыгады (аэродинамикалык әсер), сонымен катар дога баганасының перифериясын қатты суытады жэне оньщ тарылуын тудырады (термиялық сыгу эсері).

Төмен температуралы плазма генераторы немесе плазматрон – электр техникалық аппарат. Доғалық плазматронның компоненттері:

- электродтар;

- плазма ағынын реттегіш электродтпен бірге немесе бөлек разряд камерасы;

- плазма түзгіш газды шығару жүйесі;

- доға разрядының басқару жүйесі.

Доғалық плазматронның электродтық жүйесінің жұмысы ресурсын ұзақ уақыт қамтамасыз ету үшін қиын балқитын материалдар (С,Mo,W,Zr,Hf) электродтары қолданылады.

Плазматрон класында бір бірінен электр доғасын реттеу бойынша өзгеше екі типке бөлінеді: қабырғамен су арқылы суытылатын және газ немесе сұйық біркелкі емес газ ағымы арқылы суытылатын.

Плазматронда (9-сурет) доғалық разряд оқшаулатқышпен бөліктенген мыс секциялы сумен суытылатын қабырғамен бөліктенген (- ) мен (+) электрод арасында орналасқан.

3.8-сурет. Доға қабырғасын реттегіш плазматрон сұлбасы

1 - тегіс емес камера; 2 - ішкі стерженьді электрод; 3 - доға; 4 - шығатын труба сияқты электрод; 5 - тұздық; 6 - тангенциал канал

3.9-сурет. Біркелкі емес газды доға плазматроны