Көздің көруінде бұзылулары бар балаларды дамыту және оқытудың жекелей бағдарламасы

1. Денсаулығы және тәрбиелеу шарттары

Нақты күн кестесін сақтау: баламен сабақты үнемі аптасына 2 рет, 45-60 минуттан өткізіп, ойын іс-әрекетімен алмастырып отыру қажет. 2 ойыншықтар жинағы және құралдар болуы керек, олардың біріншісі күнделікті ойынға (қуыршақтар, ыдыс-аяқ жинағы, жатаржай заттары), «Дүкен», «Шаштараз» ойындары, екінші жинақ балаға ересектермен сабақ барысында ғана беріледі.

Барлық ересек адамдар баланы оқытуға бірыңғай талаптарды ұстану керек. Тұрмыста және сабақта бірыңғай әлуметтік қабылданған талаптарды сақтау керек, ересек адамды тыңдау, өзіне қызмет көрсету дағдыларымен байланысты әрекеттерді орындау: қолды тамақтану алдында және дәретханадан кейін жуу, ойыншықтарын, киімдерін жинау, сау бол айту. Ас ішу кезінде майлық пайдалану, қасық, шанышқыны дұрыс ұстау. Сабақ кезінде байсалды отыру және ересек адамды тыңдау, рұқсатсыз ойыншықтарды алмау.

Өзін бірінші жақпен айтуға үйрету: «Мен қалаймын», «Мен серуендеуге барамын», «Менің су ішкім келеді», «Менің ас ішкім келеді», анасына «Сен» деп сөйлеу, «Екеуіміз серуендеуге барамыз».

Күн режимі сәттерін орындау барысында ересектер баланың қолының саусақтарына массаж жасайды: 5-7 минуттан күніне 2-3 рет.

Массаж ересектің баламен эмоционалды және вербалды қарым-қатынас көрсетуімен жасалады.

Жаттығу түрлері:

• ересек адам қол үстілерін (ішкі және сыртқы) «шетінен» «ортасына қарай» бағыты бойынша шынтағына дейін, әрбір қолын 5-6 рет;

• ересек адам бала қолының саусақтарын бір мезгілде бүгу және жазу (үлкен саусағына жасалмайды), әрбір қолында 4-8 ретке дейін;

• ересек адам баланың үлкен саусағын үш бағытта апарып және әкеледі: алдыға-артқа, жанына-бір жағына, шеңбер бойынша, яғни 3 бағытта;

• ересек баланың қолын мейірімділікпен 5-6 рет «шетінен» «ортасына» қарай сипалайды.

2. Дене шынықтыру тәрбиесі.

Дене шынықтыру жаттығуларын орындау кезінде дұрыс тыныс алуды қалыптастыру «демал-демалма», «мұрынмен тыныс аламыз», «қолымызды жоғары көтереміз», «мұрын арқылы дем шығару», «қолымызды төмен түсіреміз».

Жалпы қозғалыстардың дамуы

• Жіп, табалдырық, шығыршық арқылы аттап өтуге үйрету, жаттығуларды орындау кезінде алдын-алуға көңіл бөлу керек.

• Орындық астынан, шығыршық арқылы еңбектеп өтуді, аяғымен допты тебуге, бір аяқпен секіруді үйрету.

3. Өзіне қызмет көрсету дағдылары және мәдени-гигиеналық дағдылар

Өз бетімен әрекет етуді үйрету:

• жуыну (қолын және бетін жуу, қолын ішкі және сыртқы жағынан сабындау, суды сумен жуып тастау, содан кейін қолдарын орамалмен сүрту);

• тісін тазалау, дәретхана қағазын пайдалану, әжетхананы дұрыс пайдалануды үйрету, бөшкеден суды ағызу;

• өз бетімен айна алдында шашын тарауды үйрету;

• ас ішу кезінде: келесі дағдыларды нығайту: оң қолында қасық, шанышқыны дұрыс ұстау, асты төкпей ішуге үйрету, стақаннан, кеседен ішу, тамақтан кейін және тамақ ішу кезінде майлық пайдалану;

• өз бетімен киім киуді және шешуді үйрету, шұлық дамбалды, шұлықты, көртеше, бас киімді киюді үйрету;

• өз заттарын артынан жинап жүруді үйрету;

• балада қол білегінің моторикасының әлсіз дамуын ескере отырып, оған көмектесу, ынталандыру, өз бетімен жасалған әрекеттері үшін мадақтау қажет.

4. Әлеуметтік даму

• Өзі туралы көзқарас қалыптастыру, өзінің есімін атауды үйрету, жыныстық ерекшелігін «Мен қыз баламын» немесе «Мен ұл баламын». Айнаға өзіне қарау, өзіне қолмен көрсету, «Мен» деп айту, өз есімін атау.

• Өзінің дене, бет бөлшектерін атауды, олардың атқаратын қызметтерін білуге үйрету: «Мұрының қайда, ауызың қайда, шаштарың қайда, құлақтарың, көздерің, аяқтарың - оларды көрсет».

• Аузын зерттеу: онда тістер, тіл, еріндер бар. Ойын: «Шарға үрлейік».

• Ойыншықтардың «сезімдеріне» эмоционалды қатынас тәрбиелеу: қуыршақ тоңды, ыстықтады, қуыршақ қуанып тұр, жылайды, тамақ ішкісі келеді және т.б.

• Ересектермен өзара әрекеттесудің және қарым-қатынас орнатудың эмоционалды тәсілдерін қалыптастыру – көзіне қарау, ересектерге айту: «апа, бер», «әке, ал», «рахмет».