26. Ақпараттық технологиялар пәні. Пәннің объектілері мен мақсатын анықтаңыз. Ақпараттық ресурстар және ақпараттық үрдістерді атап көрсетіңіз.

Ақпараттық технология – бұл ақпаратты жинау, беру, өңдеу, сақтау, ұсыну және пайдалану әдістері мен тәсілдердің жүйесі.

Ақпарттық технологиялар пәні – бұл адамдардың ақпараттарды басқаруда және өңдеуде пайдаланатын әдістер мен құрылғылардың (оның ішінде есептеуіш техникасын пайдалану) салаларда қолдану жиынтығы туралы ғылым.

АТ оқытудың мақсаты – бұл ғылымның тек компьютерлерді пайдалану мүмкіндіктері мен олардың жұмыс істеу принциптерін түсіндіріп қана қоймай, қоғамдық өмірде және адамдар арасыныда ақпаратты кеңінен тарату заңдары мен тәсілдері туралы түсініктер береді.

Пәннің объектілері:

1. Ақпарат

2. Ақпаратты басқаруда, өңдеуде пайжаланатын құрылғылар

3. Ақпаратты басқару және өңдеу әдістері, тәсілдері

Ақпараттық ресурстар – бұл ақпаратты өндіруге мүмкіндік беретін формада жинақталған, адамзаттың идеалдары мен оларды іске асырудың нұсқаулары. Бұл кітаптар, мақалалар, патенттер, диссертациялар, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық құжаттар, алдыңғы қатарлы өндірістік тәжірибелер туралы мәліметтер және т.б.

Ақпараттық ресурстар (ресурстардың басқа да түрлерінен өзгеше – еңбек, энергетикалық, минеральдық және т.б.) неғұрлым жылдам өскен сайын, соғұрлым оларды көбірек жаратады.

Ақпараттық поцесстер - адамдар арасында, тірі организмдерде, техникалық құрылғыларда және қоғамдық өмірде ақпараттық жеткізу, жинақтау және түрлендіру процесстері.

27. Ақпараттық технологиялардың даму тарихына шолу жасаңыз. Ақпараттық технологиялардың дамуының сатыларын(кезеңдерін), ерекшіліктерін атап көрсетіңіз.

19 ғасырдың екінші жартысына дейін АТ рөлін қауырсын, сия сауыт, бухгалтерлік кітаптар атқарды. Бұл кезде адамдар ақпараттарды жинаудың жəне берудің жалғыз құралы болған жазба құжаттарға сүйенді. Бұл кезде ақпараттық өңдеу өнімділігі өте төмен болды:

əрбір хат жеке қолмен көшірілді, қолмен есептелген шоттардан басқа шешім қабылдау үшін қажетті ақпараттар болмады. 19 ғасырдың аяғында «қол» ақпараттық технологиясын «механикалық» технология

алмастырды. Жазба машиналарының, телефонның, диктофонның пайда болуы, қоғамдық пошта жүйелерінің модернизациясы ақпаратты жинау, беру, өңдеу технологиясындағы, осының салдарынан жұмыс өнімділігіндегі табанды өзгерістер үшін негіз болды. Негізінен «механикалық» технология мекемелердің ұйымдық құрылымының қалыптасуына жол салды.

20 ғасырдың 40-60 жылдары электрлік жазба машинкаларын, қарапайым қағазға көшіру машиналарын, портативті диктофондарды кеңінен қолдануға негізделген «электрлік» технологияның пайда болуымен сипатталады.

Олар құжаттарды өңдеу сапасын, санын жəне жылдамдығын арттыру есебінен мекеме жұмыстарын жақсартты. 20 ғасырдың 60 жылдарының екінші жартысында «компьютерлік немесе электрондық» технологияның қалыптасуы ақпаратты тұтынушылары бүкіл адамзат болған өркениеттің

жаппай жəне құнды өніміне айналдырды. Бұл кезде жоғары өнімділікті ЭЕМ-ң пайда болуы ақпараттық технологияда ақпараттың формасын емес, мазмұнын өңдеуге акцент жасауға мүмкіндік берді. Осы кезден бастап ақпараттық технологияларды

1-саты - аппараттық құралдардың шектеулі мүмкіндіктері жағдайындағы

мəліметтердің үлкен көлемін өңдеумен сипатталады.

2-саты - бұл кездің негізгі проблемасы: программалық құралдардың дамуы аппараттық

құралдардың дамуынан едəуір кейін қалуы. Сондай-ақ психологиялық мəселе – пайдаланушыларға арналып құрылған АЖ-мен олардың қарым-қатынасының нашарлығы, АЖ құрушыларының шешілуі қажет мəселені түсінудегі жəне олардың ойларындағы айырмашылықтар болды. Бұның салдарынан пайдаланушылар дұрыс қабылдай алмаған жүйелер құрылып жəне АЖ-ң көптеген мүмкіндіктеріне қарамастан олар толықтай қолданылмады. 1 жән 2 сатылар ұсақ-түйек операцияларды орындау барысында есептеу орталықтарының ресурстарын орталықтан ұжым болып пайдалану арқасында мәліметтерді жеткілікті тиімді өңдеумен ерекшеленеді. Бұл кездері негізінен АТ мәліметтерді өңдеу үшін қолданылады.

3-сатыда – АТ басқару тиімділігін арттыру үшін қолданылады, компьютер маман емес пайдаланушының құралуына, ал АЖ оның шешім қабылдауын қолдау құралына айналды. Мəселелері – пайдаланушы қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру жəне компьютерлік ортада жұмыс жасаудың сəйкес интерфейсін құру. АЖ-ді құруға көзқарас өзгерді, яғни пайдаланушыларды құрылатын АЖ қызықтырды, пайдаланушылардың жүйе құрушыларымен қарым-қатынасы жақсара бастады. Бұл сатыда алдыңғы сатыларға тəн мəліметтерді орталықтан өңдеу де жəне пайдаланушының жұмыс орнында локальды мəліметтер қорымен жүмыс жасауға, локальды есептерді шешуге негізделген орталықтандырылмаған əдіс те қолданылды.

4-саты – АТ бəсеке қабілеттілікті арттыру үшін(1990 ж. бастап) пайдаланып келе жатыр. Бұл саты бизнестегі стратегиялық артықшылықтарды талдау түсінігімен байланысты жəне телекоммуникациялық технологиялардың жетістіктеріне негізделген.