52.Санитарлы – көрсеткіш микроорганизмдердің топтарына сипаттама.

СКМ әрдайым жануар денесінің табиғи қуыстарында тіршілік ететін және үнемі сыртқы ортаға бөлінетін микроорганизмдер 1-топ (адам және жануарлар ішек микрофлорасы өкілдерінің фекальді ластануы): 2-топ (жоғары тыныс алу жолдарының комменсалдары, ауа-тамшылы ластану индикаторлары): 3- топ (өзін-өзі тазарту индикаторы — сыртқы ортада мекендеушілер): ішек таяқшалары тобындағы * бактериялар саны (ІТТБ); * энтерококктар; протей; сульфитредуцирлеуші клостридиялар; термофилдер, ішек бактериофагтары, сальмонеллалар; бактероидтар, бифидо- және лактобактериялар; Candida туыстастығының саңырауқұлақтары; ацинетобактер. стрептококктар; стафилококктар.протеолиттер; аммонификаторлар және нитрификаторлар; аэромоносалар және бделловибриондар; споралы микроорганизмдер; саңырауқұлақтар және актиномицеттер; целлюлозобактериялар. 1-топтағы санитарлы-көрсеткіштік микроорганизмдер ішек таяқшалары тобындағы бактериялар саны (ІТТБ); Судың тағам өнімдерінің, топырақтың санитарлы бактериологиялық көрсеткіштерінің бақылауы бойынша әрекет етуі нормативті құжаттарда ІТТБ есебі ескерілген. ІТТБ –унитарлы санитарлы –бактериологиялык және экологиялық ұғым бірақ токсономикалық емес .Бұл топ экологилық ерекшеліктері олардың индикаторлық тәуелдігін анықтайтын Echerica, Citrobacter, Enterо-bacter, Serratia, Klebsiella текті микроорганизмдермен ұсынылған. Асқазан таяқшалары тобы –грам теріс, спора түзбейтін, 24-48 сағ ішінде 37+-0,50 С қышқыл және газ түзіп глюкоза және лактозаны ірітетін , оксидазалы белсенділіксіз қысқа таяқшалар. Энтерококктар. 1910ж СКМ роліне энтерококктер ұсынылды. (Enterococcus faecalis Enterocococcus faecium).Ашық су қоймаларда ФАТ\ФЕ –ге қатынасын анықтайды.Мұнда ФІТ - фекалді ішек таяқшасы , ФЕ –фекалді энтерококктар . ФЕ хлорға ішек таяқшасынан 4 есе тұрақтырақ болғандықтан көрсеткіш 0,1-1 аралығында болса ағын суларының хлорлануы жеткілікті.Осы уақытта Proteus текті бактериялар адам мен жануар асқазаны бөлінділерінің 98% жағдайында кездесетіні көрсетілген , соның ішінде 82% жағдайында – P.mirabilis. Клостридиялар. Clostridium perfringens Клостридиялар спораларын өсіріп тастауы үшін температуралық шок 15-20 мин бойы +78 0С кеңес беріледі. қыздыру қажет.Осы СКМ титрін анықтау территория жағдаиын ағып жатқан сани-тарлы бақылауында термофилдер, ішек бактериофагтары, сальмонеллалар; Термофилдер Негізінен споралы , 55-65 0С өсуші СКМ толық тобы сыртқы ортада тіршілік етеді. Компоспен және қимен ластану көрсеткіші қызметін атқарады. Қи мен компост шіріген кезде температура 600 С-қа дейін көтеріледі ,термофилдер күшті көбейеді. Бактериофагтар СКМ ретінде ішек таяқшалары бактериофагтар ,колифагтар ,салмонелла ,шигелла фагтары қолданады.Фагтар қоршаған ортада 9 айдай тірі қалады. Олар фекалді ластану көрсеткіші ретінде құнды фагтар ағын сулардан энтеровирустардікіндей жиілікпен бөлінген.Фагтарды Грация әдісімен табу қиын емес осылайша ақтаңдақ тәрізді бірліктерді есептейді. Сальмонеллалар СКМ сияқты сальмонеллалардың артықшылығы: 1.Сальмонеллалар көп таралған микроорганизмдер, жедел ішек ауруларын тудырады. 2.Сыртқы ортаға тек адам және жануар фекальдарымен түсіп отырады. 3.Топырақта ,әсіресе олардың үлкен көлемдегі органикалық заттарында көбейеді,бірақ, таза судада көбеюі мүмкін. Сальмонеллалар ХХғ. 30-шы жылдары У.Вильсон және Э.Блер сальмонеллаларды СКМ ретінде ұсынды. СКМ сияқты сальмонеллалардың артықшылығы: 1.Сальмонеллалар көп таралған микроорганизмдер, жедел ішек ауруларын тудырады, (U I A),басқада жедел ішек ауруларының аналогты патогенезімен эпидемиологиясының индикаторына қызмет етуі мүмкін. Сальмонеллаларды тасымалдаушылардың саны адамдар және жануарлардың арасында айтарлықтай. Оларды тұрып қалған суларда да жиі тауып жатады. 2.Сыртқы ортаға тек адам және жануар фекальдарымен түсіп отырады. 3.Топырақта ,әсіресе олардың үлкен көлемдегі органикалық заттарында көбейеді,бірақ, таза судада көбеюі мүмкін. Суда сальмонеллаларды анықтауда тек оң нәтижелерін ғана анықтау емес, сонымен қатар ЕНС анықтауға болады. Сондықтан көрсеткіштерін эпидемиологиялық жағдайлар бойынша бағалауға болады. Candida туыстастығының саңырауқұлақтары. Соңғы кездері осы саңырауқұлақтық микроорганизімдерді санитарлы-көрсеткіштер ретінде қолдануға мүмкіндіктер шығып жатыр, сондай-ақ олар ағзада үнемі кездеседі: нәжісте 10-90% жағдайларда,жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабаттарында 15-50% ,теріде 1-100% жағдайларда кездеседі. Қант құрамды заттары бар барлық жерлерде кездесіп отырады. Табиғатта 1-ші көзі болып адам және жануарлар табылады. Candidia туыстастығының саңырауқұлақтары қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына өте тұрақты болып келеді. Оларды дезинфекцияның эффективті индикаторы ретінде қолдануға болады.