5. Танымдық іс-әрекеттің дамуы

1) Сенсорлық тәрбие

Көлемі, формасы, түсі бойынша бағдар алуды, заттарды тұтастай қабылдауды дамытуды жалғастыру.

Көлемі

• Көлемді формаларды ажыратуды және сәйкестендіруді үйрету. Екі-үш затты көлемі бойынша іріктеп алуды үйрету: үлкен, кішкентай, өте кішкентай.

• «Жол жасау үшін кірпіштерді жина», «Маған шеңберді бер», «Ғажайып қорап»- қораптан әртүрлі формаларды ал.

Түсі

• Негізгі түстерді ажыратуды және атауды үйрету, түстер бойынша ажыратуды үйрету (қияр жасыл, қызыл шар, сары күн және т.б.).

Тұтастай қабылдау

• 2-3 бөлікке қиылған суретті қайта құруды үйрету, шашылып, қайта жиналатын ойыншықтарды жинау (матрешка, пирамида жинау, машиналар, бөшкелер, жұмыртқалар және т.б.

Тактильді-қозғалысты қабылдау

• Тактильді қабылдау арқылы заттардың қасиеттері және сапаларын ажырата алуды қалыптастыру: (қатты-жұмсақ, суық-жылы); сөздер бойынша қораптан заттарды алу «суық нәрсе ал», «жұмсақ ойыншықты ал»- (екеуінің біреуін таңдау).

Естіп қабылдау

• Жақын адамдарын дауысы бойынша ажыратуды үйрету: «Кім шақырғанын тап»

• Таныс кеңістікте дыбыстарды ажырата алуды үйрету «Ненің дыбысы ?» (ол қоңыраудың, дабылдың дыбысы)

• Дыбыс еліктеуі бойынша жануарлар және құстарды ажыратуды үйрету: «Кімнің дауысы?»- сауысқан, көкек, ит, қой және т.с.с, сәйкес келетін ойыншық немесе суретті таңдап алу.

2) Қоршаған ортамен таныстыру

• Баланы табиғат құбылыстарымен таныстыру, мысалы: қыста қар жауады, балалар шана тебеді, басқа суреттердің ішінен «Қыс» сюжеті бойынша суретті таңдап алу.

• Үй жануарлары туралы көзқарас қалыптастыру; ит, мысық, сиыр, жылқы (дене бөлшектері-басы, денесі, құйрығы, көздері, құлақтары, аузы, тұмсығы); олардың төлімен таныстыру (итте-күшік, сиырда-бұзау, жылқыда-құлын, мысықта-мысық).

• Суреттерді атқаратын қызметтері бойынша топтастыруды үйрету: бір жағына ойыншықтарды, екінші жағына –ыдыс-аяқты.

• Жемістер және көкөністермен таныстыру; көкөністер: сәбіз, сарымсақ, қырық қабат, қияр, қызанақ, картоп. Жемістер: алма, алмұрт, лимон, банан, апельсин, мандарин.

• Таныс жемістер және көкөністерді дәмі бойынша ажыратуды үйрету, «Нені жеп қойыдың, тап» ойынын өткізу.

• Адамдардың қимылы, қозғалысы бар суреттерді көрсетуді үйрету: «Аға қай жерді кітап оқып отыр, көрсетші?», «Бала қай жерде шана теуіп жүр, көрсетші?» және т.с.с.

3) Сандық көзқарастарды қалыптастыру

• Еліктеу, үлгі бойынша 1,2 затты топтың ішінен бөліп алуды үйрету.

• 1,2 заттың санын саусақтардың санымен сәйкестендіру- «неше?» сұрағына жауап беру.

• Қоршаған ортадан бір түрге біртекті түрге жататын заттар санын анықтауды үйрету.

• Дене және беттің бір және жұпты бөлшектерін көрсету (бір мұрын, бір ауыз, екі аяқ, екі қол, екі көз).

• 3-4 шеңберінде санау операцияларын орындауды үйрету.

6. Тілдің дамуы

1) Белсенді артикуляциялық гимнастика өткізу:

• еріндерін күлімсіреп созу, оларды созу, ауызын кеңінен ашу және тістерін көрсету;

• ауызында тілін белгілі қалыпта қимылсыз ұстап тұру;

• ауа жолын дамыту: жеңіл заттарға үрлеу-шариктер, көбелектер және т.с.с.

2) Айтылған сөздің мағынасын түсінуді дамыту

• Сөздік нұсқау бойынша әрекеттерді орындауды үйрету: «Ойыншықтар қайда, көрсет?», «Қарындаш қайда?».

• 1-3 әрекеттен тұратын сөздік нұсқау бойынша тапсырмаларды орындау: «Алманы алып маған бер», «Қуыршақты алып, дастархан басына отырғыз, оны тамақтандыр».