3. Өзіне қызмет көрсету дағдылары және мәдени-гигиеналық дағдылар

Өз бетімен әрекет етуді үйрету:

- Жуыну (қолын және бетін жуу, қолын ішкі және сыртқы жағынан сабындау, суды сумен жуып тастау, содан кейін қолдарын орамалмен сүрту), тісін тазалау, дәретхана қағазын пайдалану, әжетхананы дұрыс пайдалануды үйрету, бөшкеден суды ағызу.

- Ас ішу кезінде: келесі дағдыларды нығайту: оң қолында қасық, шаңышқыны дұрыс ұстау, асты төкпей ішуге үйрету, стақаннан, кеседен ішу, тамақтан кейін және тамақ ішу кезінде майлық пайдалану.

- Өз бетімен киім киуді (аяқ киім) және шешуді үйрету, шұлықдамбалды, шұлықты, күртеше, бас киімді киюді үйрету.

- Өз заттарын артынан жинап жүруді үйрету (киімді ілуді үйрету, аяқ киімді шкафқа қою).

4. Әлеуметтік даму

- Өзі туралы көзқарас қалыптастыру, өзінің есімін атауды үйрету, жыныстық ерекшелігін «Мен қыз баламын» немесе «Мен ұл баламын». Айнаға өзіне қарау, өзіне қолмен көрсету, «Мен» деп айту, өз есімін атау.

- Өзінің дене, бет бөлшектерін атауды, олардың атқаратын қызметтерін білуге үйрету: «Мұрының қайда, ауызың қайда, шаштарың қайда, құлақтарың, көздерің, аяқтарың-оларды көрсет».

- Аузын зерттеу: онда тістер, тіл, еріндер бар. Ойын: «Шарға үрлейік».

- Өзінің тілектері және қажеттіліктері туралы көзқарас қалыптастыру: «Менің су ішкім келіп тұр», «Менің ұйықтағым келіп тұр». «Менің ойнағым келіп тұр».

- Ойыншықтардың «сезімдеріне» эмоционалды қатынас тәрбиелеу: қуыршақ тоңды, ыстықтады, қуыршақ қуанып тұр, жылайды, тамақ ішкісі келеді және т.б.

- Ересектермен өзара әрекеттесудің және қарым-қатынас орнатудың эмоционалды тәсілдерін қалыптастыру (көзіне қарау, ересектерге айту: «апа, бер», «әке, ал», «рахмет»), баланы ересек адамдардың есімдері болатынына үйрету.

5. Танымдық іс-әрекеттің дамуы

1) Сенсорлық тәрбие

Көлемі, формасы, түсі бойынша бағдар алуды, заттарды тұтастай қабылдауды дамыту.

Көлемі:

• екі-үш затты көлемі бойынша іріктеп алуды үйрету: үлкен, кішкентай, өте кішкентай;

• заттардың суреті бойынша Көлемді формаларды ажыратуды және сәйкестендіруді үйрету: алмаларды дорбаға үш-төрт көлем есебімен тығып қою.

Форма:

• сенсорлық тапсырмаларды орындау кезінде жасап көру әдісін қолдану: әртүрлі формаларды тесіктерге салу, басқа формалар ішінен әртүрлі формаларды бөліп алу - «мұнара жасайық», «жол жасау үшін кірпіштер», дорбадан сөз бойынша әртүрлі формаларды ал (шариктер, кубиктер, кірпіштер);

• түсті ажыртауды және онымен заттарды сәйкестендіруді үйрету (сары балапан, жасыл-қияр, қызыл-алма, көк-кубик және т.б.).

Тұтастай қабылдау:

- 2-3 бөлікке қиылған суретті қайта құруды үйрету, тактильді қабылдау арқылы заттардың қасиеттері және сапаларын ажырата алуды қалыптастыру: (қатты-жұмсақ, суық-жылы);

- сөздер бойынша заттарды алуды үйрету «кубиктерді ал», «шарды ал».

Естіп қабылдау:

• жақын адамдарын дауысы бойынша ажыратуды үйрету: «Кім шақырғанын тап», дыбыс еліктеуі бойынша жануарлар және құстарды ажыратуды үйрету: «Кімнің дауысы?»- сауысқан, көкек, ит, қой және т.с.с, сәйкес келетін ойыншық немесе суретті таңдап алу.

Көрнекі-бейнелі ойлаудың қалыптасуы:

• баланы шешілу жолын табуды қажет ететін жағдаймен таныстыру, қолымен затты немесе ойыншықты ала алмаған жағдайда, қосымша құралдарды іздеу қажет болғанда (таяқ, қалақша және т.с.с.), «арбаны ал» (әртүрлі аяқтары бар таяқшаны қолдану), «балықты ал» (ұзындығы әртүрлі қармақтарды қолдану);

• заттың бейнесі бар суретті табу – бейнеленген сюжеттің құралы: Сурет салу үшін ұл балаға не қажет?, Қуыршақты сүйрету үшін қыз балаға не қажет?;

3) Қоршаған ортамен таныстыру:

- баланы табиғат құбылыстары туралы көзқарастарын анықтау: қыста қар жауады, жазда күн ыстық, жаңбыр жауады, жел соғады;

- үй жануарлары және дала жануарлары туралы көзқарас қалыптастыру; үй жануарлары: ит, мысық, сиыр, жылқы (басы, денесі, құйрығы, көздері, құлақтары, аузы, тұмсығы); олардың төлімен таныстыру (итте-күшік, сиырда-бұзау, жылқыда-құлын), дала жануарлары: аю, қасқыр, қоян, түлкі, тиын және т.с.с.;

- жемістер және көкөністермен таныстыру; көкөністер: сәбіз, сарымсақ, қырық қабат, қияр, қызанақ, картоп. Жемістер: алма, алмұрт, лимон, банан, апельсин, мандарин.

- тірі табиғат заттарын ажыратуды үйрету: гүлдер, жемістер, ағаштар, саңырауқұлақтар, шишкалар;

- құстармен таныстыру: сауысқан, торғай, көгершін, үйрек, қаздар, әтеш және т.с.с.;

- адамдардың қимылы, қозғалысы бар суреттерді көрсетуді үйрету: «Аға қай жерді кітап оқып отыр, көрсетші?», «Бала қай жерде шана теуіп жүр, көрсетші?» және т.с.с.

- Серуенде қозғалыстар және ойын әрекеттерін дамытуды жалғастыру: қыста қармен ойнау, жазда құмды қайта сеуіп, одан бір нәрсе қалау және т.с.с.

3) Сандық көзқарастар қалыптастыру:

- еліктеу, үлгі бойынша 1, 2 затты топтың ішінен бөліп алуды үйрету, 1, 2 заттың санын саусақтардың санымен сәйкестендіру - «неше?» сұрағына жауап беру;

- дене және беттің бір және жұпты бөлшектерін көрсету (бір мұрын, бір ауыз, екі аяқ, екі қол, екі көз);

- 2-3 шеңберінде санау операцияларын орындауды үйрету;

- әртүрлі анализаторлармен қабылданған көпше сандарды қайта санаусыз сәйкестендіруді үйрету (мысалы, үстелде неше матрешка болса, сонша рет қол шапалақтау қажет екендігін үйрету, әрбір заттың алдында бір рет шапалақтауды үйрету).