7. Ойын іс-әрекетінің қалыптасуы.

• Бірқатар ойын-әрекеттерін орындауды үйрету (3-4 әрекет): тамақ беру, қуыршақты ұйықтауға жатқызу, серуендеуге бару.

• Таныс ойын әрекеттеріне күрделендіре отырып, сюжетке қосу (ойындар: дүкен, аурухана, шаштараз және т.б.)

• Сюжеттік-рольдік ойын барысында аспазшы, дәрігер және т.б.рөлдерді орындауды үйрету.

8. Нәтижелі іс-әрекет түрлерін қалыптастыру

Балада нәтижелі іс-әрекет түрлеріне қызығушылық қалыптастыру.

Құрау.

• Ермексазды 2-3 бөлікке бөлуді, ермексазды саусақтарымен түзеуді үйрету.

• Үлгі бойынша құрауды үйрену: сәбіз, қияр, доп және т.б.

• Сурет салу

• Әртүрлі бейнелеу құралдарымен сурет салуды үйрету (бояулар, фломастер, түрлі-түсті қарындаш, мелки), түзу және шеңбер сызықтар салу, мысалы: түйіншек, «Қар жауып тұр», жолдар.

• Суретті аяқтап салуды үйрету: машинаға жіпті, шарға лентаны және т.с.с

Құрастыру

• Көрсету және үлгі бойынша құрастыруды үйрету: саты, стол, төсек қуыршаққа арналған, үлкен және кішкентай үй.

Аппликация

• Үлгі бойынша қарапайым заттарды жапсыруды үйрету «Жіптегі шарлар», «Аквариумдегі балықтар».

• Баланы қағазда заттарды орналастыруды үйрету, желім, майлық, қылқаламды пайдалануды үйрету.

• Қағазға қарапайым заттарды орналастыру, желім, қылқалам, шүберекті пайдалану, қарапайым заттарды жапсыру: алма, алмұрт, саңырауқұлақ, доп, үй, шарлар және т.с.с.

Еңбек тәрбиесі

• Қарапайым тұрмыстық әрекеттерді нұсқау бойынша орындау: үстелде сүрт, гүлдерді суғару, ыдыс-аяқты жуу және т.с.с

Ата-аналар үшін нұсқаулар

Сіз баланың, оның жақын туыстарының фотосуреттерін жинайтын фотоальбом жүргізуіңізге болады (баламен апасы, анасымен серуендеуде және т.с.с.), баланың мектепке дейінгі дамуы барысында толтырылып, баланың қолымен жасалған заттармен толтырылады.

Сабақтарды өткізу барысында есіңізде болсын:

• Балаға берілетін нұсқаулар қысқа және түсінікті болуы керек, барлық әрекет үлгі арқылы көрсетілуі керек;

• Сабақтың ойын формаларын және жаттығуларды пайдалану маңызды, баланың зейінін басқа іс-әрекет түрлеріне ауыстыру маңызды.

Сюжеттік ойындар үшін «Құрылысшы» жинағы болу керек, балалар ыдыс-аяғының, көкөністер және жемістер, балалар жиһазының жинақтары.

Танымдық іс-әрекетті дамытуға арналған ойындар үшін: пирамида, Сеген Тақтасы, «Пошта жәшігі», «Матрешкалар», Коос кубиктері;

Ойын іс-әрекетін және нәтижелі іс-әрекет түрлерін қалыптастыру үшін: киімдері бар ойыншықтар, жұмсақ ойыншықтар-қоян, қонжық және т.б.

Сурет салу үшін – борлар жинағы, түрлі-түсті қарындаштар, жінішке бояулар.

Аппликация үшін: түрлі түсті қағаздар жинағы, қарындаш желімі, қайшылар.

Қолдың ұсақ моторикасын дамытуға арналған ойындар үшін: борпылдақ материалдары бар банкілер (асбұршақ, бұршақ, қарамық, ұсақ моншақтар).

Тіл дамыту үшін: заттық суреттер жинағы (көкеністер, жемістер, киім, жануарлар: үй және дала).

Өзіне қызмет көрсету дағдыларын дамыту үшін: орамал, тарақ, щетка, айна, ас ішу заттары (қасық, тәрелке, майлықтар).

Психикалық дамуында кешеуілдеуі бар балалардың сипаттамасы

«Психикалық дамудағы кешеуілдеу» ұғымы орталық жүйке жүйесінің органикалық жеткіліксіздігі әлсіз көрінетін балаларға қатысты қолданылады. Бұл балалардың есту, көру, тірек-қимыл аппаратының, тілдің күрделі бұзылулары жоқ, олардың ақыл-ойының дамуы қалыпты. Сонымен қатар олардың көпшілігінде полиморфты клиникалық симптоматика байқалады: күрделі әрекет-қылық формаларының жетілмеуі, тез болдыру негізінде мақсатты бағытталған іс-әрекеттің жетілмеуі, жұмыс істеу қабілетінің бұзылуы, энцефалопатиялық бұзылулар. Дамудағы кешеуілдеулер әртүрлі себептермен шарттас болуы мүмкін: ОЖЖ құрсақ ішіндегі зақымданулар, босану кезіндегі жеңіл жарақаттар, ерте босану, бала өмірінің алғашқы кезеңдеріндегі жұқпалы аурулар, басқада бірқатар зияндардың әсері. Психикалық дамудағы кешеуілдеудің бірнеше топтастырылуы бар, неғұрлым кеңінен тараған К.С.Лебединскаяның топтастыруы, этиопатогенетикалық бағыт негізінде жасалған. Осы топтастыруға сәйкес ПДК негізгі төрт нұсқасы ажыратылады:

• конституционалды сипатта пайда болған психикалық дамудың кешеуілдеуі-үйлесімді психикалық және психофизикалық инфантилизм. Мұндай балалар шығармашылығын ойын барысында көрсетеді (оқу іс-әрекетіне қарағанда, бұл іс-әрекет неғұрлым қызықты);

• самотогенді генездің психикалық дамудағы кешеуілдеуі жүрек, бүйрек, эндокринді жүйе және т.б. созылмалы соматикалық сырқаттары бар балаларда пайда болады. Мұндай балалар қорқақ, жасқаншақ және жұмысқа қабілеті төмен;

• психогенді генездегі психикалық дамудағы кешеуілдеу, психикаға жарақат түсіретін факторлар ерте пайда болған кезде және ол ұзақ уақыт әсер еткенде баланың нервтік-психикалық саласында тұрақты ауытқуларды туындатуы мүмкін. Бір балаларда жағымсыз әрекетпен агрессивтілік, екінші балаларда жасқаншақтық, қорқақтық, үрей, мутизм (сөйлеуден бас тарту) байқалады;

• церебральді (ми қызметімен байланысты) органикалық генездегі психикалық дамудағы кешеуілдеу, мұндай жағдайда жетілмегендіктің белгілері және бірқатар психикалық бұзылыстардың әртүрлі деңгейлері үйлеседі. Церебральды органикалық генездегі психикалық дамудағы кешеуілдеу танымдық іс-әрекеттің бұзылуының алғашқы белгілерімен сипатталып, неғұрлым тұрақты түрі болып келеді және психикалық дамудығы кешеуілдеудің неғұрлым күрделі формасы болып табылады.

ПДК-і бар балаларда:

• зейіннің тұрақсыздығы, жұмысқа қабілеттіліктің біркелкі болмауы;

• іс-әрекеттің мақсатқа бағытталуының жеткіліксіздігі,

• эмоция және еріктің дамымауы;

• жалпы ақпарат және көзқарастар санының шектеулі болуы;

• сөздік қорының аз болуы;

• ақыл-ой іс-әрекеті дағдыларының қалыптаспауы;

• қабылдаудың баяулығы;

• сөздік-логикалық операциялардың қиындығы;

• барлық ес түрлерінің бұзылуы байқалады.

5. Шаршаудың алдын-алу, бұл үшін әртүрлі әдістерді пайдалану (практикалық және ақыл-ой іс-әрекеттерін бір-бірімен алмастырып отыру, дидактикалық материалдармен көрнекілік құралдарды және т.б. қолдану).