Iranu, Kamerunu, Kairu, Londynu, Madrytu, I jš właœnie należy uznać za typowy wykład-

nik fleksyjny tej kategorii rzeczowników. Odmiana nazw złożonych jest poddana innym re-

gułom (por. niżej).

b) Rodzaj żeński majš wszystkie nazwy rodzime i obce zakończone na -a, np. Atma Ata,

Atlanta, Komańcza, Medyka, Mszana, Ochota, Polska, Praga, Reda, Rossa, oraz nieliczne

nazwy rodzime zakończone na spółgłoskę, zwykle miękkš lub stwardniałš, np. Bydgoszcz,

Chodzież, Choroszcz, Radoœć, Trzebież, ŻmudŸ, wyjštkowo - twardš, np. Gołdap, Kolbiel,

Panew. Wszystkie nazwy żeńskie zakończone na spółgłoskę odmieniajš się według modelu

miękkotematowego.

Nazwy żeńskie na -ea, np. Bazylea, Galilea, Gwinea, Judea, Korea, Nicea, -ua, np. Ge-

nua, Nikaragua, Papua, -oja, np. Zawoja, -e/a, np. Chaldeja, majš w dopełniaczu końcówkę

-i: Bazylei, Genui, Zawoi, Chaldei (nie: *Bazyleji, *Genuji, *Zawoji, *Chaldeji). Nazwy rodzi-

me na -ia majš również końcówkę -i w dopełniaczu, np. Jastamia, Radunia — Jasłami, Ra-

duni, obce natomiast - końcówkę -ii, np. Dania, Gambia, Etruria, Kalifornia, Karelia - Da-

nii, Gambii, Etrurii, Kalifornii, Karelii.

c) Według deklinacji nijakiej twardotematowej odmieniamy rodzime i obce (spolszczone)

nazwy zakończone na -o, oprócz -k(o), -g(o), -ch(o), np. Grodno, Kladno, Krosno, Berno, Drezno

(wyjštki - nieodmienne Lenino, Borodino), natomiast według deklinacji miękkotematowej od-

mieniamy rodzime nazwy na -e, np. Kociewie, Opole, Podhale, Podole, Polesie, Zabrze, Zaosie,

oraz nazwy (rodzime i obce) na -k(o), -g(o), -ch(o), np. Brzesko, Busko, Kongo, Maroko, Jerycho.

Nazwy niezłożone majšce formę liczby mnogiej (pluralia tantum) odmieniajš się według

wzoru niemęskoosobowego. Dopełniacz liczby mnogiej może przyjmować końcówkę -ów, np.

Andy - Andów, Kordyliery - Kordylierów, Rozłogi - Rozłogów, Sudety - Sudetów, przybierać

formę bezkońcówkowš, np. Ateny - Aten, Druskienniki - Druskiennik, Inflanty - Inflant, Łu-

życe — Łużyc, Palmiry — Palmir, Pyry — Pyr, Saloniki — Salonik, Suwałki — Suwałk, Teby —

Teb, Winiary — Winiar. W razie potrzeby formy bezkońcówkowe mogš mieć dopełniacz

z tzw. e ruchomym, zwłaszcza gdy temat kończy się na grupę spółgłoskowš, np. Helsinki

- Helsinek, Laski - Lasek, Marki — Marek, Powšzki - Powšzek, Strzelce - Strzelec.

Liczba mnoga wielu nazw obcych jest im przypisana arbitralnie, mimo że w języku, ^

z którego pochodzš, majš liczbę pojedynczš (Helsinki, Saloniki), as

Reguły stosowania apostrofu w odmianie obcych nazw geograficznych sš takie same jak §

reguły dotyczšce imion i nazwisk. K

ODMIANA NAZW MIEJSCOWYCH 1710

Nazwy złożone Ze względu na budowę można wœród nich wyodrębnić trzy typy struktur:

a) złożenia, z elementem spajajšcym -o-, np. Białobrzegi, Biatogóra, Czarnolas, Kras-

nobród, Nowogródek, Siedmiogród, Starobielsk, Starogard, Tarnobrzeg, Tarnopol;

b) zrosty (bez elementu spajajšcego), np. Babimost, Białystok, Jasnepole, Krasnystaw,

Rzeczpospolita;

c) zestawienia, majšce postać konstrukcji współrzędnych (pisanych z łšcznikiem),

np. Borne-Sulinowo, Czechowice-Dziedzice, Golub-Dobrzyń, Kędzierzyn-KoŸle, Kobyle-Gródek,

Ruciane-Nida, Skarżysko-Kamienna, lub podrzędnych (pisanych bez łšcznika), np. Biała

Podlaska, Górna Wolta, Kalwaria Zebrzydowska, Lipce Reymontowskie, Olszynka Grochow-

ska, Radziwiłłów Mazowiecki, Stoczek Warmiński, Sucha Beskidzka, Œlšsk Cieszyński, Wyso-

kie Mazowieckie, Zalesię Dolne, Żelazowa Wola.

Typem strukturalnym wyodrębniajšcym się wyraŸnie w nazwach obcych jest klasa rze-

czowników z elementem -burg, np. Fryburg, Hamburg, Johannesburg, Magdeburg, Oren-

burg, Oranienburg, Petersburg, Salzburg, Strasburg, Wilrzburg.

Nazwy obce oraz rodzime złożenia słowotwórcze odmieniajš się jak rzeczowniki niezłożo-

ne, tzn. bez fleksji wewnętrznej (Salzburg, Starobielsk — D. Salzburga, Starobielska), nato-

miast odmiana zrostów i zestawień jest trudniejsza, gdyż podlegajš jej oba człony (wyjštek -

Babimost), np. Białystok — Białegostoku, Biała Podlaska — Białej Podlaskiej. Składniki zros-

tów i zestawień odmieniajš się tak jak pojedyncze wyrazy: przymiotniki według deklinacji

przymiotnikowej, rzeczowniki według deklinacji rzeczownikowej. W mniej starannej odmia-

nie polszczyzny daje się zauważyć tendencja do nieodmieniania członu pierwszego w nazwie

Rzeczpospolita.

Zestawienia złożone z dwóch przymiotników (Sucha Beskidzka) majš odmianę przymiot-

nikowš, np. Biała Podlaska, DCMs. Białej Podlaskiej, nie: *Białej Podlaski. Oba człony na-

zwy Wysokie Mazowieckie odmieniajš się jak Zakopane, tzn. w N. i Ms. majš formę Wyso-

kiem Mazowieckiem. Nieodmienianie pierwszego członu zestawienia jest rażšcym błędem.

Na wybór końcówki D. Ip wpływajš następujšce okolicznoœci:

a) końcówka -a pojawia się częœciej w odmianie nazw rodzimych, np. Międzyborów -

Międzyborowa, Nowogrodziec - Nowogrodzca, Nowogródek - Nowogródka, ale przybiera jš

także duża liczba nazw obcych z elementem -burg, np. Hamburg - Hamburga, Magdeburg

- Magdeburga, Salzburg - Salzburga, Wiirzburg - Wiirzburga.

b) jeżeli człon okreœlany złożenia (zrostu) jest rzeczownikiem pospolitym, takim jak bród

(Krasnobród), brzeg (Kołobrzeg), chód (Międzychód), dwór (Nowodwór), gród lub gard (Caro-

gród, Nowogród, Siedmiogród, Starogród, Tamogród, Białogard, Starogard), las (Czarnolas),

staw (Krasnystaw), stok (Białystok), wół (Ryczywół), to cała nazwa ma w D. Ip końcówkę -u,

jak drugi element złożenia lub zrostu, por. brzeg - brzegu, Kołobrzegu; gród - grodu, Nowo-

grodu; las - lasu, Czarnolasu itd.; od tej zasady mamy dwa wyjštki: Mrzygłód - Mrzygłoda